Gert upp við úrslit kosninga á Akureyri

Blendnar tilfinningar fylgja úrslitum sveitarstjórnarkosninganna fyrir okkur sjálfstæðismenn. Víða nær Sjálfstæðisflokkurinn varnarsigrum og bæta við sig en á alltof mörgum stöðum dalar fylgið, af ýmsum ólíkum ástæðum. Áfram er Sjálfstæðisflokkurinn forystuafl í sveitarstjórnarmálum og verður lykilafl til framfara og uppbyggingar.

Hér á Akureyri missum við sjálfstæðismenn heil fimm prósentustig og þriðji maðurinn fer fyrir borð sem er þungur skellur. Í annað skiptið í sögu bæjarstjórnarkosninga hér hljótum við tvo menn kjörna, það eru heil 80 ár síðan það gerðist fyrst og þá klofnaði flokkurinn. Aðrir þættir ráða för að þessu sinni, innansveitarkrónika af ólíku tagi sem verður okkur erfið. Auk þess er öllum ljóst að samstarf allra framboða síðustu 20 mánuði kjörtímabilsins voru afdrifarík mistök einkum fyrir okkur sjálfstæðismenn eftir áratug í minnihluta.

Tólf ár eru síðan Sjálfstæðisflokkurinn á Akureyri hlaut aðeins einn mann kjörinn og 1220 atkvæði sem var harkalegur skellur sem langan tíma tók að yfirstíga. Það var lærdómsrík barátta og lexía fyrir okkur sem þreyjuðum þorrann og héldum áfram í flokksstarfinu við gjörólíkar aðstæður með einn mann í bæjarstjórn og ekki með nefndarmann í öllum nefndum. Þá var þetta röff flokksstarf en herti okkur fram á veginn. Það er kaldhæðnislegt en engu að síður heiðarlegt mat að félagsstarfið hafi aldrei verið gróskumeira og skemmtilegra en þá. Ég minn­ist tím­ans eft­ir tapið með hlýju, þar var sam­an komið fólk sem vildi reisa flokkinn við og efla bæði fé­lags­starfið og vina­bönd­in.

Kosningabaráttan 2014 var einstaklega upplífgandi og hressandi, við snerum til baka og bættum við okkur tveimur mönnum og fengum þrjá nýja bæjarfulltrúa, ólíka vissulega en mjög vinnusama og með víðtæka reynslu á ólíkum vettvangi. Við tókum slaginn gegn þrengingu Glerárgötu og bættum við okkur. Það var þó fjári súrt að við komumst ekki í meirihluta, pólitísk hrossakaup fyrir kosningar stóðu þrátt fyrir að við tvöfölduðum fylgið. Í kosningum 2018 urðum við of værukær og misstum fylgið eftir góðar kannanir, vonir um fjórða manninn. Í staðinn héldum við okkar fulltrúafjölda en misstum þrjú prósent.

Allar forsendur voru fyrir því að bæta við fylgið í bæjarstjórnarkosningum 2022, væntingar um að ná forystustöðu í bæjarmálunum og vonandi bæta við okkur prósentum og mönnum. Haustið 2020 skall hér á undarleg stemmning þegar öll framboð fóru í eina sæng og hófu samstarf. Það varð umdeilt í okkar röðum. Ég sem formaður Málfundafélagsins Sleipnis var fullur efasemda og tjáði þær á fundi fulltrúaráðs en ákvað samt sem áður að treysta mati bæjarfulltrúa. Það hafa reynst afdrifarík mistök enda varð þetta samstarf feigðarflan allavega fyrir okkur, þó vissulega hafi eitt og annað farið á betri veg. Ég sé eftir því að hafa ekki skrifað gegn þessu og styðja þetta þess í stað í og með gegnum þögnina.

Við sátum eftir með Svarta Pétur í fjölda mála. Skipulagsmálin reyndust okkur erfið, umdeild skipulagsmál þrengdu stöðu okkar í kosningabaráttunni og það reyndist algjört glapræði að hefja innheimtu bílastæðagjalda í miðbænum korteri fyrir kosningar á vafasömum forsendum, sem fældi frá okkur marga einkum eldra fólk. Eitt og annað hefur vel tekist í málaflokkum okkar sem við leiddum á þessum 20 mánuðum en neikvæða hliðin varð ofan á í almenningsumræðunni.

Það er þungt högg að sitja eftir með tvo menn í annað skiptið í sögu bæjarstjórnarkosninga á Akureyri, hið fyrsta í heil 80 ár og verður áskorun. Nú reynir á hvort við náum saman með L-lista og Framsóknarflokki, það eru allar forsendur til að það gæti orðið góður meirihluti ef rétt er að verki staðið og vel samið. Það eru þó vonbrigði að við munum ekki verða sterkasta aflið í slíkum meirihluta og við stöndum veikari en áður.

Engu að síður verðum við sjálfstæðismenn að læra af þessu fylgistapi, gera betur og vinna þannig að við náum betur til bæjarbúa. Það er verk að vinna bæði innan og utan flokksstarfsins næsta kjörtímabil.

Lokatölur komnar á Akureyri

Afgerandi umboð Boris - pólitískar áskoranir nýs leiðtoga

Boris Johnson fékk afgerandi umboð í leiðtogaslag breska Íhaldsflokksins, rúma tvo þriðju af atkvæðum almennra flokksmanna í baráttunni við Jeremy Hunt utanríkisráðherra. Sigur Boris var augljós frá upphafi - honum tókst jú fimlega að ná ráðandi stöðu í þingflokknum og reyndist eftirleikurinn auðveldur, enda búinn að vinna vel í baklandinu, stóð af sér bæði pólitíska storma og atlögu að einkalífinu án þess að blikna.

Húsbóndavaldið í Downingstræti 10 verður mikil áskorun fyrir Boris. Verkefnið að ljúka bæði við Brexit og ná tiltrú þjóðarinnar, sem Theresu May reyndist alveg ofviða eftir að hafa fipast veðmálið sitt mikla - mistekist að halda hreinum þingmeirihluta 2017, verður fjarri því auðvelt enda undir mikilli pressu bæði útávið og innávið. Harðir andstæðingar Boris hafa nú boðað röð afsagna ráðherra til að reyna veikja afgerandi umboð Boris og boðskap hans um hart Brexit. Valdatafl fylkinga heldur því áfram.

Boris hefur tiltrú almennra flokksmanna og byr í könnunum í farteskinu - getur því bæði hótað kosningum, sótt nýtt umboð út á akurinn, og beitt svipunni af krafti komist hann fimlega í gegnum sumarið og haustið. 100 fyrstu dagar nýs leiðtoga, hveitibrauðsdagarnir frægu, verða mælistika á styrk, kænsku og úthald Boris við verkefnið framundan og hversu öflugur hann reynist í þinginu. Þar er meirihlutinn bæði óljós og brothættur - bæði við að ná hörðu Brexit í gegn og ná ráðandi stöðu í erfiðu valdatafli.

Óumflýjanlegt er því að Boris verði að sækja sér nýtt umboð landsmanna en ekki sitja lengi í veikri þingstöðu sem reyndist Theresu May banvænn pólitískur kaleikur - leiðin fram að kosningum verður þó löng og ströng, enda munu þeir sem valdið misstu í flokknum við endalok May nú reyna að veikja umboð hans í bakvarðasveit þingsins og brýna hnífa sína.

Nú reynir því á Boris, hvort hann standi undir væntingum eða falli í sama pytt og forverinn. Næstu 100 dagar verða því ansi áhugaverð pólitísk refskák.

Boris Johnson næsti forsætisráðherra

Boris Johnson og Jeremy Hunt berjast um Downingstræti 10

Jeremy Hunt hafði naumlega betur í baráttunni við Michael Gove um sæti í einvíginu við Boris Johnson um lyklavöldin í Downingstræti 10 nú síðdegis - skvísaði sig áfram í kosningu meðal 130.000 félagsmanna með aðeins tveggja atkv. mun. Boris Johnson bætti litlu sem engu við milli umferða í dag - aðeins þrír þingmenn fóru yfir til hans. Plottið varð því greinilega ofan á - afgerandi staðfesting um örugg tök arkitekta Boris í öllu ferlinu bakvið tjöldin eins og komið var inn á í fyrri grein minni í dag.

Gavin Williamson, sem fimlega stýrði baklandi Theresu May í leiðtogaslagnum og sat við skör hennar sem meirihlutasvipa í þinginu og síðar sem varnarmálaráðherra þar til hann féll í ónáð í vor þegar Maísól May blóðroðnaði, stýrði af talnafimi og klókindum kosningabaráttu Boris í þingferlinu af miklu öryggi. Engin feilnóta var þar slegin - ferlið umferð af umferð var eins og listilega skrifuð, leikstýrð og leiktjaldahönnuð leiksýning frá upphafi til enda. Ferlið allt féll allt með Boris Johnson.

Blóðugt örlagafall Michael Gove í lokarimmu þingferlisins áberandi hönnuð og unnin bæði af persónulegri og pólitískri hefnd á lykilmómenti eftir fræga svikastungu gegn Boris Johnson. Þetta er eiginlega snilldar lokaspil í löngum og harðvítugum átökum. Gove fer afar sár af velli í þessu tapi og óvíst um hvert hann ber næst niður í pólitísku plotti til að halda velli. Gove tók stóran skell eftir svikin við Boris 2016, tekinn úr ráðherrasveitinni af May en fann glufu inn eftir að May mistókst að halda þingmeirihluta 2017 - þótti betra að hafa sverð hans á vísum stað. Nú þarf hann að hefja sömu endurreisn aftur.

Óvarlegt er að útiloka að Jeremy Hunt eigi séns í baráttunni um atkvæði í grasrótinni næstu vikurnar þó Boris Johnson hafi flesta þræði fimlega í höndum sér. Með honum fylgir mjög mikilvægur kjarnastuðningur - aftur á móti mistókst honum á eigin forsendum að tryggja sig í lokaslaginn langa. Boris hefur afgerandi stuðning í grasrótinni og útlit fyrir að hann vinni með yfirburðum. Maskína hans er vel smurð og til í átök næstu vikur - þingslagurinn sem áður var talinn vegatálmi á leiðinni varð glansferð hin mesta og vel skipulögð.

Fimm vikur er langur tími í pólitík - slagurinn á milli utanríkisráðherranna í valdatíð Theresu May um hver verði eftirmaður hennar verður þó miklu settlegri og rólegri með Jeremy Hunt sem keppinaut Boris Johnson en hefði orðið í sálfræðiþrillerstríði við Gove. Boris virðist því á sigurbraut - án stórra mistaka er nokkuð öruggt að hann verði næsti forsætisráðherra Bretlands og taki hið blóðuga kefli May í Brexit-málinu, hinn þunga pólitíska kaleik í fangið.

Boris með fullnaðartök í leiðtogakjöri Íhaldsflokksins

Boris Johnson gnæfir æ meir yfir leiðtogaslag Íhaldsflokksins eftir fjórðu umferð í kjörinu um næsta húsbónda í Downingstræti 10 í morgun - hefur nú hlotið meirihlutastuðning þingmanna, með tæp 100 atkvæði á næsta mann. Michael Gove komst nú uppfyrir Jeremy Hunt þó ekki muni nema tveimur atkvæðum. Í nokkrar vikur hefur blasað við að slagurinn um farmiðann við hlið Boris standi á milli Hunt og Gove. Fjórða umferðin boðar því engin stórtíðindi, enda var Sajid Javid ólíklegur til að komast framfyrir þá.

Eftir að Hunt mistókst að stinga félaga sína af í ráðherrahópnum í baráttunni um lykilstuðning andstæðra afla í flokknum til að stöðva Boris hefur maskínan í framboði hans hökt mjög og átt erfitt með að ráða við spunann til að efla stöðu Hunt og ná að smala á bakvið tjöldin svo ná megi nægilegu frumkvæði í baráttunni. Gove er rammklókur og hefur unnið fimlega við að fylkja liði Rory Stewart með sér. Þó hann nái nú öðru sætinu eru blikur á lofti um hvort hann nái stuðningsmönnum Sajid Javid nægilega í sitt lið.

Hunt-liðið reynir nú fyrir á lokasprettinum að vinna sér fylgi með því að vara við einvígi Boris Johnson og Michael Gove - sálfræðitryllinum á milli fjandvina sem eiga jú bæði pólitískra og persónulegra harma að hefna. Boris Johnson mun seint fyrirgefa svik Michael Gove sumarið 2016 í aðdraganda síðasta leiðtogakjörs þegar hann stakk Brexit-félaga sinn og skólabróður í bakið með kaldrifjuðum hætti með framboði sínu gegn honum. Boris hætti þá við hasarinn sem í uppsiglingu var - hefur þó síðan brýnt alla sína hnífa og safna liði í átökin sem nú standa, og það mjög fimlega í ráðandi stöðu.

Með þeirri stöðu hefur hann getað skipulagt hvaða egó lifa og deyja í átökunum. Hávær er orðrómurinn um að hann hafi lánað atkvæði til að velja úr hverjir detti út og á hvaða tímapunkti - mikið er skrafað um að slagurinn sé allur þaul- skipulagt pólitískt leikrit um hverjum best sé að mæta út á akrinum á meðal grasrótarinnar í flokknum. Boris Johnson vilji forðast sálfræði- stríð við Gove á þeim akri og frekar mæta Hunt í rólegri átökum sem betur sé við ráðið - vilji því losna við Gove nú síðdegis.

Úrslit lokaslagsins í þingflokknum munu svara þeirri spurningu hversu taktískt hafi verið unnið - bæði hversu nálægt stuðningi Theresu May í lokaumferðinni 2016 Boris fari (um 200 atkv.) og hversu hörð rimman verði næstu 30 daga í einvíginu. Þar vilji hann vera einn fulltrúi harðs Brexit og forðast óþarfa blóðugt sálfræðistríð með því að lána Hunt nokkur atkvæði.

Boris hálfnaður í mark - ráðherraslagur um sæti í einvíginu

Tvennt hefur skýrst að lokinni þriðju umferð í leiðtogakjöri breska Íhaldsflokksins nú síðdegis - afmælisbarnið Boris Johnson hefur nú nærri hálfan þingflokkinn að baki sér og kominn ansi nálægt ráðandi stöðu í baráttunni, getur ráðið með taktískum hætti hverjum hann mætir, með 143 atkvæði, 90 fleiri en næsti maður, forveri hans á utanríkisráðherrastóli Jeremy Hunt, og skrautlegri vegferð Rory Stewart lýkur nú eftir óvænta sveiflu í annarri umferð. Greinilegt var að slátturinn á Stewart stuðaði æði marga og frammistaða hans í kappræðunum í gær gaf til kynna að nýliðinn á ráðherrabekknum væri of reynslulaus, með of umdeilda sýn fyrir grasrót flokksins og rembingurinn fældi líka.

Eins og ég spáði réttilega í gær var sótt fast að bæði Boris Johnson og Rory Stewart í umræðu- þættinum. Johnson stóð af sér atlöguna með stæl, greinilega undirbjó sig vel, hvorki gekk í gildrur né lét espa sig upp á meðan Stewart þótti rembingslegur með stellingum á sínum háa stól og þegar hann tók bindið af í umræðu meðframbjóðendanna. Bæði Hunt og Gove voru öryggið uppmálað - þeir eru nú líklegir til að berjast æ meir um bakland Stewarts sem missti 10 atkvæði milli umferðanna.

Sajid Javid hélt velli í þriðju umferðinni og bætti eflaust við sig taktískum stuðningi frá Boris- liðinu sem vildu losna við Stewart auk þess sem einhverjir úr baklandi nýliðans hafa orðið sannfærðir um að reynslumeiri kandidat þyrfti gegn Johnson. Baráttan um sæti í einvíginu er enn galopin milli Hunt og Gove. Báðir fóru þeir nú yfir 50 atkvæði en enn 90 atkvæðum á eftir risanum í slagnum. Nú reynir á hvert May-kjarninn hallar sér - May hefur átt gott samstarf við Jeremy Hunt og ekki ósennilegt að hann taki nú sveiflu þó óvarlegt sé að telja Gove af.

Stewart gæti nú orðið kingmaker í baráttunni um einvígið - sá sem hreppir stuðning hans fer langleiðina í lokaslaginn með Boris Johnson. Ekki má heldur gleyma Sajid Javid sem gæti átt enn stærri rullu í lokarimmunni um einvígið.

Á morgun ráðast úrslitin - þá verða tvær umferðir til að fá úr því skorið hverjir fara í lokaslaginn: einvígið í póstkosningu meðal almennra flokksmanna um lyklavöldin í Downingstræti 10.

Aukin spenna í einvíginu um Downingstræti 10

Aukin spenna hefur færst í leiðtogaslag breska Íhaldsflokksins eftir aðra umferðina í kjörinu nú síðdegis. Boris Johnson bætti við afgerandi forystu sína - með 80 atkvæði umfram næsta mann, utanríkisráðherrann Jeremy Hunt. Stóru tíðindin felast þó í því að nýliði á ráðherrabekk flokksins, Rory Stewart - sem að mörgu leyti er óskrifað blað og nýtt andlit í forystukapalnum, tekur átján atkvæða sveiflu milli umferða og er kominn í seilingafjarlægð frá reynsluboltunum í ráðherrasveitinni, Hunt og Gove. 

Baráttan um annað sætið, farmiðann í póstkjör meðal almennra flokksmanna við hlið Johnson, er galopin. Greinilegt er að vatnaskil hafa orðið síðustu daga - Theresa May og lykilsveit hennar í D10 styður Stewart. Stuðningsfirlýsing Lidingtons, varaskeifu May, við Stewart um helgina færði honum klárlega sveiflu auk þess sem hann kom líka best út í gloppóttri kappræðu um helgina auk Boris sem mætti reyndar ekki. Johnson er aftur á móti líklegur til að smala í sína sveit öllu stuðningsliði Dominic Raab sem datt út í dag.

Panikk í herbúðum Hunt hefur líka aukist eftir að honum mistókst þrátt fyrir kjarnastuðning að komast yfir fimmtíu atkvæða múrinn í fyrstu umferð. Enn tekst honum það ekki - segir ansi margt um í hvaða segl byrinn blæs. Hunt bætti við sig þremur og Gove fjórum. Það gerir lítið fyrir þá - allt í einu þurfa þeir nú að berjast við að halda sinni sveit saman í stað þess að líta fram á veginn. Sajid Javid skvísaði sig mjög naumlega í gegn og dettur líklega út næst og verður barist hart um atkvæði hans.

Annars er enginn af þeim fjórum óhultur og enn innistaða til mikilla breytinga. Kappræðurnar í kvöld hafa líklega nokkur áhrif - þá mætir risinn í slagnum til leiks og þarf þá að takast á við ráðherrana fjóra. Allir munu þeir reyna að ná höggi á hann og máta sig í einvígið með honum - verður áhugavert að sjá þann slag. Greinilegt er að kjarnastuðningurinn leitar til Stewart - þar hafa orðið vatnaskil í þá átt að Hunt eigi ekki séns í Boris og setja sitt pund undir á nýliðann.

Einvígi milli Boris Johnson og Rory Stewart yrði reyndar ansi leiftrandi enda mikill munur bæði á reynslu þeirra og veganesti fari svo að þeir taki slaginn saman á landsvísu í flokknum. Þó er margt á huldu um Stewart, hávær orðrómur um að hann hafi verið njósnari MI6. Pressan á honum vex við velgengnina og eflaust munu Hunt og Gove taka hann fyrir líka eigi þeir ekki að falla afturfyrir nýliða í goggunarröðinni.

Svo er reyndar stóra spurningamerkið hvort stuðningslið Johnsons fái einhverja til að kjósa taktískt til að halda frekar Javid í slagnum og reyni að veikja Stewart - velji með því að lokum hver fer í einvígið með honum.

Boris Johnson á sigurbraut

Boris Johnson stefnir hraðbyri að lyklavöldum í Downingstræti 10 eftir sannfærandi sigur í fyrstu umferð leiðtogakjörs Íhaldsflokksins í dag - hlaut 114 atkvæði, 70 atkvæðum meira en sá næsti og mun meiri stuðning en næstu tveir til samans. Mjög ólíklegt verður að teljast að nokkur geti stöðvað Boris úr þessu - hann hlaut meiri byr meðal þingmanna í fyrstu umferðinni en flestir spámenn áttu von á.

Baráttan í leiðtogaslagnum hefur að mestu staðið um það hver fari með Boris í kosningu meðal almennra flokksmanna - ráðherrarnir Jeremy Hunt og Michael Gove takast á um stuðning ráðandi afla í flokknum, þeirra sem treysta ekki Boris fyrir stýrinu á þjóðarskútunni í Brexit-málinu. Báðir urðu þeir þó fyrir áfalli - þrátt fyrir stuðning öflugra ráðherra fengu þeir vel innan við 50 atkvæði. Staðan er til vitnis um að þingmenn skynji æ betur að Boris einn geti rétt við hnignandi kúrs flokksins.

Einn lykilspámaður úr ranni May-kjarnans hafði spáð Boris 85-90 atkvæðum en Hunt 60-65 rétt fyrir kjörið. Úrslitin stuðuðu enda þá sem mest höfðu varað við Boris og vildu alvarlegri mann við stýrið. Vonbrigði þeirra sem veðjuðu frekar á Hunt en Johnson leyndu sér ekki, einkum ráðherranna Amber Rudd og Penny Mordaunt. Þrátt fyrir kannabisskandal Gove um helgina sló það ekki kappann út af laginu, hann fór nær 40 atkvæðum en flestir töldu. Hunt virðist ekki hafa grætt á hefðbundnum kjarnastuðningi. Dominic Raab hlaut ágætan byr en ekki nægan til að krafsa í bakland Boris.

Í næstu umferð þarf stuðning 33 þingmanna - þá falla minni spámenn líklega út. Sajid Javid, innanríkisráðherra, fékk mun minni stuðning en búist var við og ekki líklegur til að komast lengra líkt og Matt Hancock og Rory Stewart. Stóra spurningin er hvort þeir ná stuðningi til að haldast á floti úr átt þeirra þriggja sem duttu út í dag. Meðal þeirra var Andrea Leadsom sem varð önnur í leiðtogaslagnum við Theresu May 2016 en lagði ekki í póstkosninguna á móti henni þegar á reyndi - gulltryggði kjör hennar en stakk hana í bakið á lykilaugnabliki undir lokin. Hún fékk ekki byr nú - Boris studdi hana líka þá.

Sá eini sem getur sett Boris Johnson út af sporinu úr þessu virðist vera hann sjálfur - eigin yfirlýsingar og gjörðir í hita leiksins. Á einmitt það virðist May-kjarninn og andstæðingar hans innan flokksins stóla á þegar á hólminn kemur og slagurinn færist úr þingflokknum í bakland flokksins - kosningu meðal 130.000 félaga víða um landið. Þar eykst pressan og fjölmiðlar eiga meiri rullu í lokaslagnum í yfirheyrslum í beinni útsendingu.

Lengi vel vonaði sami kjarni að Boris Johnson yrði stöðvaður í þingflokknum og gæti ekki slegið um sig í grasrótinni. Þingmenn skynja æ betur að enginn á meiri og betri tækifæri til að rétta kúrsinn og eygja betri von á endurkjöri í kosningum en Boris. Hann nýtur sín vel meðal almennra flokksmanna - hefur mikla tiltrú í baklandinu. Mikið þarf til að stöðva siglingu hans að fullum völdum - ráðandi kjarninn á fá svör við velgengni hans.

Boris virðist eflast við hverja raun - sjóaður í slagnum, græðir á borgarstjórasetu sinni í London þar sem hann komst til valda á lykil- valdasvæði Verkamannaflokksins með mjög sannfærandi hætti og hefur styrkst í átökum í valdatíð Theresu May, einkum eftir afsögn úr utanríkisráðuneytinu á lykilaugnabliki. Og hefur undirbúið sókn sína að Downingstræti 10 af miklu öryggi - framkoma og tjáning fimlega þaulskipulögð.

Sögulegur sigur hjá Trump - áfall fyrir demókrata

Sigur Donald Trump í bandarísku forsetakosningunum eru mestu pólitísku þáttaskil seinni tíma og gerir út af við lykilmál Obama tímans. Sigur hans er áfellisdómur yfir valdatíð demókrata og skoðanakönnunum (sú skoðun hlýtur að gerast áleitin hvort kannanir rétt fyrir kjördag séu eins marktækar og lengi áður og þær þreyti frekar en uppfræði).

Hillary Clinton hafði þunga byrði að bera sem reyndist of mikil að lokum. Tölvupóstmálið hafði skaðleg áhrif á bæði ímynd hennar og möguleika. Það sem þó réði úrslitum var að Trump höfðaði til hvítra kjósenda í ryðbeltinu - hann náði tiltrú og stuðningi hjá bandalagi hinna gleymdu, verkafólki í ryðbeltinu sem vildi breytingar og sópa út í Washington-kerfinu.

 

Si

gur Trump í Pennsylvaníu, Wisconsin og Michigan, sem hafði verið talinn eldveggur demókrata í áratugi mun stinga djúpt og skekja demókrata um langt skeið.

 

 

Demókratar höfðu tekið þessum ríkjum sem gefnum og sást t.d. af því núna að Hillary horfði framhjá Wisconsin og sinnti Michigan of lítið á lokasprettinum og taldi verkamannafylgið þar sjálfgefið.

Fyrst og fremst er þetta skellur fyrir valdamaskínuna í Washington, harkaleg útreið.

 

 

Nú hafa repúblikanar öll völd í þinginu og væntanlega mun nýji varaforsetinn Mike Pence, sem forðum daga sat í fulltrúadeildinni, hafa þar mikil áhrif og verða frekar valdamikill í ljósi tenginga sinna við valdamaskínu repúblikana í þinginu í samskiptum við hinn nýja forseta sem hefur enga pólitíska reynslu.

Áhugaverðir tímar framundan í bandarískum stjórnmálum og um leið harkalegt uppgjör framundan hjá demókrötum.

Velur nýja ríkisstjórn fljótlega

Boris í lykilráðuneyti - klókindi hjá Theresu May

Theresa May, forsætisráðherra Bretlands, er klók að skipa Boris Johnson sem utanríkisráðherra. Með því heldur hún keppinaut um völdin innan flokksins við efnið í lykilráðuneyti við ríkisstjórnarborðið - hann verður því að standa í verkunum á vaktinni í stað þess að vera óþægilegur gagnrýnandi á hliðarlínunni. Boris átti sennilega ekki von á þessu mikla embætti og leit út fyrir að vera undrandi á vegtyllunni í kvöld.

Boris er umdeildur stjórnmálamaður, á auðvelt með að ná athygli fjölmiðla og tala í fyrirsögnum. Sá eiginleiki byggði hann upp sem pólitíkus á eigin forsendum. Hann virkaði ekki sannfærandi í þinginu forðum daga og hann fann sinn farveg sem litríkur borgarstjóri í London í átta ár. Hann er nú aftur kominn á vettvang þingsins en ekki verið líklegur til að fúnkera sem hliðarmaður í lykilráðuneyti. Þar er hann óreyndur og óskrifað blað.

Margir innan Íhaldsflokksins telja hann ótækan til forystustarfa og sást það í vægðarlausri atlögu Michael Gove að honum - kaldrifjaðri rýtingsstungu sem vandlega var stýrt af innsta kjarna fráfarandi forsætisráðherra og heppnaðist að vissu leyti en Boris sá við þeim með því að fara úr leiðtogaslagnum og halda virðingu sinni. Atlagan var gerð til að ganga frá honum og gera hann hjákátlegan kjána sem yrði auðmýktur.

May veit sem er að Boris yrði henni óþægur ljár í þúfu sem óbreyttur þingmaður sem gæti veitt henni skráveifu sem hávær álitsgjafi fjölmiðla sem ekki þarf að bera byrðina. Hún setur Boris því í væna pressu við valdaborðið - nú þarf hann að höndla samskipti við erlend ríki, ferðast um heiminn og taka að sér verkefni fjarri heimahögum sem verða honum krefjandi. Annað hvort mun hann falla í þessum krefjandi verkefnum eða rísa til frekari valda, svo mikið er ljóst.

Örlög George Osborne, pólitísks fóstbróður David Cameron, eru háðugleg. Hann missir fjármálaráðuneytið og fær ekki annað verkefni í ríkisstjórn - sparkað frekar kuldalega. Osborne var fyrir nokkrum mánuðum talinn líklegur eftirmaður Camerons en féll í Brexit-sigrinum. May sendi honum væna pillu í ræðu við komuna í Downingstræti og ætlar greinilega að breyta hressilega um taktík í fjármálaráðuneytinu með því að setja Philip Hammond þar inn.

Í fyrsta skipti í breskri stjórnmálasögu skipa tvær konur samtímis tvö af valdamestu embættum ríkisstjórnarinnar. Amber Rudd tekur við af May sem innanríkisráðherra - við getum átt von á að margar konur fái ráðherraembætti er tilkynnt verður um önnur ráðherraembætti á morgun. Svo vekur óneitanlega athygli að gamall fjandvinur David Cameron, David Davis, sem tapaði fyrir honum í leiðtogakjörinu 2005 og lenti upp á kant við hann í skuggaráðuneytinu 2008, fær uppreisn æru og mun leiða ESB útgönguna sem Brexit-ráðherra. Svo fær Liam Fox sem var rekinn af Cameron 2011 aftur ráðherraembætti.

May markar því kúrsinn strax á fyrstu klukkustundunum. Hún ætlar að stjórna á eigin forsendum og tekur viðsnúning frá Cameron-árunum - slær af helsta samstarfsmann hans síðasta áratuginn og sendir hann á öftustu þingbekkina, rekur alla helstu spunameistara Camerons í Downingstræti og reisir aftur til virðingar forna fjandmenn hans. Hún verður sönn járnfrú annarra hægrigilda en David Cameron stóð vörð um.

Johnson skipaður utanríkisráðherra

Kvennabylgja fylgir Theresu May í Downingstræti 10

Theresa May fetar í dag í fótspor Margaret Thatcher sem önnur konan á forsætisráðherrastóli í Bretlandi. Hún verður þrettándi forsætisráðherrann í valdatíð Elísabetar II Englandsdrottningar, sem hefur ríkt frá árinu 1952. Eins og ég rakti um daginn var ég viss um að hún yrði forsætisráðherra þegar Boris Johnson féll frá leiðtogaframboði eftir atlögu Michael Gove. Aðeins hún og Boris höfðu þann styrk og myndugleik sem þurfti til að taka við af David Cameron.

Hef áður á þessum vettvangi rakið feril May sem er stórglæsilegur bæði innan Íhaldsflokksins sem og í stjórnmálastarfi almennt. Hún er vel að starfinu komin og líkleg til að verða öflugur leiðtogi hægrimanna í Bretlandi hvort sem kosið verður á næstu mánuðum eða 2020 sitji hún út fullt kjörtímabil. Verkamannaflokkurinn er í algjörri upplausn pólitískt innan og utan valdakjarnans í Westminster og ekki líklegt að hann verði mikil ógn í bráð.

Þegar Margaret Thatcher varð forsætisráðherra í maí 1979 var hún eini kvenkyns ráðherrann og innkoma hennar í leiðtogahlutverk innan Íhaldsflokksins og síðar í Downingstræti 10 söguleg í ljósi karlaveldisins í breskum stjórnmálum. Hún bauð karllægu valdakerfi byrginn og hafði sigur, sem var meiriháttar pólitískt afrek á þeim tímum. Thatcher var hörkutól og mjög leitt að hún náði ekki að lifa þennan dag að kona tæki að nýju við valdataumum í Bretlandi.

Afrek hennar var mikið og segir margt að þegar hún hætti 1990 þótti mörgum ósennilegt að kona næði aftur embættinu næstu hálfu öldina jafnvel. Árin urðu 26 þar til kona kom aftur sem forsætisráðherra í Downingstrætið og segir reyndar margt um sögulegt afrekið núna að báðir lokavalkostir hægrimanna um forsætisráðherraembættið voru konur.

Theresa May verður forsætisráðherra á öðrum, breyttum og betri tímum en Margaret Thatcher forðum daga. Nýr forsætisráðherra mun eflaust setja sitt mark á embættið og koma með aðrar konur með sér í lykilembætti nú, eitthvað sem hefði verið óhugsandi árið 1979 þegar einu valkostir Thatcher í lykilstöður voru einmitt allt karlmenn.

May er hörkutól í pólitísku starfi og mun láta til sín taka, þekkt fyrir að vera sönn kjarnakona sem fer eigin leiðir alls óhrædd. Nú verður kona forsætisráðherra í Bretlandi, kona er kanslari í Þýskalandi og mjög líklegt að Hillary Clinton verði bráðlega forseti Bandaríkjanna fyrst kvenna.

Þetta eru sannarlega áhugaverðir tímar í pólitísku starfi og verður gaman að fylgjast með þeim, sérstaklega Theresu May er hún fetar fyrstu skrefin í nýju embætti og mun setja mark sitt á þau strax með ráðherravalinu. Hún verður töff í sínu hlutverki.

Hverjir verða í ríkisstjórn May?