Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Kvikmyndin Million Dollar Baby var valin besta kvikmynd ársins 2004 á Óskarsverðlaunahátíðinni sem haldin var í Los Angeles í nótt í 77. skiptið. Myndin hlaut fern verðlaun, en helsti keppinautur hennar, kvikmyndin The Aviator í leikstjórn meistara Martin Scorsese, hlaut 5 verðlaun. Hefur það ekki gerst nokkuð lengi að sú kvikmynd sem hlýtur óskar sem besta kvikmynd ársins hljóti ekki flest verðlaun á óskarskvöldinu. Clint Eastwood hlaut óskarinn fyrir leikstjórn sína í Million Dollar Baby, en hann var ennfremur tilnefndur fyrir leik sinn í myndinni, en hann fór á kostum í hlutverki boxþjálfara og hefur sjaldan verið betri á leikaraferlinum. Vakti mikla athygli að Scorsese var sniðgenginn af akademíunni enn einu sinni, en hann hlaut fimmtu tilnefningu sína fyrir leikstjórn nú, og tapaði enn einu sinni. Það er fyrir löngu orðinn ljótur blettur á bandarísku kvikmyndaakademíunni hvernig hún hefur sniðgengið Scorsese og meistaraverk hans. Hélt ég fyrirfram að hann hlyti loks viðurkenningu fyrir sína svipmiklu mynd og mikið og glæsilegt framlag til kvikmyndaheimsins seinustu áratugina. Svo fór ekki. Má leiða að því líkum að hann fái aldrei þessi verðlaun. Hann náði ekki að hljóta þau t.d. fyrir meistaraverk á borð við Raging Bull og Goodfellas. Það er óneitanlega ansi dapurt hlutskipti fyrir mann sem hefur heillað kvikmyndaunnendur til fjölda ára og oft átt skilið þann heiður að hljóta þessi verðlaun. Hans ferli er auðvitað ekki lokið, en að mínu mati er til skammar fyrir akademíuna að hafa ekki notað þetta tækifæri til að heiðra hann fyrir þessa glæsilegu mynd.

Jamie Foxx hlaut mjög verðskuldað óskarinn sem leikari í aðalhlutverki fyrir glæsilega túlkun sína á konungi soul-tónlistarinnar, Ray Charles, í mynd um ævi hans. Foxx var stórfenglegur í hlutverkinu, eins og ég hef áður vikið að hér. Hann varð Ray í túlkun sinni, náði svipbrigðum hans og töktum með glæsibrag og vann mikinn leiksigur. Með sigri sínum varð Foxx þriðji blökkumaðurinn í sögu akademíunnar til að hljóta óskar fyrir karlleik í aðalhlutverki. Fyrstur til að hljóta þann heiður var Sidney Poitier árið 1963. Denzel Washington hlaut verðlaunin árið 2001. Hilary Swank hlaut óskarinn sem leikkona í aðalhlutverki fyrir stórfenglega túlkun sína á Maggie Fitzgerald í Million Dollar Baby. Var þetta í annað skiptið sem Swank hlaut óskar fyrir leik í aðalhlutverki. 5 ár eru liðin frá því að hún var heiðruð fyrir glæsilegan leik í Boys Don´t Cry. Þá, rétt eins og núna, sigraði hún leikkonuna Annette Bening. Hilary vann hug og hjörtu kvikmyndaunnenda fyrir ógleymanlega túlkun á sannkallaðri kjarnakonu í þessari mynd. Glæsileg leikkona sem hefur sannað sig svo um munar og verðskuldaði sigur í þessum flokki. Meistari Morgan Freeman hlaut loksins óskarinn, nú fyrir litríkan leik í Million Dollar Baby. Hafði hann verið tilnefndur þrisvar fyrir ógleymanlegar leikframmistöður. Það var svo sannarlega kominn tími til að þessi mikli meistari fengi verðlaunin. Cate Blanchett hlaut óskarinn sem leikkona i aukahlutverki. Fór hún á kostum í hlutverki óskarsverðlaunaleikkonunnar Katharine Hepburn, eftirminnilegustu og svipmestu leikkonu kvikmyndasögunnar, í The Aviator. Glæsileg túlkun hjá þessari frábæru leikkonu. Þetta var skemmtileg Óskarsverðlaunahátíð, og var margt af skemmtilegu efni í útsendingunni. Þessi hátíð er alltaf jafn skemmileg, þetta er uppskeruhátíð kvikmyndaheimsins og hún er ómissandi. Fastur punktur í tilverunni ár hvert!

Ég fer nánar yfir úrslitin á Óskarsverðlaunahátíðinni, hér neðar í færslunni og í ítarlegum pistli á kvikmyndavefnum kvikmyndir.com í dag.

Tilkynnt var formlega í dag að Bryndís Hlöðversdóttir alþingismaður, hefði verið ráðin sem deildarforseti lagadeildar Viðskiptaháskólans í Bifröst. Tekur Bryndís við því starfi 1. ágúst nk. Samhliða þessu mun hún segja af sér þingmennsku og hættir þátttöku í stjórnmálum formlega þann dag. Mun Ingibjörg Sólrún Gísladóttir varaformaður Samfylkingarinnar og fyrsti varaþingmaður flokksins í Reykjavíkurkjördæmi norður, taka sæti hennar á þingi, því frá og með 1. ágúst. Með þessu lýkur vangaveltum um pólitíska framtíð Ingibjargar, en hún hefur verið án vettvangs í stjórnmálum í rúm tvö ár. Allt frá því Ingibjörg varð að velja á milli borgarstjórastóls og þingframboðs í desember 2002, hafa verið á lofti raddir þess efnis að hún yrði þingmaður flokksins og jafnvel formaður hans. Hún er nú í framboði til formennsku í flokknum gegn formanni hans og svila sínum, Össuri Skarphéðinssyni. Ingibjörg Sólrún sem verið hafði sameiningartákn vinstrimanna í borgarmálunum í tæpan áratug, tók slæma dýfu eftir síðustu kosningar. Náði ekki kjöri á þing og var án beins vettvangs til starfa almennt. Nú hefur það breyst.

Staða Ingibjargar eftir kosningarnar 2003 var ekki öfundsverð, afsalaði sér borgarstjóraembætti og hlutverki sameiningartákns þriggja flokka innan R-listans en sat eftir sem óbreyttur borgarfulltrúi og varaþingmaður. Varaformennska flokksins hjálpaði henni frá algjörri pólitísku eyðimerkurgöngu en greinilegt er að Ingibjörg taldi það hlutverk ekki ásættanlegt í stöðunni og sækir nú fram til formennsku. Kemur það svolítið óvænt að það sé Bryndís sem víkur úr stjórnmálum og auðveldar með því framagöngu Ingibjargar og ekki síst bindur enda á neyðarlega framgöngu hennar seinustu árin í pólitík. Ingibjörg hefur svamlað um lengi í pólitísku tómarúmi og vantað algjörlega stöðu og hlutverk. Með brotthvarfi Bryndísar hefur það breyst. Bryndís er að mínu mati klár og öflug kona, ein af fáum þingmönnum Samfylkingarinnar sem var heil og öflug í störfum sínum og maður gat treyst að væri heil í því sem hún var að segja. Hún hafði mikla sérfræðiþekkingu á málum sem marga þingmenn hans skorti og var mjög öflug í störfum sínum. Það eru alltof margir þarna sem dansa til og frá með undarlegum hætti, en hvað með það. Það er óneitanlega undarlegt að hún segi af sér þingmennsku á miðju kjörtímabili. En hún fær gott starf, sem færir henni væntanlega ný og spennandi tækifæri. Ég vona að henni farnist vel á nýjum vettvangi. Það verður fróðlegt að sjá hvernig Ingibjörgu gangi núna þegar pólitísku tómarúmi hennar er lokið, og hún hefur fastan pólitískan vettvang til starfa á.

Punktar dagsins

Gamla brýnið Clint Eastwood var sigurvegari óskarsverðlaunahátíðarinnar í Los Angeles í nótt. Hann kom, sá og sigraði með stórfenglega kvikmynd sína, Million Dollar Baby. Með þessu komst hann einnig í sögubækur Óskarsins, en hann er elsti maðurinn sem vinnur leikstjóraóskarinn, 74 ára gamall. Eastwood var tilnefndur að þessu sinni í þriðja skiptið til leikstjóraverðlaunanna. Hann hlaut verðlaunin áður árið 1992 fyrir vestrann Unforgiven. Var ennfremur tilnefndur í fyrra fyrir stórbrotið meistaraverk sitt, Mystic River. Alla tíð sem ég hef fylgst með kvikmyndum og horft á kvikmyndir, bæði nýjar sem hinar eldri, meistaraverk kvikmyndasögunnar, hefur Clint verið í miklu uppáhaldi hjá mér. Hann er stórglæsilegur leikari, mjög kraftmikill og öflugur, og ekki síðri sem leikstjóri. Hann hefur oft farið á kostum í stórbrotnum meistaraverkum og gert sjálfur ógleymanlegar myndir. Persónulega tel ég leik hans í Million Dollar Baby hans bestu leikframmistöðu. Einnig er hann ógleymanlegur fyrir leik sinn í spagettívestrunum, túlkun sína í Dirty Harry-myndunum og síðast en ekki síst í In the Line of Fire. Síðastnefnda myndin hefur alltaf heillað mig mjög. Skrifaði ég um myndina um daginn, eftir að ég sá hana síðast. Það er vel við hæfi í kjölfar þessa sigurs kappans að horfa á fyrri meistaraverk hans og flotta leiksigra. Hver veit nema ég skrifi um þær myndir á næstunni. Stórkostlegur og svipmikill karakter sem á þennan heiður svo sannarlega skilið.

Fjórir frábærir leikarar hlutu óskarinn fyrir leik að þessu sinni. Veðjaði ég rétt í spá minni á það hverjir hlytu verðlaunin. Þótti mér þetta liggja mjög vel fyrir hverjir ynnu að þessu sinni. Áður hef ég minnst á stórfenglegan leiksigur Jamie Foxx í hlutverki meistara Ray Charles. Ómótstæðileg túlkun hjá kappanum. Hilary Swank var glæsileg í Million Dollar Baby og hitti í mark með túlkun sinni. Hélt ég lengi vel að það myndi vinna gegn henni að hafa unnið fyrir nokkrum árum sömu verðlaun. Sem betur fer varð svo ekki og hún hlaut verðlaunin mjög svo verðskuldað. Sérstaklega var ég ánægður með að meistari Morgan Freeman hlaut loksins verðlaunin. Hann hefur alla tíð verið einn af mínum uppáhaldsleikurum. Þótti mér vera kominn tími til að hans merka framlag til kvikmyndanna væri heiðrað með þessum hætti. Hann fór á kostum í litríkri túlkun á Eddie í Million Dollar Baby. Þetta var fjórða tilnefning Freeman. Hann var tilnefndur árið 1987 fyrir leik sinn í Street Smart, 1989 fyrir Driving Miss Daisy og árið 1994 fyrir The Shawshank Redemption. Nú var hans stund loksins komin. Einn besti leikari sinnar kynslóðar og einn fárra í bransanum sem gerir allt 100%. Svo hlaut Cate Blanchett loksins verðlaunin, en mér fannst alla tíð slæmt að hún vann ekki fyrir Elizabeth á sínum tíma. Glæsileg leikkona sem var stórfengleg í hlutverki Kate Hepburn í The Aviator

Flokksþingi framsóknarmanna lauk í gær. Áttu margir von á því að flokkurinn fetaði í Evrópuátt á flokksþinginu og voru uppi raddir um að flokkurinn myndi leggja áherslu á aðildarviðræður við ESB á næstu árum. Lengi vel stefndi í að samþykkt yrði orðalag í þá átt. Undir lokin hafði því verið breytt í að hugsanlega skyldi að því stefnt. Það sætti ólík sjónarmið og tillaga utanríkismálahópsins var svo samþykkt einróma. Þessi niðurstaða er mikil vonbrigði fyrir aðildarsinna innan flokksins og virðast þeir vera múlbundnir. Svo er merkilegast að sigurvegari helgarinnar er varaformaður flokksins. Nú virðist utanríkismálastefna flokksins og ESB-stefnan þar innanborðs vera mótuð af honum og fyrri forystumönnum flokksins. Staða mála er í raun óbreytt, þvert á tilraunir ESB-stuðningsmannanna í flokknum. Málið er ekki á dagskrá á kjörtímabilinu, eins og flokkurinn hafði samið um við stjórnarmyndun í maí 2003. Engu að síður blasir við vilji formannsins að gera ESB að kosningamáli í næstu kosningum og koma umræðunni af stað. Enginn vafi er á því að formaður flokksins hefur veikst mjög að undanförnu. Þetta flokksþing sannar það svo um munar. En eftir stendur hvort Halldór og hans stuðningsfólk leggur í þann dans að gera ESB að kosningamáli fyrir næstu kosningar og fá slíku stefnu í gegnum flokksstofnanirnar þá.

Gunnar Örlygsson alþingismaður, hefur nú gefið kost á sér til varaformennsku í Frjálslynda flokknum. Fer hann því fram til embættisins gegn Magnúsi Þór Hafsteinssyni fyrrum fréttamanni, sem gegnt hefur varaformennsku í flokknum í tvö ár. Það verður fróðlegt að fylgjast með slag þeirra um þetta embætti. Gunnar hefur verið mjög rísandi þingmaður að undanförnu. Komið með athyglisverð mál og lagt á mörg þeirra áherslu með athyglisverðum hætti. Magnús hefur verið nokkuð ólíkindatól í pólitík og kemur því varla á óvart að sótt sé að stöðu hans eftir það sem gengið hefur á. Gunnar sækir fram og lætur reyna á stöðu sína. Verður fróðlegt að sjá hvernig honum muni ganga í þessum slag.

Saga dagsins
1066 Westminster Abbey-dómkirkjan í London vígð formlega - eitt glæsilegasta mannvirki í London
1920 Þilskipið Valtýr fórst fyrir sunnan land og með því fórust þrjátíu menn. Valtýr var mikið aflaskip
1983 Alþingi samþykkir lög þess efnis að Ó, Guð vors lands, sé þjóðsöngur og sameign þjóðarinnar
1986 Olof Palme forsætisráðherra Svíþjóðar, myrtur á götuhorni í Stokkhólmi. Palme og eiginkona hans, Lisbeth, voru bæði skotin. Lést hann á leiðinni á sjúkrahús en Lisbeth slapp lifandi frá árásinni. Morðið var aldrei upplýst. Palme hafði þá verið einn af öflugustu stjórnmálamönnum Svía í fjöldamörg ár. Hann sat sem leiðtogi Jafnaðarmannaflokksins frá 1969 til dauðadags. Palme var forsætisráðherra 1969-1976 og aftur frá 1982 til dauðadags. Olof Palme var kraftmikill leiðtogi á alþjóðlegum vettvangi
2004 Kvikmyndin The Lord of the Rings: The Return of the King, sem var byggð á Hringadróttinssögu eftir J.R.R. Tolkien, hlaut alls 11 óskarsverðlaun - jafnaði hún með því eldri met Ben-Hur og Titanic

Snjallyrðið
Sólin brennir nóttina, og nóttin slökkvir dag;
þú ert athvarf mitt fyrir og eftir sólarlag.
Þú ert yndi mitt áður og eftir að dagur rís,
svölun í sumarsins eldi og sólbráð á vetrarins ís.

Svali á sumardögum og sólskin um vetrarnótt,
þögn í seiðandi solli og syngur, ef allt er hljótt.
Söngur í þöglum skógum og þögn í borganna dyn,
þú gafst mér jörðina og grasið og guð á himnum að vin.

Þú gafst mér skýin og fjöllin og guð til að styrkja mig.
Ég fann ei, hvað lífið var fagurt, fyrr en ég elskaði þig.
Ég fæddist til ljóssins og lífsins, er lærði ég að unna þér,
og ást mín fær ekki fölnað fyrr en með sjálfum mér.
Sigurður Nordal skáld og prófessor (1886-1974) (Ást)

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Í sunnudagspistli í dag fjalla ég um þrjú fréttamál vikunnar:

- í fyrsta lagi fjalla ég um væringarnar í Framsóknarflokknum, sem hafa verið mjög áberandi í stjórnmálaumræðunni að undanförnu. Hefur þetta birst vel í aðdraganda flokksþings framsóknarmanna sem haldið var um helgina. Í flokknum virðist allt loga í illdeilum og lyktin af sundurlyndinu og hjaðningavígunum á bakvið tjöldin, sögusagnir um átök og valdaerjur, berast langar leiðir og barist virðist með ákveðnum hætti. Þetta fer ekki framhjá neinum sem fylgist með íslenskum stjórnmálum. Losarabragurinn á Framsóknarflokknum og pólitískri forystu flokksins er að verða mjög áberandi og svo virðist sem að þar sé hver höndin upp á móti annarri. Fulltrúar flokksins í fremstu víglínu skiptast núorðið á að koma fram með umsnúninga á ummælum og fullyrðingum af hálfu hvers annars. Sem dæmi er að ráðherrar þeirra virðast hættir að tala saman nema gegnum fjölmiðla, og þá með beinskeyttum hætti, svo eftir er tekið. Forystumenn flokksins tókust á um Evrópumálin fyrir opnum tjöldum á flokksþinginu um helgina. Fjalla ég um Evrópuumræðuna þar innbyrðis og titringinn sem kom fram er rætt var um hvort flokkurinn ætti að leggja til að Ísland myndi hefja aðildarviðræður við ESB.

- í öðru lagi fjalla ég um umræðuna um uppstokkun Stjórnarráðs Íslands, í kjölfar þess að Árni Magnússon félagsmálaráðherra, lagði fram tillögur sínar og hugmyndir í vikunni. Tek ég undir sumt sem Árni hefur lagt fram, en er ósammála sumu. Hef ég persónulega margoft tjáð mínar skoðanir á mikilvægri uppstokkun ráðuneyta og fækkun ráðherra. Nefni ég í pistlinum tvær hugmyndir mínar, sem ég vék að í útvarpsviðtali á Rás 2 í febrúar 2004, í miðri umræðunni um uppstokkun reglugerðar um Stjórnarráðið á margfrægum ríkisráðsfundi í byrjun þess mánaðar. Annars vegar að sameina dóms- og kirkjumálaráðuneyti, umhverfisráðuneyti, félagsmálaráðuneyti og samgönguráðuneyti í eitt ráðuneyti innanríkismála. Ennfremur yrðu með því byggðamál færð úr iðnaðarráðuneyti til þessa nýja ráðuneytis. Hinsvegar minni ég á tillögu um að sameina atvinnuvegaráðuneytin: landbúnaðarráðuneyti, sjávarútvegsráðuneyti og iðnaðar- og viðskiptaráðuneyti, í eitt. Hvet ég til þess að umræða fari fram um þessi mál og þetta verði stokkað upp eftir næstu kosningar.

- í þriðja lagi fjalla ég um velheppnaða Evrópureisu George W. Bush forseta Bandaríkjanna. Almennt er litið á þessa fyrstu Evrópureisu forsetans, eftir endurkjör hans í nóvember, sem mikla sigurför og niðurstaða hennar túlkuð sem mikill diplómatískur sigur fyrir hann og stefnu hans. Sögulegar sættir náðust milli Bush forseta og þjóðarleiðtoga í Evrópu í þessari ferð sem hann deildi við í Íraksmálinu og sterk tengsl hans og Putins Rússlandsforseta, komu vel í ljós. Segja má að ferðin hafi gengið vel og verið mikilvægur vitnisburður þess að leiðtogarnir horfa fram á veginn, til þeirra úrlausnarefna sem blasa við, og einblína ekki á fortíðina.

Punktar dagsins

Jóhannes Páll páfi II kom öllum á óvart í dag með því að birtast opinberlega í fyrsta skipti eftir að hann gekkst undir aðgerð á fimmtudag. Þá varð að gera á honum barkaskurð til að hann gæti andað eðlilega og var komið fyrir barkaraufspípu til að auðvelda honum öndun. Jafnframt varð ljóst að hann gæti ekki talað næstu vikurnar meðan hann væri að jafna sig af læknismeðferðinni. Margar sögur höfðu gengið um ástand hans, fullyrt var að hann væri vel á sig kominn miðað við aðstæður og ennfremur að hann væri í lífshættu og alvarlega veikur. Er ekki hægt að segja annað en að ástand páfa sé óvenjulega gott miðað við allt sem á honum hefur dunið. Raddir um heilsufar hans og hvernig honum liði þögnuðu skyndilega er hann birtist í glugga sjúkrastofu sinnar og veifaði til fólks fyrir utan. Í fyrsta skipti á rúmlega 26 ára ferli hans sem páfa gat hann ekki flutt blessunarorð í sunnudagsbænum í dag. Páfa var ekið í hjólastól út að glugganum. Gerði hann krossmark og benti á háls sinn, sem merki um að hann gæti ekki talað. Þó er auðvitað ljóst að heilsfar hans er orðið mjög brothætt. Verður fróðlegt að fylgjast með heilsu hans á næstunni.

Athyglisvert var venju samkvæmt að horfa á dægurmálaþættina. Sunnudagsþátturinn á Skjá einum hófst með viðtali Katrínar Jakobsdóttur við Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur menntamálaráðherra. Ræddu þær um málefni skólastigsins og tillögur í þá átt að stytta framhaldsskólanám og stokka upp skólastigin. Vinna við það hefur staðið í ráðuneytinu í nokkur ár og tók Þorgerður við málinu af forvera sínum, Tómasi Inga Olrich sem skipaði nefnd um málið árið 2002. Fóru þær yfir málið í fróðlegu spjalli, gott að heyra Þorgerði skýra málið og fara yfir það í spjallinu. Því næst ræddi Illugi við Steingrím J. Sigfússon formann VG, um málefni Símans. Hann á lítinn hlut í fyrirtækinu, en var mjög virkur á seinasta aðalfundi þess og nýtti hlutinn vel við að bera upp tillögur. Var kostulegt að heyra skoðanir hans á málefnum Símans. Valgerður Sverrisdóttir viðskiptaráðherra, var gestur Óla Teits og Guðmundar. Fór hún yfir flokksþing framsóknarmanna. Greinilegt að það andar köldu frá henni í garð Kristins H. og hún sýndi hversu Evrópusinnuð hún er, en hún vill greinilega gera ESB að kosningamáli fyrir næstu kosningar. Valla er einn öflugasti talsmaður Halldórsarmsins í flokknum og hefur alla tíð verið og er ein helsta málpípa forsætisráðherrans í stefnumálum. Orð hennar verða að orðum Halldórs. Þannig er það bara. Hjá Agli var mjög fróðleg umræða um fasteignaverð þar sem Gunnar I. Birgisson fór yfir málin í kjölfar umræðu seinustu daga ásamt fleirum. Svo var athyglisvert að sjá umræðuna um trúmál þar sem Jón Valur Jensson og Sigurður Hólm Gunnarsson ræddu um kristinfræðikennslu í skólum.

Stórtíðindi eru að eiga sér stað í egypskum stjórnmálum. Í gær tilkynnti Hosni Mubarak forseti Egyptalands, hugmyndir sem leiða eiga til lýðræðisáttar þar. Boðaði hann þar beinar forsetakosningar og frjáls framboð. Það hefur verið þannig til fjölda ára að Mubarak hefur verið einn í kjöri til embættisins og ekki er frjálst að fara í mótframboð gegn honum. Mubarak hefur nú setið á forsetastóli í 24 ár, eða allt frá því að Anwar Sadat var myrtur í nóvember 1981. Hann var varaforseti þá en hefur verið kjörinn þrisvar: 1987,1993 og 1999. Kjörtímabil forseta Egyptalands er 6 ár. Flest bendir til þess að Mubarak, sem verður 77 ára í maí, ætli sér að gefa kost á sér að nýju. Einnig er líklegt að Mubarak ætli syni sínum, Gamal Mubarak að taka við embættinu og jafnvel sé honum ætlað að fara fram núna og forsetinn dragi sig því hlé. Efnt hefur verið til mótmæla í Egyptalandi seinustu ár gegn fyrirætlunum Mubaraks að gefa kost á sér enn einu sinni og það enn einu sinni að vera einn í kjöri. Eins og lögin eru núna er efnt til þjóðaratkvæðagreiðslu um einn forsetaframbjóðanda og þingið staðfestir kjörið. Þjóðarlýðræðisflokkur forsetans hefur haft meirihluta á þinginu frá 1970 og að óbreyttu hefur hann því forsetaembættið í hendi sér.

Það hefur verið merkilegt veður hér á Akureyri seinustu daga. Þoka hefur legið yfir bænum síðustu daga, sem sett hefur flugsamgöngur úr skorðum. Annað blasti þó við t.d. á föstudag í Hlíðarfjalli, þar var glaðasólskin meðan þokuteppi lá alveg yfir bænum. Stórmerkileg sjón alveg. Er Akureyringar vöknuðu að morgni laugardags blasti við athyglisverð sjón, sem ekki sést á hverjum degi og ég hef ekki séð fyrr hér í bænum. Um nóttina hafði þokan breyst í nokkurskonar hrímþoku. Tré bæjarins voru öll fagurhvít um morguninn og langt fram á daginn. Hrímþokan kallar til sín ísnálar sem þéttast á greinunum og eru mjög fagrar á að líta. Mögnuð sjón og ég bendi fólki á að skoða fallega myndasyrpu á vef bæjarins af ísnálunum og þessum stórmerkilega atburði. Sjón er sögu ríkari!

Saga dagsins
1638 Eldgos hófst í Vatnajökli - vötn á Austurlandi fylltust af flóði og báru mikinn vikur allt út á sjó
1928 Togarinn Jón forseti frá Reykjavík, fórst við Stafnes - 15 manns drukknuðu en 10 var bjargað
1941 Togarinn Gullfoss frá Reykjavík, fórst skammt frá Snæfellsnesi - 19 manns fórust með honum
1975 Samþykkt var að friðlýsa Hornstrandir, sem eru norðvestan Skorarheiðar í N-Ísafjarðarsýslu
1991 George H. W. Bush forseti Bandaríkjanna, lýsir því yfir að Kuwait hafi verið frelsað undan oki Íraka, eftir að þeir höfðu þá formlega viðurkennt ósigur sinn í stríðinu. Persaflóastríðið stóð í rúman mánuð. Saddam Hussein sat þó áfram á valdastóli í Írak, en hann var felldur af valdastóli í apríl 2003

Snjallyrðið
Langt fyrir utan ystu skóga
Árið sem að gullið fannst
Einn bjó smiður út í móa
Og hans dóttir sem þú manst.

Litla smáin lofið fáin
Lipurtáin gleðinnar
Ertu dáin út í bláinn?
Eins og þráin sem ég bar.
Halldór Kiljan Laxness skáld og rithöfundur (1902-1998) (Klementínudans)

Engin fyrirsögn

Laugardagspælingin
Óskarsverðlaunin verða afhent í 77. skipti í Los Angeles á morgun. Óskarinn er helsta kvikmyndahátíð sögunnar, ein mesta uppskeruveisla kvikmyndabransans og þar koma helstu leikarar og kvikmyndagerðarmenn samtímans saman. Ég ætla á þessum laugardegi að pæla í verðlaununum og spá í úrslitin í nokkrum af helstu flokkunum, svona mér mest til gamans. Ég vona að aðrir hafi gaman af.

Kvikmynd ársins
The Aviator
Finding Neverland
Million Dollar Baby
Ray
Sideways

Allt eru þetta frábærar myndir, hver á sinn hátt. Ray er hrífandi mynd, sem skartar frábærum leik og undurfagurri tónlist meistara Ray Charles, sem var einn helsti tónlistarsnillingur síðustu aldar. Finding Neverland er grípandi og þétt mynd sem hrífur kvikmyndaáhugafólk upp úr skónum. Sideways er fágætur gullmoli sem jafnast á við gamalt og gott rauðvín, verður sífellt betri og er algjörlega ómótstæðileg. Million Dollar Baby er frábær að öllu leyti, vel leikin mynd og í senn bæði áhrifamikil og einkar átakanleg. The Aviator er svipmikil saga hins litríka Howards Hughes sem átti stór og háleit markmið og lét þau flest rætast með undraverðum hætti og náði mögnuðum hápunkti á ferli sínum, en féll svo í dimmustu dali hugans. Hér er slagurinn á milli Million Dollar Baby og The Aviator, erfitt um að spá hvor hljóti hnossið. Ég tel að The Aviator vinni verðlaunin.

Leikstjóri ársins
Clint Eastwood - Million Dollar Baby
Taylor Hackford - Ray
Mike Leigh - Vera Drake
Alexander Payne - Sideways
Martin Scorsese - The Aviator

Fimm leikstjórar sem færðu á hvíta tjaldið ógleymanlegar kvikmyndir á árinu 2004. Clint Eastwood er sá eini tilnefndra sem hefur hlotið verðlaunin, fyrir Unforgiven, árið 1992, og leikstýrði einni best heppnuðu kvikmynd ársins, rétt eins og í fyrra þegar hann var tilnefndur fyrir Mystic River. Mike Leigh á skilið tilnefningu fyrir frábær verk sín, en Vera Drake er svipmikil mynd sem hefur hitt beint í mark. Sideways er eiginlega sú mynd sem ég heillaðist mest af í hópi hinna tilnefndu þetta árið en möguleikar hennar og Payne eru litlir þegar kemur að meistaraverkum tveggja risa í leikstjórn. Það verða þeir Eastwood og meistari Martin Scorsese sem berjast um hnossið hér. Scorsese hlýtur hér fimmtu leikstjóratilnefningu sína. Hann hefur aldrei hlotið óskarinn. Er reyndar með ólíkindum að þessi snillingur hafi ekki hlotið gullna kallinn fyrir myndir eins og Raging Bull og Goodfellas. Það er fyrir löngu kominn tími til að heiðra hann og framlag hans til leiklistar í sögu kvikmyndanna. Ég vona að hann fái verðlaunin, en Eastwood er sterkur og gæti tekið þetta. Ég hallast að Scorsese, hans tími er að mínu mati fyrir löngu kominn.

Leikari í aðalhlutverki
Don Cheadle - Hotel Rwanda
Johnny Depp - Finding Neverland
Leonardo DiCaprio - The Aviator
Clint Eastwood - Million Dollar Baby
Jamie Foxx - Ray

Allir þeir leikarar sem eru tilnefndir fyrir leik í aðalhlutverki, stóðu sig glæsilega í hlutverkum sínum. Hver á sinn hátt lífguðu þeir upp á kvikmyndaheiminn með frammistöðu sinni. Enginn þeirra hefur hlotið verðlaunin áður. Clint Eastwood gæti komið á óvart og hlotið óskar fyrir litríkan leik í kvikmynd sinni, Million Dollar Baby, þar sem hann fór á kostum í hlutverki boxþjálfarans Frankie Dunn. Clint hefur sjaldan verið betri og gæti hlotið fyrsta óskar sinn fyrir leik. Leonardo DiCaprio var litríkur í hlutverki hins svipmikla Howards Hughes og á möguleika á að fara heim með gyllta styttu. Don Cheadle vinnur mikinn leiksigur í Hotel Rwanda, eftirminnilegri kvikmynd um sögulega atburði. Johnny Depp átti stórleik í Finding Neverland og færði litríkan karakter á hvíta tjaldið. En langlíklegast er þó að Jamie Foxx hljóti óskarinn fyrir meistaralega túlkun sína á konungi soul-tónlistarinnar, Ray Charles. Foxx verður hreinlega Ray í túlkun sinni og heillar áhorfendur, ja að minnsta kosti náði hann að heilla mig með leik sínum. Ég spái því að Jamie Foxx vinni óskarinn.

Leikkona í aðalhlutverki
Annette Bening - Being Julia
Catalina Sandino Moreno - Maria Full of Grace
Imelda Staunton - Vera Drake
Hilary Swank - Million Dollar Baby
Kate Winslet - Eternal Sunshine of the Spotless Mind

Fimm magnaðar leikkonur berjast um hnossið í þessum flokki. Aðeins Hilary Swank hefur hlotið áður óskarinn, hún hlaut verðlaunin 1999 fyrir Boys don´t Cry. Nú, rétt eins og þá, mætir hún í flokki tilnefndra, leikkonunni Annette Bening. Bening fór á kostum í American Beauty og tapaði þá fyrir Swank. Að þessu sinni er hópurinn ansi jafn. Það geislar af Annette Bening í hlutverki Juliu Lambert, glæsileg leikframmistaða. Kate Winslet var stórfengleg í Eternal Sunshine of the Spotless Mind. Imelda Staunton vinnur leiksigur ferils síns í Veru Drake. Hin óþekkta Catalina Sandino Moreno er sögð fara á kostum í Maria Full of Grace, sem er hennar fyrsta kvikmynd. Hilary Swank er frábær í hlutverki Maggie í Million Dollar Baby og vinnur hug og hjarta kvikmyndaaðdáenda. Þetta er slagur milli Winslet, Bening og Swank. Allar geta þær unnið. Það er spurning hvort akademían veitir Swank sigur, svo skömmu eftir þann seinasta í sama flokki. Í raun er tími Winslet og Bening kominn. Einhvernveginn hallast ég þó að því að Swank muni fá verðlaunin, enda mjög sterk í sínu hlutverki.

Leikari í aukahlutverki
Alan Alda - The Aviator
Thomas Haden Church - Sideways
Jamie Foxx - Collateral
Morgan Freeman - Million Dollar Baby
Clive Owen - Closer

Fimm glæsilegir leikarar í mjög flottum myndum. Allir verðskulda þeir heiður fyrir sitt verk. Jamie Foxx hlýtur sína aðra tilnefningu sama árið, aðeins Al Pacino hefur náð slíku afreki. Foxx var mjög öflugur í Collateral og heillaði mig með leik sínum. Clive Owen er stórfenglegur í hlutverki Larry í Closer og hitti beint í mark með túlkun sinni. Thomas Haden Church var alveg frábær sem Jack í Sideways og fékk allavega mig til að hlæja, mögnuð frammistaða. Alan Alda hefur oft verið sniðgenginn, t.d. var skandall að hann hlaut ekki tilnefningu fyrir leik sinn í Allen-myndinni Crimes and Misdemeanors árið 1989. Túlkun hans þá á hinum hrokafulla framleiðanda, Lester, var fyrsta flokks. Hann er svipmikill leikari, en hefur oft verið betri en í The Aviator, en er flottur sem þingmaðurinn Brewster. Eftir stendur leiksnillingurinn Morgan Freeman. Hann á að baki glæsilegan feril og hefur átt margar svipmiklar leikframmistöður. Ég spái því að hann vinni verðlaunin fyrir túlkun sína á Eddie í Million Dollar Baby. Það er svo sannarlega kominn tími til að þessi mikli meistari fái verðlaunin.

Leikkona í aukahlutverki
Cate Blanchett - The Aviator
Laura Linney - Kinsey
Virginia Madsen - Sideways
Sophie Okonedo - Hotel Rwanda
Natalie Portman - Closer

Fimm flottar leikkonur sem lýsa upp hvíta tjaldið með flottum leik í þessum myndum. Tilnefning Sophie Okonedo kom nokkuð á óvart, en hún mun vera mjög eftirminnileg í Hotel Rwanda. Virginia Madsen heillaði mig með tilþrifamiklum leik sínum í Sideways og skapaði karakter sem skiptir okkur máli. Virginia hefur aldrei verið betri á gloppóttum ferli sínum. Laura Linney er glæsileg leikkona og oft hitt í mark, hún gerir það enn einu sinni, hér fyrir túlkun sína á Clöru í Kinsey. Natalie Portman er vægast sagt stórfengleg í hlutverki Alice í Closer, mynd sem verður einhvernveginn hennar að nær öllu leyti. Stórkostleg túlkun í svipmikilli mynd. Cate Blanchett, sem átti að hljóta óskarinn 1998 fyrir Elizabeth, ræðst ekki á garðinn þar sem hann er lægstur og bregður sér í hlutverk óskarsverðlaunaleikkonunnar Katharine Hepburn, eftirminnilegustu og svipmestu leikkonu kvikmyndasögunnar. Blanchett leggur allt sitt í þetta stóra hlutverk og verður hreinlega Kate Hepburn. Ég spái því að Blanchett fái óskarinn, annað kemur vart til greina að mínu mati. Glæsileg túlkun!

Punktar dagsins

Enn einu sinni kom að úrslitastund í Idol-stjörnuleit í gærkvöldi. Þá voru fjórir söngvarar eftir í keppninni: Hildur Vala, Davíð Smári, Heiða og Lísa. Í gærkvöldi var þemað: New York, enda höfðu söngvararnir fjórir farið nokkrum dögum áður til New York í eftirminnilega ferð. New York er mjög eftirminnileg borg, ég hef einu sinni komið þangað. Ferð til NY er mikil upplifun, svo vægt sé til orða tekið. Stórfengleg borg, rétt eins og Bandaríkin eru í heild sinni alveg frábær. Keppnin í gærkvöldi var óvenjujöfn og erfitt að láta einn fara, enda þau bestu í keppninni nú bara eftir. Svo fór að Lísa var send heim og féll því úr leik. Hún söng lögin As og Will you still love me tomorrow? Lísa er frábær karakter og góð söngkona. Ég hef þekkt Lísu nú tæpan áratug. Hún kemur frá Ólafsfirði og er algjör gullmoli. Leiðir okkar lágu saman í framhaldsskóla hér fyrir norðan og hefur okkar vinskapur haldist síðan. Hefur verið gaman að fylgjast með velgengni hennar í keppninni. Lísa á svo sannarlega skilið að njóta velgengni, enda hefur margt gengið á hjá henni og hún upplifað bæði skin og skúrir á æviskeiðinu sínu. Vonandi að henni gangi vel á söngbrautinni. Eftir eru semsagt þrjú í keppninni. Að mínu mati er Hildur Vala langbest af þeim sem eftir eru. Það er svo sannarlega stjarna fædd í henni. Hún vinnur vonandi keppnina.

Flokksþing framsóknarmanna heldur áfram. Virðast vera uppi átök innan raða framsóknarmanna um Evrópumálin. Eins og vel hefur komið fram hér lögðu framsóknarmenn til í drögum að ályktunum sínum að hefja aðildarviðræður að ESB á kjörtímabilinu. Heldur er það misráðið, enda er skýrt tekið fram í stjórnarsáttmálanum að ekki skuli hefja aðildarviðræður á þessu kjörtímabili. Er ágreiningur um Evrópumálin almennt og stöðu þeirra innan flokksins. Þetta hefur afhjúpast með afgerandi hætti á þinginu í dag. Er greinilegt að Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, og Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra, eru ekki sammála um hvaða leið skuli fara. Tókust þeir harkalega á, opinberlega, á þinginu í dag. Var formaðurinn tilbúinn að samþykkja ályktun sem gerði ráð fyrir því að vinna skyldi hefjast innan flokksins við að móta samningsmarkmið og undirbúning aðildarviðræðna. Guðni vill hinsvegar ekki að neitt verði fjallað um ESB í ályktunum og verði áhersla lögð að því á EES-samninginn. Fram hefur nú komið að Kjell Magne Bondevik forsætisráðherra Noregs, hafi hringt í Halldór til að ræða Evrópumálin við hann í kjölfar umræðunnar. Er það góður vitnisburður þess að vel er fylgst á Norðurlöndunum og innan ESB með því hvað muni koma frá framsóknarmönnum í þessum málum. Mikilvægt er að framsóknarmenn fari varlega í þessum málum.

Árni Magnússon félagsmálaráðherra, hefur lagt fram athyglisverðar tillögur á flokksþingi framsóknarmanna, sem víkja að fækkun ráðuneyta og uppstokkun Stjórnarráðsins. Hugmyndir Árna gera ráð fyrir að ráðuneytum fækki úr 13 í 6-8. Telur Árni að forsætisráðuneytið og utanríkisráðuneytið eigi að haldast óbreytt en önnur ráðuneyti verði með þessum hætti: innaríkisráðuneyti (sem færi með fjármál, framkvæmdir, dómsmál og fleiri verkefni), atvinnuvegaráðuneyti (þar sem færi saman iðnaður, viðskipti, landbúnaður, þjónusta, sjávarútvegur, ferðamál og annað sem viðkemur atvinnuvegum) velferðarráðuneyti (þar sem færi saman heilbrigðismál og félagsmál), og að lokum menntamálaráðuneyti (þar sem menntamál, menningarmál, íþróttir og annað tengt því kæmi saman). Ráðherrastólum mun því auðvitað fækka. Er það hugmynd Árna að taka með þessu breytta formi upp störf aðstoðarráðherra, og þá 2-3 í hverju ráðuneyti. Tek ég undir heilshugar með Árna að stokka þarf þessi mál og fækka má ráðuneytum og ráðherrastólum með markvissum hætti. Hef ég oft reifað hugmyndir um þetta, t.d. í sunnudagspistli mínum á heimasíðunni fyrir rúmu ári, 22. febrúar 2004. Bendi á þau skrif.

Kostulegt hefur verið að fylgjast með framgöngu Steinunnar Valdísar Óskarsdóttur borgarstjóra, hvað varðar málefni Reykjavíkurflugvallar. Talar hún fram og til baka og slær orðið úr og í. Nú er komið fram í málflutningi hennar að hún hafi, þegar hún talaði um aðlaga byggð við flugvöllinn í Vatnsmýrinni, verið að víkja að því að auðvitað færi völlurinn, en um langtímavinnubrögð sé að ræða. Það hefur því lítið breyst hjá henni í málinu. Hún er því enn sami flugvallarandstæðingurinn. Persónulega tel ég málefni flugvallarins eitt mikilvægasta umræðuefnið hér úti á landi. Án eðlilegra flugsamgangna við borgina getur staða hennar ekki haldist óbreytt í huga okkar allra. Málefni vallarins er ekki bara málefni Reykvíkinga, heldur okkar allra. Samgöngumiðstöð af þessu tagi skiptir okkur öll í landinu máli. Það er kostulegt að fylgjast með R-listanum sem flakkar í margar áttir en getur enga afgerandi afstöðu tekið í málunum, talað er út og suður. Þetta er alveg kostulegt.

Saga dagsins
1930 Stóra bomban - grein eftir Jónas Jónsson dómsmálaráðherra, birtist í Tímanum. Þar var greint frá ásökunum Helga Tómassonar yfirlæknis á Kleppi, um allslæma geðheilsu Jónasar. Miklar deilur fylgdu í kjölfarið sem leiddu til harðvítugra pólitískra átaka. Jónas var formaður Framsóknarflokksins 1934-1944 og sat sem dómsmálaráðherra 1927-1932. Jónas var mikill áhrifamaður í íslenskri pólitík
1952 Sir Winston Churchill forsætisráðherra Bretlands, lýsir því opinberlega yfir að Bretar hafi búið til eigin atómsprengju. Allmiklar deilur urðu vegna þessara frétta og hart tekist á um atómvæðinguna
1987 Íran-Contra hneykslismálið nær hámarki er bandarísk þingnefnd kemst að þeirri niðurstöðu að bandarísk stjórnvöld hafi gerst sek um vítaverð mistök vegna málsins. Málið setti mjög slæman blett á seinustu ár embættistíðar Ronald Reagan forseta, en deilt var alla tíð um beina aðild hans að því
1993 Íslömsk hryðjuverkasamtök koma fyrir bílasprengju í World Trade Center-byggingunni í New York. 6 fórust í sprengingunni og smávægilegar skemmdir urðu. World Trade Center-tvíburaturnum var grandað í hryðjuverkaárásum al-Qaida, þann 11. september 2001. Tæplega 3000 manns fórust þá
2000 18. Heklugosið á sögulegum tíma hófst - var spáð með 18 mínútna fyrirvara í kvöldfréttum RÚV

Snjallyrðið
Þótt þú langförull legðir
sérhvert land undir fót,
bera hugur og hjarta
samt þíns heimalands mót,
frænka eldfjalls og íshafs,
sifji árfoss og hvers,
dóttir langholts og lyngmós,
sonur landvers og skers.

Yfir heim eða himin
hvort sem hugar þín önd,
skreyta fossar og fjallshlíð
öll þín framtíðarlönd.
Fjarst í eilífðar útsæ
vakir eylendan þín:
nóttlaus voraldar veröld,
þar sem víðsýnið skín.
Stephan G. Stephansson klettafjallaskáld (1853-1927) (Þótt þú langförull legðir)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
28. flokksþing Framsóknarflokksins hófst í dag. Í yfirlitsræðu sinni við upphaf flokksþingsins fór Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra og formaður flokksins, yfir stöðu mála í stjórnmálunum og þau málefni sem hæst bera í umræðunni almennt. Lýsti hann yfir með afgerandi hætti að Síminn yrði seldur á þessu ári í heilu lagi, með grunnnetinu. Sagði Halldór að það væri rökréttasta skrefið, enda lægi fyrir heimild Alþingis og ennfremur bæði veigamikil rekstrarleg og pólitísk rök. Ennfremur vék forsætisráðherrann að málefnum Landsvirkjunar sem mikið hefur verið rætt um að undanförnu og greinilegur ágreiningur komið fram um málið innan raða flokksins. Sagði hann ekkert ákveðið um framtíð fyrirtækisins. Tilkynnti hann, að í samráði við iðnaðarráðherra, að sú ákvörðun hefði verið tekin að á vegum flokksins yrði skipuð sérstök nefnd sem myndi vinna að stefnumörkun í málinu og vinna að tillögum um að skipuleggja orkumálin til framtíðar. Á þeirri vinnu að ljúka fyrir miðstjórnarfund flokksins á næsta ári. Vék forsætisráðherra ennfremur að miklu hitamáli seinustu daga, drögum að ályktunum þingsins um utanríkismál þar sem kemur fram að flokkurinn eigi að stefna að aðildarviðræðum að ESB á kjörtímabilinu, sem gengur þvert á stjórnarsáttmálann og fyrri yfirlýsingar forystumanna Framsóknarflokksins.

Sagði hann að það væri sitt mat að það væri hvorki tímabært né skynsamlegt að fara út í aðildarviðræður við ESB á þessu kjörtímabili, eins og lagt er til í drögunum. Sagðist hann telja að ályktun flokksins um utanríkismál, sem liggur fyrir flokksþinginu sé gagnlegt vinnuplagg, en lagði áherslu á að ekki ætti að stefna að því að því að samþykkja drögin og yfirlýsingar um ESB óbreyttar á flokksþinginu. Er því ljóst að allir ráðherrar flokksins hafa lýst því yfir að málið sé ekki á dagskrá á kjörtímabilinu. Nokkuð sem blasir við, enda algjörlega í ósamræmi við stjórnarsáttmálann. Samkvæmt honum er málið ekki á dagskrá á þessu kjörtímabili. Sagði hann að drögin hefðu verið mótuð af 13 málefnahópum sem öllum félagsmönnum hefði gefist kostur á taka þátt í. Mörg hundruð skráningar hafi borist og margir hefðu lagt á sig mikla vinnu við að móta drögin. Sú vinna hefði farið fram með lýðræðislegum og opnum hætti. Ræddi Halldór ennfremur um skólamál og minntist á eitt mál úr nefndastarfinu, hugmynd um betri samtengingu mismunandi skólastiga, sem gerir ráð fyrir að gera síðasta ár leikskólans að skyldunámi. Er þetta nokkuð sem framsóknarmenn hafa þó ekki hafið umræðu um, enda lagði Sjálfstæðisflokkurinn svipaðar tillögur fram í borgarstjórnarkosningunum 2002, undir forystu Björns Bjarnasonar dómsmálaráðherra. Athygli vakti við upphaf flokksþingsins dagskrá hátíðardagskrár í morgun. Þar voru fjölþjóðlegir dansar og söngvar, þeirra eftirtektarverðastur var eflaust magadans þokkafullrar konu, sem skaut jafnréttissinnuðum konum þar skelk í bringu. Karlakór Reykjavíkur söng einnig nokkur lög af sinni miklu snilld. Stjórnandi kórsins er frændi minn, Friðrik S. Kristinsson. Erum við systkinabörn og berum við báðir nafn afa okkar, Friðriks Árnasonar fyrrum hreppsstjóra á Eskifirði.

Jóhannes Páll páfi II var lagður að nýju inn á Gemelli-sjúkrahúsið í Róm í gærkvöld, en aðeins eru nokkrar vikur síðan hann lagðist þar inn í 10 daga vegna flensu og öndunarerfiðleika. Sló páfa niður eftir veikindin, enda talinn hafa farið of geyst eftir að hann sneri aftur í Vatíkanið. Var hann það þungt haldinn að læknar neyddust til að gera á honum barkaskurð til að hann gæti andað eðlilega og var komið fyrir barkaraufspípu til að auðvelda honum öndun. Hvíldi hann fyrstu klukkutímana eftir aðgerðina í öndunarvél, en hún var svo aftengd í dag, enda líðan páfans betri og gat hann þá nærst eðlilega. Ljóst er að slík aðgerð er í tilfelli svo gamals og veikburða manns algjör neyðaraðgerð. Við blasir að hann var í lífshættu og því ekkert annað hægt að gera, til að páfi gæti andað eðlilega. Hefur aðgerðin þau áhrif að páfi getur ekki talað í nokkrar vikur og verður hann eflaust lengi að ná sér að nýju. Páfi hefur verið mjög veikbyggður seinustu ár, eins og vel er kunnugt. Þjáist hann af ýmsum sjúkdómum, nægir þar að nefna Parkinsons-veiki og liðagigt auk almennra öldrunarsjúkdóma.

Páfinn verður 85 ára í maí. Hann hefur nú setið á páfastól í tæp 27 ár, frá 16. október 1978. Sat hann lengst allra páfa á 20. öld og einungis tveir páfar hafa setið lengur en hann, þeir Pius IX og St. Peter. Pólverjinn Karol Wojtyla var fyrsti páfinn í 455 ár sem ekki var Ítali. Páfi hefur haldið fast við stefnu sína þrátt fyrir sífellt hrakandi heilsu. Enginn vafi er á að þrátt fyrir farsæla setu á páfastóli er páfinn umdeildur. Fylgismenn hans staðhæfa að hann hafi átt drjúgan þátt í endalokum kommúnismans með baráttu sinni fyrir frelsi og mannlegri reisn í Póllandi og öðrum A-Evrópuríkjum. Andstæðingar hans segja að páfi hafi hrakið milljónir manna úr kaþólsku kirkjunni með íhaldssemi. Hann sé andvígur því að konur gegni prestþjónustu, hann leggist gegn getnaðarvörnum, ástarsamböndum samkynhneigðra og því að prestar kvænist. Hann sé gamaldags fulltrúi og leggist gegn framþróun og sé andvígur mikilvægum mannréttindaatriðum. Stuðningsmenn hans segja að páfi sé kraftmikill málsvari mannréttinda og styðji "réttar" mannlegar áherslur, eins og þeir segja. Þrátt fyrir slæmt heilsufar hyggst Páfi sitja á stóli til dauðadags og vísar á bug að hann víki vegna heilsubrests. Það sé hans sannfæring að aðeins Guð geti bundið enda á það verkefni sitt að þjóna í embætti sínu kaþólsku fólki. Ef marka má stöðu mála má búast við að sífellt styttist í að kardinálarnir verði að velja eftirmann páfa, sem gæti leitt til mikilla valdaátaka.

Punktar dagsins

George W. Bush forseti Bandaríkjanna, er nú kominn heim í Hvíta húsið í Washington, eftir fimm daga för sína um Evrópu. Almennt er litið á Evrópureisu forsetans sem mikla sigurför og niðurstaða hennar túlkuð sem mikill diplómatískur sigur fyrir hann og stefnu hans. Segja má að sögulegar sættir hafi náðst milli Bush forseta og þjóðarleiðtoga í Evrópu í þessari ferð og sáttatónninn var mjög áberandi þar sem hann fór. Hann átti notalegar umræður um stöðu heimsmálanna við Jacques Chirac forseta Frakklands, og Gerhard Schröder kanslara Þýskalands. Eitthvað sem hefði þótt nær óhugsandi fyrir tveim árum þegar hitinn var sem mestur í Íraksmálinu og samskipti landanna náðu frostmarki. Staðan er allt önnur nú. Forsetinn hefur samið frið við þessa lykilleiðtoga Evrópu. Einnig komu vel í ljós sterk tengsl hans og Vladimir Putin forseta Rússlands. Mjög merkilegt var ennfremur að sjá hversu mjög vinsamlegri samskipti leiðtogarnir almennt eiga. Segja má því að ferðin hafi gengið vel og verið mikilvægur vitnisburður þess að leiðtogarnir horfa fram á veginn, til þeirra úrlausnarefna sem blasa við, og einblína ekki á fortíðina. Eru enda næg verkefni framundan á vettvangi heimsmálanna. Uppbyggingin í Írak, friðarþróunin í Mið-Austurlöndum, staða mála í Íran og Líbanon og fleiri mál eru meðal þess sem blasir við að takast þarf á við.

4. janúar sl. var formlega skipuð nefnd af hálfu forsætisráðherra, sem í eiga sæti fulltrúar allra flokka á þingi, sem mun vinna að endurskoðun stjórnarskrárinnar. Stefnt er að því að vinna nefndarinnar taki ekki lengra tíma en tæp tvö ár og að frumvarp til breytinga á stjórnarskránni liggi fyrir ekki síðar en í árslok 2006. Nú hefur nefndin opnað heimasíðu, þar sem starf hennar og dagskrá funda hennar er kynnt með mjög ítarlegum og nákvæmum hætti. Er þar hægt að líta á fundargerðir nefndarinnar og það sem þar er rætt og farið yfir. Nefndin hefur nú haldið tvo fundi og er hægt að líta á dagskrá næsta fundar, 14. mars, og það sem gerst hefur í starfinu til þessa. Er mjög ánægjulegt að þessi vefur sé kominn til sögunnar og að almenningur geti tekið þátt í starfinu þarna, með því að beina erindum til nefndarinnar, líta á hvað hafi gerst þar og hvað sé framundan. Er löngu orðin þörf á að taka þessa vinnu, stokka upp stjórnarskrána og færa hana til nútímans, enda henni lítið verið breytt frá lýðveldisstofnun 1944. Nær engar breytingar hafa t.d. átt sér stað á köflunum sem fjalla um forsetaembættið, er mikilvægt að stokka þá upp. Hef ég kynnt mínar skoðanir á því hvað þurfi að stokka helst upp og færa í átt til nútímans. Fór ég yfir þau mál í ítarlegum pistli þann 10. janúar sl. á vef Heimdallar. Um að gera að líta á hann til að lesa þær pælingar og fara yfir skoðanir mínar á málinu.

Í dag birtist á íhald.is skrif mín um málefni Landsvirkjunar. Í pistli mínum fjalla ég að mestu leyti um ágreininginn sem kominn er upp, að því er virðist mjög áberandi, innan Framsóknarflokksins og R-listans um hvernig haga eigi framtíð fyrirtækisins, eftir að það er að öllu leyti komið í eigu ríkisins. Þetta er kostulegt mál og fróðlegt að fylgjast með því, og því ærin ástæða til að skrifa nokkra punkta um það með þessum hætti. Held ég að flestir séu að verða gáttaðir á framgöngu vinstri grænna í þessu máli. Maður er meira að segja að heyra það frá fólki á vinstri vængnum, sem er gáttað á yfirlýsingum fólks í þessum undarlega kommaflokki. Ef maður zoom-ar það sem hefur gerst er einfalt að segja hvað þau ætla að gera. Í einföldu máli sagt vilja vinstri grænir halda hlut borgarinnar í fyrirtækinu í gíslingu svo að ríkið geti ekki ráðstafað fyrirtækinu með vild eftir að borgin og Akureyrarbær eru farin út úr því. Alveg kostulegt mál. Í Framsókn er málið mjög undarlegs eðlis líka, en í VG er það á algjörum villigötum. Annars er R-listinn að verða mjög veiklulegur, það sést best á þessu máli hvernig pólitíkin er iðkuð þar. Þetta er eins og gatasigti sem hriplekur en hangir saman af gömlum vana. Einfalt mál. En já, lítið á pistilinn og kynnið ykkur þessi mál og skoðanir mínar á því, ef þið viljið fara meira yfir þetta.

Horfði í gærkvöldi á Ísland í dag samkvæmt venju. Þórhallur og Svansí eru að standa sig vel og eru með lífleg og góð efnistök. Í gærkvöldi var Árni Magnússon félagsmálaráðherra, gestur þeirra. Farið var yfir mörg mikilvæg mál, ánægjulegt var að heyra ummæli hans um ESB-málin. Þarf hann svosem varla að taka þetta fram, enda er stjórnarsáttmálinn alveg skýr og því ályktunardrög flokksins allundarleg. En engu að síður undarleg vinnubrögð hjá Framsókn í ESB-málum. Fór á fund kl. 20:00, sem gekk vel og var um margt rætt og farið yfir málin. Kom heim á ellefta tímanum. Horfði þá á úrvalsmyndina Jackie Brown. Myndin, sem byggð er á einni af sögum rithöfundarins Elmore Leonard, segir frá flugfreyjunni Jackie Brown sem drýgt hefur tekjurnar með því að smygla peningum inn í landið fyrir vopnasalann Ordell Robbie. Dag einn er hún staðin að verki á flugvellinum og handtekin. Þeir sem hafa málið á sinni könnu, lögreglumaðurinn Mark Dargus og vopnaeftirlitsmaðurinn Ray Nicolet, bjóða henni tvo kosti: Annað hvort hjálpar hún þeim að fletta ofan af Ordell eða hún fær langtíma gistingu á bak við rimlana.

Með aðstoð aðdáanda síns og hjálparhellu, Max Cherry, tekst Jackie að leggja fram tryggingu fyrir frelsi sínu, ákveðin í að velja þriðju leiðina út úr þessum vandræðum. Hún hefur engan áhuga á að fara í fangelsi og hún veit alveg nákvæmlega hvað verður um þá sem dirfast að svíkja Ordell. Hún tekur því þá ákvörðun að skjóta, bæði Ordell og hjálparkokkum hans, þeim Louis og Melanie, og lögreglunni, ref fyrir rass, etja þeim saman á slyngan hátt og stinga síðan sjálf undan með ávinninginn, hálfa milljón dollara í beinhörðum peningum! Stórkostleg mynd, sem vinnur á eftir því sem maður sér meira af henni. Leikstjórinn Quentin Tarantino sló í gegn með mynd sinni, Pulp Fiction árið 1994, og hefur unnið sér enn meiri frægð með Kill Bill-myndunum, nú í upphafi 21. aldarinnar. Myndin skartar úrvalshópi leikara í öllum hlutverkum, t.d. þeim Robert De Niro, Samuel L. Jackson og Michael Keaton. En senuþjófarnir eru Robert Forster í hlutverki Max Cherry og Pam Grier, sem fer alveg á kostum í hlutverki ferils síns, hinnar úrræðagóðu Jackie. En já, frábær spennumynd fyrir alla sanna kvikmyndaunnendur.

Ég verð að viðurkenna að ég tók vænt hláturskast þegar ég sá þessa kostulegu mynd, sem birtist hér að ofan, á erlendum fréttavef. Þarna eru George W. Bush forseti Bandaríkjanna, og Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, á leiðtogafundi NATO-ríkjanna í Brussel í vikunni. Er myndin er tekin hnippir Halldór í forsetann og vill eflaust tala við hann um alþjóðamálin. Einhvernveginn dettur mér í hug að það sem Halldór sé í þann mund að segja sé: Heyrðu Bush minn, manstu eftir mér? hehe :)

Saga dagsins
1920 Önnur ríkisstjórnin undir forsæti Jóns Magnússonar tók við völdum - stjórnin sat í rúm tvö ár
1956 Nikita Khrushchev leiðtogi sovéska kommúnistaflokksins, flutti sögulega ræðu í Moskvu. Með ræðunni afneitaði hann algjörlega einræðislegum vinnubrögðum Stalíns við stjórn landsins, en hann var leiðtogi flokksins frá 1922 til dauðadags 1953. Ræðan markaði mikil þáttaskil, enda höfðu bæði orð og gjörðir Stalíns verið sem æðstu lög í huga flokksins og stuðningsmanna hans í marga áratugi. Khrushchev var alla tíð umdeildur leiðtogi og var honum steypt af stóli í innbyrðis valdabaráttu 1964
1964 Skopteikning eftir Sigmund Jóhannsson frá Vestmannaeyjum, birtist í Morgunblaðinu í fyrsta skipti - síðan hefur Sigmund teiknað myndir í Moggann. Íslenska ríkið keypti skopmyndirnar 2004
1966 Bandaríska jazzsöngkonan Ella Fitzgerald kom til landsins og hélt tónleika í Reykjavík. Ella var ein fremsta jazzsöngkona sögunnar og talin hafa hljómbestu kvensöngrödd aldarinnar. Ella lést 1996
1990 Violeta Chamorro kjörin forseti Nicaragua - með því lauk 11 ára einræði sandinista í landinu

Snjallyrðið
Í daganna rás hef ég draumanna notið
um dáðríkast mark sem ég aldrei fæ hlotið.
Þeir yljuðu mér þó ef stóð ég í ströngu.
og stríðið mér léttu á ævinnar göngu.

Og eins er í vetrarins myrkasta veldi
að vorþráin sterk fer um hjarta mitt eldi.
Ég angan þess finn þó að úti sé myrkur,
þess yndi í fjarska er huganum styrkur.

Þótt ár hafi liðið og týnzt út í tómið,
þá tær vakir minning um fegursta blómið.
Því ennþá í ljóma þá vitjar mín vorið.
Það vekur og gleður og léttir mér sporið.
Helgi Seljan fyrrum alþingismaður (Vordraumur)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
28. flokksþing Framsóknarflokksins hefst á morgun á Nordica Hotel. Nú hafa drög að ályktunum þingsins verið kynnt formlega á vef flokksins. Þar kemur mjög margt athyglisvert fram. Hef ég litið á þessi drög í dag og kynnt mér hvað framsóknarmenn vilja stefna að og ræða á þessu flokksþingi. Athyglisverðast að mínu mati og eflaust fleiri er að lagt er til í utanríkismálakaflanum að aðildarviðræður hefjist við Evrópusambandið á þessu kjörtímabili og að kosið verði um aðild að ESB í alþingiskosningunum árið 2011. Þetta er nokkur stefnubreyting af hálfu flokksins, hann hefur aldrei stigið þetta skref fyrr og svo er þetta skref algjörlega í ósamræmi við stjórnarsáttmálann. Er með ólíkindum að fylgjast með þessu dómgreindarleysi framsóknarmanna. En eins og fram hefur komið í fréttum í dag eru mjög skiptar skoðanir innan flokksins um þessa stöðu mála og þessi drög. Búast má við mjög beittum umræðum um þessi drög á flokksþinginu ef marka má viðbrögð ýmissa forystumanna flokksins. Meðal þeirra sem tjáð hefur sig með mest afgerandi hætti er Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra og varaformaður flokksins. Honum eru tillögurnar ekki að skapi og hann telur að ekkert knýji á slíkar umræður á þessum tímapunkti. Hefur Guðni jafnframt lýst yfir þeirri skoðun sinni að réttast sé að halda í fyrri stefnu og með því styrkja EES-samninginn.

Er ekki annað hægt en að taka undir þessi ummæli Guðna. Er ánægjulegt að ekki eru allir í Framsóknarflokknum tilbúnir til að kokgleypa Evrópusambandsdrauginn í einum munnbita þó að viss hluti flokksins telji það ginnkeyptan kost. Er greinilegt að þessi drög hafa borist víða, enda segir frá því í fréttum í dag að erlendar fréttastofur hafi leitað eftir þessum drögum til að kynna sér og heyra af þessum sinnaskiptum stjórnvalda. Þeir eru kostulegir spunameistararnir hans Halldórs, þeir virðast hafa það til að bera að tala svo víða og koma sér á svo marga staði að þeir tala í margar áttir. Enda varla óeðlilegt að forsætisráðherrann sé að verða eins og strengjabrúða í spunaneti. Þetta er kostulegt á að horfa. Einn helsti spunameistarinn er fréttamaðurinn fyrrverandi Steingrímur Ólafsson. Og hvað skyldi hann segja um þessa þróun mála? Jú, það sem vitað var fyrir að Halldór hafi ekki uppi neinar áætlanir um að hefja viðræður um aðild að ESB en ekki sé óeðlilegt að loka neinum dyrum og því ekki óviðeigandi að ræða þessi mál. Yfirlýsing Guðna og fleiri forystumanna flokksins er því ánægjuleg, enda sýnir hún ágreininginn innan flokksins í þessu máli, eins og mörgum öðrum. En hvað hefur eiginlega breyst frá því að Halldór allt að því skellti dyrunum á ESB í frægri ræðu hér á Akureyri í haust (skömmu áður en hann tók við forsætisráðherraembættinu). Hann sagði þar að fiskveiðistefna ESB væri í kreppu og að hún byggði á úreltum sjónarmiðum. Sagði hann að ómögulegt væri fyrir Íslendinga að sækja um aðild að sambandinu við núverandi aðstæður. Hvað hefur breyst hjá Halldóri og framsóknarmönnum? Af hverju er opnað á málið með svo afgerandi hætti nú, svo skömmu eftir ræðu Halldórs? Vonandi fáum við svörin við því á flokksþinginu um helgina.

Félagsdómur sýknaði í dag Brim í máli sem Vélstjórafélag Íslands höfðaði gegn fyrirtækinu vegna samninga sem gerðir voru við áhöfn fiskiskipsins Sólbaks EA-7. Í kröfum sínum vildi Vélstjórafélagið fá viðurkenningu félagsdóms að með sérsamningnum hefði Brim brotið gegn kjarasamningi Landssambands íslenskra útvegsmanna og Vélstjórafélagsins. Tók félagsdómur undir allar kröfur Brims, enda segir í úrskurði dómsins að Brim eigi einfaldlega ekki aðild að málinu, enda hafi útgerðarfélagið Sólbakur tekið við rekstri skipsins við undirritun leigusamnings í september 2004, og því auðvitað gert það út síðan. Tekið er því undir allar meginröksemdir Brims í þessu mikla deilumáli. Það er gott að fá þennan endi í þetta mikla deilumál.

Flestum er kunnugt um meginefni þess. Forsvarsmenn samtaka sjómanna neituðu upphaflega að sætta sig við stöðu mála og mættu því á bryggjuna á Akureyri í hádeginu þann 6. október 2004 þegar Sólbakur EA-7, kom til hafnar úr fyrstu veiðiferð sinni eftir þessa umdeildu samninga. Eftirleikinn þekkja flestir, en rétt er þó að rekja hann hér. Voru forystumenn sjómanna staðráðnir þá í því að koma í veg fyrir löndun úr skipinu og lögðu því bílum sínum á bryggjuna við skipshlið. Illa gekk að leysa málið og náðust samningar við sjómannaforystuna loks, eftir að lögregla hafði loks beitt sér gegn mönnunum sem stöðvuðu vinnslu á aflanum í skipinu. Vélstjórar fóru þó þessa leið og héldu fyrir dómstólana, eitthvað sem auðvitað allir aðilar áttu að gera ef þeir voru ósáttir við stöðuna. Er skiljanlegt nú af hverju sjómenn stóðu frekar við skipshlið og stöðvuðu vinnslu aflans, enda blasir niðurstaðan við. En það er auðvitað alltaf réttast að fara fyrir tilheyrandi dómstóla séu menn ósáttir. Menn geta ekki gripið lögin í eigin hendur. Lýsi ég yfir ánægju með að niðurstaða er komin í málið og þættir þess liggi vel fyrir. Þessi úrskurður Félagsdóms tekur af öll tvímæli um stöðuna.

Punktar dagsins

George W. Bush forseti Bandaríkjanna, og Vladimir Putin forseti Rússlands, hittust á leiðtogafundi í Bratislava í Slóvakíu í dag. Var þetta fyrsti fundur þeirra eftir að Bush náði endurkjöri í forsetaembættið í nóvember 2004. Voru þeir um margt sammála. Kemur eflaust mest á óvart að þeir voru sammála um málefni Írans. Samþykktu þeir á fundinum að efla samvinnu Bandaríkjanna og Rússlands varðandi öryggi í kjarnorkumálum. Er með því ljóst að leiðtogarnir eru sammála um að Íranir eigi ekki að ráða yfir kjarnorkuvopnum. Leiðtogarnir voru sammála um að viðræðum um aðild Rússa að Alþjóða viðskiptastofnuninni yrði hraðað og hétu samvinnu í friðarumleitunum í Mið-Austurlöndum. Sýnir þetta vel samstöðuna meðal leiðtoga Evrópu og Bandaríkjanna almennt þessa dagana, hefur þetta sést vel í Evrópureisu forsetans. Mun Bush hafa rætt mjög opinskátt við Putin um lýðræðisþróunina í Rússlandi og lýst yfir áhyggjum sínum af stöðu mála. Það og lýðræðismál almennt er það sem helst aðskilur leiðtogana og afhjúpar muninn á þeim. Kom þetta eins og fyrr segir mjög í ljós í niðurstöðum þessa athyglisverða fundar þeirra. Hafa samskipti leiðtoganna alltaf verið vinsamleg og þeir skipst á heimboðum á heimili sín í Moskvu og Texas. Eitthvað sem hefði þótt óhugsandi í samskiptum leiðtoga þessara landa, fyrir 15-20 árum.

Óskarsverðlaunin verða afhent um helgina. Óvenjujafn slagur er í verðlaunaflokkunum að þessu sinni. Er nær útilokað að spá um suma flokkana, svo jöfn þykir keppnin og spennandi. Er þetta frábrugðið stöðunni í fyrra þegar seinasti hluti þríleiksins um Hringadróttinssögu Tolkiens, The Lord of the Rings: The Return of the King, sló í gegn og hlaut 11 óskarsverðlaun í 11 tilnefndum flokkum. Sigur myndarinnar var sögulegur og í fleiri flokkum var spennan í lágmarki. Þau féllu nær alveg eins og spáð var af helstu spekingum. Nú er ekkert víst um stöðuna. Ja, ef undan er skilinn einn flokkur. Talið er nær öruggt að leikarinn Jamie Foxx muni hljóta óskarinn fyrir leik aðalleikara í kvikmynd. Hann fer alveg á kostum í hlutverki söngvarans goðsagnakennda Ray Charles í kvikmyndinni Ray. Sá ég þessa mynd í suðurferð minni nýlega. Þetta er alveg frábær mynd. Foxx verður hreinlega Ray Charles í túlkun sinni. Þetta er að ég tel einn kraftmesti leiksigur ungs leikara til fjölda ára. Foxx hlýtur að fá þessi verðlaun. Hefur þetta verið staðfest með afgerandi hætti í því að veðmálafyrirtækið Ladbrokes, sem hefur spáð til um verðlaunin til fjölda ára, er hætt að taka veðmál um hvort Foxx fái verðlaunin. Svo öruggur er hann talinn. Undrast ég það ekki. Þetta er frábær mynd, frábær túlkun og í henni er frábær tónlist meistara Ray, sem var einn helsti tónlistarsnillingur síðustu aldar.

Lengi hef ég verið þeirrar skoðunar að embætti forseta Íslands sé óþarft og stokka þurfi það upp. Ítrekaði ég oft þessar skoðanir í deilunum um embættið í fyrra, bæði vegna fjölmiðlamálsins og ekki síður þegar forsetinn sýndi stjórnkerfinu þá vanvirðingu að fara á skíði er haldið var upp á aldarafmæli íslenskrar heimastjórnar. Þykir mér að embættið hafi farið útaf sporinu, enn meira í forsetatíð sitjandi forseta en áður. Hefur allt sem sagt hefur verið um embættið af mér og mörgum fleirum andstæðingum embættisins verið staðfest með afgerandi hætti, með stjórnunarstíl sitjandi forseta. Í dag birtist á vef Sambands ungra sjálfstæðismanna umfjöllun um þessi mál. Þar er góður pistill um þessi mál eftir vin minn, Einar Þorsteinsson nýkjörinn formann Týs, félags ungra sjálfstæðismanna í Kópavogi. Gladdi mig mjög að lesa þessa grein hans og finna hvað við erum sammála um þessi mál og eigum sameiginlegt þessa afstöðu á forsetaembættinu. Fer Einar á athyglisverðan hátt yfir allt málið og tjáir skoðanir sínar með ákveðnum hætti. Hvet ég alla til að lesa þennan góða pistil hans. Ennfremur vil ég óska Einari til hamingju með kjör hans í formannsembættið. Hlakka ég til að vinna með honum í ungliðastarfinu á komandi árum.

Athyglisvert var að horfa á Ísland í dag í gærkvöldi. Þar var Steinunn Valdís Óskarsdóttir borgarstjóri, gestur þeirra Svansíar og Þórhalls. Fór hún svo marga hringi og talaði í svo margar áttir um allt og ekki neitt til að þurfa ekki að svara neinu að með ólíkindum var á að horfa. R-listinn var löngum ólíkindatól en hann minnir í dag orðið á gatasigti sem hangir saman en hriplekur svo eftir er tekið. Kostulegt að sjá þetta viðtal. Horfði á Kastljósið, en þátturinn var tekinn upp austur á Egilsstöðum. Alltaf gaman að kynna sér stöðu mála þar og var gaman að fara þangað fyrir mánuði og fara yfir málin. Athyglisvert fannst mér að sjá vinstrisveifluna á þættinum og einhliða umfjöllun um mikilvægasta málefni Austfirðinga nú um stundir, álvers- og virkjunarmálin.

Að því loknu var horft á Gettu betur. Þar kepptu Menntaskólinn á Akureyri og Menntaskólinn á Egilsstöðum. Fór keppnin fram í íþróttahúsinu á Egilsstöðum. Var gaman að fylgjast með keppninni. Margar fínar spurningar og góð stemmning. Sérstaklega var gaman að sjá kynnismyndböndin um skólana. Júlli vinur minn, sem situr með mér í stjórn Varðar og er í skólanum, fór á kostum í sínu hlutverki í myndbandi MA. Ansi gaman af því. En já, MA vann sigur í keppninni, sem varð aldrei beint spennandi. En þetta var fín keppni. Eftir það fór ég niður í miðbæ og hitti nokkra vini á kaffihúsinu Bláu könnunni. Alltaf gaman að fara þangað og fá sér kakó og köku og njóta þess að fara á reyklaust kaffihús og ræða um mikilvæg málefni við góða vini.

Saga dagsins
1630 Skálholtsstaður brann til kaldra kola - allmikið af sögufrægum húsum og munum brunnu þar
1924 20 þingmenn stofnuðu Íhaldsflokkinn - flokkurinn var talsmaður minni ríkisumsvifa og vildi efla þátt einstaklingsins í fyrirtækjalífi. Flokkurinn varð önnur tveggja stoða Sjálfstæðisflokksins árið 1929
1924 Líkneskið af Ingólfi Arnarsyni eftir Einar Jónsson, var formlega afhjúpað á Arnarhóli í Reykjavík
1950 Ríkisstjórn Verkamannaflokksins undir forsæti Clement Attlee hélt velli í kosningum - stjórnin féll árið eftir og aftur var boðað til kosninga sem leiddi til þess að Íhaldsflokkurinn komst til valda
1981 Tilkynnt opinberlega að Karl prins af Wales og ríkisarfi Englands, giftist lafði Díönu Spencer í St. Pauls-dómkirkju þann 29. júlí - hjónaband þeirra var framan af hamingjuríkt og þau eignuðust tvo syni, William árið 1982 og Harry árið 1984. En hamingjan brast og tilkynnt var um skilnað þeirra árið 1992 og þau fengu lögskilnað árið 1996. Díana lést í bílslysi í París árið 1997. Tilkynnt var í febrúar 2005 að Karl myndi ganga að eiga Camillu Parker Bowles, við borgaralega athöfn þann 8. apríl 2005

Snjallyrðið
Ástum og eldi skírð
óskalönd birtast mér.
Hvílíka drottins dýrð
dauðlegur maður sér!
Allt ber hér hinn sama svip;
söm er hin gamla jörð.
Hægara skaltu skip,
skríða inn Eyjafjörð.

Allt það, sem augað sér,
æskunnar hörpu knýr,
syngur og segir mér
sögur og ævintýr.
Mild ertu, móðir jörð.
Margt hefur guð þér veitt.
Aldrei ég Eyjafjörð
elskaði nógu heitt.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Sigling inn Eyjafjörð)

Engin fyrirsögn

Áfram MA í kvöld!!!

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Tilkynnt var formlega í Helsinki í morgun að rithöfundurinn Sjón, Sigurjón Birgir Sigurðsson, myndi að þessu sinni hljóta bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs, fyrir bók sína Skugga-Baldur. Í umsögn dómnefndar, þar sem þetta val er tilkynnt, segir að Skugga-Baldur dansi á línunni milli bundins og óbundins máls. Í skáldsögunni séu í bland íslenskar þjóðsögur, rómantísk frásagnarlist og töfrandi saga tvinnuð saman í vandaða heildarmynd og tekist á við siðferðisleg og mannleg vandamál. Skugga-Baldur er fimmta skáldsagan sem Sjón ritar. Sjón er sjötti Íslendingurinn sem hlýtur bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs. Ólafur Jóhann Sigurðsson hlaut þau fyrstur Íslendinga, árið 1976, fyrir bækur sínar, Að laufferjum og Að brunnum. 1981 hlaut Snorri Hjartarson verðlaunin fyrir bók sína, Hauströkkrið yfir mér. 1988 hlaut Thor Vilhjálmsson þau fyrir skáldsögu sína, Grámosinn glóir. Fjórum árum síðar, 1992, hlaut Fríða Á. Sigurðardóttir bókmenntaverðlaunin fyrir bók sína, Meðan nóttin líður. 10 ár eru liðin frá því að Íslendingur hlaut verðlaunin síðast, 1995 hlaut Einar Már Guðmundsson þau fyrir skáldsögu sína, Englar alheimsins.

Sjón er elsti sonur Sigurðar Geirdal fyrrum bæjarstjóra í Kópavogi, en hann lést fyrir nokkrum mánuðum. Sjón hefur verið lengi mjög virkur í íslensku bókmenntalífi og gefið út eins og fyrr segir fimm skáldsögur og ennfremur fjölmargar ljóðabækur og að auki skrifað leikrit og smásögur. Hann hóf feril sinn sem ljóðskáld á unglingsárum, hann var aðeins 16 ára gamall er fyrsta bók hans, Sýnir, kom út árið 1978. Hann hefur til fjölda ára verið áberandi í lista- og menningarlífi. Hann var einn af stofnendum súrrealistahópsins Medúsu, hefur tekið þátt í myndlistasýningum, tónlistaviðburðum og menningarhátíðum. Hann stofnaði ásamt vinahópi sínum útgáfufélagið Smekkleysu árið 1987. Hann samdi texta fyrir Sykurmolana, sem í voru fjöldi vina hans og samstarfsmanna til fjölda ára og söng eitt lag með hljómsveitinni, smellinn Luftgítar. Hann hefur unnið til fjölda ára með aðalsöngkonu Sykurmolanna, Björk Guðmundsdóttur. Hefur hann samið marga af hennar frægustu textum og tónverkum. Þau sömdu t.d. saman tónlistina í Dancer in the Dark, kvikmynd danska leikstjórans Lars Von Trier árið 2000, en Björk lék aðalhlutverkið í myndinni. Sjón og Björk voru tilnefnd til óskarsverðlauna árið 2001, fyrir eitt af aðallögunum í myndinni, I´ve Seen It All. Saman sömdu Sjón og Björk ennfremur lagið Oceania, en Björk söng það á opnunarhátíð Olympíuleikanna í september 2004, og sló lagið í gegn. Sjón fær í viðurkenningarskyni fyrir að hljóta verðlaunin 350.000 danskar krónur í verðlaun, sem nema 3,8 milljónum íslenskra króna. Verðlaunin verða afhent á þingi Norðurlandaráðs, sem haldið verður hér á Íslandi, í októbermánuði. Ég óska Sjón innilega til hamingju með þessi verðlaun. Hann á þau svo sannarlega skilið.

Tilkynnt var í gærkvöldi að Elísabet Englandsdrottning, og Filippus hertogi af Edinborg, myndu ekki verða viðstödd brúðkaup sonar síns, Karls prins af Wales, og unnustu hans, Camillu Parker Bowles, þann 8. apríl nk. Um er að ræða sögulega ákvörðun, enda hefur það ekki gerst í 142 ár að breskur konungur eða drottning á lífi hafi ekki verið viðstödd brúðkaup barna sinna. Svo virðist vera sem að drottningin telji ekki henta sér eða brúðhjónunum að vera viðstödd giftinguna, sem mun verða mjög lágstemmd og að mestu fjölskylduathöfn, fyrir brúðhjónin og börn þeirra. Bendir margt til þess að brúðkaupið ætli að verða einn allsherjar skrípaleikur fyrir konungsfjölskylduna. Blasir við margir sérfræðingar um bresku krúnuna telja að þessi ákvörðun sé lítilsvirðing við brúðhjónin og mjög táknræn að öllu leyti. Hvert áfallið rekur annað við undirbúning þessa brúðkaups og tala sérfræðingar um mjög áberandi PR-mistök, sem eigi fáa sína líka á seinni árum, þó saga konungsfjölskyldunnar seinustu 15 árin sé næstum því ein samfelld sorgarsaga.

Gott dæmi um það er að í upphafi átti athöfnin að fara fram í viðhafnarsal í Windsor-kastala. Þótti það merki um að athöfnin ætti að fá vissan viðhafnarbrag, þó auðvitað væri um borgaralega giftingu að ræða. Var fyrst því gert ráð fyrir að drottningin mætti og flestallir í nánustu fjölskyldu brúðhjónanna. En þá kom babb í bátinn. Í ljós kom að lög heimiluðu ekki að athöfnin færi fram utan skrifstofu borgardómara. Því breyttist allt planið og formlegheitin við athöfnina minnkuðu enn. Ljóst er að drottningin taldi ekki viðeigandi að vera viðstödd slíka athöfn í ráðhúsinu. Mun drottningin og hertoginn af Edinborg hinsvegar verða viðstödd athöfn eftir giftinguna í Windsor-kastala, þar sem brúðhjónin hljóta kirkjulega blessun. En þetta þykja mikil þáttaskil að þjóðhöfðingi Englands sé ekki viðstödd giftingu ríkisarfans. Þótti staða mála lítið breytast við fyrrnefndar yfirlýsingar krúnunnar í dag um takmarkaða þátttöku drottningar í athöfninni. Mikið er að auki deilt um lögmæti þess að ríkisarfinn og væntanlegur verndari kirkjunnar giftist með borgaralegum hætti, en lagaspekingar hafa nú sagt að það standist lög. Í heildina þykir þó öll staða mála og málefni tengd athöfninni hið mesta klúður og niðurlæging fyrir brúðhjónin.

Punktar dagsins

Samkvæmt nýrri skoðanakönnun í Bandaríkjunum telja rúmlega 60% kjósenda í landinu að Bandaríkin séu tilbúin fyrir kvenforseta. Stuðningur við konu í embættið hefur aldrei mælst meiri, í sambærilegum könnunum á seinustu árum. Sögðu 81% aðspurðra einnig að þeir gætu hugsað sér að kjósa konu í embættið. Þetta eru ansi merkilegar niðurstöður og hljóta að vera ánægjuefni fyrir bandarískar konur í stjórnmálum. Það hefur aldrei gerst í sögu landsins að kona hafi verið forsetaefni stóru flokkanna: Repúblikanaflokksins og Demókrataflokksins. Aðeins hefur einu sinni gerst að kona hafi verið varaforsetaefni í kosningum: árið 1984 var Geraldine Ferraro varaforsetaefni demókrata í forsetaframboði Walter Mondale. Framboð hennar hafði lítil áhrif. Mondale og Ferraro biðu sögulegan ósigur fyrir Ronald Reagan og George H. W. Bush. 53% demókrata telja að Hillary Rodham Clinton öldungadeildarþingmaður, ætti að fara í forsetaframboð 2008. 42% repúblikana vilja að dr. Condoleezza Rice utanríkisráðherra, gefi kost á sér í embættið og 33% nefndu Elizabeth Dole öldungadeildarþingmann. Ef marka má umræðuna núna er mikið rætt um möguleg forsetaframboð Hillary og Condi árið 2008 og líkurnar á því að þær fari fram þá. Það er alveg ljóst að kosningabarátta með þessum tveim kjarnakonum yrði mjög kraftmikil og yrði vægast sagt mjög lífleg, svo maður tali nú ekki um söguleg.

Evrópuför George W. Bush forseta Bandaríkjanna, heldur áfram af krafti. Í gær var forsetinn á leiðtogafundi NATO í Brussel og átti þar ítarlegt spjall við þjóðarleiðtoga fjölda ríkja. Greina má mikinn sáttatón milli leiðtoganna núna og greinileg þáttaskil að eiga sér stað í samskiptum Bandaríkjanna og Evrópu. Samskiptin versnuðu til muna fyrir tveim árum vegna Íraksstríðsins og náðu t.d. samskipti Bandaríkjanna við Þýskaland og Frakkland algjöru frostmarki. Sáttaumleitanir hafa staðið seinustu mánuði, eftir endurkjör forsetans og ljóst að staðan hefur gjörbreyst. Í dag hélt forsetinn til Þýskalands í fyrstu opinberu heimsókn sína þangað í rúm þrjú ár. Átti hann viðræður við Gerhard Schröder kanslara Þýskalands, á fundi í Meinz. Fór vel á með þeim, eftir átök seinustu ára og greinilegt að stríðsöxin hefur verið grafin með áberandi hætti. Sögðust þeir sammála um framtíðarfyrirkomulag mála í Írak og stöðuna þar eftir kosningarnar nýlega. Eins og búist hafði verið við og ég hafði sagt frá hér á vefnum á mánudag ræddi leiðtogarnir að mestu um málefni Írans og stöðuna í málum Líbanons, einkum hvað víkur að Sýrlandi. Eins og við mátti búast mótmæltu margir för Bush til Þýskalands og voru nokkrar óeirðir á fundarstaðnum þar sem leiðtogarnir hittust. Greinilegt er að leiðtogarnir í Evrópu og Bandaríkjunum, sem tekist höfðu á, hafa samið frið og horfa samhentir til framtíðar. Því ber að fagna!

Ef marka má nýjustu skoðanakönnunina á fylgi flokkanna í Bretlandi hefur dregið mjög saman með stærstu flokkunum, Verkamannaflokknum og Íhaldsflokknum. Staðfestir könnunin einnig sífellt minnkandi persónufylgi Tony Blair forsætisráðherra Bretlands. Könnunin, sem gerð var af ICM fyrir Guardian, sýnir mjög breytta stöðu frá sambærilegri könnun í desember. Þá hafði Verkamannaflokkurinn 7-8% forskot. Að þessu sinni er munurinn aðeins tæp 3%. 37% styðja Verkamannaflokkinn en 34% Íhaldsflokkinn. Frjálslyndir demókratar eru eins og áður í þriðja sætinu, og mælast með 21% fylgi. Þessi niðurstaða kemur mjög á óvart, enda er skipulagsþing Verkamannaflokksins nýlega lokið og þar var blásið til sóknar fyrir kosningarnar, sem væntanlega verða í maíbyrjun. Ljóst er af þessum tölum að Blair hefur ekki tekist að ná trausti kjósenda. Ljóst er að breskir kjósendur eru orðnir mjög þreyttir á Blair og forystu Verkamannaflokksins, sem nú hefur leitt landsstjórnina í tæpan áratug. Við blasir að forsætisráðherrann er orðinn mjög pólitískt skaddaður. Ef þessar tölur eru réttar blasir við að spenna verður í kosningabaráttunni og alls óvíst um útkomu þeirra.

Horfði í gærkvöldi á Ísland í dag þar sem alþingismennirnir Hjálmar Árnason og Helgi Hjörvar ræddu um málefni Landsvirkjunar. Blasir við að pólitískar deilur eru innan Framsóknarflokksins og R-listans um málið og tekist á um stöðu þess, eins og ég benti á í gær. Var athyglisvert að sjá skoðanaskipti þeirra. Horfði ennfremur á úrvalsmyndina Wonder Boys. Alveg frábær mynd sem segir frá rithöfundinum og prófessornum Grady Tripp. Hann þjáist í sögubyrjun af svæsinni ritstíflu og lifir í raun á fornri frægð þar sem 7 ár eru liðin frá útgáfu síðustu bókar hans. Útgefandi hans, hinn léttgeggjaði Terry Crabtree, hefur áhyggjur af þessu og boðar heimsókn sína til hans yfir helgi. Og þessi helgi á eftir að verða afdrifarík fyrir Grady og líf hans. Eiginkonan er farin frá honum, kona yfirmanns hans er ólétt eftir hann, nemandi sem leigir hjá honum girnist hann og annar nemandi hans er stelsjúkur snillingur sem efast um kynhneigð sína. Saman mynda þessar ólíku persónur einhvern kostulegasta hóp sem sést hefur saman á hvíta tjaldinu og áður en helgin er á enda hafa þær allar flækt sig í kostulegar aðstæður sem seint líða úr minni áhorfenda.

Snilldarlegt handrit með stórkostlegum leikurum og óaðfinnanlegri leikstjórn eru aðall þessarar mögnuðu myndar. Michael Douglas skilar hér einni af sínum bestu leikframmistöðum. Hann túlkar hinn seinheppna prófessor hreint meistaralega, hann hefur ekki verið betri síðan í óskarsverðlaunahlutverki sínu í Wall Street árið 1987 þar sem hann lék vægðarlausan verðbréfasala (sem minnir mig á að ég þarf að fara að líta á þá mynd aftur, enda orðið langt frá því ég sá hana síðast). Þetta er já mynd Douglas alveg í gegn og hann er alveg frábær í þessu hlutverki. Frances MacDormand er einnig stórfín í hlutverki Söru Gaskell og er óborganleg að vanda, enda frábær leikkona. Robert Downey Jr. er einnig fínn í hlutverki Crabtree og það sama má segja um Tobey Maguire í hlutverki James Leer (það er alveg brilliant móment þegar Leer fer yfir sjálfsmorð stjarnanna, hehe). Wonder Boys hlaut óskarinn árið 2000 fyrir frábært lag meistara Bob Dylan, Things Have Changed, magnað lag sem sest djúpt í sálina. En já: mögnuð kvikmynd sem skartar flottu handriti, stórgóðum leik, góðri tónlist og óaðfinnanlegri leikstjórn. Pottþétt skemmtun!

Saga dagsins
1927 Tónskáldið Sveinbjörn Sveinbjörnsson lést - hann bjó lengst af í Edinborg. Sveinbjörn samdi þjóðsöng Íslendinga, Lofsöng (Ó, Guð vors lands) er samið var við ljóð Matthíasar Jochumssonar
1940 Fyrsta teiknimynd Walt Disney, Pinocchio, var frumsýnd í Bandaríkjunum - myndin varð mjög vinsæl og markaði upphaf frægðarferils Disney og fyrirtækis hans í framleiðslu og gerð teiknimynda
1981 Uppreisn gerð á Spáni - valdarán uppreisnaraflanna stóð ekki nema í 22 klukkustundir og lauk með friðsamlegum hætti í kjölfar þess að Juan Carlos Spánarkonungur, tók afstöðu með stjórninni
1987 Konur urðu í fyrsta skipti fulltrúar á Búnaðarþingi, frá stofnun 1899 - tvær konur sátu þá þingið
2005 Rithöfundurinn Sjón, Sigurjón Birgir Sigurðsson, hlaut bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs fyrir skáldsögu sína, Skugga-Baldur. Sjón varð sjötti Íslendingurinn til að hljóta verðlaunin, frá 1976

Snjallyrðið
Would you know my name if I saw you in heaven?
Would it be the same if I saw you in heaven?
I must be strong and carry on,
Cause I know I don't belong
here in heaven.

Would you hold my hand if I saw you in heaven?
Would you help me stand if I saw you in heaven?
I'll find my way through night and day,
Cause I know I just can't stay
here in heaven.

Beyond the door there's peace I'm sure,
And I know there'll be no more
tears in heaven.
Eric Clapton tónlistarmaður (Tears In Heaven)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Í vönduðum þætti sínum, Einu sinni var, í gærkvöldi á Stöð 2 fór Eva María Jónsdóttir yfir skammlífa sögu Bandalags jafnaðarmanna, sem var stofnaður haustið 1982 og átti fjóra þingmenn á Alþingi kjörtímabilið 1983-1987. Flokkurinn var stofnaður af Vilmundi Gylfasyni, sem hafði verið flokksbundinn í Alþýðuflokknum til fjölda ára og fæðst inn í flokkinn, enda sonur Gylfa Þ. Gíslasonar fyrrum ráðherra og formanns flokksins. Vilmundur var kjörinn á þing fyrir Alþýðuflokkinn í þingkosningunum 1978 (er A-flokkarnir unnu mjög sögulegan sigur) og sat sem dóms- kirkjumála- og menntamálaráðherra í skammlífri minnihlutastjórn Alþýðuflokksins 1979-1980. Vilmundur hafði gefið kost á sér sem varaformaður flokksins á flokksþingi hans 1980 og 1982, en í bæði skiptin beðið lægri hlut fyrir Magnúsi H. Magnússyni. Ennfremur höfðu verið innbyrðis deilur um störf Vilmundar sem ritstjóra Alþýðublaðsins sumarið 1981. Flokknum var spáð góðu gengi í skoðanakönnunum og stefndi framan af í góðan sigur hans. Það breyttist þegar líða tók á árið 1983 og að kvöldi kjördags kom í ljós að flokkurinn hafði ekki unnið þann sigur sem að var stefnt. Niðurstaðan varð fjórir þingmenn. Vilmundur tók úrslitunum sem miklum ósigri fyrir sig og pólitískar hugsjónir sínar og ekki síður baráttumál. Hann svipti sig lífi í júnímánuði 1983.

Í þættinum í gærkvöldi fór Stefán Benediktsson arkitekt og fyrrum alþingismaður Bandalags jafnaðarmanna, yfir sögu flokksins í ítarlegu viðtali við Evu Maríu. Stefán tók mikinn þátt í uppbyggingu flokksins með Vilmundi og eiginkonu hans, Valgerði Bjarnadóttur, og fleiri stuðningsmönnum. Stefán skipaði þriðja sætið á lista flokksins í Reykjavík. Flokkurinn hlaut eins og fyrr segir fjóra þingmenn kjörna: tvo í Reykjavík og einn á Reykjanesi og Norðurlandi eystra. Við andlát Vilmundar tók Stefán sæti á þingi sem varamaður hans. Var áhugavert að heyra lýsingar hans á stöðu mála og því sem tók við eftir andlát Vilmundar. Flokkurinn, sem byggður hafði verið utan um persónu Vilmundar og stefnumál hans, varð forystulaus og allt logaði í deilum þegar kom að því að hluti flokksins sameinaðist á ný Alþýðuflokknum. Eitt það merkilegasta sem kom fram í þættinum var að sjóðir flokksins væru frystir í Landsbankanum og enginn gæti gert tilkall til þeirra. Það er reyndar merkilegt að sjóðirnir, sem byggjast af skattfé sem flokkurinn fékk vegna stöðu sinnar á þingi, gangi ekki aftur til ríkisins. Það væri eðlilegast að peningarnir færu þangað. Ennfremur fór Stefán yfir persónulegar árásir á hendur honum um fjármálamisferli, sem leiddi til þess að hann hætti þátttöku í stjórnmálum 1987 og fór ekki í framboð á ný. Þetta var áhugaverður þáttur og margt nýtt og merkilegt kom þarna fram. Segja má að saga BJ sé átakasaga umfram allt, saga flokks sem stóð og féll með stofnanda sínum og dó í raun með honum. Ég hef lesið pólitíska ævisögu Vilmundar, Löglegt en siðlaust. Það er merkileg lesning og þeim sem vilja kynna sér pólitískan feril Vilmundar bendi ég á að lesa þá bók.

Fyrir helgi undirrituðu tveir ráðherrar ásamt bæjarstjóranum á Akureyri og borgarstjóranum í Reykjavík viljayfirlýsingu þess efnis að íslenska ríkið muni formlega leysa til sín eignarhluta sveitarfélaganna í Landsvirkjunar og fyrirtækið hlutafélagavætt í kjölfarið á komandi árum. Svo virðist vera sem að iðnaðarráðherra og borgarstjórinn í Reykjavík hafi skrifað undir þessa yfirlýsingu án þess að kanna til fulls bakland sitt í öllu málinu. Er ekki hægt að sjá betur en að algjört ósætti sé uppi bæði innan Framsóknarflokksins og R-listans með málið og stöðu þess. Ef marka má yfirlýsingar nokkurra þingmanna Framsóknar er engin samstaða um yfirlýsingar ráðherrans í málinu. Svo er ekki betur hægt að sjá en að hver höndin sé upp á móti annarri innan R-listans. Vinstri grænir ætla sér að gera allt til að stöðva málið, ef marka má yfirlýsingar formanns flokksins. Það blasir við að meirihlutinn í borgarstjórn er tvístraður í afstöðu sinni. Er ljóst að meirihluti er í borgarstjórn við þessar tillögur, þverpólitískur meirihluti.

Hinsvegar er ljóst að innan R-listans er engin samstaða. Ef marka má yfirlýsingar forystumanna vinstri grænna, bæði á þingi og í borgarmálum, er ljóst að meirihlutinn mun ekki standa af sér þær breytingar sem borgarstjórinn skrifaði undir að stefna að. Það er því afar merkilegt að á sama tíma tjáir Jón Erlendsson starfandi bæjarfulltrúi VG hér á Akureyri, stuðning sinn við þessar breytingar. En á vettvangi VG í borginni er staðan allt önnur. Við blasir að óbreyttu að afar ólíklegt að gerist eitthvað þar fyrr en eftir borgarstjórnarkosningarnar á næsta ári. R-listinn er margbrotinn og þetta mál ekki hið fyrsta eða eina á kjörtímabilinu sem staðfestir hversu R-listinn er tvístraður. Það er með ólíkindum að borgarstjóri hafi ekki kynnt sér betur bakland sitt áður en samkomulagið var undirritað og gert betur grein fyrir honum. Sama má eflaust segja um iðnaðarráðherrann. Í umræðum í þinginu í dag kom vel í ljós að átakalínur liggja víða í stjórnmálum vegna þessa máls, framfaramáls sem mun styrkja Landsvirkjun og efla. Pólitískur ágreiningur er afgerandi í meirihluta borgarstjórnar og verður fróðlegt hvernig unnið verður úr honum. Er alveg ljóst núna afhverju ekki var hægt að skrifa undir þessa yfirlýsingu í lok nóvember eins og að var stefnt fyrir starfslok þáverandi borgarstjóra. Bakland hans, sem var brostið áður, var ekki til staðar í þessu máli.

Punktar dagsins

Átökin í Framsóknarflokknum í Kópavogi halda áfram. Fjallaði ég um þessi átök hér í gær. Þau liggja annars mjög vel fyrir og hafa birst í fjölmiðlum seinustu daga. Í dag tjáði Hansína Ásta Björgvinsdóttir bæjarstjóri í Kópavogi og leiðtogi flokksins í bæjarmálunum, sig um stöðu mála með mjög afgerandi hætti. Sagði hún að stofnun annars kvenfélags að hálfu flokksins væri bakslag í jafnréttisbaráttu í flokknum. Þessi ákvörðun kvennanna væri mjög líkleg til að kynda undir ófrið í bæjarstjórnarflokknum. Sagði hún ótækt að bæjarfulltrúar flokksins væru í því að stofna félög út um allar jarðir, án þess að láta flokksfélaga sína vita. Er þetta eflaust mjög afgerandi skot að hálfu bæjarstjórans í garð Sigurbjargar Vilmundardóttur bæjarfulltrúa, sem kjörin var formaður hins nýja kvenfélags um helgina. Er eins og fyrr hefur komið fram hér greinileg átök milli Sigurbjargar og Hansínu um stöðu mála og valdahlutföllin þar. Í dag kom svo í ljós að tilstand kvennanna, til að hljóta fulltrúa á flokksþing Framsóknar um helgina, var til lítils. Hið nýstofnaða félag fær ekki fulltrúa á flokksþingið, enda frestur til að fá fulltrúa þar inn liðinn fyrir tæpum mánuði. Málið er því sofnað í bili, hinsvegar er ljóst að það hefur afhjúpað átakalínur í flokknum, innanflokksátök í Kópavogi og á kjördæmavísu. Ekki er síður hægt að sjá erjur milli forystumanna á flokksvísu almennt um forystusess innan flokksins.

Brátt mun reyna á það hvort skákmeistarinn Bobby Fischer muni koma til landsins í ljósi dvalarleyfis sem honum var veitt undir lok síðasta árs. Útlendingastofnun gaf í dag formlega út svonefnt útlendingavegabréf til handa Fischer. Mun Þórður Ægir Óskarsson sendiherra Íslands i Japan, koma því til yfirvalda í Japan og með því ætti að koma í ljós hvert framhald málsins verður. Eins og fram kom fyrir helgi samþykkti allsherjarnefnd að afgreiða ekki að svo stöddu beiðni Fischers um ríkisborgararétt. Reynir nú á hvort dvalarleyfisveitingin og bráðabirgðavegabréfið nægi skákmeistaranum til að koma til landsins. Fischer hefur nú dvalist í rúma 7 mánuði í innflytjendabúðum í Japan. Staða hans er mjög óljós eins og öllum er ljóst og fjarri því ljóst hvaða stefnu málið mun taka. Hafni japönsk yfirvöld þessu í stöðunni blasir við að mál Fischers er strandað. Tel ég rétt að hann komi til landsins og verði hér nokkurn tíma eigi að íhuga þann kost að veita honum ríkisborgararétt. Það er langt í frá sjálfgefið að hann eigi að hljóta það. Fái hann ekki að koma til landsins og vera hér einhvern tíma til að aðlagast landinu og stöðu mála hér, er alveg ljóst að ekki kemur til greina að veita honum ríkisborgararétt hér. Þetta er ljóst allavega að mínu mati.

Í ferð minni til Bandaríkjanna í október keypti ég bókina Speaker: Lessons from Forty Years in Coaching and Politics. Þar er fjallað um feril Dennis Hastert forseta fulltrúadeildar Bandaríkjaþings og þingmanns Repúblikanaflokksins í deildinni frá Illinois. Þar fer Hastert yfir verk sín og þátttöku í stjórnmálum til fjölda ára. Hann var lengst af kennari, íþróttaþjálfari, fyrirtækjaeigandi og þátttakandi í viðskiptalífinu. Hann var kjörinn í fulltrúadeildina 1987. Hastert var lengi vel mjög lítt áberandi í stjórnmálastörfum sínum. Newt Gingrich forseti fulltrúadeildarinnar og einn helsti leiðtogi flokksins í kosningabaráttunni 1994, þar sem sigur vannst í fulltrúadeildinni og tákngervingur þess að repúblikanar komust aftur til valda og áhrifa þar, neyddist til að segja af sér forsetaembættinu vegna hneykslismála haustið 1998. Eftirmaður hans var skipaður Bob Livingston þingmaður flokksins frá Louisiana. Varð hann einnig að víkja vegna hneykslismála áður en hann náði að taka við embættinu formlega. Hastert var þá skipaður í embættið, öllum að óvörum. Hastert hefur lengi verið kallaður þögli risinn innan flokksins, vegna stöðu sinnar og lágstemmdrar framkomu. Var mjög ánægjulegt að kynna sér feril hans og stjórnmálaþátttöku með lestri bókarinnar.

Horfði í gærkvöldi á úrvalsmyndina Fight Club, mynd sem lengi hefur verið í miklum metum hjá mér og ég hef horft á mjög oft. Höfundur og leikstjóri þessarar mögnuðu og margslungnu kvikmyndar er David Fincher sem sló svo eftirminnilega í gegn með hinni frábæru Seven árið 1995 og síðan með myndinni The Game. Fight Club hefur verið lýst sem svartri kómedíu, en hún er einnig afar spennandi og inniheldur fléttu sem kemur verulega á óvart að lokum. Edward Norton leikur hinn stefnu- og rótlausa Jack sem þjáist af svefnleysi og leiðindum og beitir nokkuð óvenjulegum aðferðum til að vinna á þeim vandamálum. Dag einn, þegar Jack er á leiðinni heim til sín úr viðskiptaferð, hittir hann Tyler Durden í fyrsta sinn og það er óhætt að segja að þar með taki líf hans algjörum stakkaskiptum.

Tyler hefur sínar eigin skoðanir á lífinu og tilverunni og eru margar þeirra heldur frumlegar svo ekki sé meira sagt. Hann telur til dæmis að besta leiðin til að öðlast sterka karlímynd sé að berja aðra menn og vera sjálfur barinn í klessu. Þetta leiðir til þess að þeir Jack og Tyler ákveða að stofna leynilegan bardagaklúbb þar sem mönnum er velkomið að koma og lumbra duglega hver á öðrum. Ekki líður á löngu uns klúbburinn er orðinn umtalaður um alla borgina og brátt taka slíkir klúbbar að spretta upp um allt land. Það á hins vegar eftir að koma í ljós að hér býr annað og meira að baki en sýnist í fyrstu! Hér vinnur David Fincher aftur með leikaranum Brad Pitt sem fór á kostum í Seven. Bæði Norton og Pitt eru flottir í stórbrotinni mynd. Útkoman er vægast sagt frábær mynd fyrir alla kvikmyndaunnendur.

Saga dagsins
1903 Fríkirkjan í Reykjavík formlega vígð - í söfnuðinum voru á þeim tíma um fimm þúsund manns
1952 Bygginganefnd íslensks þjóðminjasafns afhenti Birni Ólafssyni menntamálaráðherra, formlega hús Þjóðminjasafns Íslands, sem byggt hafði verið við Suðurgötu, við fjölmenna vígsluathöfn hússins
1979 Menningarverðlaun Dagblaðsins afhent í fyrsta skipti - hafa verið veitt árlega alla tíð síðan, en í nafni DV (Dagblaðsins Vísis) allt frá árinu 1981, eða eftir formlega sameiningu þessara tveggja blaða
1980 Hæstiréttur kvað upp dóma í Guðmundar- og Geirfinnsmálum - sex sakborningar voru dæmdir í fangelsi, allt frá 1 ári upp í 17 ár. Flest þeirra sem dæmd voru hafa alltaf haldið fram sakleysi sínu
1991 Sigríður Snævarr lögfræðingur, afhenti trúnaðarbréf sitt sem sendiherra í Svíþjóð og varð með því fyrst íslenskra kvenna til að gegna slíku embætti í íslensku utanríkisþjónustunni í sögu landsins

Snjallyrðið
Bærinn stendur við botn á löngum firði
Bláir álar í sólskininu loga
Þó kann öðrum að þykja meira virði,
að þorskur og koli fylla alla voga.
Hvernig sem blæs, er fjörðurinn alltaf fagur.
Fáir heilluðu lengur gamla vini.
Hann skín, þegar ljómar á lofti heiður dagur
Hann leiftrar í stjarnanna dýrð og mánaskini.
Við borgarans augum blasa fjallatindar
brekkur og hlíðar vaxnar grænu lyngi.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Bærinn við fjörðinn)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Seinustu vikur hefur mikið verið skrifað og talað um innanflokksátökin innan Framsóknarflokksins í Kópavogi. Eins og flestir vita snúast þessar deilur fyrst og fremst um forystu flokksins í bænum eftir snögglegt fráfall Sigurðar Geirdal leiðtoga flokksins og bæjarstjóra sveitarfélagsins í 14 ár, en hann lést í nóvember. Við það myndaðist mikið tómarúm og valdabarátta. Fór svo að Hansína Ásta Björgvinsdóttir, önnur á lista Framsóknar í bænum, tók við leiðtogahlutverkinu og embætti bæjarstjóra og mun sitja á þeim stóli til 1. júní nk. er bæjarstjóraembættið færist skv. samningi eftir seinustu kosningar til Sjálfstæðisflokksins. Hefur ekki verið neitt leyndarmál að Páll Magnússon sóttist eftir stólnum og voru átök innan fulltrúaráðsins í bænum um hvort ætti að fá stólinn. Átök um Freyju, félag framsóknarkvenna í Kópavogi, hafa vakið athygli, ekki síður vegna þess að lykilleikendur í þeim átökum voru eiginkonur Páls og bróður hans, Árna Magnússonar félagsmálaráðherra. Ekki varð það heldur til að draga úr umræðu um það að Páll væri að styrkja sig fyrir sveitarstjórnarframboð og að Árni hefði áhuga á leiðtogastól Sivjar Friðleifsdóttur í Suðvesturkjördæmi og jafnvel að reyna fyrir sér í kosningu um valdamikið embætti á næsta flokksþingi.

Málefni kvenfélags framsóknarmanna í Kópavogi og valdabaráttan í sveitarstjórnarmálapólitíkinni þar tók nýja og athyglisverða stefnu um helgina. Þá var stofnað nýtt kvenfélag framsóknarkvenna í bænum, Brynja. Það merkilegasta við stofnfundinn er að leiðtoga flokksins í kjördæminu og ennfremur í bænum sjálfum, framsóknarkonununum Siv og Hansínu Ástu, var ekki boðið til fundarins og hann fór fram án þess að þeim hefði verið gert grein fyrir því. Er þetta vægast sagt stórundarleg staða sem blasir við þarna og greinilega mikill trúnaðarbrestur milli fólks og barátta bakvið tjöldin um völd og áhrif. Svo blasir hið merkilega við að heiðursgestur fundarins var Valgerður Sverrisdóttir iðnaðar- og viðskiptaráðherra. Fyrir Brynjukonum fara sömu konur og náðu stjórnarmeirihluta á fundinum í Freyju, sem dæmdur var ólöglegur. Helsti talsmaður félagsins er nú sem fyrr Aðalheiður Sigursveinsdóttir, eiginkona Páls Magnússonar. Formaður félagsins var hinsvegar kjörin Sigurbjörg Vilmundardóttir bæjarfulltrúi í Kópavogi, en hún tók sæti í bæjarstjórn við andlát Sigurðar Geirdal fyrrum bæjarstjóra. Hefur hún myndað bandalag greinilega með Páli um að sækjast eftir forystusætum á listanum næst og sækja fram gegn núverandi leiðtoga. Það er því greinilega mikil ólga að koma þarna fram í dagsljósið og allnokkur sundrung í bæjarmálapólitíkinni og eflaust er þessu allt ennfremur stefnt gegn Siv á kjördæmavísu. Nærvera Valgerðar á fundinum ýtir óneitanlega undir það að hér séu Magnússynir að koma sér áfram til áhrifa og hafi myndað bandalag með Valgerði til áhrifa, þegar að því kemur að Halldór muni láta af formennsku í Framsóknarflokknum. Allavega er ljóst að átakalínurnar í Framsókn liggja mjög víða.

George W. Bush forseti Bandaríkjanna, hefur nú hafið fimm daga för sína um Evrópu. Þessi för forsetans kemur í kjölfar vikulangrar ferðar Condoleezzu Rice utanríkisráðherra Bandaríkjanna, um Evrópu og Mið-Austurlönd. Sú ferð átti að vinna grundvöll undir sættir við Þýskaland og Frakkland eftir ósætti þeirra við Bandaríkin eftir Íraksstríðið og ennfremur styrkja stoðir friðarsamkomulagsins í Mið-Austurlöndum. Forsetinn hefur byggt á stefnu þeirri sem Rice kynnti í för sinni í byrjun mánaðarins í ræðum sínum í ferðinni, það sem af er. Hann hefur sagt að það sé sameiginlegt markmið Bandaríkjamanna og Evrópubúa að samkomulag náist um frið í Mið-Austurlöndum og að samskipti þjóðanna verði efld og styrkt til muna, til að vinna saman að þeim málum sem framundan séu. Í ferð sinni mun Bush forseti, hitta þjóðarleiðtoga Þýskalands, Frakklands, Ítalíu, Úkraínu og Rússlands. Hann mun á morgun verða viðstaddur leiðtogafund NATO í Brussel. Meðal þjóðarleiðtoga á þeim fundi er Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra.

Í ræðu sinni í Brussel í dag talaði forsetinn með mjög svipuðum nótum og Condi gerði í ítarlegri ræðu sinni í París nýlega. Forsetinn sagði að Bandaríkin þyrftu á samstöðu heimsins að halda í þeim verkefnum sem væru framundan. Með því gaf hann auðvitað í skyn að sögulegra sátta væri þörf eftir átök seinustu ára: sættir væru nauðsynlegar til að tryggja frið og betri stöðu heimsins. Í ræðunni fór hann ítarlega yfir friðarviðræðurnar og sáttatóninn sem nú er kominn upp í Mið-Austurlöndum. Kom fram í ræðu hans að það væri sameiginlegt markmið Bandaríkjanna og Evrópu að tryggja að Palestína og Ísrael gætu lifað saman í sátt og samlyndi. Hann taldi að nú væri friður í sjónmáli og betri staða framundan og nýir tímar. Minntist forsetinn ennfremur á Rússland í ræðu sinni. Taldi hann stöðu mála þar langt í frá nógu góða og nauðsynlegt væri að hafa áhyggjur af lýðræðisþróuninni þar. Sagði hann mikilvægt að hvetja stjórnvöld í Moskvu að reyna að feta með mun öflugri hætti leiðina til lýðræðis. Í ræðunni skaut forsetinn ennfremur sem fyrr að stjórnvöldum í Íran. Taldi hann nauðsynlegt að stjórnvöld þar hættu með afgerandi hætti stuðningi við hryðjuverkamenn og hætti ennfremur við smíði kjarnavopna. Þá kom fram það mat hans að Sýrlandsstjórn verði að hætta hernámi Líbanons. Bush var því mjög ákveðinn í ræðu sinni og gaf með því tóninn með ákveðnum hætti um það sem koma mun fram í samræðum hans við þjóðarleiðtoga á næstu dögum í þessari för hans.

Punktar dagsins

Horfði í gærkvöldi á fréttaskýringaþáttinn Í brennidepli í Ríkissjónvarpinu. Alltaf vandaðir og vel gerðir þættir. Páll Benediktsson og hans fólk á hrós skilið fyrir áhugaverð efnistök og vandvirk vinnubrögð. Þessi þáttur er orðið eitt af helstu trompum Sjónvarpsins á síðustu árum. Meðal þess sem fjallað var um að þessu sinni eru átök svilanna Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur og Össurar Skarphéðinssonar um formannsembætti Samfylkingarinnar. Kom margt mjög merkilegt þar fram og farið yfir stöðu mála með áhugaverðum hætti. Voru merkilegar viðtalsklippur við formannsframbjóðendurna. Það merkilegasta sem þar kom fram voru ummæli Össurar þess efnis að þrýst hefði verið á hann að tryggja stöðu Ingibjargar fyrir seinustu kosningar, eftir að hún hrökklaðist af borgarstjórastóli vegna svika á gefnum loforðum. Þrýstu stuðningsmenn ISG því á Össur um að vinna að því að efstu menn í Reykjavíkurkjördæmunum, sem unnu sæti sín í prófkjöri, vikju fyrir Ingibjörgu á framboðslistunum. Vildi enginn víkja fyrir henni, skiljanlega eftir að hafa þurft að berjast í prófkjöri fyrir sætum sínum, meðan Ingibjörg engdist upp í vafa um hvað hún ætti að gera. Hikið varð henni reyndar mjög dýrkeypt að lokum, eins og allir vita. En góð samantekt og fróðleg, þeir sem fylgjast með þessum kattaslag vita þá eitthvað meira um þessa persónupólitík Samfylkingarinnar.

Það hefur lengi þjakað Japani að Naruhito krónprins Japans, og eiginkona hans, Masako, hafa ekki eignast son til að erfa ríkið síðar meir. Eiga þau aðeins eina dóttur, Aiko, sem fæddist árið 2002. Vonuðust landsmenn og foreldrarnir að þau ættu von á syni, en þvert á vonirnar kom dóttirin til sögunnar. Samkvæmt lögum landsins geta aðeins karlmenn erft krúnuna. Að óbreyttu mun því stefna í óefni, enda er talið ósennilegt að krónprinshjónin geti eignast annað barn, enda eru þau tekin að eldast. Nú stefnir flest í að ríkisstjórn landsins ætli að bjarga málunum og tryggja eðlilegan framgang keisaraembættisins í komandi framtíð. Verður brátt í hennar nafni lagt fram lagafrumvarp fyrir þingið sem gerir ráð fyrir því að konur geti erft ríkið. Eins og flestir vita hefur enginn drengur fæðst í fjölskylduna síðan Naruhito fæddist á sjötta áratugnum. Þingið þarf að samþykkja þessar breytingar. Kannanir í Japan sýna að rúmlega 80% Japana vill breyta reglunum um keisaraembættið svo Aiko geti erft ríkið síðar meir. Hefur verið þrýstingur á krónprinshjónin til fjölda ára um að eignast son, en allt hefur komið fyrir ekki. Verði lögin samþykkt þurfa þau engar áhyggjur frekari að hafa og keisaraembættið er styrkt. En með þessu stefnir í að fyrsta konan taki við ríkinu.

Óðum styttist í að fréttahaukurinn Dan Rather hætti störfum sem fréttastjórnandi CBS-sjónvarpsstöðvarinnar. Hann mun kveðja áhorfendur að kvöldi 9. mars. Eftirmaður hans hefur ekki verið formlega valinn en fyrst um sinn mun Bob Schieffer vera aðalfréttalesari stöðvarinnar í hans stað. 9. mars verða nákvæmlega 24 ár liðin frá því að Rather tók við embættinu af hinum goðsagnakennda fréttahauk Walter Cronkite sem var andlit frétta CBS í marga áratugi. Staða Rathers veiktist mjög í kjölfar þess að hann birti umdeilda fréttaskýringu um Bush forseta, og birti gögn máli sínu til stuðnings sem reyndust fölsuð. Telja má öruggt að þessi fréttaskýring hans hafi átt stóran þátt í því að hann vék fyrr en ella úr starfi. Rather sem er 73 ára að aldri, hefur verið lykilstarfsmaður í fréttamennsku CBS stöðvarinnar í rúm 40 ár. Hann var áberandi sem fréttamaður í málefnum Hvíta hússins sem senior reporter 1969-1977. Hann varð svo aðalfréttaþulur 1981. Rather mun eftir að hann hættir í næsta mánuði vinna áfram við fréttaskýringar hjá CBS. Efast er þó um að það verði mjög lengi.

Horfði í gærkvöldi á bresku úrvalsmyndina The Remains of the Day. Myndin er byggð á samnefndri bók Ruth Prawer Jhabvala sem einnig skrifaði handritið en um framleiðslu og leikstjórn sá tvíeykið Merchant og Ivory, mennirnir sem stóðu að meistaraverkunum Howards End og A Room with a View en Ruth Prawer Jhabvala skrifaði ennfremur handritið að þeim myndum. Hér segir frá hinum trúfasta og húsbóndaholla bryta, James Stevens sem þjónar í sögubyrjun Bandaríkjamanninum Lewis á breska hefðarsetrinu Darlington Hall. Stevens varði mestum hluta ævi sinnar í þjónustu Darlington lávarðar, en hann hélt á heimili sínu marga alþjóðlega fundi árin 1936-1939 þar sem hann reyndi að hafa milligöngu um sættir þeirra þjóða sem deildu að lokum hart í seinni heimstyrjöldinni á árunum 1939-1945. Í byrjun myndarinnar er Darlington fallinn frá og Stevens eins og fyrr segir kominn undir stjórn nýs húsbónda. Honum er jafnframt orðið ljóst að trúmennska hans og hollusta ásamt blindri skyldurækni sinni, hefur kostað hann lífshamingjuna og hrakið á brott einu konuna sem bæði vildi eiga hann og þótti í raun vænt um hann.

Hann tekur sér ferð á hendur norður í land, þar sem hann hefur í hyggju að hitta þessa konu, en á meðan er rifjuð upp saga hans og starfsfólksins á Darlington Hall, en konan sem hann hyggst hitta er fröken Sally Kenton, en hún starfaði sem ráðskona á hefðarsetrinu undir stjórn hans á þeim tíma sem áður er lýst, þ.e.a.s. árunum fyrir seinni heimsstyrjöldina. Stevens varð þá ástfanginn af henni, en þorði ekki að segja henni hug sinn, en hún giftist öðrum manni. Hún hefur nú skilið við eiginmann sinn og hyggst Stevens reyna í seinasta sinn að vinna hug hennar. Hann vill ekki að það verði um seinan. En tekst honum að vinna ástir hennar... Frábær mynd. Handrit, tónlist, sviðsetningin og leikstjórnin er frábær, en aðall hennar er leikur aðalleikaranna. Sir Anthony Hopkins er frábær í hlutverki hins skyldurækna yfirþjóns á hefðarsetrinu og hefur hann sjaldan leikið betur. Emma Thompson er einnig stórkostleg í hlutverki ráðskonunnar fröken Kenton. Bæði voru tilnefnd til óskarsverðlaunanna. Semsagt; einstök kvikmynd sem ég mæli eindregið með að þeir kynni sér sem ekki hafa séð hana. Hún er meistaravel gerð og stórfenglega leikin af tveimur einstökum leiksnillingum.

Saga dagsins
1945 Dettifoss sökk norður af Írlandi. 15 manns fórust en 30 var bjargað. Þýski kafbáturinn U 1064 skaut skipið í kaf. Aðeins þremur mánuðum síðar játuðu Þjóðverjar sig sigraða í átökum stríðsins
1960 Fidel Castro leiðtogi Kúbu, ríkisvæðir öll fyrirtæki í landinu og segir það nauðsynlegt skref
1965 Blökkumannaleiðtoginn umdeildi, Malcolm X var myrtur, af íslömskum öfgatrúar-mönnum á fjöldafundi í New York. Malcolm var 39 ára gamall. Sagt var frá ævi hans í myndinni Malcolm X 1992
1972 Richard Nixon forseti Bandaríkjanna, kom í mjög sögulega heimsókn til Kína. Nixon varð fyrsti þjóðarleiðtogi Bandaríkjanna sem hélt í opinbera heimsókn til Kína frá valdatöku kommúnista 1949. Með þessu var blað brotið í samskiptum landanna og þíða komst á í samskiptum þeirra. Hann hitti í för sinni bæði Mao formann, og Zhou Enlai forsætisráðherra. För Nixons markaði mikil þáttaskil
2002 Breski leikarinn John Thaw lést úr krabbameini, sextugur að aldri - Thaw var einn helsti leikari Breta á 20. öld og hlaut fjölda viðurkenninga fyrir leik sinn. Thaw hlaut heiðursverðlaun Bafta 2001. Thaw mun verða lengi í minnum hafður fyrir meistaralega túlkun sína á lögregluforingjanum Morse

Snjallyrðið
Nú finn ég angan löngu bleikra blóma,
borgina hrundu sé við himin ljóma,
og heyri aftur fagra, forna hljóma,
finn um mig yl úr brjósti þínu streyma.

Ég man þig enn og mun þér aldrei gleyma.
Minning þín opnar gamla töfraheima.
Blessað sé nafn þitt bæði á himni og á jörðu.

Brosin þín mig að betri manni gjörðu
Brjóst þitt mér ennþá hvíld og gleði veldur.
Þú varst mitt blóm, mín borg, mín harpa og eldur.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Nú finn ég angan)

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Í sunnudagspistli í dag fjalla ég um þrjú fréttamál vikunnar:

- í fyrsta lagi fjalla ég til dæmis um endurkomu Davíðs Oddssonar utanríkisráðherra, í þjóðmálaumræðuna, eftir leyfi erlendis. Í þann aldarfjórðung sem Davíð hefur verið lykilmaður í íslenskum stjórnmálum: í borgarstjórnar- og landsmálapólitík, hefur aldrei gerst að hann hafi verið jafnlengi fjarverandi miðpunkt stjórnmálaumræðunnar. 5 vikur án Davíðs Oddssonar í þjóðmálaumræðunni hefur ekki verið algeng sjón hjá okkur sem tilheyrum minni kynslóð sem höfum alla tíð fylgst með Davíð í eldlínu umræðunnar og sem lykilmanni í stjórnmálaheiminum hérlendis. Mörg stór mál biðu Davíðs við komuna til landsins. Eitt þeirra er umsókn Íslands í öryggisráð Sameinuðu þjóðanna. Tjáði Davíð sig um málið í vikunni og er ekki hægt annað en að lýsa yfir ánægju með þau ummæli hans, enda bendir flest til þess að málið sé farið út af sporinu. Meðal annarra mála sem sett hefur svip á vikuna eru málefni skákmeistarans Bobby Fischer sem var veitt dvalarleyfi í desember, sem nægði honum ekki í stöðunni og sótti því um íslenskan ríkisborgararétt. Mikil umræða varð um málið í allsherjarnefnd sem hafnaði erindi hans að svo stöddu í vikunni.

- í öðru lagi fjalla ég um málefni Landsvirkjunar, en mikil þáttaskil eru framundan hjá fyrirtækinu. Á fimmtudag undirrituðu iðnaðarráðherra, bæjarstjórinn á Akureyri og borgarstjórinn í Reykjavík viljayfirlýsingu þess efnis að íslenska ríkið muni formlega leysa til sín eignarhluta sveitarfélaganna í fyrirtækinu. Enn á eftir að ganga frá formlegri lausn málsins, en það er komið í umrætt ferli. Mikil tímamót felast í undirritun viljayfirlýsingarinnar og ánægjulegt að sveitarfélögin víki úr eigendahópnum. Í framhaldinu er stefnt að sameiningu Landsvirkjunar, RARIK og Orkubús Vestfjarða. Stefnt er að einu öflugu fyrirtæki að hálfu ríkisins í dreifingu, sölu og framleiðslu á raforku. Í kjölfarið verður það gert að hlutafélagi, eigi síðar en 2008. Eins og við mátti búast eru ekki allir sáttir við þessa lausn mála. Bendi ég á skoðanir vinstri grænna á því og andstöðu þeirra jafnan við breytingar á orkufyrirtækjum, sem sást best hér er Norðurorka var hlutafélagavædd 2002.

- í þriðja lagi fjalla ég um 10 ára afmæli heimasíðu Björns Bjarnasonar dómsmálaráðherra. Björn hefur verið brautryðjandi í vefskrifum íslenskra stjórnmálamanna á netinu og er fyrirmynd margra í netvinnslu og í því að skrifa á netinu almennt. Á vef hans er hægt að fylgjast með verkum og skrifum Björns allan feril hans sem ráðherra, þingmanns og borgarfulltrúa. Það hefur alla tíð verið hvetjandi að fylgjast með störfum hans í gegnum vefinn og lesa skrif hans. Framlag Björns til netmála er mikils virði og forysta hans skipt mjög miklu máli. Netskrif almennt eru mjög áhugaverð. Það er mjög gagnlegt að fylgjast með skoðunum fólks og kynnast áherslum þess í hitamálum í samfélaginu og fara yfir umfjöllun þeirra um málefnin. Slík miðlun upplýsinga skiptir mjög miklu og skapar mörg sóknarfæri fyrir fólk að geta tjáð skoðanir sínar. Þekki ég þetta vel, enda sjálfur þátttakandi í því að tjá mig á netinu.

Punktar dagsins

Undanfarna daga hafa öldungadeildarþingmennirnir Hillary Rodham Clinton og John McCain verið á ferð í Bagdad, höfuðborg Íraks. Þar fara þau fyrir sendinefnd bandaríska þingsins til landsins. Hefur nefndin rætt við marga fulltrúa írakskra stjórnvalda: t.d. ráðherra bráðabirgðarstjórnar landsins, sem brátt mun víkja fyrir fulltrúum sigurvegara kosninganna, 30. janúar sl. Hillary hefur oft gagnrýnt harðlega stefnu Bandaríkjastjórnar í Írak og verið mjög áberandi í gagnrýni á því hvernig ríkisstjórn Bandaríkjanna hefur haldið á stöðu mála í landinu. Að undanförnu þykir staða Hillary hafa styrkst til muna innan Demókrataflokksins. Ef marka má nýlegar skoðanakannanir nýtur hún mests stuðnings þeirra sem nefnd hafa verið til sögunnar sem forsetaefni flokksins árið 2008. Eins og staðan er núna stendur hún því afgerandi með pálmann í höndunum hvað varðar stöðuna fyrir næsta forsetakjör sem vænlegasta leiðtogaefni flokksins. En rúm þrjú ár eru þar til flokksþing demókrata fyrir næstu forsetakosningar verður haldið, það er heil eilífð í stjórnmálum. Næsta verkefni hennar verður kosningabarátta fyrir þingkosningarnar í New York á næsta ári. Sigur þar og endurkjör í öldungadeildina er nauðsynlegt skref fyrir Hillary, ætli hún að láta frekar að sér kveða.

Ef marka má skoðanakannanir í Svíþjóð hafa vinsældir forsætisráðherrans Göran Persson, Jafnaðarmannaflokksins og ríkisstjórnarinnar dalað nokkuð undanfarna mánuði. Ef t.d. er farið yfir tölur um persónuvinsældir forsætisráðherrans er ljóst að þær hafa minnkað um tæpan helming á seinustu tveim árum, eða frá sambærilegri könnun 2003. Fredrik Reinfeldt leiðtogi hægriflokksins Moderata, nýtur nú meiri persónufylgis en forsætisráðherrann. Þetta eru mikil tímamót, enda hefur það ekki gerst í næstum 14 ár að leiðtogi hægrimanna sé vinsælli en leiðtogi Jafnaðarmannaflokksins. Í upphafi forsætisráðherraferils hægrimannsins Carl Bildt 1991-1994, var hann vinsælasti stjórnmálamaður landsins. Við blasir að ein helsta ástæða þessa séu viðbrögð Perssons og stjórnarinnar við hamförunum í Asíu, en stjórnin var sökuð um að bregðast seint og illa við. Þrátt fyrir hnignandi gengi Persson er ólíklegt að hann hrökklist frá völdum fyrir þingkosningar á næsta ári. Ein helsta ástæða þess er að það vantar afgerandi eftirmann hans. Allt frá morðinu á krónprinsessu flokksins, Önnu Lindh, fyrir einu og hálfu ári, hefur vantað leiðtogaefni til framtíðar. Margir telja sig sjá þá vonarstjörnu sem vantar í Margot Wallström varaforseta ESB og fyrrum ráðherra. Hún hefur hinsvegar nú lýst því yfir að hún stefni ekki að þingframboði heima fyrir á næsta ári.

George H. W. Bush og Bill Clinton fyrrum forsetar Bandaríkjanna, hafa undanfarna daga verið á ferð um hamfarasvæðin í Asíu, þar sem hinar skelfilegu náttúruhamfarir riðu yfir á öðrum degi jóla. Hafa þeir kynnt sér stöðu mála og björgunarstarfið sem hefur verið á þessum svæðum seinustu vikurnar og rætt við þjóðarleiðtoga í löndunum sem um ræðir. Þeir hafa farið um Taíland, Indónesíu og Sri Lanka og voru t.d. í gær í Aceh-héraði þar sem einna mesta eyðileggingin varð. Forsetarnir fyrrverandi voru valdir, af Rauða krossinum og alþjóðlegum hjálparsamtökum í samráði við George W. Bush forseta Bandaríkjanna, til að fara fyrir fjársöfnun til aðstoðar fórnarlömbum náttúruhamfaranna og eru þeir talsmenn átaksins á heimsvísu. Hafa þeir unnið vel að þessu verkefni og verið ötulir í störfum sínum, eins og sést hefur af framgöngu þeirra allt frá upphafi. Ferð þeirra um flóðasvæðin er mikilvægur þáttur í starfinu sem framundan er og uppbyggingunni sem blasir við á þessum svæðum. Eyðileggingin er algjör á flestum stöðum og ljóst að mikið verk er framundan.

Horfði í gærkvöldi á kvikmyndina All the King´s Men. Í henni er sögð saga stjórnmálamannsins Willie Stark sem rís upp úr litlum efnum, nemur lögfræði og gefur kost á sér til stjórnmálastarfa. Hann er kosinn sem leiðtogi í stéttarfélag og nær þannig að vekja á sér athygli með því að komast í sveitarstjórn svæðisins. Hann reynir því næst að komast í ríkisstjórastólinn og tekst það í annarri tilraun, en í þeirri fyrri höfðu valdamiklir menn barist gegn honum, en í seinna skiptið samdi hann við andstæð öfl til að hljóta stuðning. Með þessu opnar hinn heiðarlegi Willie veginn fyrir því að kaupa sér stuðning og kemst í óvandaðan félagsskap. Brátt kemur að því að samstarfsfólk ríkisstjórans heiðarlega fer að taka eftir því að hann er bæði orðinn óheiðarlegur og siðspilltur og hefur umturnast í argaþrasi stjórnmálanna. Að lokum verður hann andstæða alls þess sem hann stóð fyrir í stjórnmálum.

Virkilega góð mynd sem hlaut óskarinn sem besta kvikmyndin árið 1949. Ætti að henta öllu stjórnmálaáhugafólki. Skólabókardæmi um það hvernig stjórnmálamaður getur fallið í freistni, farið af leið og endað sem andstæða þess sem stefnt var að: óheiðarlegur og spilltur. Broderick Crawford fer á kostum í hlutverki Willies, sem var hlutverk ferils hans, en hann hlaut óskarsverðlaunin fyrir heilsteyptan leik, ennfremur Mercedes McCambridge sem stelur senunni í hlutverki Sadie, fjölmiðlafulltrúa og hjákonu Willies. John Ireland er svo eftirminnilegur ennfremur í lágstemmdu hlutverki sögumannsins Jack Burden, sem rekur upphaf, hátind og að lokum fall stjórnmálamannsins Willie Stark. Mjög sterk mynd sem lýsir með stórbrotnum hætti hvernig fólk getur farið út af sporinu með því að falla í freistni. Óviðjafnanleg mynd sem allir stjórnmálaáhugamenn verða að sjá, allavega einu sinni. Hún er lífslexía fyrir alla stjórnmálaáhugamenn.

Saga dagsins
1816 Óperan Rakarinn frá Sevilla, Il Barbiere di Siviglia, eftir Gioacchino Rossini, frumsýnd í Róm
1882 Kaupfélag Þingeyinga, fyrsta kaupfélag landsmanna, stofnað formlega að Þverá í Laxárdal. KÞ var alla tíð mjög áhrifamikið bæði í samvinnuhreyfingunni og bændahreyfingunni. Varð gjaldþrota 1999
1902 Samband íslenskra samvinnufélaga, SÍS, var stofnað að Ystafelli í Köldukinn. Það varð eitt af umfangsmestu fyrirtækjum landsins á 20. öld og ráðandi í atvinnulífi landsmanna til fjölda ára. Við lok níunda áratugarins tók að halla undan fæti og stefndi í gjaldþrot. Niðurstaðan varð sú að helsti lánardrottinn SÍS, Landsbanki Íslands, tók yfir allar eignir fyrirtækisins upp í skuldirnar til bankans. Með því mátti heita að starfsemi SÍS væri lokið. Það starfar þó enn í dag að litlu leyti hér á Akureyri
1911 Fiskifélag Íslands var formlega stofnað til að styðja og efla almennar framfarir í sjávarútveginum
1962 John Glenn varð fyrsti Bandaríkjamaðurinn til að fara út í geiminn - hann varð heimsfrægur í kjölfarið. Glenn varð síðar öldungadeildarþingmaður demókrata í Ohio, og sat í þinginu 1974-1999

Snjallyrðið
Eitt orð, eitt ljóð, eitt kvein frá kvaldri sál
er kveðja mín. Ég veit þú fyrirgefur.
En seinna gef ég minningunum mál,
á meðan allt á himni og jörðu sefur.
Þá flýg ég yfir djúpin draumablá,
í dimmum skógum sál mín spor þín rekur,
Þú gafst mér alla gleði sem ég á.
Þú gafst mér sorg, sem enginn frá mér tekur.

Svo kveð ég þig. En er þú minnist mín,
þá mundu, að ég þakka liðna daga.
Við framtíð mína fléttast örlög þín.
Að fótum þínum krýpur öll mín saga.
Og leggðu svo á höfin blá og breið.
Þó blási kalt og dagar verði að árum,
þá veit ég að þú villist rétta leið
og verður mín - í bæn, í söng og tárum.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Kveðja)

Engin fyrirsögn

Laugardagspælingin
Um síðustu helgi var Howard Dean fyrrum ríkisstjóri í Vermont, kjörinn formaður Demókrataflokksins. Tekur hann við embættinu af Terry McAuliffe, sem verið hefur formaður flokksins og yfirstjórnandi hans allt frá árinu 2001. Dean hlýtur starfið umfram allt vegna hæfileika sinna sem öflugur skipuleggjandi og kröftugur fjáröflunarmaður. Í kosningabaráttu sinni fyrir embættinu hét hann því að byggja upp flokkinn frá grunni. Sérstaklega vinna að því að endurskipuleggja flokksstarfið í mismunandi ríkjum Bandaríkjanna, hefja almenna og markvissa sókn gegn Repúblikanaflokknum og útskýra betur afstöðu og stefnumál Demókrataflokksins en tekist hafi til þessa í kosningum. Dean er einna best þekktur fyrir að hafa verið einn af forsetaframbjóðendum flokksins í fyrra, en hann beið lægri hlut fyrir John Kerry í forkosningunum.

Dean starfaði sem heimilislæknir áður en hann hóf þátttöku í stjórnmálum. Hann varð ríkisstjóri í Vermont árið 1991 og sat í embætti í 12 ár, eða til 2003. Dean fór mikinn í upphafi kosningabaráttunnar á síðasta ári fyrir forsetakosningarnar og náði t.d. að hljóta stuðning Al Gore fyrrum varaforseta, í desember 2003. Dean varð fyrstur til að tilkynna framboð í maí 2002. Hann naut mikils fylgis í skoðanakönnunum en tókst ekki að vinna neinar forkosningar demókrata, ef undan er skilinn sigur hans í heimafylkinu Vermont. Dean vann vel í aðdraganda forkosninganna í fyrra og tókst að safna metupphæð til framboðs síns að hálfu flokksins. Hann var talinn ósigrandi lengst af, eða allt fram að fyrstu forkosningunum í Iowa í janúar 2004. Eftir óvæntan stórsigur Kerrys í Iowa tók kosningabarátta hans mikinn kipp og tók hann afgerandi forystu í kosningaslagnum innan flokksins.

Dean þótti fremja pólitískt sjálfsmorð er hann ávarpaði stuðningsmenn í fylkinu. Þar öskraði hann í upptalningu þau ríki sem framundan væru á dagskránni og lét sem óður maður væri og virtist hafa litla stjórn á sér. Ræðan leiddi til þess að fjöldi fólks hætti stuðningi við hann. Eftir tapið í Iowa fjaraði hratt og örugglega undan Dean. Hann hætti við forsetaframboðið þann 19. febrúar 2004, en tilkynnti ekki stuðning við neinn annan frambjóðanda. Eins og aðrir í flokknum lagði Dean sitt að mörkum til stuðnings Kerry í forsetaslagnum, sem hann tapaði að lokum fyrir George W. Bush forseta Bandaríkjanna. Eftir tapið hóf Dean, sem hafði ekki lengur neinn vettvang til starfa innan flokksins eftir að hafa hætt sem ríkisstjóri fyrir forsetaframboð sitt, kosningabaráttu fyrir því að hljóta formannsembættið. Hann háði harða baráttu og mjög tvísýna um formannsstólinn lengst af, en tókst að lokum að tryggja sigur gegn kraftmiklum mótframbjóðendum. Hann var að lokum einn í kjöri og breið samstaða náðist um kjör hans í embættið og þá stefnu fyrir hönd flokksins sem hann boðaði.

Næg verkefni blasa við Dean í formannsembættinu næstu árin. Úrslit forseta- og þingkosninganna 2004 voru gríðarlegt áfall fyrir demókrata. Repúblikanar héldu meirihluta sínum, bæði í fulltrúa- og öldungadeild þingsins og Bush vann forsetakjörið með nokkuð afgerandi hætti og hlaut rúmlega 3% meira fylgi en Kerry. Tom Daschle leiðtogi demókrata í öldungadeildinni, missti þingsæti sitt og flokkurinn missti nokkur sæti í öldungadeildinni að auki. Sem fyrr varð flokkurinn undir í fulltrúadeildinni, sem repúblikanar hafa haft völdin í frá 1994. Demókrataflokkurinn er í algjörri pólitískri eyðimörk í Bandaríkjunum. Stefna forsetans fékk eindreginn meðbyr í kosningunum. Eftir þessar kosningar stóð Demókrataflokkurinn valdalaus og lamaður forystulega séð gegn öflugum forseta með meirihluta beggja þingdeilda að baki sér. Við blasir að demókratar þurfa að byggja sig upp frá grunni, forystulega sem hugsjónalega séð í starfi sínu fyrir þingkosningar 2006 og svo forsetakjör 2008. Það verður verkefni Dean að leiða þetta starf. Verður fróðlegt að sjá hvernig honum muni ganga í því verkefni.

Punktar dagsins

Tveir mánuðir eru til áætlaðra kosninga um sameiningu sveitarfélaga, 23. apríl nk. Við blasir að ekki hefur enn náðst samkomulag um verkefna- og tekjuskiptingu ríkis og sveitarfélaga. Það er því vissulega allt í lausu lofti í þessum málum. Nefnd sem fjallað hefur um málið hefur fundað mjög stíft að undanförnu. Eins og vel hefur komið fram, allavega að hálfu okkar hér á Akureyri, teljum við sameiningarkosningarnar í uppnámi ef þessi mál liggja ekki fyrir og endanleg niðurstaða komin í málið sem hentar bæði aðilum ríkis og sveitarfélaga. Í mínum huga er ómögulegt að fara í slíka kosningu og sérstaklega að leggja til að sameining verði samþykkt séu þessir hlutar ósamdir og allt í óvissu tengt þeim. Þetta er stór hluti málsins og nær útilokað að fólk sjái hag í sameiningu ef þetta stóra mál stendur í sama farvegi og það er í núna.

Ef ekki kemur botn í málið fljótlega er ljóst að dagsetningin 23. apríl er vonlaus sem kjördagur um sameiningu. Verður samkomulag að liggja fyrir í næstu viku ef landa á þessu máli inn á planið með þessa dagsetningu. Heyrst hefur einnig að fari svo að samkomulag náist ekki að kosningu verði frestað til haustsins og kjördagur þá snemma í október. Sú dagsetning er reyndar alveg á mörkunum að mínu mati, enda eru sveitarstjórnarkosningar undir lok maí 2006 og það verður að liggja fyrir vel tímanlega hvernig sveitarfélög líta út fyrir þær kosningar, varðandi skipan á framboðslista og kosningamál almennt fyrir flokkana. Það væri því best fyrir alla aðila að lausn komist í málið í næstu viku og því verði lent með farsælum hætti, svo huga megi að þessum málum. Ef ekki semst bráðlega er mitt mat að vænlegast væri að salta málið framyfir sveitarstjórnarkosningar.

Skondið atvik átti sér stað á Alþingi í vikunni, er Davíð Oddsson utanríkisráðherra, sneri aftur í þingið eftir rúmlega mánaðarleyfi erlendis. Kom hann til baka reffilegur, nýklipptur og vel greiddur og til í slaginn. Svaraði Davíð spurningum þingmanna og var greinilegt að stjórnarandstæðingar voru sérlega ánægðir með að fá Davíð aftur til að svara spurningum og taka forystuna á forystusviði stjórnmálanna á nýjan leik. Tæpt hálft ár er nú liðið frá því að hann lét af embætti forsætisráðherra, eftir rúmlega 13 ára samfellda setu. Mátti varla á milli sjá hvort hann væri utanríkisráðherra eða forsætisráðherra. Bæði þingmenn og hann sjálfur virtust hafa gleymt breytingunum sem átt hafa sér stað. Þingmenn vinstri grænna ávörpuðu hann sem hæstvirtan forsætisráðherra og Davíð sjálfur settist af gömlum vana í forsætisráðherrastólinn í þinginu. Svosem ekki undarlegt að maður sem setið hefur á sama stað í 13 ár ruglist á sætum. En þetta var allt mjög skondið og skemmtilegt. Það er greinilegt að í huga margra er Davíð enn forsætisráðherra landsmanna. Ekki undarlegt, miðað við yfirburðastöðu hans í íslenskum stjórnmálum.

Hlustaði á Talstöðina á mánudaginn. Þar var Siv Friðleifsdóttir alþingismaður og fyrrum ráðherra, í viðtali hjá Sigríði Dögg Auðunsdóttur og Sigurjóni M. Egilssyni í fréttahádegisþættinum. Var þar talað um stöðuna innan Framsóknarflokksins. Hún hefur síðastliðið hálft ár átt undir högg að sækja innan flokksins: missti ráðherrastól sinn og hefur þurft að horfa upp á innbyrðis átök í kjördæmi sínu, einkum í Kópavogi, sem beindust að stöðu hennar og nýs leiðtoga flokksins í bænum. Hún talaði af krafti og ekkert hik var á henni í þessu viðtali. Hef sjaldan heyrt Siv einbeittari. Hún ætlar að halda áfram af krafti í pólitík og sagðist ekkert myndu gefa eftir í átökum, ef til þeirra myndi koma um stöðu sína. Sjaldan hefur Siv verið eins ákveðin. Verður fróðlegt að fylgjast með stöðunni hjá Framsókn, sem virðist mjög eldfim og geta reyndar stefnt í margar áttir. Flokksþing Framsóknarflokksins verður um næstu helgi og spurningin sem helst er uppi er hvort um átakaþing verði að ræða þar. Það eru margar átakalínur í flokknum, hvort þær komi fram nú eða síðar verður að sjá til.

Talandi um Talstöðina. Þessi nýja talmálsstöð hefur farið ágætlega af stað. Þó er greinilegt á efnistökum og stjórnendum innanborðs að nokkur vinstrislagsíða er á stöðinni. Ef frá er talinn Ingvi Hrafn Jónsson virðist vinstribragurinn vera nær algjör. Fyrrum borgarfulltrúi Alþýðubandalagsins og núverandi formaður ungra vinstri grænna eru báðir á morgnana þarna með þætti og svona mætti lengi telja. Svo virðist Róbert Marshall hafa hætt við að fara á sjóinn og er með þátt þarna og virðist risinn aftur í fjölmiðlabransann eftir afglöp sín í starfi nýlega á Stöð 2. Skondið að fylgjast með endurkomu hans í þennan bransa. Svo virðist vera sem hann sé hæfari til að stjórna útvarpsþætti en sinna fréttamennsku. Mikill húmor í þessu öllu. En hvað með það. Það er alveg ágætt að hafa ekta talmálsstöð í gangi og vonandi endist þetta eitthvað betur hjá Baugsmiðlunum með talmálsstöðina nú en áður, þegar reynt var með Útvarp Sögu. Reyndar heyrum við hér úti á landi ekki talmálsstöðvarnar tvær nema í gegnum netið enn sem komið er. En spurning hvort það stendur eitthvað til bóta.

Saga dagsins
1960 Efnahagsráðstafanir viðreisnarstjórnarinnar voru samþykktar á Alþingi - þær fólust m.a. í 30% gengislækkun og auknu frelsi í útflutningi og innflutningi, m.a. á bílum. Afnám haftanna varð eitt merkasta verk viðreisnarstjórnarinnar, sem sat við völd allan sjöunda áratuginn og allt þar til 1971
1976 Íslendingar slitu stjórnmálasambandi við Breta vegna flotaíhlutanar þeirra innan 200 mílna fiskveiðilögsögunnar - þetta var í fyrsta skipti sem til stjórnmálaslita kom milli tveggja aðildarríkja Atlantshafsbandalagsins (NATO). Samband komst aftur á eftir rúma þrjá mánuði, er sættir náðust
1992 Kvikmynd Friðriks Þórs Friðrikssonar, Börn náttúrunnar, var tilnefnd til óskarsverðlauna sem besta erlenda kvikmyndin árið 1991 - hlaut ekki verðlaunin, en tilnefningin markaði mikil þáttaskil. Myndin skartaði Gísla Halldórssyni og Sigríði Hagalín í aðalhlutverkum, og fóru þau alveg á kostum
1997 Deng Xiaoping einn valdamesti leiðtogi kommúnistastjórnarinnar í Kína til fjölda ára, lést í Peking, 92 ára að aldri - Xiaoping var einn valdamesti leiðtogi hinnar vægðarlausu einræðisstjórnar
2000 Knattspyrnuhöllin í Reykjanesbæ vígð formlega - markaði þáttaskil fyrir íslenska knattspyrnu

Snjallyrðið
Ef ég sé fjöll í fjarlægð blána,
þá finn ég alltaf sömu þrána.
Á ljóðsins vængjum á loft ég fer,
og leita og skyggnist eftir þér.

Ég heyrði í svefni söng þinn hljóma.
Ég sá þig reika milli blóma.
Í bjarmadýrð þú birtist mér,
með brúðarkrans á höfði þér.

Þá lést þú sól á lönd mín skína
og lyftir undir vængi mína.
Svo hvarfst þú bak við fjarlæg fjöll
sem feykti blærinn hvítri mjöll.

En síðan reyni ég söngva þína
að seiða í hörpustrengi mína.
Í hljómum þeim á hjartað skjól
og heima bak við mána og sól.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Brúður söngvarans)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Mikið hefur verið rætt á opinberum vettvangi um þá ákvörðun meirihluta allsherjarnefndar í gær, þess efnis að taka ekki fyrir að þessu sinni umsókn Bobby Fischer fyrrum heimsmeistara í skák, um íslenskan ríkisborgararétt. Sitt sýnist hverjum um málið og stöðu Fischers og hvort veita skuli honum ríkisborgararétt hérlendis. Ekkert er óeðlilegt við það, enda ólíkar skoðanir uppi um hvort Fischer eigi að koma hingað og ennfremur um það hvort sveigja eigi reglur um veitingu ríkisborgararéttar fyrir hann. Eins og ég hef oft bent á stenst Fischer ekki skilyrði fyrir veitingu ríkisborgararéttar, enda verður skv. lögum viðkomandi umsækjandi um ríkisborgararétt að hafa búið hérlendis í fimm ár og hafa hreint sakavottorð. Því getur aðeins þingið samþykkt undanþágu fyrir Fischer, og því er málið auðvitað komið í þetta margflókna ferli að þingnefnd tekur það fyrir áður en kæmi til beinnar umræðu í þinginu, ef þar væri umsókn og beiðni Fischers samþykkt. Ég er algjörlega andsnúinn því að skákmeistaranum verði veittur íslenskur ríkisborgararéttur með þessum hætti.

Minnti ég í gær á það mat mitt að ég væri ekki almennt hlynntur því að veita undanþágur frá lögum um ríkisborgararétt með þessum hætti. Mjög góð og gild rök þyrftu að vera fyrir hendi til að veita undanþágu. Það er eins og fram kom mitt mat að ómögulegt sé að afgreiða þetta mál sem einangraðan hlut, og án þess að skapa þá fordæmi í stöðunni. Er langbest að ítreka þessa skoðun. Verra er hinsvegar að verða vitni að því að þingmenn (og nefndarmenn í allsherjarnefnd) vita ekki um hvað málið snýst og tjá sig með stórundarlegum hætti um það. Gott dæmi um þetta sást í tíufréttum Ríkissjónvarpsins í gærkvöldi. Þar var mættur í viðtal Sigurjón Þórðarson alþingismaður Frjálslynda flokksins, sem á sæti í allsherjarnefnd. Þar kom hann fram með alveg stórmerkilegt sjónarhorn á þetta mál. Þar sagði hann að stjórnvöld hefðu látið undan þrýstingi Bandaríkjastjórnar og ekki staðið við orð sín gagnvart skákmeistaranum. Orðrétt sagði hann: "Ég vil einnig minna á að það var einnig ákvörðun utanríkisráðherra þjóðarinnar að bjóða þessum manni í heimsókn, en síðan þegar hann ætlar að mæta til landsins, að þá er bara skellt dyrunum á hann." Ótrúlegt er að nefndarmaður í allsherjarnefnd (sem ætti að þekkja allan grunn málsins) láti slík orð frá sér fara. Fischer var veitt dvalarleyfi, það boð stendur. Japönsk stjórnvöld hafa ekki leyft honum að fara hingað á þeim grunni og því sótti skákmeistarinn um ríkisborgararétt. Einfalt mál. Það sem var veitt, og er enn í fullu gildi, nægir honum ekki í stöðunni. Boð um landvistarleyfi hér jafngildir þó auðvitað ekki ríkisborgararétti. Þetta ættu allir með sæmilega greind að skilja. Þetta tvennt er ekki sama málið. Merkileg komment hjá þingmanni.

Siv Friðleifsdóttir alþingismaður, hefur lagt fram á þingi, ásamt Jónínu Bjartmarz, Þuríði Backman og Ástu Ragnheiði Jóhannesdóttir, frumvarp til laga um að banna alfarið reykingar innanhúss á samkomustöðum, líka á veitingahúsum og börum. Verði lögin samþykkt muni þau koma til framkvæmda þann 1. maí 2006. Lagasetning í þessa veru hefur verið lengi í farvatninu í heilbrigðisráðuneytinu. Jón Kristjánsson heilbrigðisráðherra, hefur lengi haft hug á að leggja slíkt frumvarp fram, en ekki haft til þess fullan stuðning í ríkisstjórn og í þingflokkum stjórnarflokkanna. Leggja því þessar fjórar þingkonur frumvarpið fram í sínu nafni og taka við keflinu af ráðherranum og vinna að þessu baráttumáli hans. Ljóst er að mikil andstaða er við frumvarpið innan þingflokks Sjálfstæðisflokksins. Er reyndar andstaða líka innan Framsóknarflokksins við þetta frumvarp, sem er vart undarlegt, sé mið tekið af því að ráðherra leggur frumvarpið ekki fram.

Lagt er til að níunda grein laga um tóbaksvarnir orðist svo: Tóbaksreykingar eru óheimilar í þjónusturými stofnana, fyrirtækja og félagasamtaka, s.s. á veitinga- og skemmtistöðum og þar sem menningar- og félagsstarfsemi fer fram, þar með talið íþrótta- og tómstundastarf. Sama á við um þjónustusvæði utan húss séu þau undir föstu eða færanlegu þaki og meira en að hálfu leyti umlukin veggjum eða sambærilegum mannvirkjum. Nú, eins og allir vita sem þekkja mig eitthvað, reyki ég ekki og get því vart sett mig í spor reykingafólks vegna þessa máls. Hinsvegar tel ég þetta frumvarp ganga einum of langt og skil því vel það sjónarmið heilbrigðisráðherra að leggja ekki fram þetta frumvarp sem stjórnarfrumvarp, enda ólíklegt að það yrði samþykkt á þingi. Það er hinsvegar rétt að þessir þingmenn leggi málið fram og fái um það umræðu og skoðanir þingmanna til málsins komi fram. Hinsvegar tel ég mjög ólíklegt að það verði samþykkt og er satt best að segja ekki hlynntur frelsisskerðingu með þessum hætti. Hinsvegar sem einstaklingur sem reyki ekki hef ég skilning á þessum skoðunum, en tel málið ganga of langt. Það er langbest að láta staðina sjálfa ákveða þetta.

Punktar dagsins

Anders Fogh Rasmussen forsætisráðherra Danmerkur, gekk í morgun á fund Margrétar Þórhildar Danadrottningar, og kynnti henni nýskipaða ríkisstjórn sína. Stjórn Fogh hélt velli í dönsku þingkosningunum 8. febrúar sl. og hefur nú verið formlega endurmynduð eftir kosningarnar. Nokkrar breytingar og uppstokkun verða á stjórn landsins í kjölfar kosninganna. Bertil Haarder, sem setið hefur sem ráðherra málefna innflytjenda- og flóttamanna, verður mennta- og kirkjumálaráðherra í stað Tove Fergo sem féll í kosningunum. Rikke Hvilshøj tekur við málefnum innflytjenda og flóttamanna af Haarder. Þá verður Lars Barfoed fjölskyldu- og neytendamálaráðherra. Hann tekur við embætti af Henriette Kjær, sem varð að segja af sér ráðherraembættinu í kjölfar frétta af óreiðu í heimilisbókhaldi sínu og vangoldinna reikninga sem mikið var um fjallað. Ulla Tørnæs tekur við ráðuneyti þróunarmála. Connie Hedegaard umhverfisráðherra, verður jafnframt samstarfsráðherra Norðurlanda. Flemming Hansen sem sinnt hefur málefnum Norðurlandanna með samgöngumálunum verður áfram samgönguráðherra og tekur jafnframt að sér orkumálaráðuneytið. Það verða því ýmsar smávægilegar breytingar á stjórninni, en skipan helstu ráðherrastólanna verður óbreytt.

Karl Gústaf XVI Svíakonungur og Silvía Svíadrottning, ferðuðust í dag um suðvesturströnd Taílands, á flóðasvæðunum þar sem mannskæðar náttúruhamfarir riðu yfir á öðrum degi jóla. Þar létust margir Norðurlandabúar, flestir þeirra sænskir ferðamenn í jólaleyfi. Náttúruhamfarirnar voru með ógnvænlegustu hamförum seinustu áratuga og létust rúmlega 200.000 manns lífið í þeim skelfilega atburði. Í ferð sinni hafa konungshjónin víða farið og kynnt sér stöðu mála. Er þetta framlag þeirra til að sýna samhug með þeim Svíum sem annaðhvort létust í hamförunum eða sluppu lifandi, og ennfremur minnast þeirra sem létust í hamförunum. Meðal þess sem þau hafa gert er að heimsækja miðstöð þar sem unnið er að því að smíða fiskibáta, en bátafloti Taílendinga varð mjög illa úti í hamförunum. Kynnti hann þar viljayfirlýsingu sem gerir ráð fyrir því að Svíar gefi Taílendingum 100 báta til veiða. Hafa sænsk fyrirtæki fjármagnað viðkomandi báta og gefið vilyrði fyrir fleirum. Hafa þau heimsótt ennfremur hjálparmiðstöðvar sem reistar voru til að aðstoða fólk og við þá vinnu sem fylgt hefur hamförunum.

Um áttaleytið í gærkvöldi fór ég á fund í Kaupangi. Fín kvöldstund og gott spjall við gott fólk um málin. Var fínasti fundur. Unnum á fullu í skipulagningu starfsins næstu vikurnar. Er margt spennandi framundan. Kom heim á ellefta tímanum. Horfði þá á kvikmyndina The China Syndrome. Vel gerð kvikmynd sem vann hug og hjörtu kvikmyndaaðdáenda árið 1979, og var ennfremur tilnefnd til sex óskarsverðlauna. Í henni er sagt frá tilraun yfirmanna kjarnorkuvers í Kaliforníu til að hylma yfir bilun í verinu en sjónvarpsfréttamenn komast brátt á snoðir um að eitthvað mikið sé að. Sérlega spennandi og vönduð dramatísk mynd í bland með stórkostlegum leik allra aðalleikaranna sem hittir beint og ákveðið í mark. Sérlega áhrifarík stórmynd sem er ekki einungis fagur velluboðskapur heldur raunsæ og ákveðin í allri túlkun og setur fram blákaldar staðreyndir um hörmungar sem myndu hljótast af (mögulega eða jafnvel) væntanlegu kjarnorkuslysi og af eyðileggingarmætti kjarnorkunnar og af vita vonlausu samsæri yfirmanna kjarnorkuversins að þegja málið í hel.

Hér fara þau öll á kostum óskarsverðlaunaleikarnir: Jack Lemmon, Jane Fonda og Michael Douglas. Lemmon er stórfenglegur í hlutverki hins samviskusama og úrræðagóða yfirmanns í kjarnorkuverinu. Stjörnuleikur hjá einum af bestu leikurum seinustu aldar. Glansar í erfiðu hlutverki. Ekki er Fonda síðri í hlutverki hinnar gallhörðu og einstaklega úrræðagóðu sjónvarpsfréttakonu, og vinnur hún sífellt betur á með hverri þraut. Eitt af bestu hlutverkum hennar. Douglas er sterkur í hlutverki hins traustlynda og vinnufúsa sjónvarpsupptökumanns. Það er semsagt úrvalsleikur sem ekki síst einkennir og mótar þessa úrvalsmynd. Þau eru öll mjög sannfærandi og gera það að verkum að myndin er sífellt spennandi og vel úr garði gerð. Lokamínúturnar eru mjög spennandi og eru með áhrifaríkustu lokamínútum í kvikmynd. Myndin fékk aukið vægi þegar alvöru kjarnorkuslys átti sér stað tæpri viku eftir frumsýningu myndarinnar, á Þriggja mílna eyju, og orsakaði að myndin setti sýningarmet yfir frumsýningavikuna, sem hélst allt þar til stjörnustríðsmyndin The Empire Strikes Back var frumsýnd, árið eftir. Sterk og öflug mynd, fyrir sanna kvikmyndaunnendur.

Eins og fram kom hér á vefnum í gær hafa iðnaðarráðherra, bæjarstjórinn á Akureyri og borgarstjóri undirritað viljayfirlýsingu um að ríkið leysi til sín eignarhluti Akureyrarbæjar og Reykjavíkurborgar í Landsvirkjun og í kjölfarið að fyrirtækið verði stokkað upp. Er gert ráð fyrir að það verði að hlutafélagi eigi síðar en árið 2008. Mjög ánægjuleg þróun sem ber að gleðjast með. Um er að ræða nauðsynlega uppstokkun hjá fyrirtækinu og ánægjulegt að sveitarfélögin víki úr fyrirtækinu. En það eru ekki allir ánægðir. Eins og við má búast er þingflokkur VG mjög ósáttur við stöðuna og telur hana ekki til framdráttar. Eru þetta sömu raddir og komu þegar að Norðurorka var gerð að hlutafélagi árið 2002 og í fleiri sambærilegum tilfellum. Þingflokkurinn mótmælir öllum áformum um frekari markaðs- og einkavæðingu almannaþjónustu á sviði orkuframleiðslu og orkudreifingar. Sami gamli kommatónninn á þessum bænum. Er þetta ekkert nýtt, en óneitanlega skondið. Ekki hægt að segja annað. Aftur til fortíðar, ætti að vera kosningaslagorð VG fyrir næstu kosningar.

Saga dagsins
1875 Eldgos hófst í Sveinagjá á Mývatnsöræfum - varð undanfari Öskjugoss rúmum mánuði síðar
1884 Mikið og öflugt snjóflóð féll á fjórtán íbúðarhús á Seyðisfirði - 24 íbúar bæjarins létu þá lífið
1929 Óskarsverðlaunin afhent formlega í fyrsta skipti - eru veitt árlega. Stærsta kvikmyndahátíðin
1959 Vitaskipið Hermóður fékk á sig brotsjó undan Reykjanesi og fórst með allri áhöfn, 12 manns
1979 Snjókoma í Sahara eyðimörkinni - í fyrsta skipti sem það gerðist á öldinni svo að vitað væri af

Snjallyrðið
Er vetrarnóttin hjúpar hauður
í húmsins dökka töfralín
og báran smá í hálfum hljóðum
við hamra þylur kvæðin sín.

Á vængjum draumasálir svífa
frá sorg er dagsins gleði fól
um óravegi ævintýra
fyrir austan mána og vestan sól.

Þótt örlög skilji okkar leiðir,
í örmum drauma hjörtun seiðir
ástin heit, sem fjötra allra brýtur,
aftur tendrast von, sem löngum kól.
Loftur Guðmundsson (Fyrir austan mána)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Valgerður Sverrisdóttir iðnaðarráðherra, Kristján Þór Júlíusson bæjarstjóri, og Steinunn Valdís Óskarsdóttir borgarstjóri, undirrituðu í dag, í Þjóðmenningarhúsinu, viljayfirlýsingu þess efnis að íslenska ríkið muni formlega leysa til sín eignarhluta Akureyrarbæjar og Reykjavíkurborgar í Landsvirkjun. Enn á eftir að semja um endanlegt verð fyrir fyrirtækið og málið er því ekki endanlega afgreitt, en undirrituð er viljayfirlýsing til að staðfesta áhuga á að setja málið í þetta ferli. Samningaviðræður hafa staðið lengi um þessa lausn mála og munaði litlu að skrifað yrði undir svipaða yfirlýsingu undir lok nóvembermánaðar í fyrra, skömmu fyrir starfslok Þórólfs Árnasonar í embætti borgarstjóra, en hann vék af þeim stól 1. desember sl. Hafði Þórólfur lengi unnið að málinu fyrir hönd borgarinnar og reynt var að ná samkomulaginu í gegn áður en hann léti af embætti. Það kemur því í hlut eftirmanns hans að undirrita viljayfirlýsinguna fyrir hönd borgarinnar. Mikil tímamót felast í undirritun viljayfirlýsingarinnar.

Er þetta mikið ánægjuefni að samstaða hafi náðst um þessa lausn mála. Þó er vissulega enn eftir að ganga frá málinu endanlega, en vonandi mun það ganga greiðlega fyrir sig. Er þetta stórt skref, þó vissulega sé það ekki endanlega komið í höfn. Er rétt að sveitarfélögin fari með formlegum hætti úr rekstri Landsvirkjunar. Er þetta gert í ljósi nýlegra raforkulaga, en þau fela í sér samkeppni í vinnslu og sölu á raforku. Reykjavíkurborg og Akureyrarbær eru eigendur öflugra orkufyrirtækja, Orkuveitu Reykjavíkur og Norðurorku, og því rétt að þau losi um eignarhlut sinn í Landsvirkjun. Framundan er nú að meta að fullu virði fyrirtækisins. Munu óháðir aðilar fara í það verkefni nú. Er því ekki endanlega ljóst hvert verðmæti eignarhluta sveitarfélaganna tveggja sé. Íslenska ríkið á helming fyrirtækisins, Reykjavíkurborg um 45% og Akureyrarbær rúm 5%. Ef marka má ársreikning fyrirtækisins fyrir árið 2003 er bókfært eigið fé þess rúmlega 40 milljarðar króna. Náist endanlegir samningar um þessa lausn mála munu greiðslur fyrir eignarhlutana renna beint til að mæta lfeyrisskuldbindingum sveitarfélaganna. Kemur fram í viljayfirlýsingunni að samningur þessa efnis skuli liggja fyrir eigi síðar en 30. september 2005. Stefnt er að því að þessar breytingar á eignarhaldinu muni ekki eiga sér stað síðar en undir lok ársins, eða fyrir 1. janúar 2006. Í framhaldinu stefnir ríkið að því að sameina Landsvirkjun, RARIK og Orkubú Vestfjarða. Stefnt er því að einu öflugu fyrirtæki að hálfu ríkisins í dreifingu, sölu og framleiðslu á raforku. Í kjölfar þess verði það gert að hlutafélagi, eigi síðar en á árinu 2008. Mikið ánægjuefni það.

Samþykkt var á fundi allsherjarnefndar í morgun að afgreiða ekki að þessu sinni mál Bobby Fischer fyrrum heimsmeistara í skák. Eins og frægt varð undir lok síðasta árs ákváðu íslensk stjórnvöld að veita honum dvalarleyfi hér á landi en hann hefur verið í gæsluvarðhaldi í Japan frá því um miðjan júlímánuð 2004. Bandarísk yfirvöld hafa óskað eftir því að fá Fischer framseldan til Bandaríkjanna, en þar á hann yfir höfði sér allt að 10 ára fangelsi fyrir að hafa brotið viðskiptabann Bandaríkjanna gegn Júgóslavíu með því að tefla við Boris Spassky í Belgrad árið 1992. Síðan hefur Fischer verið á flótta og ekki farið til Bandaríkjanna. Í ársbyrjun, í kjölfar þess að japönsk yfirvöld tilkynntu að hann fengi ekki að koma hingað til lands nema að hann hlyti íslenskan ríkisborgararétt, skrifaði Fischer bréf til Alþingis og bað um hann formlega. Fischer stenst ekki skilyrði fyrir veitingu ríkisborgararéttar, enda verður skv. lögum viðkomandi að hafa búið hérlendis í fimm ár og hafa hreint sakavottorð. Því getur aðeins þingið samþykkt undanþágu fyrir Fischer.

Allsherjarnefnd hefur með þessari ákvörðun hindrað frekari framgang þess. Mun nú reyna á það hvort japönsk stjórnvöld taki mark á dvalarleyfi Fischers hingað til lands. Bjarni Benediktsson formaður allsherjarnefndar, mælti með því á fundinum í morgun að erindið yrði ekki afgreitt. Segir Bjarni að nefndin sé jákvæð fyrir veitingu ríkisborgararéttar, fái Fischer að koma til landsins. Með öðrum orðum, boltinn er hjá japönskum yfirvöldum. Leyfi þau honum ekki að koma hingað, er málið strandað. Tel ég þessa ákvörðun nefndarinnar, og mat formanns hennar, rétta. Lýsti ég yfir ánægju minni með þá ákvörðun að íslensk stjórnvöld styddu við bakið á Fischer. Ég er hinsvegar algjörlega andsnúinn því að honum verði veittur íslenskur ríkisborgararéttur með þeim hætti sem um er rætt. Ég er almennt séð ekki mjög hlynntur því að veita undanþágur frá lögum um ríkisborgararétt með þessum hætti. Fyrir eru mjög góðar reglur um veitingu hans og þurfa að vera mjög gild rök fyrir því að veita undanþágu. Ég sé ekki þörfina á að veita honum ríkisborgararétt umfram reglurnar sem fyrir hendi eru, en hann stenst þau ekki eins og fyrr er sagt. Er ómögulegt að mínu mati að afgreiða þetta sem einangraðan hlut, og án þess að skapa þá fordæmi fyrir fleiri að sækja um slíkt og fá ríkisborgararétt með sama hætti.

Punktar dagsins

Mikil umræða hefur verið seinustu daga um stöðu mála í Framsóknarflokknum í kjölfar þess að forysta flokksins samdi frið við Kristinn H. Gunnarsson þingmann flokksins, og hleypti honum að nýju í þingnefndir. Er almennt talið að samið hafi verið við hann til að tryggja frið á væntanlegu flokksþingi og formaður flokksins hafi viljað halda góðum stuðningi í formannskjöri. Hætta hafi verið á að flokksmenn úr Norðvesturkjördæmi myndu mæta vígreifir til þingsins og læti hefðu orðið þar vegna stöðu Kristins og getað leitt til þess að formaðurinn hefði verið endurkjörinn með mun minni stuðning þingfulltrúa en dæmi eru fyrir í sögu flokksins. Formenn Framsóknarflokksins hafa verið kjörnir nær einróma allt frá stofnun flokksins, ef frá er talið uppgjörið 1944 þegar Jónasi Jónssyni frá Hriflu, var velt af formannsstóli. Pétur H. Blöndal alþingismaður, tjáði sig um stöðu mála í Framsókn í morgunþættinum Ísland í bítið, í morgun á Stöð 2. Í vikulegu spjalli með Merði Árnasyni sagði Pétur að undarlegt væri að túlkað væri sem svo að Kristinn væri gerður að píslarvotti í málinu. Hann hefði unnið með honum í nefndum og hefði kynnst manninum og vinnubrögðum hans. Einbeitt ummæli sem segja meira en mörg orð um hvernig samkomulagið hefur verið orðið milli þeirra í efnahags- og viðskiptanefnd undir lokin.

Tilkynnt var formlega í gær um breytingar á yfirmannasviði Flugleiða í kjölfar þess að Sigurður Helgason forstjóri, lætur af störfum þann 1. júní nk. eftir 20 ára setu á forstjórastóli fyrirtækisins. Stjórn Flugleiða hefur ráðið Ragnhildi Geirsdóttur framkvæmdastjóra hjá Icelandair, í starf forstjóra Flugleiða, og Jón Karl Ólafsson framkvæmdastjóra Flugfélags Íslands, sem forstjóra Icelandair. Það taka því tvö við störfum Sigurðar í sumar. Munu þau vinna með Sigurði þann tíma sem hann á eftir og taka svo formlega við í júníbyrjun. Mikið gleðiefni er að Ragnhildur fái þessa stöðu og verði yfirstjórnandi Flugleiða. Hún er aðeins 33 ára gömul og hefur átt skjótan frama. Hún hóf störf hjá Flugleiðum árið 1999. 2002 var hún skipuð forstöðumaður rekstrarstýringardeildar og framkvæmdastjóri rekstrarstýringarsviðs Icelandair í janúar 2003. Jón Karl hóf störf hjá Flugleiðum árið 1984, en hefur verið framkvæmdarstjóri Flugfélags Íslands frá árinu 1999. Þau eru kjörin til að taka við af Sigurði sem hefur unnið gott starf hjá fyrirtækinu.

Horfði í gærkvöldi á kvikmyndina In the Line of Fire. Hörkugóð og vel leikin úrvalsmynd, frá árinu 1993, sem segir frá Frank Horrigan, sem er lífvörður forseta Bandaríkjanna. Hann er í sögubyrjun kominn á sjötugsaldurinn og hefur ótvírætt umfangsmikla reynslu í starfi sínu eftir tæplega þrjátíu og fimm ára starf í leyniþjónustunni sem lífvörður forsetans. Hefur hann í raun aldrei jafnað sig á því að hafa mistekist að vernda John F. Kennedy forseta Bandaríkjanna, sem myrtur var í Dallas í Texas, 22. nóvember 1963. En allt í einu hefur samband við hann maður sem hefur í hyggju að myrða yfirmann Franks, núverandi forseta Bandaríkjanna, sem er nú í hörðum kosningaslag um lyklavöldin í Hvíta húsinu og er undir í baráttunni er sagan hefst. Er Frank áttar sig á að honum er alvara leggur hann til atlögu gegn skaðvaldinum. En spurningin að lokum er óneitanlega tvíþætt: tekst Frank að bjarga lífi forsetans eða tekst tilræðismanninum að myrða hann og mistekst Frank rétt eins og í Texas hinn heita vetrarmorgun er JFK féll fyrir morðingjahendi.

Clint Eastwood fer á kostum í einu af hans allra bestu hlutverkum á ferlinum. Hann er frábær sem hinn einmana leyniþjónustumaður sem lifir kyrrlátu lífi, sinnir vinnu sinni en fær sér einn kaldan bjór og hlustar á og spilar jazz utan vinnutíma. John Malkovich hefur aldrei verið betri en hér í hlutverki tilræðismannsins, Mitch Leary. Hann er alveg stórfenglegur í túlkun sinni, meistaralega góður er hann tjáir hið brenglaða eðli Leary og hæfileika hans til að spinna hinn margflókna vef sem mun jafnvel duga honum til að drepa forsetann. Hann hlaut tilnefningu til óskarsverðlauna fyrir leik sinn, var það hreinn skandall að hann vann ekki verðlaunin. Rene Russo er flott í hlutverki lögreglukonunnar Lilly Raines, og Dylan McDermott á góða takta sem Al D'Andrea, vinnufélagi Franks. Hér gengur allt upp: frábær leikur, vandað handrit og meistaraleg leikstjórn (þjóðverjans Wolfgang Petersen). Rúsínan í pylsuendanum er svo hin frábæra tónlist meistara Ennio Morricone, sem klikkar ekki frekar en fyrri daginn. Semsagt: hörkugóð og ógleymanleg hasarmynd sem fær áhorfandann til að gleyma stað og stund og tryggir spennandi kvöldstund.

Enn einu sinni var Íraksmálið rætt í þingsölum í dag. Miklu jákvæðari tónn var í umræðunni að þessu sinni, enda verið að ræða um kosningarnar í landinu þann 30. janúar sl. og þá lýðræðisþróun í landinu sem þær mörkuðu. Málshefjandi var Jónína Bjartmarz alþingismaður. Beindi hún nokkrum spurningum til Davíðs Oddssonar utanríkisráðherra, um stöðu mála í Írak. Í svörum sínum sagði Davíð að Íslendingar myndu taka virkan þátt í uppbyggingunni þar með öðrum þjóðum. Sagði Davíð í umræðunum að án innrásar í Írak hefðu aldrei komið til lýðræðislegar kosningar þar og engin lýðræðisþróun orðið. Er þetta rétt, enda trúa fáir því að í valdatíð einræðisstjórnar Saddams og Baath-flokksins hefði verið boðað til lýðræðislegra kosninga. Þetta bara blasir við. Án íhlutunar annarra þjóða væru einræðisöflin þar enn við völd. Þær fréttir komu annars í dag frá Írak að sjítar hlutu hreinan meirihluta á írakska þinginu og geta því stjórnað landinu einir, en þurfa samkomulag við aðra við val á þingforseta og í fleiri embætti. Blasir við að kosningarnar voru frjálsar og opnar, enda seint hægt að segja að beinn vilji Bandaríkjamanna hefði verið að sjítar ynnu þær.

Saga dagsins
1866 Kristján Jónsson Fjallaskáld, orti kvæðið Þorraþrælinn (sem hefst svo: Nú er frost á Fróni)
1906 Fyrsta fréttamyndin í íslensku blaði birtist í Ísafold - var teikning sem sýndi frá Friðrik VIII konung, ávarpa fólk í Amalienborg, 18 dögum áður. Fyrstu innlendu fréttamyndirnar birtust 1913
1947 Ingólfur Arnarson, fyrsti Nýsköpunartogarinn svokallaði (af meira en þrjátíu), kom til landsins
1969 Golda Meir leiðtogi ísraelska Verkamannaflokksins, verður fyrsti kvenforsætisráðherra Ísraels - Meir sat á forsætisráðherrastóli allt til ársins 1974, er hún hætti í stjórnmálum. Hún lést árið 1978
1990 Vaclav Havel forseti Tékkóslóvakíu, kom til landsins og sá leikrit sitt, Endurbygginguna, í Þjóðleikhúsinu - Havel var forseti Tékkóslóvakíu 1989-1992 og svo forseti Tékklands 1993-2003

Snjallyrðið
Sjá, dagar koma, ár og aldir líða,
og enginn stöðvar tímans þunga nið.
Í djúpi andans duldir kraftar bíða.
Hin dýpsta speki boðar líf og frið.
Í þúsund ár bjó þjóð við nyrstu voga.
Mót þrautum sínum gekk hún, djörf og sterk,
í hennar kirkjum helgar stjörnur loga,
og hennar líf er eilíft kraftaverk.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Sjá dagar koma)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Davíð Oddsson utanríkisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins, er mættur til starfa að nýju eftir rúmlega mánaðarleyfi erlendis. Ekki er laust við að Davíðs hafi verið saknað, bæði af stjórnarsinnum og ekki síður stjórnarandstæðingum, í stjórnmálaumræðunni seinustu vikur. Sterk pólitísk staða hans kom nýlega vel fram í skoðanakönnun þar sem spurt var hvaða stjórnmálamanni þjóðin treysti best. Þar var Davíð á toppnum, þrátt fyrir að hafa verið fjarverandi úr umræðunni vikurnar áður en könnunin var gerð. Er gott að Davíð sé kominn aftur og taki af skarið í mikilvægum málum sem beðið hafa á hans borði seinustu vikur. Ekki síður er gott að heyra skoðanir hans á þessum málum. Meðal þessara mála er umsókn Íslands í öryggisráð Sameinuðu þjóðanna. Mikil og öflug umræða varð um málið í fjarveru Davíðs. Eins og flestum er kunnugt hefur Ísland ákveðið að sækjast eftir sæti í Öryggisráðinu árið 2009 og hefur hafið kosningabaráttu til að hljóta þar sæti. Alls eiga 15 ríki sæti í Öryggisráðinu, þar af eru fimm með fast sæti. Kosið verður um hin 10 sætin á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna. Ísland mun keppa um laust sæti í ráðinu við Tyrkland og Austurríki. Hefur allt frá upphafi verið deilt mjög harkalega um þessa umsókn og sitt sýnist hverjum.

Hef ég alla tíð verið mjög andsnúinn þessari umsókn, eins og ég hef margoft ítrekað í skrifum mínum. Skrifaði ég ítarlegan pistil um málið síðast, þann 7. febrúar sl. og fór þá yfir umræðuna vikurnar á undan. Í pistlinum bar ég fram þá ósk að Davíð myndi beita sér í þá átt að hætta við þessa umsókn með formlegum hætti. Í gærkvöldi var Davíð í viðtali í fréttatíma Stöðvar 2. Þar var m.a. komið inn á öryggisráðsumsóknina. Þar talaði Davíð mjög með þeim hætti að allt væri í óvissu í málinu. Sagði hann að það yrðu möguleikar Íslands á að hljóta sæti í ráðinu metnir litlir yrði að meta stöðuna eftir því og jafnvel þá hætta kosningabaráttunni, sem þarf að heyja til að hljóta sætið. Fannst mér gott að heyra þessi ummæli Davíðs og viðbrögð hans í þessa átt. Tel ég mjög litlar líkur á að við myndum hljóta þetta sæti og hef heldur ekki séð þörfina á að fara út í þessa kosningabaráttu um sæti í ráðinu. Meirihluti þeirra mála sem tekinn er fyrir af Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna eru málefni sem Íslendingar hafa hingað til lítið sem ekkert beitt sér í, því tel ég rétt að menn horfi í aðrar áttir. Ég vona að utanríkisráðherra og ríkisstjórnin taki þá ákvörðun brátt að hætta við þessa ákvörðun. Það er hið eina rétta sem á að gera. Er ég enn vissari en áður um að hætt verði við málið. Eins og fram kom í pistli mínum í byrjun mánaðarins er það mitt mat að utanríkisþjónustan sé orðin of dýr og rétt því að staldra við og íhuga betur bæði allt þetta mál og ekki síður utanríkisþjónustuna í heild sinni. En, það er ánægjuefni að Davíð sé kominn aftur. Svaraði hann mörgum spurningum á þingfundi í dag og fór yfir stöðuna í fjölda mála. Skartaði hann þar nýrri hárgreiðslu og leit vel út eftir fríið.

Sættir hafa nú náðst innan þingflokks Framsóknarflokksins milli forystu flokksins og Kristins H. Gunnarssonar, þingmanns flokksins í Norðvesturkjördæmi. Á fundi þingflokksins þann 28. september 2004 var ákveðið að Kristinn myndi ekki sitja í þingnefndum fyrir hönd flokksins. Hafði mikill ágreiningur verið milli Kristins og forystu flokksins og trúnaðarbrestur orðinn innan hópsins í garð Kristins. Áður en þingflokkurinn tók þessa ákvörðun hafði hann setið í fjórum nefndum fyrir flokkinn: verið formaður í iðnaðarnefnd og varaformaður í þrem nefndum: efnahags- og viðskiptanefnd, sjávarútvegsnefnd og samgöngunefnd. Sættirnar nú gera ráð fyrir því að Kristinn fari aftur í tvær nefndir. Hann verður aftur varaformaður sjávarútvegsnefndar og tekur einnig sæti sem varaformaður í umhverfisnefnd. Að auki mun hann fara í EFTA-þingmannanefndina. Engar aðrar breytingar verða á þessum tímapunkti. Nefndaskipan flokksins verður aftur tekin til endurskoðunar í haust er næsti þingvetur hefst.

Trúnaðarbresturinn milli Kristins og forystunnar hafði óneitanlega skaðað flokkinn, enda mjög fátítt að sitjandi þingmaður sé tekinn úr þingnefndum. Er það mjög stór hluti þingmennskunnar að sitja í nefndum og án þess verður þingmaðurinn auðvitað mjög utangarðs í starfinu í þinginu. Er ekki vafi á að Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra og formaður flokksins, hefur viljað með sættum við Kristinn styrkja stöðu sína fyrir komandi flokksþing í lok mánaðarins og lægja öldurnar. Hafði komið upp mikil óánægja innan flokksfélaga í Norðvesturkjördæmi með þessa ákvörðun forystu þingflokksins í fyrra og ljóst að ólga var uppi. Sást þetta vel í síðustu viku er Halldór hélt fund á Ísafirði. Mikil óánægja kom þar fram með stöðu Kristins H. Eflaust telur Halldór rétt að semja við Kristinn og reyna að sætta ólík sjónarmið og styrkja flokkinn. Kristinn gekk í flokkinn fyrir sjö árum, en hann hafði áður verið alþingismaður Alþýðubandalagsins. Hann var þingflokksformaður Framsóknarflokksins, kjörtímabilið 1999-2003. Kristinn varð, allt frá því hann missti þingflokksformennsku hjá Framsókn sumarið 2003, einskonar sólóleikari innan flokksins. Það kom fáum á óvart að hann missti sess sinn eftir kosningar, en fáir bjuggust við að hann missti allar nefndasetur sínar. En það verður óneitanlega fróðlegt að fylgjast með stöðunni innan flokksins, í kjölfar þessara sáttaumleitana milli Kristins og forystunnar.

Punktar dagsins

Í dag birtist fyrsti pistill minn á vefritinu íhald.is. Þar ritar góður hópur fólks og er öflug ritstjórn þar, sem í eru vinir mínir: Þorsteinn Magnússon, Gísli Freyr Valdórsson og Sindri Guðjónsson (sem situr ásamt mér í stjórn Varðar). Mun ég koma til með að skrifa þar nokkrar línur þegar vel við á. Í fyrsta pistlinum rita ég um umfang ríkisins í eignarhlutum í hlutafélögum og einkahlutafélögum. Ég taldi nauðsynlegt að rita um þessi mál í kjölfar fyrirspurnar Sigurðar Kára Kristjánssonar alþingismanns, til Geirs H. Haarde fjármálaráðherra, nýlega um þessi mál. Óhætt er að fullyrða að svarið hafi komið á óvart og sé í senn bæði sláandi og ótrúlegt. Ríkið á eignarhlut í rétt um 200 hlutafélögum og einkahlutafélögum. Ríkissjóður átti í alls 24 fyrirtækjum 1. desember 2004. Ríkisstofnanir í A-hluta eiga frá 0,9 prósent til 100% í 29 fyrirtækjum. Fyrirtæki Byggðastofnunar eru alls 78 talsins og Nýsköpunarsjóður atvinnulífsins á alls 64. 11 fyrirtæki voru í eigu annarra ríkisfyrirtækja. Fer ég yfir þessi mál í pistlinum og tjái mínar skoðanir á því sem þurfi að gera. Hvet ég fjármálaráðherra og forystumenn flokksins til að taka á þessum málum með afgerandi hætti.

Svo vel hittist á að ennfremur birtist í dag ítarlegur pistill minn um málefni Ríkisútvarpsins, á vef SUS. Þar fer ég yfir stöðu mála og þær breytingar sem nefndar hafa verið á stofnuninni í viðtölum seinustu daga af hálfu Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur menntamálaráðherra. Eins og fram kemur í pistlinum skiptir máli að tekið verði á stöðu RÚV sem fyrst og málið leitt með afgerandi hætti til lykta, en ekki legið í vafa með stöðuna eins og nú virðist vera raunin. Eins og allir vita sem lesið hafa pistla mína um RÚV er þetta mál sem ég tel skipta mjög miklu máli, og skoðanir mínar mjög skýrar á stöðu RÚV. Einfalt er hvað þarf að gera: breyta þarf með afgerandi hætti rekstrarfyrirkomulagi stofnunarinnar. Þar liggur lausnin að því að stokka upp RÚV og koma þessari stofnun einhvern þann framtíðarveg sem mikilvægur er. Hlutafélagavæðing RÚV gæti verið eitt skref á langri leið, enda tel ég að enginn vafi leiki á að á endanum mun ríkið hætta að vera í samkeppni við einkastöðvar á fjölmiðlamarkaði. Sá dagur mun renna upp, vonandi fyrr en seinna, að skattgreiðendur í þessu landi haldi ekki úti náttrisa í samkeppni við einkaframtakið í fjölmiðlum.

Horfði í gærkvöldi á Rear Window, hið frábæra meistaraverk Sir Alfred Hitchcock, frá árinu 1954. Hitch var meistari spennumyndanna, sannkallaður snillingur í að ná fram því besta frá leikurum sínum og skapa ógleymanlegar stórmyndir. Þessi mynd er skólabókardæmi um það. Í Rear Window segir frá ljósmyndara sem fótbrotnaði í vinnuslysi, neyðist því til að vera heima og hefur lítið fyrir stafni og hundleiðist það, vægast sagt. Hans tómstundaiðja heima við verður að nota sjónkíkinn sinn til að fylgjast með mannlífinu hjá nágrönnunum. Uppgötvar hann sér brátt til mikillar skelfingar að einn þeirra hefur myrt eiginkonu sína og hefur hulið spor sín svo vel að líkið mun aldrei finnast nema hann leysi málið sjálfur. En þá vandast málin, hvernig getur hann sannfært aðra um að nágranninn hafi framið verknaðinn og að hann hafi nokkru sinni átt sér stað. Þær einu sem virðast trúa honum eru kærastan hans Lisa og sjúkranuddarinn Stella, en það er ekki nóg. Hann verður að fá liðsinni lögreglunnar áður en nágranninn kemst að því að hann hafi verið staðinn að verki, þá gæti allt verið orðið of seint.

Hér gengur bókstaflega allt upp til að skapa ómótstæðilegt og klassískt meistaraverk sem er eitt af bestu verkum meistara Hitchcock. Óskarsverðlaunaleikarinn James Stewart vinnur einn af stærstu leiksigrum ferils síns í hlutverki ljósmyndarans L.B. Jeffries og ber hann myndina hreinlega uppi, hann er á skjánum allan tímann. Er hreint út sagt frábært að fylgjast með þessum leikara sem er hiklaust einn af allra bestu leikurum tuttugustu aldarinnar í þessu stórfenglega hlutverki. Óskarsverðlaunaleikkonan Grace Kelly er sannkallað augnayndi í hlutverki Lisu Freemont, hinnar trygglyndu og vellauðugu unnustu Jeffries. Grace var sjaldan betri og flottari en hér á ferlinum. Ein besta gamanleikkona síðustu aldar, hin frábæra Thelma Ritter, fer á kostum í hlutverki sjúkranuddarans Stellu. Hnyttnir og góðir brandarar verða að gullmolum í meðförum hennar. Síðast en ekki síst er Raymond Burr flottur hér, en aldrei þessu vant leikur hann hér vonda kallinn, en hann var helst þekktur fyrir túlkun sína á lögfræðingnum Perry Mason. Þessa mynd verða allir sannir kvikmyndaunnendur að sjá. Það verður upphafið að góðum kynnum að sjá þessa.

Áður en ég leit á meistaraverk Hitchcock horfði ég á bæjarstjórnarfund og umræður þar um málin. Fundurinn var í styttra lagi, aðeins um 50 mínútur. Þar var þó gagnleg umræða. Samþykkt var að aflétta kaupskyldu og forkaupsrétti bæjarins af öllum félagslegum eignaríbúðum í bænum frá 15. september. Mikið var rætt um málefni Sjallareitsins, sem ég hef áður vikið hér að í þessari viku og þeim tillögum sem fyrir liggja um nýtingu reitsins og framtíðarplan hans. Var gott að heyra skoðanaskipti kjörinna fulltrúa um þessi mál. Var tillaga umhverfisráðs um reitinn samþykkt með öllum 11 atkvæðum í bæjarstjórn. Á fundinum samþykkti bæjarstjórn ennfremur eftirfarandi ályktun um málið, sem rétt er að taka undir.

"Bæjarstjórn Akureyrar vill af gefnu tilefni ítreka að hún stendur heilshugar að baki hugmyndasamkeppni Akureyrar í öndvegi og ekki stendur til að spilla fyrir forsendum keppninnar. Bæjarstjórn mun skoða vel þær tillögur keppenda sem bestar þykja og reyna að sjá til þess að uppbygging miðbæjarins verði í samræmi við þá heildarsýn sem ætla má að myndist í kjölfar keppninnar. Mikilvægt er að hafa í huga við umræðu um skipulagsmál á svokölluðum Sjallareit að áherslur hafa verið í mörg ár hjá bæjaryfirvöldum um að þétta þar byggð og þær hugmyndir sem nú eru uppi hafa verið í umræðu á vettvangi bæjarmála í rúmt ár. Fyrir liggur að vinna við deiliskipulag á þessum reit er enn á frumstigi og engra frekari ákvarðana að vænta í því fyrr en löngu eftir að úrslit hugmyndasamkeppninnar liggja fyrir."

Saga dagsins
1920 Fyrsta dómþing Hæstaréttar Íslands háð - þar með fengu Íslendingar í eigin hendur æðsta dómsvald í sínum málum. 9 dómarar sitja í Hæstarétti. Forseti réttarins er Markús Sigurbjörnsson
1959 Byltingarleiðtogi Kúbu, Fidel Castro, tekur formlega við völdum í landinu - hann hefur síðan verið forseti Kúbu og leiðtogi kommúnista þar. Castro er einn af þaulsetnustu þjóðarleiðtogunum
1959 Dauðarefsing var formlega afnumin í Bretlandi - síðasta aftakan í Bretlandi fór fram árið 1956
1981 Mikið fárviðri gekk yfir sunnan og vestanvert landið - vindur fór í rúmlega 62 metra á sekúndu
1995 Hornsteinn var lagður að nýju húsi Hæstaréttar, á 75 ára afmæli réttarins - nýtt dómhús, sem var reist við Lindargötu, var svo formlega tekið í notkun af forseta Íslands í septembermánuði 1996

Snjallyrðið
Vegir liggja til allra átta,
enginn ræður för;
hugur leitar hljóðra nátta,
er hlógu orð á vör,
og laufsins græna á garðsins trjám
og gleði þyts í blænum.
Þá voru hjörtun heit og ör
og hamingja í okkar bænum.

Vegir liggja til allra átta,
á þeim verða skil,
margra er þrautin þungra nátta
að þjást og finna til
og bíða þess að birti á ný
og bleikur morgunn rísi.
Nú strýkur blærinn staf og þil
stynjandi í garðsins hrísi.
Indriði G. Þorsteinsson rithöfundur (1926-2000) (Vegir liggja til allra átta)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Rafik Hariri fyrrum forsætisráðherra Líbanons, var myrtur í sprengjutilræði í Beirút-borg í gær. Að minnsta kosti 12 aðrir létu lífið í sprengjuárásinni og yfir 100 særðust. Bíl með sprengju innbyrðis var ekið á bílalest Hariri með þessum afleiðingum. Á meðal þeirra sem særðust lífshættulega er Basil Fuleihan fyrrum viðskiptaráðherra Líbanons, en hann var náinn aðstoðarmaður Hariris. Eldur kviknaði í að minnsta kosti 20 bílum í þeirri miklu sprengingu sem varð er bíllinn keyrði á bílalestina. Atvikið átti sér stað utan við eitt frægasta hótel Beirút, St. George. Svo mikill var krafturinn í sprengingunni að svalir á hótelinu sprungu utan af því. Hefur morðið á Hariri leitt til upplausnar í landinu og mikils glundroða, sem gæti leitt til enn meiri tíðinda almennt á vettvangi stjórnmála í landinu. Hariri var viðskiptajöfur og milljarðamæringur sem sat á stóli forsætisráðherra Líbanons tvívegis, í fyrra skiptið 1992-1998 og á ný 2000-2004. Hann sagði af sér embætti í október í fyrra og fór þá í stjórnarandstöðu. Hafði hann skömmu fyrir andlát sitt tekið undir vaxandi kröfur í Líbanon, þess efnis að hersveitir Sýrlendinga verði kallaðar heim frá landinu.

Ástandið hefur lengi verið óstöðugt í Líbanon, einkum í höfuðborginni Beirút. Sprengjutilræði voru algeng í Beirút á meðan borgarastyrjöldinni stóð yfir, 1975-1990, en síðan henni lauk hafa þau verið öll fátíðari. Vaxandi spenna hefur verið milli stjórnar og stjórnarandstöðu í landinu seinustu árin og frá valdaskiptunum í október, er Hariri lét af embætti forsætisráðherra hefur hún aukist til muna. Ekki hefur slegið á spennuna í landinu að Sýrlendingar hafa í landinu 14.000 manna herlið og hafa haft nokkuð lengi öflugan varnarviðbúnað í því formi. Enginn vafi leikur á því að morðið á Hariri og sprengjuárásin sem grandaði honum hafi verið ætlað að auka óstöðugleikann í landinu og jafnvel koma á annarri blóðugri borgarastyrjöld. Mikil hætta er fyrir hendi að svo verði. Ástandið í Líbanon jaðrar við púðurtunnu og hefur verið til fjölda ára. Árás af þessu tagi og morð á áberandi stjórnmálamanni landsins gæti orðið að eldspýtu sem magnar upp mikið ófriðarbál. Athygli vekur vissulega að árásin sé gerð á sama tíma og alþjóðlegur þrýstingur eykst á Líbanon og Sýrland um að láta undan kröfum Ísraels í Mið-Austurlöndum. Árásina verður vissulega að skoða mjög vel í ljósi þeirra atburða. Með mikilvægustu pólitísku baráttumálum Hariri á ferli hans voru efnahagsleg uppbygging landsins, sjálfstæði og almenn hagsæld. Greinilegt er að umfang morðsins á Hariri sé með slíkum stærðarbrag að það sé ekki verk lítilla hópa eða samtaka. Hér standi að öllum líkindum að baki leyniþjónusta eða öflug valdasamtök með mikil umsvif. Vonandi er að morðið á Hariri trufli ekki væntanlegar þingkosningar í landinu, í maímánuði.

Mikla athygli vakti fyrir nokkrum vikum þegar andstæðingur flugvallar í Vatnsmýrinni til fjölda ára, Steinunn Valdís Óskarsdóttir borgarstjóri og fyrrum formaður skipulagsnefndar borgarinnar, tjáði sig um málefni flugvallarins. Sagði hún þá að flugstarfsemi gæti verið heppileg áfram í Vatnsmýrinni en þó í minnkaðri mynd. Kom þar greinilega fram sáttatónn í stað þess einstrengingslega málflutnings sem hún hélt fram í desember, skömmu eftir að hún tók við embætti sem borgarstjóri. Virtist það vera mat hennar að hluti flugstarfseminnar geti verið áfram í Vatnsmýrinni og meginhluti innanlandsflugs eigi þar vettvang áfram með einni flugbraut. Þessi ummæli voru merkileg í ljósi afstöðu Steinunnar til fjölda ára, sem formaður í nefndinni og borgarfulltrúi.

En nú virðist sem að mikil átök séu innan R-listans um málið. Hefur það svosem lengi blasað við en er nú komið upp á yfirborðið með afgerandi hætti. Í viðtali í dag sagði Dagur B. Eggertsson borgarfulltrúi, og eftirmaður Steinunnar Valdísar sem formaður skipulagsnefndar borgarinnar, að stefna borgaryfirvalda um að Reykjavíkurflugvöllur fari úr borginni sé með öllu óbreytt, þó rétt sé að menn ræði rökin með og á móti vellinum, að hans mati. Þessar yfirlýsingar fara alveg í kross við yfirlýsingar Steinunnar og virðist vera sem að formannsembættinu í skipulagsnefnd í valdatíð R-listans fylgi andstaða við völlinn. Stýrihópur undir forystu Dags fer nú yfir málefni vallarins og ræðir heildarskipulag Vatnsmýrarinnar. Á næstu dögum mun verða birt formlega skýrsla nefndar sem Sturla Böðvarsson samgönguráðherra, skipaði til að fjalla um væntanlega samgöngumiðstöð í Vatnsmýrinni sem gera mun ráð fyrir innanlandsflugi í Reykjavík. Mikilvægt er að taka upp öfluga umræðu um völlinn og mikilvægi hans, eins og ég hef oft bent á er þetta lykilmál fyrir okkur á landsbyggðinni. Hef ég oft farið yfir málefni vallarins og bendi lesendum vefsins að líta á umfjöllun mína og skoðanir mínar á málinu sem birtust í tveim pistlum: 28. nóvember 2004 og 6. febrúar 2005.

Punktar dagsins

Félag íslenskra stórkaupmanna gaf út yfirlýsingu í dag og kynnti það mat sitt að áfengisverð hér á landi sé það langhæsta í heiminum. Það sé á forsendum ofurskattlagningar áfengis, en ekki álagningar áfengisheildsala. Í tilkynningu frá félaginu kemur fram að 86% af verði flösku af sterku víni sem kosti tæpar 3.000 krónur renni í ríkissjóð í formi virðisaukaskatts og áfengisgjalds eða tæplega 2.600 krónur. Af flösku af léttu víni, sem kosti tæplega 1.000 krónur, fari tæplega 70% í ríkissjóð. Samgönguráðherra svaraði þessu með skýrslu í dag þar sem segir að hátt áfengisgjald skýri ekki eitt og sér hátt verð á léttvíni og bjór á íslenskum veitingahúsum, heldur sé um að kenna álagningu veitingamanna, sem sagt er að sé á bilinu 130-360%. Eftir stendur að áfengisgjaldið er stór hluti af málinu og með lækkun gjaldsins lækkar áfengið. Þessu getur ráðuneytið vart neitað.

Miklar breytingar verða að eiga sér stað almennt í áfengismálum hérlendis. Mikilvægt er að einkaleyfissala ríkisins á áfengi verði afnumin. Það er tímaskekkja á tímum frjálsra viðskipta að ríkisvaldið skuli standa í vegi fyrir einkaaðilum með þessum hætti. Er í senn nauðsynlegt og mikilvægt að þingmeirihluti Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks sameinist sem fyrst um lagafrumvarp þess efnis að selja léttvín og bjór í verslunum. Slíkt er mikilvægt skref til afnáms einokunarsölu ÁTVR á áfengi. Að auki er rétt að ríkisvaldið afnemi auglýsingabann á áfengi, enda er stórundarlegt á okkar tímum að ekki megi hérlendis auglýsa fullkomlega löglega vöru sem er framleidd á Íslandi. Síðast en ekki síst er rétt að lækka áfengiskaupaaldur í 18 ár. Vonandi fer frumvarp slíks efnis í gegn sem fyrst. Eftir stendur að verð á áfengi hérlendis er alltof dýrt og stokka verður stöðu mála upp.

Tæp tvö ár eru nú liðin síðan Kristján Þór Júlíusson bæjarstjóri, tók fyrstu skóflustunguna að fyrsta íbúðarhúsinu í Naustahverfi, nýjasta hverfi bæjarins. Síðan hefur hverfið byggst upp og fjöldi húsa risið þar. Áætlað hefur verið að Naustahverfi byggist upp á 15 árum og áætlaður íbúafjöldi verði þar 6-8.000 manns í 2300-3000 íbúðum þegar það verður orðið fullbyggt. Hverfið mun skiptast upp í tvö skólahverfi og eina kirkjusókn. Fyrsta byggingin sem ráðist var í, í hinu nýja hverfi, var glæsilegur fjögurra deilda leikskóli, Naustatjörn, sem tekinn var í notkun 18. ágúst 2003, áður en fyrstu íbúar hverfisins fluttu inn. Var ráðist í byggingu hans áður en tekin var fyrsta skóflustungan að íbúðarhúsi á svæðinu. Þetta var að öllum líkindum einsdæmi í byggingu íbúðarhverfa hérlendis. Nýr grunnskóli mun rísa við hlið leikskólans þegar íbúafjöldi hefur náð tilsettu marki. Í hverfinu hefur verið lögð áhersla á umferðaröryggi og góðar og öruggar gönguleiðir. Á fundi umhverfisráðs í síðustu viku var lögð fram tillaga umhverfisdeildar bæjarins til ráðsins að götuheitum í öðrum áfanga hverfisins. Lögð voru til eftirfarandi heiti og þau samþykkt: Brekatún, Ljómatún, Pílutún, Sokkatún, Sómatún, Sporatún og Þrumutún. Litrík og góð götunöfn í öflugt og nýtt hverfi bæjarins.

Fór á bæjarmálafund í gærkvöldi, ræddum við þar bæjarmálin og fórum yfir stöðuna. Að loknum ítarlegum og góðum fundi var farið heim. Horfði á kvikmyndina About Schmidt. Kolsvört kómedía frá leikstjóranum Alexander Payne, sem hefur gert t.d. myndirnar Election og hina mögnuðu Sideways, sem er tilnefnd til fjölda óskarsverðlauna þetta árið. Í þessari kvikmynd, sem byggð er á skáldsögu Louis Begley, segir frá Warren R. Schmidt, ósköp hversdagslegum manni sem lendir á skömmum tíma í miklu mótlæti. Hann er að ljúka störfum sem tryggingasérfræðingur eftir margra ára starf, og satt best að segja ekkert hvað hann á að taka sér fyrir hendur. Helen, eiginkona hans til fjögurra áratuga fellur í kjölfarið skyndilega frá, og einkadóttirin Jeannie er að fara að gifta sig náunga að nafni Randall sem Warren líkar hreint ekki við. Orðinn einstæðingur án eiginkonu, starfs og fjölskyldu, heldur Schmidt í örvæntingarfulla leit að fyllingu í sviplaust líf sitt, enda sjálfstraust hans í molum. Hann ákveður að leggja af stað í leit að sjálfum sér á æskuslóðum sínum í Nebraska á húsbíl sem hann hafði keypt í þeim tilgangi á ferðast á um landið ásamt konunni sinni. Hann ákveður loks að halda til Denver og koma í veg fyrir að dóttir hans giftist Randall.

Framundan er spennandi atburðarás sem enginn verður svikinn af. Hér er á ferðinni alveg frábær kvikmynd sem skartar óskarsverðlaunahafanum Jack Nicholson í frábæru hlutverki. Hann birtist hér áhorfendum í nýju gervi; glottið er hvergi sjáanlegt og sjálfstraustið er víðsfjarri, hann leikur karakter sem er í rusli tilfinningalega séð. Nicholson á að baki mjög glæsilegan leikferil og hreint ógleymanlegar leikframmistöður. Fáir núlifandi leikarar eiga að baki eins glæsilegan feril. Hver man annars ekki eftir honum úr One Flew Over The Cuckoo´s Nest, Terms of Endearment, As Good As It Gets, Chinatown, Five Easy Pieces, The Shining, Prizzi´s Honour, Easy Rider og Heartburn svo aðeins séu nefndar örfáar af hans bestu myndum. Hann hlaut fyrir leik sinn í þessari mynd sína tólftu óskarsverðlaunatilnefningu og Golden Globe verðlaunin, og Óskarinn fyrir þrjár fyrstnefndu myndirnar. Enginn karlleikari hefur oftar verið tilnefndur til Óskarsverðlaunanna. Hann er einn af bestu leikurum samtímans. Ennfremur er Kathy Bates frábær í hlutverki Robertu. Hún var tilnefnd til óskarsverðlauna fyrir leik sinn. Sannkölluð eðalmynd sem vekur mann til umhugsunar og skilur þónokkuð eftir í undirmeðvitundinni.

Óskarsverðlaunin verða afhent í Los Angeles, þann 27. febrúar nk. Ákveðið var í október að grínistinn Chris Rock yrði kynnir á hátíðinni að þessu sinni. Allt frá upphafi var deilt um það val, enda Rock þekktur fyrir nokkuð grófan húmor og að vera nokkuð ólíkindatól. Bandaríska kvikmyndaakademían og Gil Cates framleiðandi hátíðarinnar í sjónvarpi, voru gagnrýnd fyrir valið í haust og hafa þær raddir í raun aldrei þagnað. Allt varð þó vitlaust innan akademíunnar í gær er Rock sagði um helgina að athöfnin væri bara tískusýning og aðeins fyrir homma. Ef marka má fréttir mun hann hafa sagt: "Ég hef aldrei horft á Óskarinn. Ég meina, þetta er tískusýning" - "Hvaða gagnkynhneigði svarti karlmaður sest niður til að horfa á Óskarsverðlaunin? Bentu mér á einn slíkan!" - "Verðlaun fyrir listir eru andsk. heimskuleg". Meðlimir akademíunnar hafa hvatt til að Rock verði látinn fjúka og fundinn verði annar kynnir sem fyrst. Óttast hópur fólks að hann muni draga athöfnina á lágt plan með orðavali sínu og framkomu við afhendingu verðlaunanna. Að mínu mati á að láta Rock gossa, svona framkoma er fyrir neðan virðingu kvikmyndaakademíunnar og til skammar ef hann á að vera í hlutverki kynnis eftir það sem á undan er gengið. Fróðlegt verður að fylgjast með framkomu Rock á óskarsverðlaunahátíðinni, sem fram fer undir lok næstu viku.

Saga dagsins
1917 Kristín Ólafsdóttir lauk læknaprófi fyrst íslenskra kvenna og varð með því fyrsta konan sem lauk formlega embættisprófi frá Háskóla Íslands í sögu skólans. Markaði þetta því þáttaskil í sögu skólans
1923 Ingibjörg H. Bjarnason, fyrsta konan sem kjörin var á löggjafarþingið, tók fyrst sæti á þingi
1944 Bandaríska kvikmyndin Casablanca, sem skartaði þeim Humphrey Bogart og Ingrid Bergman í aðalhlutverkum, var frumsýnd í Tjarnarbíói - varð ein vinsælasta mynd aldarinnar og hlaut óskarinn
1952 George VI Englandskonungur, jarðsunginn í Westminster Abbey og borinn til hinstu hvílu í St. George kapellu í Windsor - eiginkona hans, Elizabeth Bowes-Lyon drottning, lifði eiginmann sinn í hálfa öld. Hún var titluð drottningamóðir frá láti konungs til dauðadags. Hún varð elst kóngafólks í sögu bresku krúnunnar, eða tæplega 102 ára gömul. Elísabet drottningamóðir lést 30. mars 2002
1956 Urho Kekkonen forsætisráðherra Finnlands, kjörinn forseti Finnlands - sat í embætti til 1981

Snjallyrðið
There are places I remember all my life,
Though some have changed,
Some forever, not for better,
Some have gone and some remain.

All these places had their moments
With lovers and friends I still can recall.
Some are dead and some are living.
In my life I've loved them all.

But of all these friends and lovers,
There is no one compares with you,
And these memories lose their meaning
When I think of love as something new.

Though I know I'll never lose affection
For people and things that went before,
I know I'll often stop and think about them,
In my life I'll love you more.
John Lennon tónlistarmaður (1940-1980) (In My Live)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Líflegar umræður urðu á Alþingi í dag um málefni Ríkisútvarpsins í kjölfar yfirlýsingar Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur menntamálaráðherra, um helgina, þess efnis að afnotagjöld yrðu brátt afnumin. Eins og vel hefur komið fram liggur ekkert meira fyrir en einmitt þetta og hefur ráðherra nefnt sem dæmi um framtíðarfyrirkomulag að stofnunin fari á fjárlög eða settur verði á nefskattur. Hef ég lítinn áhuga á báðum þessum kostum og tel þá vart koma til greina og verð því að tjá andstöðu mína við þessar hugmyndir menntamálaráðherra og pælingar í þá átt, ef þær eru það eina sem í stöðunni er. Hef ég talað fyrir því að skylduáskrift yrði afnumin, en tel koma til greina að halda gjaldtöku áfram og þeir sem vilji hafa t.d. rásir Ríkisútvarpsins borgi beint fyrir þær ef þeir vilja njóta þessara fjölmiðla áfram. RÚV á að byggjast á lögmálum markaðarins eins og aðrir fjölmiðlar og innheimta gjöld fyrir miðla sína og byggja rekstur sinn upp á því hverjir vilja hafa viðkomandi miðla. Með öðrum orðum tel ég réttast og öllu vænlegri kost í stöðunni að RÚV komi upp afruglarakerfi og stokkað verði upp staða mála þarna og reksturinn byggist á innheimtu afnotagjalda en ekki skylduáskriftar. Það er því vel athugunarefni að haga afnotagjöldunum sem nú eru innheimt með þessum breytta hætti.

Eins og kom fram í dag í yfirlýsingum Halldórs Ásgrímssonar forsætisráðherra, hefur ekki endanlega verið ákveðið með hvaða hætti rekstur RÚV verði fjármagnaður þegar innheimtu afnotagjalda verði hætt. Menntamálaráðherra sem er erlendis hefur ekkert tjáð sig meira um málið og voru eins og fyrr segir átök um það á þingi í dag. Þingmenn stjórnarandstöðu deildu hart á ráðherrann vegna yfirlýsinga hennar og hvernig þær voru uppstilltar. Get ég tekið undir það að ekki er vænlegt að velta upp boltanum um þetta í þessu formi án þess að fyrir liggi hvernig málum verði hagað á komandi árum. Fyrir þarf að liggja fljótlega hvert samkomulag stjórnarflokkanna verði um framtíð Ríkisútvarpið. Það er algjörlega ótækt ástand að vafi leiki á stöðunni og hvað eigi að gera og hvað skuli lagt til í væntanlegu frumvarpi til útvarpslaga. Fyrir liggur að nefnd á vegum stjórnarflokkanna, sem skipuð var í maí 2004, hafi nú skilað tillögum um breytingar á rekstrarformi Ríkisútvarpsins. Ekki er vitað hver endanleg niðurstaða hennar er, en málið er til umræðu innan ríkisstjórnarinnar. Engin ákvörðun hefur því verið tekin um neitt, nema þá það sem fram hefur komið um helgina að afnotagjöldin heyri sögunni til. Í sunnudagspistli mínum í gær fór ég yfir þetta mál og ítrekaði skoðanir mínar um hvað eiga að gera í málum RÚV. Flestum ættu þær að vera orðnar vel kunnugar, enda hef ég skrifað fjölda greina um þessi mál og reynt að tjá mig af krafti um þetta mál. Að mínu mati skiptir máli að tekið verði á stöðu RÚV sem fyrst og málið leitt með afgerandi hætti til lykta, en ekki legið í vafa með stöðuna eins og nú virðist vera raunin. Einfalt er hvað þarf að gera: breyta þarf með afgerandi hætti rekstrarfyrirkomulagi stofnunarinnar.

Þingkosningar fóru fram eins og kunnugt er í Írak, þann 30. janúar sl. Voru þær sögulegar umfram allt að því leyti að þær voru fyrstu fjölflokkaþingkosningar í landinu í 51 ár, eða frá árinu 1954. Ánægjulegasta niðurstaðan við kosningarnar og ferli þeirra var óneitanlega að uppreisnarmönnum í Írak mistókst að koma í veg fyrir þær og þá lýðræðisþróun sem hún markaði. Kjörsókn varð um 60%, og varð því mun meiri en búist hafði verið við hjá bjartsýnustu mönnum. Ástæða er til að gleðjast með þá niðurstöðu umfram allt, að hægt var að halda kosningarnar eins og til hafði staðið, þrátt fyrir hótanir hryðjuverkaafla um að reyna að eyðileggja þær og lýðræðisstarfið í kringum þær með öllum tiltækum ráðum. Úrslit kosninganna voru formlega kynnt í gær og var það Farid Ayar talsmaður yfirvalda við kosningarnar, sem kynnti úrslitin formlega.

Kosningabandalag flokka sjíta hlaut flest atkvæði í kosningunum, eins og búist hafði verið við. Hlaut það rúmlega 4 milljónir atkvæða af um 8,5 milljónum atkvæða sem greidd voru en kjörsókn var alls 58,7%. Kosningabandalag flokka Kúrda hlaut næstflest atkvæði eða 2,175 milljón atkvæði og flokkur Iyad Allawi forsætisráðherra bráðabirgðastjórnar Íraks, hlaut 1,168 milljón atkvæði. Aðeins 3775 gild atkvæði voru greidd í Anbar-héraði, sem er hérað sunní-múslima, leiðtogar þeirra höfðu hvatt fólk til að sniðganga kosningarnar. Í Kúrdahéruðunum í norðurhluta Íraks greiddu 1,7 milljón manns atkvæði í kosningunum. Við blasir því að Sameinaða Íraksbandalagið, kosningabandalag sjíta, muni tilnefna nýjan forsætisráðherra, enda er bandalagið afgerandi sigurvegari kosninganna með nærri helming greiddra atkvæða og ráðandi stöðu. 275 þingsæti verða á írakska þinginu og samkvæmt útreikningum yfirvalda mun bandalag flokka sjíta hljóta rúm 130 sæti, flokkar Kúrda um 70 og flokkur Allawi um 40. Kúrdar eru nú komnir í oddaaðstöðu og munu sjítar væntanlega leita eftir samkomulagi við þá um stjórn landsins.

Punktar dagsins

Kraftmikil umræða hefur átt sér stað hér á Akureyri seinustu mánuði um skipulagsmál, ekki síst sem miðar að því markmiði að efla miðbæinn okkar, sem er óneitanlega hjarta okkar góða samfélags hér. Var mjög ánægjulegt að sjá hvernig nokkrir athafnamenn í bænum undir forystu Ragnars Sverrissonar kaupmanns í JMJ, tóku höndum saman í því markmiði að efla bæinn og stigu það skref að stofna með sér hóp og ákváðu að efna til íbúaþings um málið. Margar hugmyndir hafa vaknað um það hvernig byggja skuli upp miðbæinn og stokka hann upp. Verktakafyrirtækið SS Byggir áformar að reisa þrjá 16 hæða íbúðaturna á Sjallareitnum, við skemmtistaðinn Sjallann í miðbænum. Um er að ræða tveggja hæða verslunar- og bílageymsluhús að grunnfleti 8300 fermetrar.

Ofan á það munu svo koma þrír 14 hæða íbúðaturnar með 150-170 íbúðum. Byggingin gæti orðið allt að 47 metrar á hæð. Eins og fram hefur komið í fréttum njóta þessar hugmyndir stuðnings innan bæjarkerfisins. Umhverfisráð samþykkti á síðasta fundi sínum að taka jákvætt í þessar hugmyndir og telur þær falla vel að markmiðum Akureyrarbæjar um þéttingu byggðar á miðbæjarsvæðinu. Tek ég heilshugar undir það mat. Hef ég jafnan verið mjög hlynntur hugmyndum um háhýsi í miðbænum og tel þessar hugmyndir mjög vænlegar og vel til þess fallnar að efla miðbæinn í samræmi við verkefnið Akureyri í öndvegi. Tel ég að bygging þríburaturna í miðbæ Akureyrar muni skipta sköpum fyrir framtíð miðbæjarins.

Bandaríski söngvarinn Ray Charles hlaut flest verðlaun á Grammy-tónlistarverðlaunahátíðinni í gær, eða alls átta. Charles var einn fremsti tónlistarmaður Bandaríkjanna og var konungur soul-tónlistarinnar. Hann lést í júní 2004. Meðal verðlauna sem hann hlaut var fyrir bestu plötu síðasta árs, Genius Loves Company, dúettaplötu, þar sem hann söng frábær lög með fjölda þekktra tónlistarmanna. Er þetta í annað skipti í sögu Grammy-verðlaunanna sem látinn tónlistarmaður vinnur verðlaunin fyrir plötu ársins. John Lennon hlaut verðlaunin skömmu eftir lát sitt fyrir plötu sína, Double Fantasy. Kvikmynd um ævi Charles hefur ekki síst aukið vinsældir hans að undanförnu, en myndin sem skartar leikaranum Jamie Foxx í hlutverki söngvarans hefur hlotið góða dóma. Meðal annarra helstu verðlaunahafa hátíðarinnar að þessu sinni voru jazz-söngkonan Norah Jones, blúspopparinn John Mayer og Alicia Keys. Hljómsveitin Green Day fékk verðlaun fyrir bestu rokkplötuna, American Idiot. Besta rokklag ársins var valið Vertigo með U2. Besta lag ársins 2004 í heildarflokki var lagið Here we go again með Ray Charles og Noruh Jones.

Var góð dagskrá í gærkvöldi í sjónvarpinu. Leit á seinni hlutann um Steinunni Truesdale, sem er í bandaríska hernum í Írak, 24 og Cold Case. Horfði svo á kvikmyndina The Pianist, meistaraverk frá leikstjóranum Roman Polanski. Er persónulegasta mynd hans á ferlinum og sú besta hingað til. Áður á hann að baki úrvalsmyndir á borð við Rosemary´s Baby og Chinatown. Hér fetar Polanski aðra slóð en áður á ferli sínum. Efni myndarinnar eru hörmungar seinni heimsstyrjaldarinnar. Sjálfur upplifði hann þessar hörmungar og litlu mátti reyndar muna að hann léti lífið í þeim hildarleik öllum. Hér segir frá ótrúlegu lífshlaupi pólska píanóleikarans Wladyslaw Szpilman og hvernig honum, með dyggri aðstoð pólsku andspyrnuhreyfingarinnar og ennfremur tilviljun og hreinni heppni, tókst að leynast fyrir nasistum meginhluta stríðsins, 1939-1945. Myndin fjallar um hernám Póllands 1939 og hvernig nasistar fóru með Pólverja í stríðinu, niðurlægðu þá og sviptu þá öllum mannréttindum, fluttu í útrýmingarbúðirnar þar sem þeim var þrælað eins og skepnum og að lokum murkað úr þeim líftórunni. Átakanlegt er að horfa á mikilfengleika þessa verks og hversu vel þetta er fært í kvikmyndabúning.

Polanski hefur aldrei farið troðnar slóðir í kvikmyndagerð á sínum ferli og þótt mistækur, átt bæði ógleymanleg meistaraverk og miðlungsmyndir. Hér er hann hinsvegar kominn með mynd ferils síns, hefur augljóslega lagt allt sitt í verkið og uppsker ríkulega eftir því. Öll umgjörð myndarinnar er stórfengleg; tónlist, handrit, framleiðsla og klipping - allt í fyrsta flokks klassa. Og langt er síðan nokkur leikari hefur unnið jafn eftirminnilegan leiksigur og sést í þessari mynd. Adrien Brody fékk óskarsverðlaunin fyrir magnaða túlkun sína í hlutverki Wladyslaw Szpilman. Þessi þrítugi New York-búi sem á að baki smáhlutverk í nokkrum myndum er orðin stórstjarna á einni nóttu. Hann er myndin The Pianist, hann skapar meistaraverkið og tryggir hversu vel útkoman heppnast. Myndin var tilnefnd til sjö óskarsverðlauna, þ.á.m. sem besta kvikmynd ársins. Hlaut þrjá óskara, fyrir leikara í aðalhlutverki, handrit byggt á áður útgefnu efni og hlaut Polanski leikstjóraóskarinn fyrir sitt glæsilega verk. Það er óhætt að mæla með þessari einstöku kvikmynd, að mínu mati besta kvikmynd ársins 2002. Mynd sem enginn sannur kvikmyndaáhugamaður má missa af.

Borgarstjórnarflokkur Sjálfstæðisflokksins opnaði á föstudag glæsilega heimasíðu. Á vefnum verður hægt að fylgjast með störfum og stefnu borgarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins og birtar verða fréttir af borgarmálunum, greinar og pistlar og fréttir af öðrum vettvangi sem varða borgarmálin. Eins og fram kemur á vefnum verður þar lögð áhersla á að kynna eins vel og kostur er þau málefni sem eru til umfjöllunar á vettvangi borgarstjórnar og efla umræðuna um borgarmálin. Ritstjóri vefsins er Magnús Þór Gylfason framkvæmdastjóri borgarstjórnarflokks Sjálfstæðisflokksins. Gaman er að líta á vefinn og kynna sér efnið þar. Ljóst er að þessi vefur verður öflugur vettvangur okkar sjálfstæðismanna í borginni fyrir borgarstjórnarkosningar eftir rúmt ár.

Saga dagsins
1942 Bandalag starfsmanna ríkis og bæja, BSRB, stofnað - aðildarfélög bandalagsins eru nú á fjórða tug og félagsmenn eru um 20.000 talsins. Núv. formaður BSRB er Ögmundur Jónasson alþingismaður
1945 Herir Bandamanna varpa fjölda sprengja á þýsku borgina Dresden - fjöldi manna lét þá lífið
1989 Ayatollah Khomeini trúarlegur leiðtogi Írans, kveður upp dauðadóm yfir breska rithöfundinum Salman Rushdie vegna bókar hans, Söngvar Satans (Satanic Verses) - var í gildi allt til ársins 1998
1993 Tveggja ára gamall strákur, James Bulger, fannst látinn við lestarteina í Liverpool í Bretlandi - upptaka úr eftirlitsmyndavél í verslunarmiðstöð í Liverpool sýndi er tveir 10 ára gamlir drengir leiddu Bulger á milli sín og höfðu á brott. Málið vakti mikinn óhug og reiði um allan heim. Drengirnir, Jon Venables og Robert Thompson, voru sakfelldir fyrir morðið og sátu í fangelsi allt til ársins 2001, er áfrýjunarnefnd komst að þeirri umdeildu niðurstöðu að þeir væru ekki lengur hættulegir. Fengu þeir lausn úr varðhaldi og hlutu ný nöfn, þeim var haldið leyndum fyrir almenningi, vegna öryggis þeirra
1994 Björk Guðmundsdóttir söngkona, var valin besta alþjóðlega söngkonan og besti nýliðinn á Brit-tónlistarhátíðinni í Bretlandi. Björk hlaut söngkonuverðlaunin öðru sinni á Brit-hátíðinni árið 1998

Snjallyrðið
Smávinir fagrir, foldar skart,
fifill í haga rauð og blá
brekkusóley, við mættum margt
muna hvort öðru að segja frá.
Prýðið þér lengi landið það,
sem lifandi guð hefur fundið stað
ástarsælan, því ástin hans
allstaðar fyllir þarfir manns.

Faðir og vinur alls sem er!
annastu þennan græna reit;
blessaðu faðir blómin hér;
blessaðu þau í hverri sveit.
Vesalings sóley! sérðu mig.
Sofðu nú vært og byrgðu þig;
hægur er dúr á daggarnótt,
dreymi þig ljósið, sofðu rótt.
Jónas Hallgrímsson skáld (1807-1845) (Hulduljóð)

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Í sunnudagspistli í dag fjalla ég um þrjú fréttamál vikunnar:

- í fyrsta lagi fjalla ég um yfirlýsingar Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur menntamálaráðherra, um málefni Ríkisútvarpsins í fjölmiðlum um helgina þess efnis að afnotagjöld verði brátt afnumin og að fyrirtækið verði að fara í átt til framtíðar og stokka þurfi það upp. Fer ég yfir skoðanir mínar á RÚV og stöðu fyrirtækisins almennt. Eins og allir vita sem lesið hafa pistla mína um RÚV er þetta mál sem ég tel skipta mjög miklu máli. Óbreytt rekstrarfyrirkomulag RÚV er ekki fýsilegur kostur. Ég tel eðlilegt að leita leiða til að ná samkomulagi um breytingar á RÚV og því ekki viðeigandi að útiloka að gera RÚV að hlutafélagi, hinsvegar ætti öllum að vera ljóst að ég vil ganga mun lengra. Hlutafélagavæðing RÚV gæti verið eitt skref á langri leið, enda tel ég að enginn vafi leiki á að á endanum mun ríkið hætta að vera í samkeppni við einkastöðvar á fjölmiðlamarkaði.

- í öðru lagi fjalla ég um dönsku þingkosningarnar í vikunni. Við blasir þegar þessi úrslit eru gerð upp að sigur borgaraflokkanna er mikill og sérstaklega gott umboð sem Anders Fogh Rasmussen forsætisráðherra, og stjórn hans, fær til áframhaldandi verka á valdastóli. Verður fróðlegt að fylgjast með danskri pólitík næstu árin, eftir þennan mikla sigur dönsku borgaraflokkanna, aðrar kosningarnar í röð. Úrslit kosninganna voru mikið áfall fyrir jafnaðarmenn í Danmörku, sem máttu þola það áfall að verða aftur, nú eftir fjögur ár í stjórnarandstöðu, annar stærsti flokkur landsins.

- í þriðja lagi fjalla ég um umræðuna um Íraksmálið sem heldur enn áfram hér heima. Í vikunni fór Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, ítarlega yfir Íraksmálið og aðdraganda ákvörðunar um að veita Bandaríkjunum og tengdum þjóðum pólitískan stuðning í aðdraganda innrásarinnar í Írak í umfangsmiklu viðtali við fréttastofu Stöðvar 2 á miðvikudagskvöld. Var eflaust rétt af forsætisráðherra að veita viðtal og fara yfir málið og ræða það hreint út. Hinsvegar er óneitanlega undarlegur bragur á því og uppsetning þess hefur vakið athygli, eflaust fleiri en hjá mér.

Punktar dagsins

Bandaríska leikskáldið Arthur Miller lést á föstudag, 89 ára að aldri. Hann lést á heimili sínu í Connecticut og var banamein hans hjartaslag. Miller var einn fremsti rithöfundur síðustu aldar og öflugt leikskáld sem setti sterkan svip á bandarískt leikhúslíf á seinni hluta 20. aldar. Til merkis um það voru öll ljós slökkt í leikhúsum á Broadway í New York klukkan átta að kvöldi föstudags til heiðurs honum og minnast framlags hans til leiklistar í Bandaríkjunum. Hann naut mikillar alþýðuhylli. Eitt þekktasta verk hans var Sölumaður deyr. Í því gagnrýndi hann harkalega bandarískt auðvaldsþjóðfélag. Miller var sístarfandi allt til loka. Hann var mjög pólitískur í umfjöllunarefnum og ófeiminn við að fara eigin leiðir. Hann kvæntist árið 1956, leikkonunni Marilyn Monroe. Þau voru gift í fimm ár, eða allt til ársins 1961. Monroe lést árið eftir. Leikskáldið Harold Pinter, sagði um Miller að hans yrði minnst vegna skoðana sinna, hann hafi haft ríka samúð með alþýðu manna og verið reiðubúinn að láta til sín taka í baráttu fólks fyrir réttlæti, hvar sem er í heiminum.

Bresku kvikmyndaverðlaunin, BAFTA, voru afhent í Odeon við Leicester Square í London í gærkvöldi. Valdís Óskarsdóttir hreppti verðlaunin fyrir klippingu sína á myndinni Eternal Sunshine of the Spotless Mind. Þetta er í fyrsta skipti sem Íslendingur hlýtur þessi verðlaun, æðstu kvikmyndaverðlaun Breta. Er þetta mikill heiður og eflaust ein helsta viðurkenning sem Íslendingi hefur hlotnast á sviði kvikmyndagerðar. The Aviator var valin besta kvikmyndin, Jamie Foxx var valinn besti karlleikarinn í aðalhlutverki fyrir leik sinn í kvikmyndinni Ray og Imelda Staunton var valin besta leikkonan í aðalhlutverki fyrir leik sinn í myndinni Vera Drake. Mike Leigh hlaut leikstjóraverðlaunin fyrir sömu mynd. Clive Owen var valinn besti leikari í aukahlutverki fyrir leik sinn í Closer, og Cate Blanchett hlaut verðlaunin sem besta leikkona í aukahlutverki fyrir leik sinn í The Aviator. Vera Drake fékk þrenn verðlaun en auk verðlauna fyrir besta leikstjórann og leikkonu í aðalhlutverki fékk myndin verðlaun fyrir búninga. Breski leikarinn Stephen Fry var kynnir á hátíðinni, venju samkvæmt.

Íslensku blaðamannaverðlaunin voru afhent í gærkvöldi. Ítarleg fréttaskýring Árna Þórarinssonar í Morgunblaðinu í maí 2004 um átta ára forsetaferil Ólafs Ragnars Grímssonar hlaut aðalverðlaunin, blaðamannaverðlaun ársins. Kemur það ekki á óvart, enda fór Árni víða yfir og kom margt nýtt fram í viðtölum. Í skrifum Árna vék hann að embættisferli Ólafs og verkum hans á forsetastóli og fortíð hans áður en hann varð forseti Íslands sumarið 1996. Vék hann þar t.d. að togstreitu sem hefur verið áberandi í umræðunni milli forsetaembættisins og stjórnkerfisins. Einnig var vikið að pólitískum tengslum Ólafs fyrir og eftir forsetatíð hans. Er þar fjallað um aðdragandann að forsetaframboði Ólafs við forsetakosningarnar 1996, er hann var kjörinn eftirmaður Vigdísar Finnbogadóttur, embættisferil hans og deilur um ýmis störf hans. Voru þetta mjög vandaðar umfjallanir og var mjög gaman að lesa þær.

Meðal þess sem mest þótti um vert að kæmi fram var að hugmyndin að framboði Ólafs Ragnars hafi verið pólitísk tilraun, sem myndi leiða til annarrar niðurstöðu en til var stofnað. Er Ólafur tilkynnti um framboð sitt, 28. mars 1996, reiknuðu hvorki hörðustu stuðningsmenn hans né andstæðingar með því að hann myndi ná kjöri til embættisins. Framboðið var því öðru fremur ætlað sem pólitískt baráttutæki fyrir hans hönd, sameiningarmálstaðar vinstri manna og áframhaldandi þátttöku hans í landsmálapólitík. Með því hafi hann ætlað að tryggja sig í sessi sem forystumann vinstri manna í þingkosningunum 1999 og leiða fyrstur manna, Samfylkingu vinstri manna sem var í burðarliðnum. Bergljót Baldursdóttir á fréttastofu útvarpsins og Morgunvaktinni hlaut verðlaunin fyrir bestu umfjöllun ársins, er fjallaði um stöðu og velferð aldraðra. Kristinn Hrafnsson á DV hlaut verðlaunin fyrir rannsóknarblaðamennsku ársins, en umfjöllun hans um örlög íslensks drengs í fangelsi í Texas, þótti skara fram úr.

Mikil og ævintýraleg uppbygging á sér nú stað vegna álversframkvæmdanna við Reyðarfjörð. Fram kom í fréttum í dag að fyrirtækið Bechtel sem byggir álverið fyrir Alcoa á Reyðarfirði hefur í hyggju að ráða 1.500 - 1.600 manns í vinnu. Í blöðum í dag auglýsir Bechtel eftir 300 mönnum til sérhæfðra og almennra starfa. Eins og fram hefur komið í fréttum er sérhæft og almennt vinnuafl tæpast á lausu hér á landi í þeim mæli sem þarf við slíkar stórframkvæmdir. Það muni því flestir koma erlendis frá. Ég fór austur til Fjarðabyggðar undir lok janúar. Fannst mér mjög ánægjulegt að fara sérstaklega til Reyðarfjarðar og sjá hversu vel gengur þar núna og finna hversu mjög staðurinn hefur styrkst.

Saga dagsins
1693 Heklugos hófst - það stóð fram á haustið, olli miklu tjóni og jarðir lögðust í auðn á Suðurlandi
1942 18 breskir hermenn drukknuðu á Hrútafirði, þegar 2 prammar sukku - 6 mönnum var bjargað
1983 Loftsteinn féll í sjóinn austur af landinu - birti yfir víða um austanvert landið þegar steinninn þaut með miklum hraða um himinhvolfið. Þótti mjög tilkomumikil sjón, náðust merkar myndir af því
2001 Jarðskjálfti, að styrkleika um 6,6 á Richtersskala, skók El Salvador - rúmlega 400 manns létust
2002 Elísabet Englandsdrottning, veitir Rudolph Giuliani fv. borgarstjóra í New York, heiðursnafnbót

Snjallyrðið
Ég á það heima sem aldrei gleymist
né umbreyst fær,
við ölduhreiminn mig ávallt dreymir
um auðnir þær,
sem vindar geyma og vetrar snær,
þar vatnsföll streyma um dali tær.

Ó, fögru sveitir með fell og leiti
og fannagljá,
með svipinn hreina á öllu og einu
sem ann mín þrá.
Við minnstu steina grær minning smá
sem mun ei leynast né falla í dá.
Unnur Benediktsdóttir Bjarklind (Hulda) skáld (1881-1946) (Heima)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Mikil umræða hefur átt sér stað á þingi seinustu daga um stöðu útflutnings- og samkeppnisgreina. Hefur verið merkilegt að fylgjast með þeim umræðum og heyra skoðanir þingmanna á þessum málum. Í umræðunni kom Ingibjörg Sólrún Gísladóttir varaþingmaður, í ræðustól og sagði þar mikilvægt að kanna kosti þess að Ísland gengi í myntbandalag Evrópu. Sagði hún að með upptöku Evrunnar væri betur hægt að koma í veg fyrir sveiflur í íslenska hagkerfinu. Ingibjörg hefur verið núna á þingi í nokkra daga og verið þar dugleg að minna á sig, eftir að hafa verið talsvert í skugga þjóðmálaumræðunnar, enda án hlutverks í stjórnmálum, eða því sem næst. Hún hefur verið í þeirri stöðu að vera aukaleikari í leikriti Samfylkingarinnar á þingi sem annarsstaðar og þurft að standa til hliðar. Hún hefur verið að reyna að breyta því seinustu dagana. Hefur verið kostulegt seinustu vikur annars að fylgjast með yfirlýsingakapphlaupi milli Ingibjargar Sólrúnar og Össurar Skarphéðinssonar formanns Samfylkingarinnar, í formannsslagnum í Samfylkingunni, sem nú er hafinn og mun standa vel á fjórða mánuð, eða fram að landsfundi seinnipartinn í maí.

Fara þessi kapphlaup nú sem mest fram á þingi og er stórmerkilegt að fylgjast með dramatískum tilburðum þeirra í ræðustól þingsins og kapphlaupinu um sem mestu yfirlýsingarnar og tjáningatúlkanir um málin. Staða Ingibjargar eftir þingkosningar 2003 var ekki öfundsverð, hún afsalaði sér borgarstjóraembætti og hlutverki sameiningartákns þriggja flokka innan R-listans en sat eftir sem óbreyttur borgarfulltrúi og varaþingmaður. Varaformennska flokksins hjálpaði henni frá algjörri pólitísku eyðimerkurgöngu en greinilegt er að Ingibjörg telur það hlutverk ekki ásættanlegt í stöðunni og sækir fram til formennsku. Þetta er barátta um völd og áhrif og ekkert er gefið eftir. Skiljanlegt er að Ingibjörg vilji leggja í þetta núna, svona áður en hún fuðrar endanlega upp pólitískt. Hefur rýrnað svo pólitískt á tæpu ári að með ólíkindum í raun er. Sést bara á allri fjölmiðlaumfjöllun með ISG að staða hennar er allt önnur en var lengi vel, skiljanlega. En hún hefur sjálf spilað svona úr sínum spilum. Hvort þeirra muni vinna verður óneitanlega merkilegt að fylgjast með, en eflaust verður þetta mikill kattaslagur, bæði eru að berjast fyrir pólitísku lífi sínu á komandi árum. Allt er lagt í sölurnar greinilega. Yfirlýsingar ISG um Evruna eru gott dæmi örvæntingarinnar í slagnum nú. Allt verður lagt í þetta, enda eru báðir þessir stjórnmálamenn að berjast fyrir pólitísku lífi sínu. Yfirlýsingar ISG um Evruna eru gott dæmi örvæntingarinnar í slagnum nú. Hvort sem mun vinna er ljóst að mikið uppgjör blasir við.

Svo virðist vera sem að kosningabaráttan fyrir þingkosningar í Bretlandi sé hafin á fullu, þó enn hafi ekki enn formlega verið boðað til kosninganna. Bendir flest til þess að þær muni fara fram þann 5. maí nk. Í dag kynnti Tony Blair forsætisráðherra Bretlands og leiðtogi Verkamannaflokksins, kosningastefnuskrá flokksins og helstu atriðin sem flokkurinn leggur áherslu á í komandi kosningum. Er það fyrsta afdráttarlausa merki þess að kosningarnar fari fram á þessu ári. Kjörtímabilinu lýkur ekki fyrr en í maíbyrjun 2006, en flest bendir til að Blair muni boða til kosninga mun fyrr, eins og fyrr segir jafnvel strax í maímánuði á þessu ári. Breski Íhaldsflokkurinn hefur þegar kynnt helstu kosningamál sín og stefnuskrá og hefur hafið markvissa kosningabaráttu nú þegar. Vofir yfir og hefur gert nokkuð lengi að kosið yrði á þessu ári, en nákvæm dagsetning verið mjög á reiki. Nú þykir flest stefna í þá átt að stutt sé í yfirlýsingu Blair um kjördag og baráttan hefjist af fullum krafti beint.

Ef marka má skoðanakannanir hefur Verkamannaflokkurinn mun meira fylgi en Íhaldsflokkurinn. Það hefur aldrei gerst í sögu Verkamannaflokksins að hann sitji við völd lengur en tvö kjörtímabil. Aðeins Margaret Thatcher hefur tekist að leiða breskan stjórnmálaflokk í gegnum þrennar kosningar í röð og sigra þær allar. Það er því ljóst að Blair stefnir að því að jafna met Thatcher og sækist eftir að ná að komast nálægt meti hennar sem þaulsætnasta forsætisráðherra landsins í seinni tíma stjórnmálasögu. Blair stendur vissulega á krossgötum, nú þegar hann ávarpar flokksmenn sína. Aldrei hefur óánægja verið meiri með stjórn hans á landinu og flokknum en núna. Harkaleg valdabarátta stendur milli hans og Gordon Brown bakvið tjöldin og óánægjan kraumar undir niðri. Engu að síður hefur flokkurinn sterka stöðu. Í ræðunni í dag markaði hann stefnu næstu ára, nái hann að vinna næstu kosningar og fjallaði hann þar að mestu um innanríkismál og velferðarmál sem aðalkosningamál. Með því hyggst hann reyna að beygja umræðunni frá utanríkismálunum og reyna að auka sigurlíkurnar enn meir. Kjördagurinn verður eins og fyrr segir sennilega 5. maí, dagsetning sem er vart valin af tilviljun (05-05-05).

Punktar dagsins

Við blasir að mörgum Bretum var brugðið er tilkynnt var opinberlega að Karl Bretaprins og Camilla Parker Bowles myndu giftast þann 8. apríl nk. Þó er ljóst að almenn ánægja sé með að þau gangi loks upp að altarinu. 2/3 hlutar bresku þjóðarinnar virðast styðja þá ákvörðun prinsins og Camillu að giftast. Fram kemur ennfremur í skoðanakönnun dagblaðsins Daily Telegraph að 47% aðspurðra telji að Camilla eigi ekki að hljóta neinn titil jafnvel þótt Karl taki við konungstign síðar meir. 40% eru sammála þeirri ákvörðun að hún fái prinsessutitil auk þess sem hún verði nefnd eiginkona konungsins en 7% aðspurðra finnst að hún eigi að verða drottning Englands. Það er því lítill stuðningur við að hún verði drottning og jafnvel andstaða við að hún hljóti titil sem eiginkona konungs ef að því kemur. Vekur það vissulega athygli að Bretar virðast styðja brúðkaupið en ekki að Camilla fái titil sem slík. Camilla verður við brúðkaupið titluð hertogaynjan af Cornwall og mun brúðkaupsathöfn þeirra verða borgaraleg og því mjög lágstemmd í uppbyggingu. Þarna spilar mjög inn í að bæði eru fráskilin og að fyrrum maður Camillu er enn á lífi. Fram kemur að auki í könnuninni að mikill meirihluti landsmanna vill frekar að Vilhjálmur prins, en faðir hans, taki við krúnunni af Elísabetu Englandsdrottningu, ömmu sinni.

Háskólalistinn fékk einn mann kjörinn í stúdentaráð í kosningunum sem fram fóru meðal nemenda í Háskólanum í gær og fyrradag. Listar Vöku og Röskvu hlutu hvor um sig fjóra menn. Með þessu er ljóst að meirihluti Vöku er fallinn í ráðinu og að Háskólalistinn sé kominn í oddaaðstöðu. Eru þetta vissulega nokkur tíðindi og þáttaskil að ekkert afl hljóti hreinan meirihluta í stúdentaráði Háskólans. Kosið var um helming sæta í ráðinu en 20 fulltrúar sitja alls í stúdentaráði. Með þessu er ljóst að Vaka og Röskva hafa bæði 9 fulltrúa og Háskólalistinn 2 fulltrúa, og með því komið í oddaaðstöðu milli þessara stóru fylkinga. Röskva hafði hreinan meirihluta í ráðinu samfleytt í 12 ár, 1990-2002, en Vaka síðan. Háskólalistinn fékk 414 atkvæði, eða 12,5%, Vaka 1542 atkvæði, eða 46,6%, Röskva 1253 atkvæði, eða 37,9%, Alþýðulistinn fékk 100 atkvæði, eða 3% og fær því engan mann inn. Ef marka má fréttir ætlar Háskólalistinn ekki að mynda meirihluta í ráðinu með annarri hvorri fylkingunni. Segjast þeir ekki ætla að vera í stjórnmálaleik eða færa umræðuna innan ráðsins á það plan. Það verður fróðlegt að sjá hvernig samkomulagið verður í stúdentaráði við þessar aðstæður.

Var á fundi í gærkvöldi og fór meginhluti kvöldsins í flokksstarfið. Er heim kom var ákveðið að horfa á góða gamanmynd. Leit á kvikmyndina Meet the Parents. Var ein af bestu gamanmyndum ársins 2000 og það er erfitt annað en að veltast um af hlátri, enda er hún alveg frábærlega fyndin. Hér segir af hjúkrunarfræðingnum Gaylord Focker (sem vill endilega láta kalla sig Greg, hehe). Hann hefur í hyggju að biðja unnustu sína, Pam Byrnes um að giftast sér. Þegar hún segir honum að faðir hennar ætlist til þess að verða spurður um hönd hennar ákveður hann að nota tækifærið er hann og Pam fara í helgarferð til foreldranna til að verða viðstödd giftingu systur hennar, til að biðja hann um samþykki föðurins, Jack Byrnes á ráðahagnum. En þegar á hólminn er komið breytast aðstæður verulega. Jack er vægast sagt lítið um Greg gefið og gerir sífellt lítið úr honum, starfi hans og eftirnafni hans! Auk þess dásamar hann fyrrum kærasta Pam og gerir Greg þannig enn erfiðar fyrir. Þar sem Greg er staðráðinn í að fá samþykki hans reynir hann að sýna sínar allra bestu hliðar til að komast í mjúkinn hjá föðurnum og móðurinni. Allar þær aðgerðir misheppnast herfilega (vægast sagt) og koma honum í sprenghlægilegar aðstæður.

Framundan er hræðilegasta helgin í lífi Gregs og ekki batnar ástandið er hann kemst að því að Jack er fyrrum CIA-leyniþjónustumaður sem lumar á lygamæli í kjallaranum, en það er bara byrjunin á ógleymanlegri helgi sem verður stöðugt verri og verri..... Myndin er endurgerð samnefndrar kvikmyndar frá 1992 þar sem Greg Glienna lék hlutverk tengdasonarins en hann er einn framleiðendum þessarar myndar. Meet the Parents var tilnefnd til Óskarsverðlaunanna 2000 fyrir besta kvikmyndalagið (A Fool in Love) en það er höfundurinn Randy Newman sem syngur það. Óskarsverðlaunaleikarinn Robert De Niro fer á kostum í hlutverki hins vægðarlausa fjölskylduföður og tengdapabba og túlkar hann frábærlega. De Niro er að sjálfsögðu einn besti leikari samtímans og á að baki bæði ógleymanlegar og vandaðar leikframmistöður, nægir þar að nefna klassamyndir á borð við Taxi Driver, The Deer Hunter, Mean Streets og Cape Fear. Ben Stiller skilar einnig góðri frammistöðu í hlutverki hins seinheppna tengdasonar sem reynir að þóknast tengdapabba. En semsagt; hin besta skemmtun fyrir alla, svo sannarlega hægt að hlæja að þessari. Framhald myndarinnar, Meet the Fockers er einmitt komin í bíó og er sýnd þar þessa dagana.

Akureyrarbær hefur samið við Nýherja um kaup og innleiðingu á SAP fjárhags- og mannauðslausn. Ríkiskaup hafði haft umsjón með útboði hugbúnaðarlausnar fyrir hönd Akureyrarbæjar en þar voru vegnir saman þættir verðs og gæða lausnar og hlaut SAP-lausn Nýherja hæstu einkunn. Í kjölfarið var ákveðið að ganga til samninga við Nýherja. Fulltrúar Akureyrarbæjar og Nýherja skrifuðu undir samninga um kaup Akureyrarbæjar á nýju fjárhags- og mannauðskerfi í gær. Akureyrarbær mun vera fyrsta íslenska sveitarfélagið sem tekur SAP í notkun en með þeirri ákvörðun hefur SAP styrkt stöðu sína sem ákjósanlegur kostur fyrir önnur sveitarfélög. Akureyri er miðstöð þjónustu og menningar utan höfuðborgarsvæðisins, langfjölmennasta sveitarfélagið með um 16.500 íbúa. Akureyrarbær hefur lagt áherslu á að auka skilvirkni í verkferlum og bæta þjónustu og upplýsingagjöf til íbúa og starfsmanna, t.d. með rafrænum notendaskilum. Starfsemi sveitarfélagsins er því mjög umfangsmikil en stefnt er að því að dreifa vinnslu og ábyrgð og þá reynir á að upplýsingakerfi bæjarins geti þjónað slíkum markmiðum.

Saga dagsins
1943 Dwight D. Eisenhower verður hershöfðingi bandamanna í Evrópu - Eisenhower var sigursæll hershöfðingi í stríðinu. Hann var kjörinn forseti Bandaríkjanna 1952 og sat á forsetastóli 1953-1961
1973 Sjöstjarnan fórst milli Færeyja og Íslands - 10 manns fórust í slysinu, fimm Íslendingar og fimm Færeyingar. Langafi minn, Stefán Jónasson útgerðarmaður á Akureyri, átti Sjöstjörnuna til fjölda ára
1975 Margaret Thatcher var kjörin leiðtogi breska Íhaldsflokksins, fyrst kvenna - Thatcher varð forsætisráðherra Bretlands í maí 1979 og sat á valdastóli innan flokksins og í ríkisstjórn allt til 1990
1979 Ayatollah Khomeini tekur formlega við völdum í Íran, eftir mjög harða baráttu um völdin við leifarnar af hernum og fylgismenn keisarans - Khomeini og fylgismenn hans ná þá völdum í Teheran
1990 Nelson Mandela sleppt úr varðhaldi eftir að hafa verið haldið föngnum í 27 ár - varð leiðtogi Afríska þjóðarráðsins 1991 og leiddi baráttu blökkumanna í kosningunum árið 1994 og varð forseti

Snjallyrðið
Krummi gamli er svartur,
og krummi er fuglinn minn.
Krunkið eru söngvar hans
um sólina og himininn.

Fegri tóna hann ekki á,
og aldrei mun hann fegri ná.
Í kuflinum svarta hann krunka má,
uns krummahjartað brestur,
krummahjartað kvalið af löngun brestur.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Krummi)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Tilkynnt var með fréttatilkynningu frá Clarence House í morgun að Karl Bretaprins myndi ganga að eiga heitkonu sína, Camillu Parker Bowles, þann 8. apríl nk. Með þessu lýkur áralöngum vangaveltum um samband þeirra og eðli þess. Þrátt fyrir að prinsinn og Camilla gangi loks í hjónaband þýðir það þó ekki að hún verði Englandsdrottning eða taki stöðu sem slík, þegar og ef hann verður konungur Englands. Mun hún við brúðkaupið hljóta titilinn: hennar konunglega hátign, hertogaynjan af Cornwall. Verði hann konungur tekur hún prinsessutitil og hlýtur formlegan titil sem hennar konunglega hátign, eiginkona konungs (Princess Consort). Eflaust hefur þetta allt verið mikið samkomulagsatriði og tekið tíma að landa þessu máli endanlega. Fyrir liggur að kirkjuyfirvöld og foreldrar prinsins hafi samþykkt ráðahaginn, en með því skilyrði að Camilla hlyti aldrei drottningartign eða sömu stöðu og móðir prinsins. Stóð Elísabet Englandsdrottning, lengi í vegi þess að þau myndu giftast og tók aldrei í mál að hún hlyti stöðu drottningar. Var Filippus hertogi af Edinborg, faðir prinsins, ekki síður andsnúinn því að þau myndu giftast. Greinileg stefnubreyting hefur orðið hjá foreldrum hans og ljóst ennfremur að leiðtogar kirkjunnar og ríkisstjórnarinnar hafa lagt blessun sína yfir giftinguna.

Camilla og Karl eru bæði fráskilin. Þjóðhöfðingi Bretlands er verndari kirkjunnar og því málið mjög erfitt í vöfum fyrir hana að samþykkja ráðahaginn. Eins og flestir vita varð Edward VIII Englandskonungur, afabróðir Karls, að segja af sér krúnunni í desember 1936 vegna ástarsambands síns við Wallis Warfield Simpson. Ástæða þess var að hún var Bandaríkjakona og tvífráskilin í þokkabót. Samþykktu kirkjunnar yfirvöld og ríkisstjórnin ekki ráðahaginn, enda hafði Edward sagt að yrði hún ekki við hans hlið og drottning að auki á sama tíma, gæti hann ekki setið á valdastóli. Hann gæti ekki lifað án hennar. Svo fór að hann valdi frekar að segja af sér embætti og slíta tengslin við fjölskylduna en láta Wallis frá sér fara. Vildi bróðir hans ekkert meira af honum vita og lítið sem ekkert samband var milli Edwards og konungsfjölskyldunnar fyrr en leið að ævilokum hans í upphafi áttunda áratugarins. Karl fór nokkrum sinnum til Frakklands og hitti afabróður sinn og drottningin gerði einu sinni sérstaka ferð þangað í opinberri heimsókn rétt fyrir andlát hans til að hitta hann. Eðli sambands Karls og Camillu hefur lengi verið fjölmiðlamatur og umdeilt meðal Breta hvernig taka eigi því. Því er umfram allt kennt um að draumahjónaband Karls og Díönu prinsessu, leið undir lok. Þau giftust með miklum viðhafnarbrag 29. júlí 1981 og var það almennt kallað brúðkaup aldarinnar. Brestir komu fljótt í draumahjónabandið vegna þess að Karl og Camilla héldu áfram sambandi sínu. Karl og Díana skildu að borði og sæng árið 1992 og hlutu lögskilnað árið 1996. Díana prinsessa, lést í bílslysi 31. ágúst 1997. Í kjölfarið fóru Karl og Camilla að vera saman opinberlega og Camilla flutti til Karls árið 2002 í Clarence House. En nú er semsagt komið að því að þessar umdeildu turtildúfur gangi upp að altarinu.

Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, fór í gærkvöldi ítarlega yfir Íraksmálið og aðdraganda ákvörðunar um að veita Bandaríkjunum og tengdum þjóðum pólitískan stuðning í aðdraganda innrásarinnar í Írak í umfangsmiklu viðtali við fréttastofu Stöðvar 2. Var viðtalið, sem stóð í tæpar 20 mínútur, sýnt í heild sinni á Stöð 2 í gærkvöldi að loknum fréttatímanum. Ræddi Brynhildur Ólafsdóttir þar við forsætisráðherrann og fór lið fyrir lið yfir málið allt. Vakti athygli að hann ræddi við hana, enda er hún sambýliskona Róberts Marshall, sem varð að hætta í starfi vegna fréttar nýlega. Sagði forsætisráðherrann þar að Bandaríkjastjórn hefði sótt hart að íslenskum stjórnvöldum að leggja nafn sitt við innrásina og styðja hana með afgerandi hætti og það væri þess vegna sem nafn Íslands lenti þar þann 18. mars 2003. Halldór sagði að Bandaríkjamenn hefðu haft samband við íslensk stjórnvöld og beðið um pólitískan stuðning í málinu eins og gert hafði verið í mörgum öðrum málum. Ef Íslendingar hefðu neitað hefði það verið veruleg stefnubreyting af hálfu Íslands í öryggis- og varnarmálum. Viðurkenndi hann í viðtalinu að ákvörðunin um að fara á þennan lista hafi tengst hagsmunum Íslands í varnarsamningunum við Bandaríkin.

Er rétt af forsætisráðherra að veita viðtal og fara yfir málið og ræða það hreint út. Eflaust helgast þetta allt af pólitískri stöðu hans í augnablikinu. Hver skoðanakönnunin hefur birst af öðrum seinustu daga, sem sýnir að persónufylgi hans er í lágmarki og fylgi Framsóknarflokksins hefur minnkað verulega frá alþingiskosningunum 2003. Hann veitir viðtalið til að sækja fram og verjast gagnrýni almennt. Tel ég nær öruggt að hinir margþekktu spunameistarar forsætisráðherrans, fyrrum blaðamenn, í þjónustu hans hafi ráðlagt honum þessa leið í tjáningu og umfangi þess. Óhætt er að fullyrða að Halldór haldi allt öðruvísi á málum í embætti og í formennsku flokksins en Steingrímur Hermannsson, forveri hans á formannsstóli, gerði meðan hann gegndi síðast á sama tíma bæði formennsku í Framsóknarflokknum og forsætisráðherraembættinu, 1988-1991. Steingrímur hefur enda gagnrýnt Halldór svo eftir hefur verið tekið. Halldór svaraði til baka í fyrrnefndu viðtali og sagði með ólíkindum að fyrrum forsætisráðherra hafi tjáð sig með þeim hætti sem varð um pólitískar ákvarðanatökur. Hefur jafnan andað köldu milli þeirra, engin ný tíðindi í því. Vel eru þekktar snerrur þeirra seinustu ár þeirra saman á þingi, einkum um EES-málið. En ef marka má fréttir þegar þessi orð eru skrifuð er umræða hafin á þingi um málið. Þessi dauflega stjórnarandstaða hefur ekkert annað úr að moða greinilega. Eru tilþrif hennar í þessu máli auðvitað fyrir löngu orðin aðhlátursefni. En segja má annars að stjórnarandstaðan sé hætt að koma fólki á óvart í málefnafátækt sinni.

Punktar dagsins

Mjög athyglisvert var að heyra fréttir af því í gær að í tímaritinu Mannlífi, sem kemur út á morgun, sé umfjöllun um að FBI hefði til fjölda ára fylgst með Halldóri Kiljan Laxness rithöfundi. Segir í umfjöllun blaðsins að J. Edgar Hoover forstjóri FBI um árabil, hefði sjálfur fyrirskipað að kanna skyldi feril Laxness, tekjur sem hann hefði af sölu bóka í Bandaríkjunum og fylgjast með ferðum hans um árabil. Beiðni til Hoovers vegna Laxness mun hafa fundist í opinberu skjalasafni í Washington undir lok seinasta árs í athugunum um mikilvæg skjöl. Þar kemur fram að Halldór Laxness væri einna mest áberandi í íslenska kommúnistaflokknum og rannsaka þyrfti því hvort sá flokkur nyti fjárhagslegs stuðnings frá honum í gegnum bókatekjur í Bandaríkjunum. Fylgir sögunni að FBI hefði fylgst með Halldóri í rúmlega áratug. Málið hefur legið í þagnargildi allt til þessa dags. Lög sem sett voru í forsetatíð Bill Clinton um meðhöndlun leyndarskjala úr kalda stríðinu hafa létt leynd af mörgum málum og merkilegum skjölum, t.d. þessu. Fjallað var stuttlega um þetta mál í ævisögu Halldórs Guðmundssonar um Laxness, að ef til vill hefði verið fylgst með málum Halldórs af bandarískum yfirvöldum. Umfangið er hinsvegar meira en áður hafði verið talið óneitanlega.

Fiskimjölsverksmiðjan Fiskimjöl og lýsi í Grindavík, sem er í eigu Samherja, brann til kaldra kola í gær. Eldur kviknaði í húsinu á fjórða tímanum í gær eftir að sprenging varð í katli við mjölþurrkara í verksmiðjunni. Er þó mest um vert að enginn slasaðist í þessum bruna. Tjónið er mikið og tilfinnanlegt. Ljóst er að vinnsluaðstaða og húsakynni fyrirtækisins eru ónýt og verði ekki notuð meira í vetur. Mikið ánægjuefni er þó að nokkur hluti tækjabúnaðar er óskemmdur. Árni M. Mathiesen sjávarútvegsráðherra, og Guðjón Hjörleifsson formaður sjávarútvegsnefndar Alþingis, fóru til Grindavíkur í dag og hittu forsvarsmenn fyrirtækisins að máli og kynntu sér stöðu mála. Tryggingamiðstöðin hefur nú sent frá sér afkomuviðvörun vegna brunans í fiskimjölsverksmiðjunni, enda eru eignirnar tryggðar hjá fyrirtækinu. Hafa matsmenn fyrirtækisins verið á staðnum í dag og kynnt sér stöðuna og metið hana. Ljóst er að bruninn er mikið áfall fyrir Grindavík, nú í byrjun vertíðar. Vonandi verður verksmiðjan endurreist en staða mála er nokkuð ótrygg vissulega.

Vann í gærkvöldi að breytingum á uppsetningu vefsins. Er ekki um stórar breytingar að ræða svosem en bæði letur og bakgrunnslitur og fleira hefur breyst. Nauðsynlegt að stokka þetta aðeins upp. Aldrei að vita nema meiri breytingar verði síðar. Horfði ennfremur á kvikmyndina As Good as it Gets. Fjallar um rithöfundinn Melvin Udall, mann sem allir elska að hata. Hann er sérlega óforskammaður í háttum, með eindæmum ókurteis í tilsvörum og hefur yfirleitt allt á hornum sér. Eina manneskjan sem honum virðist líka sæmilega við er Carol Connelly, gengilbeinan á veitingahúsinu þar sem Melvin snæðir hádegisverðinn sinn, enda hefur hann margoft neyðst til að sitja á sér til að verða ekki vísað endanlega út af staðnum fyrir ókurteisi og frekju. Hann vill ekki að neinn annar en Carol þjóni sér til borðs. Í húsinu sem hann býr, búa m.a. nágranni hans, Simon, og hundurinn hans Verdell, Melvin til stöðugs ama, enda hikar hann ekki við að láta þá báða fá það óþvegið hvenær sem hann telur þörf á - sem er reyndar alltaf þegar færi gefst.

Þegar Simon lendir á sjúkrahúsi eftir líkamsárás, neyðist Melvin, fyrir kaldhæðni örlaganna, til að taka rakkann í fóstur og fyrr en varir taka hlutirnir óvænta stefnu, enda hefur Carol sitthvað til málanna að leggja. Sonur hennar, Spencer þarf á læknishjálp að halda vegna ofnæmissýkingar, og til að Carol geti unnið sem fyrr á veitingastaðnum við hornið, borgar Melvin allan lækniskostnað stráksins, og þá fyrst fara hlutirnir að breytast hjá Melvin. Hlutirnir taka óvænta og góða stefnu, bæði fyrir hann og alla í kringum hann... Hér er allt til að skapa hina ógleymanlegu stórmynd. Handritið er afbragð, leikstjórn James L. Brooks fagmannleg, myndatakan og tónlistin er hreinasta afbragð. En aðall þessarar óviðjafnanlegu myndar er stórleikur þeirra Jack Nicholson og Helen Hunt sem hlutu óskarsverðlaun fyrir leik sinn. Þetta er gæðamynd, fyndin og skemmtileg og sérlega vel leikin. Á alltaf vel við. Hef alltaf þótt Nicholson frábær leikari og á flestar af hans myndum og horfi reglulega á þær. En já frábær mynd, eitt af hans bestu hlutverkum á ferlinum.

Samkvæmt niðurstöðu skýrslu um áhrifasvæði höfuðborgarsvæðisins og helstu þéttbýlissvæða sem unnin var fyrir samgönguráðuneytið, Vegagerðina og Flugmálastjórn gætu 35% íbúa höfuðborgarsvæðisins hugsað sér að búa á Akureyri. Þessi niðurstaða er kynnt á vef Atvinnuþróunarfélag Eyjafjarðar. Í skýrslunni segir svo: "Íbúar höfuðborgarsvæðisins voru spurðir hvort þeir gætu hugsað sér að búa á Íslandi utan höfuðborgarsvæðisins. Af 421 svarendum sögðu 52,4% já, 47,6% nei og 4,3% tók ekki afstöðu. Þetta er ótrúlega hátt hlutfall að rúmlega helmingur íbúa höfuðborgarsvæðisins gætu hugsað sér að búa út á landi. Þessi áhugi er nokkuð jafn eftir aldri, fjölskyldugerð, menntun og tekjum. Þó má greina heldur meiri áhuga hjá yngri tekjulægri hópum." Ennfremur kemur svo fram í lokamatinu: "Þegar spurt var hvar íbúar höfuðborgarsvæðisins vildu búa kom greinilega í ljós að Akureyri er lang vinsælasti staðurinn, en 34% svarenda nefndu höfuðstað Norðurlands." Þetta eru mjög ánægjulegar niðurstöður og koma í kjölfar skýrslu IMG Gallup. Þar kom fram að 54,6% landsmanna fólks í atvinnuleit á höfuðborgarsvæðinu gat hugsað sér að flytja hingað norður.

Vörður, félag ungra sjálfstæðismanna á Akureyri, er 76 ára í dag. Félagið var stofnað þann 10. febrúar árið 1929, nokkrum mánuðum áður en Sjálfstæðisflokkurinn var formlega stofnaður, 25. maí 1929. Hef ég nú verið formaður félagsins í tæpt hálft ár. Saga félagsins er merk og hefur það alla tíð verið öflugur þáttur í starfi flokksins hér á Akureyri.

Saga dagsins
1840 Viktoría Englandsdrottning, kvænist Albert af Saxe-Coburg-Gotha. Hann hlaut titilinn prins, eiginmaður drottningar (Prince Consort). Þau voru gift allt til að hann lést árið 1861. Banamein prinsins var lömunarveiki. Syrgði hún mann sinn mjög og lifði í sorg í 40 ár. Hún var drottning allt til dauðadags árið 1901. Viktoría var drottning Englands í tæp 64 ár og ríkti lengur en nokkur annar
1938 Héðinn Valdimarsson rekinn úr Alþýðuflokknum - leiddi það til stofnunar Sósíalistaflokksins
1943 Orlofslög voru samþykkt á Alþingi - með þeim var tryggður einn frídagur fyrir hvern unninn mánuð. Allt frá samþykkt laganna hefur orlofstími landsmanna verið lengur um meira en helming
1944 Þrjár þýskar flugvélar vörpuðu sprengjum að olíuskipinu El Grillo sem lá á Seyðisfirði og sökk það. El Grillo var 10.000 tonna skip. Olía var í skipinu í fjöldamörg ár, en henni var dælt upp 1999
1954 Dwight D. Eisenhower forseti Bandaríkjanna, varar við hernaðaríhlutun Bandaríkjamanna í Víetnam. Í valdatíð eftirmanns hans, John F. Kennedy, var farið í stríð þar sem varð mjög langvinnt

Snjallyrðið
Víða eru vörður reistar
á vegum sögu þessa lands,
úr fornöldinni fljúga neistar
framtaksins og hraustleikans.

Rétt er vörður við að hressa,
veginn svo að rati þjóð,
og bindini í að binda þessa
björtu neista úr fornri glóð,
Grímur Thomsen skáld (1820-1896) (Vörður)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Ríkisstjórn Anders Fogh Rasmussen hélt velli í þingkosningunum í Danmörku í gær. Stjórnarflokkarnir og Danski þjóðarflokkurinn, sem hefur stutt stjórnina og varið hana falli, hlutu 95 þingsæti á danska þinginu en stjórnarandstöðuflokkarnir hlutu 80 sæti. Í ræðu sem forsætisráðherrann flutti á sigurfögnuði Venstre sagði hann að þrjú markmið sín fyrir kosningarnar hefðu öll náðst í kosningunum: stjórnin héldi velli, Venstre væri enn stærsti flokkurinn á danska þinginu og dönsku borgaraflokkunum hefði tekist að halda meirihlutanum og vinstriflokkunum frá stjórn landsins. Gladdist hann sérstaklega með að meirihlutinn hefði stækkað. Venstre hlaut 52 þingmenn, missti 4 frá kosningunum 2001. Konservative hlaut 19 og bætti við sig þrem. Dansk Folkeparti sem varið hefur stjórnina falli, eins og fyrr segir, hlaut 24 þingmenn og bætti við sig 2. Það er því ljóst að stjórnin hefur unnið merkilegan sigur. Eflaust eru það helstu gleðitíðindin fyrir forsætisráðherrann að Venstre er áfram stærsti flokkur landsins og heldur því velli sem öflugasta stjórnmálaaflið.

Það þótti sögulegt árið 2001 þegar Venstre tókst að verða stærsti flokkur landsins. Það var í fyrsta skipti í sögu danskra stjórnmála sem annar flokkur en Jafnaðarmannaflokkurinn varð stærsti flokkur landsins. Það hafði verið sess sem flokkurinn hafði alla tíð haft og lengst af drottnað yfir öllum öðrum í fylgi og leitt stjórn landsins lengst af, ef tekið er frá valdatímabil borgaraflokkanna 1982-1993 er Konservative var í ríkisstjórn með Venstre undir forsæti íhaldsmannsins Poul Schluter. Segja má að það hafi verið sálfræðilega mikill áfangi fyrir borgaraöflin að ná völdum síðast eftir langan valdaferil Poul Nyrup Rasmussen, sem var forsætisráðherra 1993-2001. Það munaði reyndar litlu að vinstristjórnin félli í kosningunum 1998. Það munaði þá aðeins 100 atkvæðum að hún dytti upp fyrir og að Uffe Elleman-Jensen, sem var utanríkisráðherra í hægristjórninni 1982-1993 og leiðtogi Venstre til fjölda ára, yrði forsætisráðherra. Atkvæði frá Færeyjum undir lok talningarinnar breyttu stöðu mála og stjórnin hélt velli. Uffe axlaði ábyrgð á tapinu og hætti sem leiðtogi flokksins. Það var þá sem Fogh tók við forystunni, en hann hafði verið náinn samstarfsmaður Uffe til fjölda ára innan flokksins. Það var því hann sem leiddi flokkinn á sigurbraut loks árið 2001 og að krötum var komið frá völdum og úr forystusessi í þinginu. Þau úrslit mörkuðu mikil þáttaskil og leiddu til sögulegra breytinga í dönskum stjórnmálum.

Úrslit kosninganna voru svo sannarlega reiðarslag fyrir Mogens Lykketoft leiðtoga Jafnaðarmannaflokksins. Ekki aðeins mistókst flokknum að ná sessi sínum aftur sem stærsti flokkur landsins, heldur missti hann fylgi frá þingkosningunum 2001. Hlaut flokkurinn innan við 26% atkvæða og hlaut 47 þingmenn og missti 5. Það er óneitanlega sögulegt að Jafnaðarmannaflokkurinn er enn annar stærsti flokkur landsins en enn sögulegra að hann dali enn eftir fjögur ár í stjórnarandstöðu. Flokkast þessar niðurstöður sem mikill persónulegur ósigur fyrir Lykketoft, sem hafði lagt allt í sölurnar í kosningabaráttu seinustu vikna og unnið mjög af krafti við að reyna að byggja flokkinn upp eftir valdamissinn fyrir fjórum árum og reynt að stefna að sigri í kosningunum og því að leiða stjórnina næstu árin. Tilkynnti hann í ræðu á kosningavöku flokksins að hann myndi nú draga sig í hlé og biðjast lausnar frá leiðtogaembættinu og myndi því ekki leiða flokkinn í næstu kosningum. Ferli Lykketofts í dönskum stjórnmálum er nú væntanlega lokið.

Lykketoft sem er 62 ára gamall hefur verið til fjölda ára einn af lykilmönnum Jafnaðarmannaflokksins og var t.d. fjármála- og utanríkisráðherra í stjórnum Nyrups 1993-2001 og lykilmaður í starfi flokksins og stefnumótun til fjölda ára. Varð hann leiðtogi flokksins árið 2002 og þótti hann stinga Nyrup, vin sinn og samstarfsmann til fjölda ára, í bakið eftir langa samvinnu í pólitík. Nyrup vildi ekki hætta sem leiðtogi þá og hafði sýnt áhuga á því að leiða flokkinn aftur í næstu kosningum. Leiddi Lykketoft andspyrnu gegn honum, sem varð til þess að hann vék af þingi og sagði af sér leiðtogaembættinu og varð þingmaður Dana á Evrópuþinginu. Hann hefur víða komið við og starfað í innstu víglínu til fjölda ára. Það verður nú verkefni, væntanlega eins af yngri þingmönnum flokksins, að taka við keflinu og leiða flokkinn næstu árin og í komandi kosningum eftir fjögur ár. Stærstu sigurvegarar þessara kosninga í Danmörku voru hinsvegar róttækir vinstrimenn í Radikale Venstre. Flokkurinn tvöfaldaði fylgi sitt frá kosningunum 2001 og er ljóst að það er að mestu að þakka leiðtoga flokksins, Marianne Jelved. Verður fróðlegt að fylgjast með danskri pólitík næstu árin, eftir þennan sigur dönsku borgaraflokkanna.

Punktar dagsins

Þingmenn Frjálslynda flokksins hafa nú lagt fram þingsályktunartillögu á Alþingi, þess efnis að endurskoðaða skuli vinnureglur á þingi. Víkur þetta að klæðaburði þingmanna og ávarpsvenjum þeirra í ræðustóli. Samkvæmt fréttum vilja þeir að forsætisnefnd þingsins sé falið að vinna að endurskoðun mála og leggja tillögur þar að lútandi fram fyrir þinglok í vor. Sérstaklega vilja þeir með tillögum sínum gera kleift að alþingismenn klæðist alþýðlega í þingsal og sé frjálst að vera t.d. ekki í jakkafötum í þingsal og við þingstörf. Benda þeir sérstaklega á stöðu mála í danska þinginu sem fyrirmynd þess sem þeir vilji að taki við í íslenska þinginu. Vilja þeir halda því að kalla þingforseta í ræðustóli sérstaklega, með orðunum, hæstvirtur eða virðulegur forseti. Í staðinn detti út orðin hæstvirtur ráðherra og háttvirtur þingmaður. Er ég algjörlega ósammála þessari tillögu þingmanna Frjálslynda flokksins og undrast satt best að segja að þingmenn þessa flokks hafi ekkert þarfara að gera. Er það reyndar vel kunnugt að þingmenn þessa flokks hafa fá málefni til umræðu og úrvinnslu og því eflaust ekkert betra við tímann að gera. Ég tel viðeigandi að þingmenn séu vel klæddir í þingsal, karlmenn í jakkafötum og konur í drögtum eða öðrum fínum fötum. Finnst mér eðlilegt að þingmenn ávarpi hvor aðra með virðingu, einkum ráðherra.

Um helgina var John Kerry öldungadeildarþingmaður, í viðtali hjá nokkrum sjónvarpsstöðvum og fór þar yfir stöðuna frá bandarísku forsetakosningunum 2. nóvember, þar sem hann tapaði fyrir George W. Bush forseta. Sagði hann að hann hefði unnið kosningarnar hefði myndbandið með Osama bin Laden ekki komið til á lokasprettinum. Sagði hann semsagt að það hefði ráðið úrslitum um að Bush hélt velli og að almenningur studdi Bush og vildi ekki breytingar. Ansi eru þetta nú ódýrar skýringar hjá Kerry. Það hafði semsagt ekkert með hann að gera að honum var hafnað í kosningunum og demókrötum í raun í heild sinni. Greinilega ekki. Þetta eru alveg kostulegar lýsingar. Lengst af kosningabaráttunnar hafði Bush mjög gott forskot. Það var ekki fyrr en í kappræðunum seinustu vikurnar sem Kerry náði einhverri fótfestu og bætti við sig. Í raun var hann aldrei með markvisst forskot á Bush, en spennan var vissulega nokkur seinustu dagana. En útreið demókrata í forseta- og þingkosningunum segir allt um stöðu þeirra. Þeir fóru mjög flatt út úr kjördeginum almennt. Já, þetta er semsagt allt bin Laden að kenna, allt ólán demókrata. Ansi er þetta ódýrt hjá Kerry. En sennilega er betra að kenna öðrum en sjálfum sér um.

Var rólegt kvöld í gær, mikið litið í tölvuna og rýnt í tölur vegna dönsku þingkosninganna og tók ég þátt í skondinni umræðu um kosningarnar á spjallvef einum. Leit ennfremur á kvikmyndina Murder on the Orient Express. Vönduð og vel gerð úrvalsmynd byggðri á þekktri skáldkonu Agöthu Christie, sem skartar fjölda heimsþekktra leikara í aðalhlutverkum. Hér er uppskriftin gefin að öllum Agatha Christie-spennusagnamyndunum sem fylgdu í kjölfarið, en allt frá því þetta meistaraverk kom út hafa verið gerðar fjöldi kvikmynda og framhaldsþátta byggðar á þekktum sögum Christie. Hér er valinn maður í hverju rúmi og myndar ógleymanlega kvikmynd. Hercule Poirot tekur sér á hendur ferð með Austurlandahraðlestinni árið 1935 eftir að hafa leyst mál og gengur ferðin vel þar til hana fennir inni í snjóskafli á leiðinni. Er uppgötvast að einn farþeganna hefur verið myrtur á hrottalegan hátt, hefur Poirot morðrannsókn sína og uppgötvar fljótt sér til mikillar skelfingar að allir farþegar lestarinnar tengdust hinum myrta í gegnum barnsrán í kringum 1910 sem kennt var við Daisy Armstrong-málið. Nú er hann í vanda staddur og áttar sig á að allir farþegarnir höfðu nægilega ástæðu og tilefni til að hafa myrt hinn látna. En hver er morðinginn?

Það er hrein unun að fylgjast með þessari stórfenglegu kvikmynd og fylgjast með úrvalsleikaranum Albert Finney í hlutverki Hercule Poirot og fylgjast með honum fást við þetta dularfulla og undarlega morðmál áður en hann hóar hinum grunuðu saman og bendir á hina seku. Stjarna í hverju hlutverki og leikstjóri myndarinnar, úrvalsleikstjórinn Sidney Lumet, stjórnar öllu saman með velviðeigandi blöndu af húmor og spennu. Að öllum ólöstuðum er stjarna myndarinnar fyrir utan Albert Finney, óskarsverðlaunaleikkonan Ingrid Bergman, sem fer hér á kostum í hlutverki Gretu, sænsks trúboða sem er farþegi í lestinni. Hún hlaut sinn þriðja og jafnframt síðasta óskar fyrir hreint magnaðan leik sinn í þessari mynd. Ennfremur má meðal leikarana nefna Lauren Bacall, Martin Balsam, Wendy Hiller, John Gielgud, Vanessu Redgrave, Sean Connery og Dame Wendy Hiller. Einnig eru hér leikararnir Anthony Perkins, Richard Widmark, Rachel Roberts, Jacqueline Bisset og Michael York. Sannkölluð stórmynd með úrvalsleikurum, vel leikstýrð og afar vel útfærð. Þeir sem hafa gaman af stórbrotnum sakamálamyndum með ekta bresku ívafi mega ekki missa af þessari. Sannkölluð klassamynd.

Allt frá 1. febrúar 2004 hef ég birt hér á þessum vef sögulega punkta hvers dags. Hef ég talið upp fimm atriði tengt sögu dagsins sem ég hef viljað benda á og hafa sem fylgihlut með annarri frásögn og umfjöllun. Hafa margir sent mér póst vegna þessa og bent mér á merkisatburði og ekki síður lýst bara ánægju sinni með þetta. Hef ég alltaf haft gaman af sögunni og því tilvalið að nota daglegar færslur hér til að safna saman nokkrum punktum tengt sögu dagsins sem um ræðir. Hef ég nú safnað atburðum hvers dags á ársbasis og á því orðið uppsafnaða umfjöllun um hvern dag inni í gagnasafninu. Það er því orðið lítið mál að setja þetta upp. Fyrst var þetta sett saman dag hvern eftir hendinni, en eftir því sem leið á setti ég saman fyrir hvern mánuð fyrir sig og gat því gengið að hverjum degi sem uppsettu. Þannig er þetta nú orðið með alla daga ársins. Er það sannfæring mín að þetta sé tilvalið með færslunni. Vil ég þakka þeim sem hafa sent komment á þennan lið og þakka þeim fyrir góðar kveðjur og ekki síður góðar hugmyndir að efni í þetta. Tilvalið er einnig að þakka þeim sem senda komment á annað efni hérna og fylgjast með því frá degi til dags hvað ég er að skrifa um.

Saga dagsins
1833 Baldvin Einarsson lögfræðingur, lést, 31 árs að aldri - Baldvin gaf út ársritið Ármann á Alþingi
1950 Öldungadeildarþingmaðurinn Joseph McCarthy sakar rúmlega 200 starfsmenn bandaríska utanríkisráðuneytisins um að vera kommúnistar - leiddi til mestu ofsókna almennt vegna pólitískra skoðana í sögu landsins. McCarthy sat í öldungadeild þingsins fyrir Wisconsin allt til dauðadags 1957
1982 Sjór flæddi um Pósthússtræti og Austurstræti - yfirborð sjávar var 5 m. hærra en venjulega
1984 Maður með lambhúshettu yfir höfði rændi um bjartan dag á fjórða hundrað þúsund krónum í útibúi Iðnaðarbankans í Breiðholtshverfi - málið þótti mjög dularfullt en bankaránið upplýstist aldrei
2003 Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarfulltrúi og þáverandi forsætisráðherraefni Samfylkingarinnar (í kosningabaráttunni til Alþingis 2003) flutti fyrri kosningaræðu sína í Borgarnesi - markaði upphaf persónuskítkasts hennar og flokksins í baráttunni þar sem ráðist var að persónu Davíðs Oddssonar

Snjallyrðið
Sú rödd var svo fögur, svo hugljúf og hrein,
sem hljómaði til mín úr dálitlum runni.
Hún sat þar um nætur og söng þar á grein
svo sólfögur ljóð um svo margt sem ég unni,
og kvöld eftir kvöld hóf hún ástarljóð ein,
ó, ef að þú vissir hvað mikið hún kunni.

En fjarri er nú söngur þinn, sólskríkjan mín,
og sumur þíns vinar hin fegurstu liðin.
Hann langar svo oft heim á Þórsmörk til þín,
hann þráir svo ljóðin og vornæturfriðinn,
hann harmar í skógunum hrjósturlönd sín,
hann hlustar sem gestur á náttgalakliðinn.
Þorsteinn Erlingsson skáld (1858-1914) (Sólskríkjan)