Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, flutti í dag ítarlegt ávarp á viðskiptaþingi. Þar sagði hann að sínu mati væri einsýnt að bæði stimpilgjöld og álagning vörugjalda yrði tekin til endurskoðunar þegar frekara svigrúm til skattalækkana myndi skapast. Ennfremur kom fram í máli hans að mikilvægt væri að jafna aðstöðu íslenskra og erlendra fyrirtækja og eðlilegt væri að fara vandlega ofan í saumana á tilhögun skattlagningar á arði og söluhagnaði erlendra fyrirtækja sem stofna dótturfélög hér á landi. Fram kom það mat hans að staða landsins væri sterk. Verið væri að ráðast um þessar mundir í einhverjar stærstu framkvæmdir í sögu þjóðarinnar á sama tíma og uppgangur ríkti á flestum öðrum sviðum efnahagslífsins. Kom fram hjá honum að hann ætti sér þann draum, að í framtíðinni yrði Ísland þekkt um víða veröld sem alþjóðleg fjármálamiðstöð. Hér myndi starfa kraftmikil alþjóðleg fyrirtæki, sem hefðu kosið að eiga hér höfuðstöðvar vegna ákjósanlegra skilyrða af hálfu stjórnvalda. Í ræðunni sagði hann orðrétt: "Við stórlækkuðum skatta á fyrirtæki, þeir eru til sem voru andsnúnir því. Við stórlækkum nú skatta á einstaklinga og þeir eru svo sannarlega til sem eru andsnúnir því. Þeir verða því örugglega margir sem munu finna þessari framtíðarsýn allt til foráttu, en þeir um það".

Fór forsætisráðherrann ennfremur vel yfir málefni Símans. Sagði hann að veigamikil rök lægju til grundvallar þeirri ákvörðun að selja Símann í heilu lagi, langflest ríki Evrópu hefðu einkavætt fjarskiptafyrirtæki í eigu ríkisins og hvergi hefði grunnnet verið aðskilið þjónustu. Var ánægjulegt að heyra þessa yfirlýsingu hans og gott að hann talar skýrt og afdráttarlaust í þessum efnum. Það er af hinu góða, mjög svo. Kom fram í máli hans ennfremur að aðskilnaður grunnets myndi skapa aukna óvissu um söluna á fyrirtækinu og draga mjög úr verðmæti Símans. Þá þyrftu rekstraraðilar grunnnets sífellt að bregðast við og aðlagast aukinni vöruþróun og þjónustukröfum neytandans. Lagaumhverfið hér á landi, sem og annars staðar í Evrópu, gerði ráð fyrir samkeppni í rekstri grunnneta og sagði Halldór að þeir sem bæri saman hið nýja raforkuumhverfi, sem samkvæmt evrópskri löggjöf gerði ráð fyrir einkasölu við dreifingu, við rekstur grunnneta í fjarskiptageiranum, horfðu algerlega fram hjá þessu veigamikla atriði. Nú þegar ætti grunnnet Símans í samkeppni við fjarskiptanet annarra fjarskiptafyrirtækja, þar á meðal nefna Orkuveitu Reykjavíkur, Og fjarskipti og Fjarska. Spurði ráðherrann einfaldrar spurningar: hvort ríkið ætti að standa í samkeppni í rekstri fjarskiptaneta? Tæpast, sagði hann sem svar við því. Er ekki hægt annað en að lýsa ánægju með yfirlýsingar forsætisráðherra og því að söluferlið sé komið í þetta ferli og enginn vafi lengur á stöðu mála. Á sama tíma og forsætisráðherra flutti ræðu sína gagnrýndu þingmenn stjórnarandstöðunnar hann harkalega. Fróðlegt var að sjá varaþingmanninn Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur segja að önnur fyrirtæki í fjarskiptarekstri myndu aldrei sætta sig við það grunnnetið yrði selt með Símanum. Óhætt er að segja að meiri eymdarbragurinn sé á þessari stjórnarandstöðu sem sást í þessum umræðum í dag.

Mahmoud Abbas forseti Palestínu, og Ariel Sharon forsætisráðherra Ísraels, hittust í dag á leiðtogafundi í Sharm al Sheik í Egyptalandi. Með þeim sátu fundinn þeir Hosni Mubarak forseti Egyptalands, og Abdullah Jórdaníukonungur. Var þetta í fyrsta skiptið í rúm fjögur ár sem leiðtogar þessara tveggja landa hittast og ræða málin. Þáttaskil urðu í samskiptum þeirra eftir andlát Yasser Arafat fyrrum forseta Palestínu, í nóvember. Á fundinum lýstu Sharon og Abbas formlega yfir vopnahléi og hyggjast með því binda að fullu endi á átök seinustu fjögurra ára. Vopnahléið mun taka gildi nú þegar. Óhætt er því að segja að sögulegt skref hafi verið stigið í málefnum landanna. Gengur samkomulagið að mestu út á það sem Arafat hafnaði í samningum við Ísraelsmenn um vegvísinn margfræga fyrir nokkrum árum. Var það samkomulag sem Abbas hafði unnið að sem forsætisráðherra en Arafat neitaði að samþykkja. Leiddi það til þess að Abbas sagði af sér embætti forsætisráðherra.

Nú eru aðrir tímar. Abbas er orðinn forseti Palestínu og ræður för, bæði í palestínskum stjórnmálum eftir afgerandi kosningu í seinasta mánuði og hefur umboð almennings. Arafat er hinsvegar farinn til feðra sinna. Það er því komið að því að hin nýja forysta leiði málin til lykta með sínum brag, en án áhrifa Arafats og hans stjórnarhátta. Abbas sagðist í dag vænta þess að upp myndu nú renna nýir og breyttir tímar í samskiptum landanna og vonin væri til staðar. Greinilegt er að hann og Sharon geta talað saman og rætt ólík sjónarmið með samtvinnaðri hætti og hafa leitt málið að vissu leyti nú til lykta. Óvissa ríkir enn um viðbrögð herskárra hópa í Palestínu. Hafa þeir sagst ekki bundnir af samningum Abbas og stjórnar hans í Egyptalandi og fara eigin leiðir í því að berjast fyrir sjálfstæði sínu. En allavega er ljóst að friðarferlið er komið á sporið svo um munar. Hefur það ekki staðið sterkar að vígi í ein fimm ár, eða frá friðarviðræðunum í Camp David árið 2000. Þá reyndi Bill Clinton þáverandi forseti Bandaríkjanna, að leysa deiluna með fundahöldum milli Arafats og Ehud Barak þáverandi forsætisráðherra Ísraels. Mistókust þær vegna óbilgirni Arafats. Clinton hefur síðar margoft sagt að Arafat hafi sjálfur þar klúðrað tækifærinu að landa markvissu friðarsamkomulagi í valdatíð sinni. Eflaust er það rétt. En vonandi eru jákvæðir tímar framundan, í kjölfar þessa friðarsamkomulags.

Punktar dagsins

Þingkosningar voru í Danmörku í dag. Eins og ég sagði hér í gær sýndu skoðanakannanir seinustu daga kosningabaráttunnar að saman hefði dregið með flokkunum og tvísýnna væri því en ella með niðurstöðurnar. Frambjóðendur og leiðtogar flokkanna fóru því með mun meiri krafti í baráttuna á lokasprettinum og lögðu allt í slaginn seinustu dagana til að ná til óákveðinna kjósenda sem gætu ráðið úrslitum um hvor valdablokkin myndi bera sigur úr býtum. Kosningabaráttan sem stóð í þrjár vikur þótti lengst af vera litlaus og leiðinleg. Kannanir um helgina breyttu því seinustu metrum slagsins og harkan varð meiri. Ennfremur þótti forsætisráðherrann Anders Fogh Rasmussen vera mun líflegra og kraftmeira leiðtogaefni en Mogens Lykketoft leiðtogi stjórnarandstöðunnar. Brá hann meira að segja á það ráð að raka af sér fornfálegt geithafursskegg sem var hans aðalsmerki til að lífga upp á ímynd sína og reyna að virka nútímalegri. Þótti hann einnig hafa farið í algjöra yfirhalningu, t.d. var hann farinn að ganga í leðurjakka og kominn með stælleg gleraugu. Greinilega farið í algjört extreme makeover. Þessi umskipti virðast hafa breytt litlu um stöðu hans. Ef marka má útgönguspár sem birtar voru seinnipartinn, heldur stjórnin velli og rúmlega það. Jafnaðarmenn undir forystu Lykketoft tapa fylgi. Ég mun fjalla ítarlega um úrslitin í Danmörku á morgun.

Eins og ég sagði frá á laugardag er Condoleezza Rice utanríkisráðherra Bandaríkjanna, á faraldsfæti um Evrópu og Mið-austurlönd þessa dagana, í fyrstu opinberu heimsókn sinni eftir að hún tók við embætti. Hefur hún því farið víða og rætt við marga forystumenn í stjórnmálaheiminum á nokkrum dögum. Í dag kom hún til Parísar, þar flutti hún fyrsta meiriháttar ávarp sitt um utanríkisstefnu Bandaríkjanna, eftir embættistöku sína. Eins og vel hefur komið fram leggur ríkisstjórn Bandaríkjanna nú aukna áherslu á að bæta samskipti sín við Evrópu, eftir átök um Íraksmálið seinustu tvö til þrjú árin. Segja má því vissulega að nýr kafli sé hafinn í samskiptunum Bandaríkjanna og Frakklands. Það að Rice flytji svo mikilvæga ræðu á sínum ferli og að hálfu bandarískra stjórnvalda staðfestir það mjög glögglega. Rice var mjög ákveðin er hún flutti ræðu sína í stjórnvísindaháskólanum í París seinnipartinn. Hún sagði að byggja þyrfti brýr milli Bandaríkjanna og Evrópuþjóða til að takast á við komandi stórmál í heiminum og nefndi sérstaklega uppbygginguna í Írak og friðarferlið í Miðausturlöndum. Nota þyrfti það einstaka tækifæri sem nú gæfist til að koma á friði og byggja upp í þessum tveim stórmálum í utanríkismálunum. Mikilvægt væri að hennar mati að Bandaríkjamenn og Frakkar græfu stríðsöxina og horfðu samhentir fram á veginn. Þessi boðskapur fór vel í franska ráðamenn.

6 ár eru í dag liðin frá andláti skáldkonunnar Iris Murdoch. Eftir fund í gærkvöldi í Borgum ákvað ég að horfa á myndina Iris, sem fjallar um ævi hennar. Iris var án vafa ein af fremstu skáldkonum 20. aldarinnar. Myndin er byggð á bók eiginmanns hennar, John Bayley, Iris: A Memoir and Elegy for Iris, þar sem sagði frá ævi hennar. Iris og John voru um margt ólík, hún frjálslynd og óhrædd við að feta eigin leiðir en hann óframfærinn og lifði nokkurnveginn í eigin heimi. En einhvernveginn smullu þau saman og varði hjónaband þeirra í rúm fjörutíu ár. Iris Murdoch fæddist í Dublin 15. júlí 1919. Hún var einkabarn foreldra sinna og var alin upp í London. Hún fór í Froebel skólann og síðar Somerville háskólann í Oxford. Hún kenndi heimspeki við skóla í Oxford. Hún gaf út fyrstu bók sína (kynningu á heimspeki Sartre) árið 1953 og fyrstu skáldsaga hennar var gefin út 1954, Under the Net. Hún sló í gegn og á eftir fylgdu The Flight from The Enchanter, The Sandcastle and The Bell og The Sacred and Profane Love Machine, sem vann Whitbread-verðlaunin árið 1974. 1978 hlaut hún Booker-verðlaunin fyrir 19. skáldsögu sína, The Sea. Síðasta skáldsaga hennar, Jackson's Dilemma, kom út árið 1995. Árið 1956 giftist hún John Bayley, enskukennara við New College í Oxford, og síðar Warton prófessor í enskum bókmenntum við sama skóla. Hún hlaut CBE-verðlaunin 1976 og var öðluð (Dame) árið 1987.

Í upphafi er sagan rakin frá því að Iris kynnist John á sjötta áratugnum allt til þess tíma er hún er orðin gömul kona, illa haldin af Alzheimer-sjúkdómnum og John verður að hugsa um hana og styðja hana í gegnum sjúkdóminn og þverrandi heilsu seinustu árin. Aðall myndarinnar er stórleikur allra aðalleikaranna. Óskarsverðlaunaleikkonan Judi Dench á stjörnuleik í hlutverki Iris á efri árum og verður hreinlega hún með undraverðum hætti, maður fær það á tilfinninguna að hún sé Iris en sé ekki að leika hana, svo mögnuð er hún. Þetta er eitt af hennar bestu hlutverkum, ekki nokkur spurning. Kate Winslet túlkar hana unga og fer ekki síður á kostum og saman ná þessar tvær leikkonur að smella saman í túlkun sinni á skáldkonunni. Einnig er Hugh Bonneville góður í hlutverki John Bayley á yngri árum. Senuþjófurinn er þó hiklaust Jim Broadbent sem er stórfenglegur í hlutverki John Bayley á efri árum og á stórleik í erfiðu og einkar krefjandi hlutverki. Hann hlaut verðskuldað óskarsverðlaunin 2001 sem besti leikarinn í aukahluverki fyrir magnaða túlkun sína. Í heildina finnst mér myndin vera nokkuð þurr enda vantar að mínum mati stóran hluta í ævi skáldkonunnar og nokkra fyllingu í frásögnina. Leikurinn bætir það þó upp og ég mæli hiklaust með þessari mynd ef menn vilja sjá fágaða og vandaða kvikmynd um magnað lífshlaup merkrar konu sem markaði stór spor í bókmenntasögu síðustu aldar.

Tilkynnt var í dag að Selma Björnsdóttir myndi verða fulltrúi Íslands í Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva í ár. Keppnin í ár verður sú fimmtugasta í röðinni og að þessu sinni verður hún haldin í Kiev í Úkraínu. Söngkonan Ruslana sigraði keppnina í fyrra með laginu Wild Dances. Selma er öllu vön þegar Eurovision viðkemur eins og við vitum öll. Hún var fulltrúi Íslands í keppninni í Jerúsalem í Ísrael í maí 1999. Með lagi sínu og Þorvaldar Bjarna Þorvaldssonar, All out of Luck, náði hún að lenda í öðru sæti. Lengi vel stigatalningarinnar var hún í fyrsta sæti og þótti mörgum súrt í broti að hún vann ekki keppnina þá. Eins og flestum er kunnugt náðu Íslendingar ekki að tryggja sér öruggt sæti úrslitakvöldið og því þarf Selma að fara í undankeppni til að komast á úrslitakvöldið. Það er því mikilvægasta baráttan framundan að tryggja sér farmiða á aðalkvöldið. Hefur komið fram að Þorvaldur semur einnig lagið í ár með Selmu og má því eiga von á góðu og fjörugu lagi. Við sem fylgdumst með keppninni fyrir sex árum, er Selma var hársbreidd frá sigri með frábært lag, vitum að hún á eftir að gera sitt besta að þessu sinni.

Eins og flestir ættu að vita er sprengidagurinn í dag. Þá er aldeilis við hæfi að borða saltkjöt, rófur, kartöflur og allt tilheyrandi eins og hægt er í sig að láta. Ekki má svo gleyma hinni rammíslensku og mettandi baunasúpu. Það er mikil átveisla þessa dagana, eins og hvert ár á þessum árstíma. Eins og ég sagði í gær er þetta allt í góðu, þetta er jú bara einu sinni á ári sem þessi matarveisla stendur. :)

Saga dagsins
1925 Halaveðrið - togararnir Leifur heppni og Robertson fórust í miklu norðan- og norðaustanveðri á Halamiðum og með þeim 68 manns. Í sama veðri fórst vélbátur með sex mönnum og fimm urðu úti
1980 Ríkisstjórn undir forsæti dr. Gunnars Thoroddsens tekur við völdum - myndun stjórnarinnar var umdeild, enda var Gunnar varaformaður Sjálfstæðisflokksins og flokksstofnanir lögðust gegn myndun hennar með ákveðnum hætti. Nokkrir þingmanna flokksins urðu ráðherrar auk Gunnars. Stjórnin var oft nálægt falli, en henni tókst að halda velli í rúm þrjú ár og sat allt til alþingiskosninga. Gunnar hætti formlega þátttöku í stjórnmálum við þingkosningar 1983. Hann lést úr krabbameini haustið 1983
1994 Martti Ahtisaari sendiherra Finnlands hjá SÞ, kjörinn forseti Finnlands - hann sigraði Elisabeth Rehn varnarmálaráðherra, naumlega í forsetakjörinu. Ahtisaari sat á forsetastóli í Finnlandi til 2000
1998 Halldór Kiljan Laxness rithöfundur og skáld, lést, 95 ára að aldri - Halldór fæddist 23. apríl 1902 í Reykjavík. Hann gaf út fyrstu skáldsögu sína, Barn náttúrunnar, árið 1919. Hann dvaldist langdvölum erlendis, en átti fast heimili að Gljúfrasteini í Mosfellssveit frá 1945. Halldór hlaut bókmenntaverðlaun Nóbels 1955, en hlaut margar aðrar viðurkenningar og verðlaun á löngum ferli. Eftir hann liggur mikill fjöldi skáldverka og rita af ýmsu tagi. Að Gljúfrasteini er nú safn til minningar um nóbelsskáldið
1999 Breska skáldkonan Dame Iris Murdoch lést á hjúkrunarheimili í Oxford, 79 ára að aldri - hún var ein fremsta skáldkona Breta á 20. öld. Eftir lát hennar skrifaði eiginmaður hennar, John Bayley, bók um ævi hennar og erfiða baráttu hennar við Alzheimer-sjúkdóminn seinustu árin. Fjallað var um ævi hennar í kvikmyndinni Iris árið 2001. Fór Dame Judi Dench alveg á kostum í hlutverki skáldkonunnar

Snjallyrðið
Og andinn mig hreif upp á háfjallatind
og ég horfði sem örn yfir fold
og mín sál var lík í tærri, svalandi lind,
og ég sá ekki duft eða mold.

Mér þótti sem hefði ég gengið upp gil
fullt með grjótflug og hræfugla-ljóð,
fullt með þokur og töfrandi tröllheimaspil,
unz á tindinum hæsta ég stóð.

Mér þótti sem hefði ég þolað allt stríð,
allt, sem þola má skjálfandi reyr,
og mér fannst sem ég þekkti ekki háska né hríð,
og að hjarta mitt bifðist ei meir.
Matthías Jochumsson prestur og skáld (1835-1920) (Leiðsla)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Sigurður Kári Kristjánsson alþingismaður, og 15 aðrir þingmenn Sjálfstæðisflokksins hafa lagt fram á Alþingi frumvarp til breytinga á útvarpslögum. Það snýst um það að sjónvarpsstöðvar megi sýna beint frá íþróttaviðburðum án þess að því þurfi að fylgja íslenskt tal eða texti á íslensku. Þetta gera þingmennirnir eftir að Samband ungra sjálfstæðismanna útbjó sérstaklega frumvarp um slíkar breytingar. Var það skrifað í tilefni af niðurstöðu útvarpsréttarnefndar í máli á hendur Íslenska sjónvarpsfélaginu. Nefndin hafði komist að þeirri stórundarlegu niðurstöðu að útsendingar á knattspyrnuleikjum í ensku úrvalsdeildinni með lýsingu á ensku væru ekki samrýmanleg útvarpslögum. Var því nauðsynlegt að við í stjórn SUS myndum bregðast við með nauðsynlegum hætti og fórum við því fram á við þingmenn flokksins að leggja slíkt frumvarp fram og við því hafa þeir nú orðið. Hafa allir þingmenn flokksins, utan ráðherra, lagt nafn sitt við frumvarpið og er Sigurður Kári fyrsti flutningsmaður þess. Er þetta mikið ánægjuefni og í raun mjög gleðilegt að þingmenn okkar bregðist svo vel við beiðni okkar og taki málið svo vel til greina og vinni að þessum nauðsynlegu breytingum. Gat ekki gengið að við það sæti að þessi úrskurður útvarpsréttarnefndar væri endanlegur.

Er greinilegt að Sjálfstæðisflokkurinn og þingmenn okkar munum ekki sætta okkur við þá forræðishyggju sem þarna kom fram. Við í stjórn SUS fögnum mjög þessari niðurstöðu mála. Mikilvægt er að fara að huga að frekari uppstokkun útvarpslaga og sérstaklega taka málefni RÚV í gegn. Það hefur verið vitað til fjölda ára að rekstur Ríkisútvarpsins er glórulaus með öllu og að rekstrarform fyrirtækisins getur ekki gengið til lengdar. Það blasir við þegar tölur úr rekstrinum eru skoðaðar að rekstrarhallinn er ekki viðunandi og breytinga þörf á rekstrarfyrirkomulaginu. Ríkisútvarpið í þeirri mynd sem það er í, í dag er tímaskekkja. Mjög mikilvægt er að breyta rekstrarfyrirkomulagi stofnunarinnar og stokka þar allverulega upp. Til þess hefur skort þingmeirihluta að koma nauðsynlegum breytingum, eða ætti maður að segja lágmarksbreytingum á RÚV til nútímans í gegnum þingið. Til fjölda ára hefur verið karpað um það hvort yfir höfuð eigi að leggja þær fram. Björn Bjarnason og Tómas Ingi Olrich lögðu báðir fram í menntamálaráðherratíð sinni, frumvarp til breytinga á útvarpslögum. Frumvarpið náði aldrei lengra en inn í þingflokkana, enda náðist ekki samstaða milli stjórnarflokkanna um málið. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir menntamálaráðherra, hefur verið öllu rólegri í tíðinni og lítið gerst í hennar ráðherratíð, sem er mjög miður. Í mínum huga er enginn vafi á því að á endanum mun ríkið hætta þeirri vitleysu að vera í samkeppni við einkastöðvar á fjölmiðlamarkaði. Sá dagur mun renna upp, vonandi fyrr en seinna, að skattgreiðendur í þessu landi haldi ekki úti náttrisa í samkeppni við einkaframtakið í fjölmiðlum. Það á að vera hlutverk Sjálfstæðisflokksins og ráðherra og þingmanna flokksins að vinna að breytingum á rekstri RÚV. Einfalt mál í mínum huga. Annað er ekki viðunandi.

Þingkosningar verða í Danmörku á morgun. Stefndi lengst af í lítt spennandi kosningar og að hægriflokkarnir myndu auðveldlega halda meirihluta sínum og völdunum í kosningunum. Nýjustu kannanir hafa hinsvegar sýnt að það dregur saman með stjórn og stjórnarandstöðu. Skyndilega er það nú svo að þingkosningarnar verði jafnvel æsispennandi, þrátt fyrir allt. Kosningabaráttan hefur þrátt fyrir að vera snörp og mjög yfirgripsmikil, þótt litlaus og leiðinleg. Enda leit lengst út fyrir það að Anders Fogh Rasmussen þyrfti ekki að hafa neinar áhyggjur af stöðu mála og þyrfti ekki að óttast tvísýnan slag. Í ljósi þess og kannana sem bentu til þess boðaði hann til kosninga nokkrum mánuðum fyrir lok kjörtímabilsins. Eftir þingrofið fyrir nokkrum vikum hafa kannanir sýnt að nokkur munur hefur verið á fylkingunum. Nú ráða stjórnarflokkarnir tæplega 100 sætum á þjóðþinginu, stjórnarandstaðan hefur um 80. Meirihlutinn er því rúm 20 sæti alls. Alls eru 179 þingmenn á danska þinginu í Kaupmannahöfn. 175 eru kjörnir í Danmörku, 2 í Færeyjum og 2 á Grænlandi.

Í könnun sem birtar voru í gær og í morgun munar aðeins um 10 sætum milli fylkinganna. Í könnun gærdagsins hjá Jyllandsposten hefur stjórnin þar 93 þingmenn á móti 82. Í könnun Gallups sem gerð var fyrir Berlingske Tidende og birt var í morgun er munurinn enn minni. Samkvæmt henni fær stjórnin þá aðeins 90 þingsæti en stjórnarandstaðan 85. Þrátt fyrir að svo myndi fara heldur stjórnin völdum. En þetta staðfestir hinsvegar að nær allt getur gerst í stöðunni. Fram kemur í athyglisverðri fréttaskýringu Berlingske Tidende. Ljóst er að fylkingarnar búast við öllu, jafnvel að staðan breytist enn frekar á lokasprettinum. Hægriblokkin var fljót að skipta um taktík í slagnum og varaði í dag landsmenn sterklega við vinstristjórn undir forystu Mogens Lykketoft leiðtoga Jafnaðarmannaflokksins. Það eykur verulega á spennuna að á milli 500.000 - 700.000 kjósendur hafa enn ekki gert endanlega upp hug sinn fyrir kosningarnar. Óttast forsætisráðherrann mest skv. dönskum fréttum að margir stuðningsmenn ríkisstjórnarinnar telji Venstre svo öruggt um sigur, að þeir hyggist jafnvel greiða miðflokknum Radikale Venstre atkvæði sitt. Slíkt gæti þó leitt til vinstristjórnar. Ljóst er að staðan er æsispennandi og mjög merkileg kosninganótt framundan að óbreyttu.

Punktar dagsins

Í dag birtist á vef Heimdallar, pistill minn um utanríkismál. Vík ég þar sérstaklega að umsókn okkar í öryggisráðið og fjalla um mikilvægi þess að vinna að langtímastefnumörkun í utanríkismálum á vegum ráðuneytisins. Eins og flestum er kunnugt hefur Ísland ákveðið að sækjast eftir sæti í Öryggisráðinu árið 2009 og hefur hafið kosningabaráttu til að hljóta þar sæti. Alls eiga 15 ríki sæti í Öryggisráðinu, þar af eru fimm með fast sæti. Kosið er um hin 10 sætin á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna. Ísland mun keppa um laust sæti í ráðinu við Tyrkland og Austurríki. Hefur þetta vakið miklar deilur og er alveg ljóst að ekki er samstaða innan Sjálfstæðisflokksins um málið og þessa aðildarumsókn í heild sinni. Athygli vakti á dögunum er Einar Oddur Kristjánsson alþingismaður og varaformaður fjárlaganefndar Alþingis, tjáði eindregna andstöðu sína við aðildarumsóknina. Segir hann kostnað við hana getað farið yfir einn milljarð króna þegar allt er talið með. Vill hann að Davíð Oddsson utanríkisráðherra, dragi umsóknina til baka. Fer ég vel yfir þetta og fjalla um skoðanir mínar til málsins og fleiri þátta sem nauðsynlegt er að ræða hvað varðar utanríkismálin. Eins og vel hefur komið fram er ég algjörlega andvígur umsókn okkar í öryggisráðið.

Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, kom í heimsókn hingað til Akureyrar í morgun. Fór hann víða um bæinn í dag, hélt t.d. í Strýtu, Norðlenska, háskólann og Fjórðungssjúkrahúsið. Í hádeginu sat hann hádegisverðarboð bæjarstjórnar Akureyrar á Fiðlaranum. Er ánægjulegt að forsætisráðherra sæki Eyfirðinga heim og kynni sér stöðu mála hér og fari í fyrirtæki og ræði við fólk. Í dag var birt skoðanakönnun Fréttablaðsins um traust almennings til stjórnmálamanna. Sú könnun hlýtur að vera nokkuð umhugsunarefni fyrir Halldór. Halldór nýtur langminnsts trausts um þessar mundir, hann hefur svo að auki aðeins stuðning 3,8% aðspurðra er spurt er um hverjum fólk treysti mest. Davíð Oddsson utanríkisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins, nýtur mests trausts almennings. Næstur kemur Steingrímur J. Sigfússon formaður VG. Davíð hefur mjög sterka stöðu, sem vekur óneitanlega nokkra athygli í ljósi þess að hann hefur verið lítið áberandi seinustu vikur, en hann hefur verið í fríi erlendis. Staðfestir þessi könnun vel hversu Davíð hefur öfluga stöðu meðal kjósenda. Í dag birtist einnig könnun um fylgi formennsframbjóðendanna í Samfylkingunni. Ingibjörg hefur þar 60% en Össur 40%. Sýnir þetta allt aðra stöðu en könnun Fréttablaðsins. Stefnir í spennandi formannsslag ef þetta er raunin.

Eitt áleitnasta hitamál bandarískrar stjórnmálasögu á 20. öld er óneitanlega morðið á John Fitzgerald Kennedy forseta Bandaríkjanna, í Dallas í Texas, föstudaginn 22. nóvember 1963. Hann hafði þá setið á forsetastóli í Bandaríkjunum í rúmlega 1000 daga. Að margra mati er sem spurningunni um hver myrti forsetann hafi ekki verið svarað með fullnægjandi hætti. Opinber rannsóknarnefnd komst að þeirri niðurstöðu að Lee Harvey Oswald hefði framið morðið og verið einn að verki en margir aðhyllast þá kenningu að árásarmennirnir hafi verið tveir og sumir segja allt að fjórir. Einnig hafa komið fram kenningar um að mafían, bandaríska leyniþjónustan, útsendarar erlendra ríkja eða jafnvel Lyndon B. Johnson forseti, hafi skipulagt ódæðið.

Um þetta mikla hitamál var fjallað í kvikmyndinni JFK árið 1991. Allt frá unglingsárum hafði Oliver Stone fylgst með miklum áhuga með rannsókninni á morðinu á Kennedy forseta. Hann ákvað því að gera mynd um rannsóknina og þær samsæriskenningar sem fóru um allan heiminn þess efnis að stjórnvöld hefðu átt þátt í morðinu og hann gerði myndina frá sjónarhorni Jim Garrison sem fór fremstur í fylkingu þeirra sem vildu að málið yrði kannað til fulls og allar samsæriskenningarnar kannaðar og málið galopnað. Myndin varð umdeild en mögnuð lýsing á þessu þekkta morðmáli. Er fátt meira viðeigandi fyrir stjórnmálaáhugamenn en að kynna sér þetta umdeilda sjónarhorn á morðið á einum kraftmesta stjórnmálamanni Bandaríkjanna á 20. öld, sem hvarf af sjónarsviðinu með vofeiflegum hætti fyrir rúmum fjórum áratugum.

Áður en ég horfði á JFK leit ég á vandaða sjónvarpsdagskrá kvöldsins. Var þar margt mjög gott í boði. Horfði fyrst á þátt Jóns Ársæls Þórðarsonar, Sjálfstætt fólk. Alltaf áhugaverðir og vandaðir þættir, einkum eru þeir svo sterkir því þeir fara svo nærri viðmælandanum. Við kynnumst flestum hliðum þess sem rætt er við og þess lífs sem viðkomandi lifir. Í gærkvöldi var sýnt frá ferð Jóns Ársæls til Írak. Steinunn Truesdale er eini Íslendingurinn í her Bandaríkjamanna í Írak. Sýnt var frá aðstæðum hennar í herfylkingu í Al Asad, Steinunn hefur verið í Írak frá því síðasta sumar og hefur verið heiðruð fyrir frammistöðu sína með Purpurahjartanu. Hefur hún verið í landgönguliðinu í fjögur ár. Var viðtalið við hana mjög áhugavert og mjög fræðandi að kynnast aðstæðum þarna og heyra lýsingar hennar á stöðu mála. Eftir þáttinn horfði ég á upptöku af heimildarmynd um Ragnar Jónsson atvinnurekanda og menningarfrömuð, sem kenndur var við Smára, (föður Jóns Óttars Ragnarssonar) sem sýnt var fyrr um kvöldið. Leit ég svo á spennumyndaflokkinn 24 eftir það. Frábærir þættir sem alltaf hitta beint í mark.

Eins og flestir ættu að vita er bolludagurinn í dag. Þá er við hæfi að fá sér nokkrar vænur bollur með sultu, rjóma og vænum skammti af súkkulaði ofan á. Ég hef fengið mér alltof margar bollur í dag og um helgina og vona að þið hafið skellt í ykkur vænum slatta í dag af þessu mikla hnossgæti. Eflaust er í margra huga syndsamlegt að borða margar bollur, en það ætti að vera í góðu lagi. Þetta er jú bara einu sinni á ári. :)

Saga dagsins
1945 Leiðtogar bandamanna í seinni heimsstyrjöldinni: Franklin D. Roosevelt forseti Bandaríkjanna, Sir Winston Churchill forsætisráðherra Bretlands, og Josef Stalin leiðtogi Sovétríkjanna, hittast til að vinna að lokabaráttu stríðsins á leiðtogafundi við Svartahaf. Stríðinu lauk með uppgjöf Þjóðverja
1962 Bandaríska öldungadeildin samþykkir formlega tillögu John F. Kennedy forseta Bandaríkjanna, um að setja viðskiptabann á Kúbu, þrem árum eftir valdatöku Fidel Castro - bannið er enn í gildi
1971 Konur fá kosningarétt í Sviss - eitt síðasta landið í Evrópu til að veita konum almennan kjörrétt
1992 Maastricht-samkomulagið verður að veruleika - Evrópusambandið (EU) var formlega stofnað
1999 Hussein Jórdaníukonungur, lést í Amman úr krabbameini, 63 ára að aldri - hann hafði þá ríkt í Jórdaníu í tæp 47 ár, eða allt frá árinu 1952. Sonur hans, Abdullah, tók við krúnunni við fráfall hans

Snjallyrðið
Á hverjum degi mér verður hugsað til þín,
sem unnir sólinni björtu og brostir svo skær.
Mér var við gröf þína sagt að tíminn læknaði sár mín,
en það er ekki svo, minning þín er mér enn svo kær.

Eitt er þó víst, að þú hefðir ei viljað að ég þjáðist,
en það er nú svo, það er ekki hægt að gleyma.
Hjartað mitt er heilt í gegn og tært, lengi það þjáðist,
langur tími er liðinn, það er þó ekki hægt að gleyma.
Stefán Friðrik Stefánsson (Hjartalag)

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Í sunnudagspistli í dag fjalla ég um þrjú fréttamál vikunnar:

- í fyrsta lagi fjalla ég um valdaátökin í Framsóknarflokknum og Samfylkingunni sem hafa yfirskyggt allt annað í vikunni í stjórnmálaumræðunni. Spunamennska hefur sett mjög svip sinn á stöðu mála innan beggja flokka í valdaátökunum og er merkilegt hvernig unnið er á bakvið tjöldin með þeim hætti. Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, hefur safnað að sér fjölda spunasérfræðinga úr fjölmiðlastétt til að tala fyrir sig sem víðast, atvinnumenn í fjölmiðlum og fagmenn í því að svara pólitískum árásum. Eitthvað virðist þeim bregðast bogalistin að gera forsætisráðherrann öflugan talsmann og kraftmikinn forystumann ef marka má skoðanakönnun Fréttablaðsins sem sýnir hann með lítið persónufylgi og að tiltrú landsmanna á honum er ekki mikil. Í Samfylkingunni er Ingibjörg Sólrún í sinni spunamennsku með sínum ráðgjöfum. Ekkert nýtt við það, brátt fara eflaust að birtast kannanir sem eru hannaðar til að feta leið Ingibjargar áfram úr því kviksyndi sem hún kom sér í eftir að hún hraktist úr borgarstjórastóli. En nú beinist spunamennskan ekki að andstæðingum í öðrum flokkum. Í fyrsta skipti á sínum ferli er Ingibjörg Sólrún í baráttu við samherja um völd og vegtyllur. Vinnubrögðin eru þó þau sömu og birtast með markvissum hætti í spunamennsku stuðningsmanna hennar í vikunni.

- í öðru lagi beini ég sjónum mínum að Norðurvegi. Eins og ég fjallaði um í gær er þar um mikilvægt mál að ræða, ekki bara fyrir okkur Akureyringa og Eyfirðinga, heldur alla sem eru á landsbyggðinni, einkum þá okkur í Norðausturkjördæmi. Fer ég yfir stöðu málsins og mikilvægi þess fyrir okkur hér og vík ekki síður að merkilegum ummælum samgönguráðherra um Norðurveg. Eins og flestum er kunnugt eru vinnubrögð ráðherrans alltaf kostuleg og vekja athygli. Nægir að nefna hvernig hann kom fram vegna málefna Héðinsfjarðarganga er þeim var frestað fyrir tveim árum. Mikilvægt er að samgönguráðherra hugsi málin aðeins víðar en fyrir Norðvesturkjördæmi, þar sem hugur hans virðist helst staddur. Það skiptir margt fleira máli en Staðarskáli og þjóðvegasjoppurnar á suðurleiðinni, eins og ég vík að.

- í þriðja lagi fjalla ég um flugvallarmálin. Þau tíðindi áttu sér stað í vikunni að Steinunn Valdís Óskarsdóttir borgarstjóri, tjáði sig um völlinn og sagði að flugstarfsemi gæti verið heppileg áfram í Vatnsmýrinni en þó í minnkaðri mynd. Kom þar greinilega fram sáttatónn í stað þess einstrengingslega málflutnings sem hún hélt fram eftir að hún tók við embætti. Eflaust hafa margir fleiri en bara ég kippst við að heyra þennan forna andstæðing vallarins tjá sig með þessum hætti. Sú var tíðin, ekki eru nema nokkrir mánuðir síðan, að Steinunn sagði að það væri ekki spurning um hvort heldur hvenær flugvöllurinn í Vatnsmýrinni færi. Er ekki annað hægt en að fagna því að borgarstjóri hafi áttað sig á mikilvægi vallarins.

Punktar dagsins

Eins og venjulega var gaman að horfa á sunnudagsspjallþættina og fylgjast með þjóðmálaumræðunni. Var gaman að horfa sérstaklega á Silfur Egils og horfa þar á Björn Inga Hrafnsson aðstoðarmann og spunameistara forsætisráðherra, og Sigmund Erni Rúnarsson fréttaritstjóra Fréttablaðsins, rífast um kannanir blaðsins og aðferðarfræðina á bakvið þær. Var ekki hægt annað að sjá en að Björn Ingi hefði gaman af að stríða Sigmundi örlítið vegna blaðsins, sem þolir greinilega ekki mjög vel gagnrýni vegna kannana sinna. Senuþjófurinn hjá Agli í dag var þó óneitanlega Jónína Benediktsdóttir athafnakona, sem tjáði sig af krafti eins og venjulega um málefni íslensks viðskiptalífs. Eins og hún bendir á og studdi með gögnum sem hún sýndi í þættinum liggja þræðirnir víða og margt tengt þessu sem þarf að ræða betur. Jónína tjáði sig af sannfæringarkrafti um málin og hefur greinilega kynnt sér stöðu mála mjög vel. Eins og flestir vita þekkir hún mjög vel til innri málefna Baugs og tengdra þátta. Var hún enda ófeimin að tjá sig um lykilmenn og skaut án þess að hika á stjórnmálamenn. Sérstaklega fannst mér frábær orð hennar um vinstrimenn og viðskiptalífið. Eitthvað fannst henni vanta brúna þar á milli í hugsun, sem ekki óeðlilegt er. En Jónína var öflug og vakti eflaust athygli margra með ummælum sínum og leiftrandi framkomu í þættinum.

Mér, eins og sjálfsagt mörgum fleirum, hefur blöskrað nýleg auglýsingaherferð Umferðarstofu. Þar birtast mjög beittar auglýsingar sem eiga að fá fólk til að hugsa um umferðarmál og mikilvægi þess að koma í veg fyrir umferðarslys. Sérstaklega fer fyrir brjóstið á mér mjög grafísk auglýsing þar sem barn dettur fram af svölum. Nefna mætti fleiri auglýsingar, en þessi er sú sem hefur vakið hörðust viðbrögð. Finnst mér menn ganga alltof langt við að vekja umræðu um umferðarmál. Sjálfsagt er að fá fram umræðu og vekja fólk til lífs um þessi mál og tryggja umferðaröryggi. En þarna er alltof langt gengið. Verst finnst mér að sjá börn notuð í þessu skyni með þessum grófa hætti þar sem farið er langt yfir strikið. Er það ekki Umferðarstofu til framdráttar að auglýsa með þessum hætti og vonandi hugsa menn sinn gang í þessum málum, ekki veitir af. Umferðarstofa á að beita sér fyrir auglýsingum í takt við það sem hefur birst seinustu árin, mun frekar en feta sig á þessa braut. Mega auglýsingar um stórmál sem þarf að vekja fólk til umhugsunar um ekki ganga of langt og þurfa aðilar að passa sig, enda auðvelt að feta sig út af brautinni og misstíga sig hrapalega. Það gerist í þessu tilviki. Var mér mjög brugðið að gengið væri fram með svo harðskeyttum hætti í þessu máli. En vonandi fara menn í það ferli að vinna málið betur og umfram allt taka auglýsingarnar úr umferð.

(Viðbót - 7. febrúar 2005)
Tveim tímum eftir að þessi umfjöllun var skrifuð var formlega tilkynnt í fréttum að hætt yrði við þessa auglýsingaherferð. Ástæða er til að fagna því mjög, enda skotið langt yfir markið í henni.

Horfði í gærkvöld á kvikmyndina Mystic River, meistaraverk leikstjórans og leikarans Clint Eastwood. Er byggð á stórbrotinni sögu Dennis Lehane er fjallar í raun um mannlegt eðli og hversu lífið getur verið hverfult. Segir frá þrem æskuvinum í Boston í Massachusetts: Sean, Jimmy og Dave. Í sögubyrjun fylgjumst við með atburði í bernsku þeirra sem breytir lífi þeirra að eilífu. Þrem áratugum síðar liggja leiðir þeirra saman að nýju. Æskuvinirnir hafa vitað vel af hvor öðrum í gegnum tíðina en hafa lítið sem ekkert samband haft sín á milli. Það breytist sumardag einn er Katie Markum, dóttir Jimmys, finnst myrt í almenningsgarði. Leiðir æskufélaganna liggja saman á nýjan leik og fortíðin sækir þá alla heim. Endurfundirnir leiða til óvænts uppgjörs. Kraftmikil og vel gerð gæðamynd. Clint Eastwood fléttar saman magnað kvikmyndaverk, eina af bestu myndum ársins 2003. Myndin er sérstök að því leyti að grunnpunktur myndarinnar er sorgin og átök aðstandendanna við tilfinningar sínar á ólíkum sviðum. Það hefur jafnan verið mikil tilhneiging í Hollywood-myndum stóru kvikmyndaveranna að láta sem fórnarlömb og aðstandendur þeirra séu aukahlutur í frásögn í spennumyndum, þar sem rannsakað er morð og alvarlegur glæpur er meginhluti þess sem um er fjallað.

Er oft þannig að spennan snýst að mestu um samleik morðingjans og lögreglunnar. Hér er fetað í gagnstæða átt við strauminn sem fyrr er nefndur. Eastwood fer aðrar leiðir, sýnir áhorfandanum tilfinningaflækjur og innri átök persóna við aðstæðurnar. Við sjáum fjölskyldu stelpunnar sem myrt var og við kynnumst sorg þeirra og innri vangaveltum við að ná sér eftir slíkt áfall sem ástvinamissir er þegar sviplegt fráfall ber að höndum. Morðrannsóknin er ekki meginhlutinn af myndinni, heldur aðeins hliðarhluti frásagnarinnar um það sem gerist í kjölfar morðsins. Við kynnumst persónum vel og byggjum viss tengsl við þau. Í lokin er svo spennan keyrð áfram er við fáum að vita hvers eðlis er. Sean Penn hlaut Óskarinn fyrir magnaða túlkun sína á Jimmy Markum. Hann tjáir sorg föðurins og sannar tilfinningar af stakri snilld. Besta hlutverk hans á glæsilegum ferli, mögnuð túlkun á manni í örvilnan í kjölfar ástvinamissis. Tim Robbins hlaut einnig Óskarinn fyrir túlkun sína á Dave Boyle og tjáir hann sálarflækjur persónunnar með glæsilegum hætti. Marcia Gay Harden fer á kostum í hlutverki Celeste, eiginkonu Dave. Kevin Bacon og Laura Linney skila einnig góðum leikframmistöðum. Semsagt; kraftmikil, hjartnæm, vönduð og vel leikin úrvalsmynd fyrir sanna kvikmyndaunnendur.

Til fjölda ára hef ég verið mikill aðdáandi kvikmyndanna um James Bond, njósnara hennar hátignar. Á ég allar 20 myndirnar sem gerðar hafa verið um hann og á mikið aukaefni um njósnarann og fjölda geisladiska með tónlist og hljóðefni úr myndunum. Ég er semsagt mikill áhugamaður um kvikmyndaseríuna og söguna á bakvið persónuna. Hver getur annars staðist það að horfa á þessar myndir, þær innihalda enda allt það besta sem prýða má góðar kvikmyndir. Þær eru hlaðnar spennandi og ótrúlega vel gerðum áhættuatriðum í bland við frábæran húmor, heillandi konur og glæpona sem svífast einskis til að ná fram markmiðum sínum. Það hefur því verið mjög ánægjulegt að fylgjast með þáttum Akureyringsins Helga Más Barðasonar á Rás 1, síðustu laugardaga, sem heita því ekta Bond-íska nafni, Í þjónustu hennar hátignar. Í þáttunum er fjallað um njósnarann og hvernig ímynd hans hefur þróast frá sjötta áratugnum og til nútímans og hvernig leikararnir sem hafa túlkað njósnarann hafa unnið úr efnivið karaktersins í gegnum tíðina. Frábærir þættir sem er mjög gaman að hlusta á. Mæli hiklaust með þeim, enn eru tveir þættir eftir.

Saga dagsins
1952 George VI Englandskonungur, deyr, í Sandringham House í Norfolk, 56 ára að aldri - hann var konungur Englands frá 1936. Dóttir hans, Elísabet prinsessa, tók við krúnunni og hefur ríkt alla tíð síðan þá. Eiginkona hans, Elizabeth Bowes-Lyon, lifði mann sinn í hálfa öld. Hún lést 30. mars 2002
1983 Stríðsglæpamaðurinn Klaus Barbie kemur til Frakklands til að fara fyrir rétt og svara til saka fyrir glæpi sína - var dæmdur í ævilangt fangelsi 1987 og lést í fangelsi í Lyon, 25. september 1991
1993 Leikstjórinn Joseph L. Mankiewicz lést, 84 ára að aldri - hlaut óskarsverðlaun fyrir leikstjórn sína í stórmyndunum A Letter to Three Wives og All About Eve. Einn fremsti handritshöfundurinn
1998 Vala Flosadóttir setti heimsmet í stangarstökkvi kvenna innanhúss á móti í Bielefeld í Þýskalandi og stökk 4,42 metra - Vala hlaut bronsverðlaun í stangarstökkvi á Ólympíuleikunum í Ástralíu 2000
1999 Steingrímur J. Sigfússon var kjörinn fyrsti formaður Vinstrihreyfingarinnar - græns framboðs, á stofnfundi flokksins á Akureyri. Flokkurinn hlaut 6 þingmenn í kosningum 1999 en 5 þingmenn 2003

Snjallyrðið
Eitt bros getur dimmu í dagsljós breytt,
sem dropi breytir veig heillar skálar.
Þel getur snúist við atorð eitt.
Aðgát skal höfð í nærveru sálar.
Svo oft leyndist strengur í brjósti, sem brast
við biturt andsvar, gefið án saka.
Hve iðrar margt líf eitt augnakast,
sem aldrei verður tekið til baka
Einar Benediktsson skáld (1864-1940) (Einræður Starkaðar)

Engin fyrirsögn

Laugardagspælingin
Hlutafélagið Norðurvegur ehf. var formlega stofnað á Akureyri í gær. Tilgangur félagsins mun fyrst og fremst verða að vinna að því að lagður verði vegur úr Skagafirði um Stórasand, Arnarvatnsheiði og Kaldadal sem stytta mun leiðina milli Akureyrar og Reykjavíkur um rúmlega 80 kílómetra og leiða til mikilla þáttaskila í samgöngumálum Norðlendinga. Hef ég lengi verið mjög hlynntur því að þessi vegagerð komi til sögunnar. Stytting á borð við þá sem um er að ræða mun skipta sköpum varðandi vöxt og viðgang Akureyrar á komandi árum og skiptir okkur hér mjög miklu máli. Hlutafé er 11 milljónir króna og hefur stjórn heimild til að hækka það í 15 milljónir. Á stofnfundinum kom fram að kostnaður við slíkan veg gæti verið á bilinu 4,4 - 6,8 milljarðar króna.

Sé miðað við að 700 bílum yrði ekið eftir Norðurvegi daglega gæti stytting leiðarinnar sparað vel á annan milljarð króna á hverju ári. Stofnendur félagsins eru KEA, sem leggur fram 5 milljónir, Akureyrarbær leggur fram 3 milljónir, Hagar leggja fram 2 milljónir, Kjarnafæði leggur til hálfa milljón, Gúmmívinnslan 200 þúsund, og Brauðgerð Kr. Jónssonar, Norðlenska matborðið og Trésmiðjan Börkur eru með 100 þúsund krónur. Ennfremur hefur Norðurmjólk ákveðið formlega að taka þátt í stofnun félagsins. Hluthafar í félaginu eru því orðnir 9 talsins. Í stjórn félagsins voru kjörnir á fundinum þeir Andri Teitsson kaupfélagsstjóri KEA, sem formaður, og meðstjórnendur, þeir Eiður Gunnlaugsson og Jóhannes Jónsson.

Birgir Guðmundsson umdæmisstjóri Vegagerðarinnar á Akureyri, flutti erindi á stofnfundinum og fór yfir málið í heild sinni. Kynnti hann ennfremur þær hugmyndir sem verið hafa í umræðu almennt varðandi styttingu hringvegarins á þjóðvegi 1 milli Akureyrar og Reykjavíkur, m.a. um Svínavatn, sunnan Blönduóss og að fara sunnan Varmahlíðar í Skagafirði en um yrði að ræða um 19 kílómetra styttingu. Kostnaður er áætlaður 1,4 milljarðar króna en sparnaður við þessa styttingu gæti numið á annan milljarð króna á ári. Hápunktur leiðarinnar er á Stórasandi, 798 metrar, en um 15 kílómetrar af hálendisveginum yrðu í yfir 700 metra hæð. Til samanburðar má nefna að um Öxnadalsheiði er farið í 540 metra hæð og rúmlega 400 á Holtavörðuheiði. Á stofnfundinum flutti Halldór Blöndal forseti Alþingis og leiðtogi Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi, ræðu. Í febrúar 2002 flutti Halldór ítarlega ræðu ræðu um hugmyndir sínar og útskýrði þar alla þætti tillagna sinna á ítarlegan hátt. Var það Halldór sem kynnti málið fyrst opinberlega og segja má því að um sé að ræða mál sem hefur verið eitt hans helsta baráttumál pólitískt seinustu ár.

Sjálfstæðisflokkurinn í Norðausturkjördæmi lagði mikla áherslu á þessar tillögur í alþingiskosningunum 2003. Er enginn vafi á að mikilvægt er að ná fram sem mestri styttingu á leiðinni milli Akureyrar og Reykjavíkur. Það er nauðsynlegt að lækka flutningskostnað milli Akureyrar og Reykjavíkur og ekki síður milli Norðausturlands og Austfjarða til Reykjavíkur. Hér er um mikið forgangsmál að ræða fyrir okkur á landsbyggðinni og mikilvægt að hefjast handa og sameinast um að koma þessu í gegn sem fyrst. Við hér fyrir norðan fögnum því mjög að þetta hlutafélag hafi verið stofnað og umræða almennt um hálendisveg fari af stað og fólk tjái sig um það. Það er mjög til eflingar landsbyggðinni og okkar mikilvægustu þáttum að fá þennan mikilvæga samgöngukost í gegn. Svo má auðvitað benda á að slíkur vegur mun auðvitað ekki einvörðungu nýtast Akureyringum og Eyfirðingum. Skagafjörður, Norð-Austurland og Austurland munu njóta góðs af þessum vegi. Til dæmis mun þetta verða aðalvegur Austfirðinga suður á bóginn, enda leiðir þessi stytting til þess að norðurleiðin mun verða umtalsvert styttri en suðurleiðin fyrir fólk sem býr á Austfjörðum. Þetta er því svo sannarlega mikilvæg pæling.

Punktar dagsins

Það blæs ekki byrlega fyrir Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, ef marka má niðurstöður skoðanakönnunar Fréttablaðsins sem birtar eru í dag. Þar kemur fram að tæplega 17% landsmanna telja að hann hafi staðið sig vel eða mjög vel sem forsætisráðherra. Um 48% fólks telur Halldór hafa staðið sig illa og 35% aðeins sæmilega. Vel kom fram í könnun í gær að Framsóknarflokkurinn er í nokkurri fylgislægð og greinilegt er að landsmönnum líkar ekkert alltof vel við forsætisráðherrann og verk hans. Hart hefur annars verið sótt að Halldóri á seinustu vikum og kemur þessi niðurstaða svosem vart á óvart, sé mið tekið af því. Er þetta óvenjuslæm útreið í persónufylgi hjá forsætisráðherra. Altént höfum við ekki séð slíkar tölur mjög lengi og t.d. hafði Davíð Oddsson sterka stöðu í embætti og mikinn stuðning, en ennfremur líka umdeildur vissulega. En staða Halldórs er mun veikari. Vissulega verður að taka tillit til þess að Halldór er formaður smáflokks skv. skoðanakönnunum og því hægt að búast við að formenn slíkra flokka njóti minna fylgis en forystumenn stærstu flokka landsins í embættinu. Verður fróðlegt að sjá hvernig Halldór svari þessari útkomu, eða öllu heldur spunasérfræðingarnir hans.

Dr. Condoleezza Rice utanríkisráðherra Bandaríkjanna, er nú á sínu fyrsta opinbera ferðalagi eftir að hún tók við embætti í síðustu viku. Fer hún um Evrópu og Mið-Austurlönd. Hóf hún ferðina í Bretlandi í gær og átti þar viðræður við Tony Blair forsætisráðherra, og Jack Straw utanríkisráðherra. Hélt hún því næst til Þýskalands og átti viðræður við Gerhard Schröder kanslara. Því næst mun Condi halda til Ítalíu, Frakklands, Belgíu, Lúxemborgar, Póllands og Tyrklands, auk þess sem hún mun halda á Vesturbakkann, þar sem stefnt er að því að bæta með því tengsl Palestínu og Ísraels en búast má við að friðarviðræður hefjist brátt milli þeirra. Er ljóst að Bandaríkjastjórn og utanríkisráðherrann stefna að því að bæta til muna samskipti Bandaríkjanna við mörg Evrópulönd, en þau hafa verið stirð seinustu ár. Mun Rice flytja sína fyrstu stórræðu sem utanríkisráðherra í Frakklandi á þriðjudag. George W. Bush forseti Bandaríkjanna, stefnir að því að fara í ferð til Evrópu seinnihluta febrúarmánaðar og er Evrópuhluti ferðar Rice ætluð umfram allt til að undirbúa hana. Rice notaði tækifærið eftir viðræður við Blair að lýsa því afdráttarlaust yfir að innrás í Íran væri ekki á dagskrá bandarískra stjórnvalda. Kom þó skýrt fram í yfirlýsingum hennar að mikilvægt væri að til staðar væri breið samstaða um að Íranar mættu ekki nota friðsamlega kjarnorkuáætlun sem yfirvarp tilrauna til að koma sér upp gjöreyðingarvopnum.

Í ferð minni til Bandaríkjanna í október keypti ég bókina American Evita: Hillary Clinton's Path to Power. Þar er fjallað um feril Hillary Rodham Clinton öldungadeildarþingmanns í New York og fyrrum forsetafrúar Bandaríkjanna, bæði sem stjórnmálamanns og eiginkonu stjórnmálamanns. Ekki er síður beint sjónum að persónulegu hliðinni á manneskjunni. Þetta er mjög athyglisverð og vönduð bók. Hef ég verið að glugga í hana allt frá því ég kom heim og er lesturinn mjög áhugaverður. Reyndar er jafnvel erfitt fyrir áhugamenn um bandarísk stjórnmál að kortleggja Clinton-hjónin og persónur þeirra til fulls. Er í bókinni að finna mjög merkilegar lýsingar á þeirri krísu sem hjónaband þeirra gekk í gegnum vegna Lewinsky-málsins á tímabilinu 1998-1999, þegar almenn umræða um það var sem mest. Er mjög merkilegt reyndar að bera saman þessa bók og sjálfsævisögu Hillary, Living History. Báðar eru áhugaverðar en óneitanlega er meira krassandi í fyrrnefndu bókinni og fara þar yfir ýmsa hluti sem Hillary skautar allhressilega yfir, eins og t.d. framhjáhald hennar og eiginmannsins og stöðu tilvistar hjónabands þeirra í kjölfarið. Er merkilegt einnig að kynnast miklum skapköstum Hillary, sem eru allverulega til staðar. Semsagt; spennandi og áhugaverð bók um ævi tveggja stjórnmálamanna sem ætti að henta vel öllum alvöru stjórnmálaáhugamönnum.

Í gær stóð Sjálfstæðisfélag Akureyrar fyrir opnum fundi um umhverfismál á Hótel KEA. Þar fluttu Sigríður Anna Þórðardóttir umhverfisráðherra, og Eyjólfur Guðmundsson lektor við Háskólann á Akureyri, framsögu. Í ræðu sinni fór Sigga yfir það sem hún hefur gert í umhverfisráðuneytinu frá því að hún tók við embætti í september 2004. Umhverfisráðuneytið verður 15 ára gamalt í þessum mánuði og er hún fyrsti ráðherra Sjálfstæðisflokksins í ráðuneytinu. Var ræða hennar fróðleg og hún fór yfir marga mikilvæga málaflokka. Í erindi sínu fjallaði Eyjólfur um auðlindahagfræði og mikilvægi umræðunnar um umhverfismál almennt. Eftir framsögurnar báru fundarmenn fram spurningar og var víða farið yfir og spurt um mörg mikilvæg mál. Sigrún Björk stýrði fundi með glæsibrag. Fundurinn tókst mjög vel og urðu fundarmenn margs vísari um umhverfismálin.

Um kvöldið var þorrablót sjálfstæðisfélaganna á Akureyri svo haldið á Fiðlaranum. Var Sigga heiðursgestur okkar og Halldór Blöndal forseti Alþingis, var veislustjóri. Skemmtum við okkur mjög vel og áttum mjög góða kvöldstund saman. Arnbjörg Sveinsdóttir alþingismaður, var einnig gestur okkar á blótinu. Halldór fór á kostum eins og venjulega og flutti hverja vísuna og gamansöguna á eftir annarri. Haraldur Anton frændi var að vinna á Fiðlaranum í gærkvöldi. Halli verður tvítugur í vor og er alltaf jafn duglegur og stendur sig vel í þjónsnáminu. Við bræðrasynirnir áttum gott spjall í gærkvöldi. Stóð blótið fram á nótt og sungum við og skemmtum okkur vel undir stjórn Reynis Schiöth sem spilaði og stjórnaði söngnum af sinni alkunnu snilld. Þetta var því hið fínasta kvöld og ánægjulegt.

Saga dagsins
1967 Silfurhesturinn, bókmenntaverðlaun dagblaðanna, voru afhend í fyrsta skipti - skáldið Snorri Hjartarson hlaut þau þá. Verðlaunin voru veitt árlega allt til ársins 1974 er þau voru loks lögð niður
1968 Snjódýpt á Hornbjargsvita mældist rúmir 217 sentimetrar, en það var met hérlendis í snjódýpt
1974 Patriciu Hearst, barnabarni fjölmiðlakóngsins William Randolph Hearst, rænt af Symbionese Liberation Army - hún tók síðar þátt í nokkrum glæpaverkum SLA og þurfti að afplána fangelsisdóm
1988 Jóhann Hjartarson sigraði Viktor Kortsnoj í undankeppni einvígis um heimsmeistaratitilinn í skák
1989 Vátryggingafélag Íslands hf. - VÍS - formlega stofnað með sameiningu Brunabótafélags Íslands og Samvinnutryggingar. Hlutur fyrirtækisins á tryggingamarkaðnum er sameiningin tók gildi var 36%

Snjallyrðið
Enn birtist mér í draumi sem dýrlegt ævintýr,
hver dagur, sem ég lifði í návist þinni.
Svo morgunbjört og fögur í mínum huga býr
hver minning um vor sumarstuttu kynni.

Og ástarljóð til þín verður ævikveðja mín,
er innan stundar lýkur göngu minni
þá birtist mér í draumi sem dýrlegt ævintýr,
hver dagur, sem ég lifði í návist þinni.
Tómas Guðmundsson skáld (1901-1983) (Játning)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Donald Rumsfeld varnarmálaráðherra Bandaríkjanna, bauðst tvisvar til að segja af sér embætti er Abu-Ghraib málið var í sem mestum hámæli í fyrrasumar. Þetta kom fram í viðtali bandaríska spjallþáttastjórnandans Larry King við Rumsfeld, sem var sýnt á CNN í gærkvöldi. Í maílok og snemma í júní 2004 skrifaði Rumsfeld tvisvar afsagnarbréf og lagði fyrir George W. Bush forseta Bandaríkjanna. Í bæði skiptin hafnaði forsetinn afsögninni og sagði að Rumsfeld bæri skylda til að sitja áfram á ráðherrastóli og vinna að Íraksmálinu allt til enda. Er umræða um misþyrmingar bandarískra hermanna á íröskum föngum í Abu Ghraib-fangelsinu í Írak stóð sem hæst í fyrrasumar var mjög deilt um stöðu Rumsfelds og einkum tekist á um hvort honum væri sætt í embætti. Veiktist staða hans svo mjög að margir áttu von á að hann yrði að víkja af stóli fyrir forsetakosningar. Svo fór þó ekki og hann sat fram að þeim og var svo skipaður aftur í embættið formlega af forsetanum í byrjun desember 2004, sem kom mörgum að óvörum, eftir allt sem áður hafði gerst. Margir töldu öruggt að skipt yrði um varnarmálaráðherra.

Þrátt fyrir slæma stöðu Rumsfelds og átök tengd honum og embættisverkum hans og hvernig hann hélt á málum í Írak skaðaði það ekki forsetann og hann hlaut endurkjör í embætti. Rumsfeld er orðinn 72 ára gamall og er elsti maðurinn sem hefur setið á ráðherrastólnum, en jafnframt sá yngsti en hann var varnarmálaráðherra í forsetatíð Gerald Ford 1975-1977. Þótti framtíð hans ótrygg vegna þeirra tíðinda að bandarískir hermenn hefðu misþyrmt írökskum föngum í Abu Ghraib. Ekki hafði þó fyrr verið talið að Rumsfeld hefði stigið þetta skref og beinlínis boðist til að víkja, og það tvisvar á svo skömmum tíma. Brugðið var á það ráð frekar að taka Rumsfeld úr kastljósi fjölmiðlanna, með því tókst að einangra skaða málsins og í kjölfarið náði forsetinn endurkjöri í embætti. Greinilegt er að hlutskipti Rumsfeld mun áfram verða óbreytt, hið fyrsta að minnsta kosti. Verður þó að teljast eiginlega útilokað að Rumsfeld muni sitja á ráðherrastóli allt til 20. janúar 2009, er forsetinn lætur af embætti að loknu öðru kjörtímabili sínu. Þá verður Rumsfeld orðinn 77 ára gamall. Hlutverk Rumsfelds mun verða að stjórna áfram starfinu í Írak og væntanlegum aðgerðum vegna stríðsins gegn hryðjuverkum. Ljóst er að utanríkisstefna Bush breytist lítið en jafnvel að hún verði enn ákveðnari, nú þegar dr. Condoleezza Rice er orðin utanríkisráðherra Bandaríkjanna. Greinilegt er því að staða Rumsfeld er tryggari nú en lengi áður, hann kom mjög öflugur inn í stjórn árið 2001 en veiktist vegna Íraksmálsins en hefur náð á skömmum tíma að styrkja stöðu sína. Það að hann hafi svo öflugan stuðning forsetans eflir hans stöðu auðvitað mjög. Það að Rumsfeld hafi tvisvar í raun sagt af sér embætti en því verið hafnað beint af forsetanum, segir margt um sterka stöðu hans.

Alberto Gonzales tók í gærkvöldi formlega við embætti dómsmálaráðherra Bandaríkjanna af John Ashcroft. Hann sór embættiseið í Hvíta húsinu og var það Dick Cheney varaforseti, sem stjórnaði athöfninni. Gonzales er 49 ára gamall og hefur verið einn af helstu lögfræðilegum ráðgjöfum Bush í forsetatíð hans seinustu fjögur árin. Áður var hann dómari við hæstarétt Texas fylkis og einn af helstu lagaspekingum í málum fylkisins. Hann er sonur fátækra innflytjenda og verður fyrsti spænskumælandi dómsmálaráðherra Bandaríkjanna. Gonzales verður 80. dómsmálaráðherra Bandaríkjanna. Hefð er fyrir því að æðstu embættismenn Bandaríkjanna séu yfirheyrðir fyrir þingnefnd áður en þeir eru skipaðir í embætti. Gonzales varð að svara mörgum erfiðum og flóknum spurningum er hann fór fyrir þingnefnd í janúar.

Þingið samþykkti eftir langar og flóknar umræður loks skipan hans. Hlaut hann 60 atkvæði en 36 greiddu atkvæði gegn honum. Er það einn naumasti munur í sögu kosningar um dómsmálaráðherraefni Bandaríkjanna. Er líklegt að hann verði álíka umdeildur og forveri hans í embætti. Ashcroft var alla tíð mjög umdeildur og deilt var mjög á verk hans, orð og ákvarðanir meðan hann gegndi embættinu. Flest ráðherraefni forsetans hafa nú verið samþykkt. Rice er tekin við sem utanríkisráðherra, Margaret Spellings er orðin menntamálaráðherra, Michael Leavitt er orðinn heilbrigðisráðherra, Mike Johanns er orðinn landbúnaðarráðherra, Samuel Bodman er tekinn við embætti sem orkumálaráðherra, og Jim Nicholson er orðinn ráðherra hermála. Eftir er að samþykkja skipan Michael Chertoff sem ráðherra heimavarnarmála, og Carlos Gutierrez sem ráðherra viðskiptamála. Er líklegt að skipan þeirra komist í gegn í næstu viku. Þá loks verður ríkisstjórn forsetans orðin fullskipuð eftir uppstokkunina í kjölfar forsetakosninganna. 9 ráðherrar í fyrri stjórn viku, sem er hið mesta frá því að Richard Nixon skipti út 9 ráðherrum eftir kosningasigur sinn árið 1972.

Punktar dagsins

Varla hafði ég fyrr sent inn punkta mína í gær og upphófst sú umræða að hálfu spekúlanta í stuðningsmannahópi Ingibjargar Sólrúnar um að niðurstaða skoðanakönnunar Fréttablaðsins leiddi til þess að Össur ætti að íhuga að draga sig til baka í formannsslag Samfylkingarinnar. Eins og flestir sjá er um spunamennsku að ræða að þekktum meiði úr innsta hring stuðningsmannasveitar ISG til að koma í veg fyrir að hún þurfi að fara í kosningu gegn samherja sínum. Hefur hún aldrei þurft að fara í slag beint um embætti eða stöðu innan eigin raða, fengið allt á silfurfati, þannig að þetta er auðvitað ný staða fyrir hana. Vissulega er staða Össurar eitthvað veikari en ánægjulegt er að sjá það á vef hans að hann ætlar ekki að láta deigan síga og heldur ótrauður áfram. Hann ætlar semsagt að tryggja okkur pólitískum áhugamönnum næg umræðuefni fram á vorið og spekúleringar um stöðu sína og ISG í slagnum. Össur er beittur á vef sínum og segir þar um könnunina: "Þessa nýju tegund könnuna sem Baugsveldin í fréttamiðlun hafa tekið upp kalla ég gisk. Prófessorinn, sem ekki var að hylja hvorn hann studdi á bak við fræðilegt yfirbragð sagði að yfirburðir Sólrúnar væru slíkir að stuðningsmenn hennar gætu nú hallað sér makindalega aftur því sigurinn væri nánast í höfn. Rifja ég nú upp orð Xin Tsui hershöfðingja og spekings frá Chang tímabilinu: Erfiðasti andstæðingurinn er sá sem oftast er talinn sigraður." Enginn bilbugur á Össuri greinilega.

Í dag birtist í Fréttablaðinu skoðanakönnun um fylgi stjórnmálaflokkanna. Ef marka má þessa könnun bætir Sjálfstæðisflokkurinn við sig þingmanni frá seinustu kosningum. Það má auðvitað ekki gleyma því að flokkurinn hefur verið í stjórn í 14 ár samfellt. Miðað við það má telja gengi flokksins með ólíkindum gott, enda þess engin fordæmi í íslenskri stjórnmálasögu að flokkur sé svo lengi samfellt í forystu ríkisstjórnar og fá fordæmi að flokkar sitji í stjórn samfellt eins og Sjálfstæðisflokkurinn að undanförnu. Staða Samfylkingarinnar rokkar til og frá og eru stóru flokkarnir nú jafnir. Auðvitað vildum við sjálfstæðismenn fá meira fylgi en þetta. Annars liggur fylgistap stjórnarmeirihlutans Framsóknar megin og eflaust eru menn þar farnir aldeilis að hugsa sinn gang. En það er auðvitað að óbreyttu langt í þingkosningar og margt getur gerst á þeim 27 mánuðum sem þangað til munu líða. Annars finnst mér þessi könnun ekki ósvipuð því og var sýnt í febrúar 2003 og allir töldu öll sund vera að lokast fyrir Framsóknarflokkinn og voru farnir að telja hann af. Reyndin varð sú að hann endaði í oddaaðstöðu og réði stjórnarmyndun.

Horfði í gærkvöld á The Contender, vandaðan og vel gerðan pólitískan spennutrylli, eins og þeir gerast bestir. Þar er sögð sagan af því er Jackson Evans forseti Bandaríkjanna, tekur þá örlagaríku ákvörðun að tilnefna fyrstu konuna, öldungadeildarþingmanninn Laine Hanson, sem varaforsetaefni sitt er sitjandi varaforseti Bandaríkjanna fellur frá rétt fyrir lok seinna kjörtímabils forsetans. Hann sér í því tvenna möguleika, báða mjög góða fyrir sig og arfleifð sína. Hann yrði með því fyrsti forseti Bandaríkjanna til að útnefna konu sem varaforseta sinn og hann yrði með því öruggur partur af stjórnmálasögu sinnar samtíðar, einnig gæti hann tryggt ítök síns flokks áfram í Hvíta húsinu eftir forsetatíð sína, ef hún næði kjöri sem eftirmaður hans. Er val forsetans á henni hefur verið tilkynnt opinberlega koma fram gögn sem greina í smáatriðum frá afar frjálslegum kynferðislegum athöfnum hennar á yngri árum sínum og með því kemst allt í uppnám þar sem öldungadeild Bandaríkjaþings (sem þarf að staðfesta varaforsetaefni sitjandi forseta) telur slíkt vart hæfa tilvonandi varaforseta Bandaríkjanna.

Meðal þeirra sem ganga lengst fram í andúð sinni á vegtyllu hennar er repúblikaninn Shelly Runyon, en honum er mjög í nöp við hana og ekki síst fortíð hennar. Hann ákveður að reyna hvað sem hann getur til að spilla fyrir framavonum hennar. Við tekur óvæginn og vægðarlaus hráskinnaleikur sem getur tekið á sig allar myndir og það kemur að því að enginn er óhultur, hvorki varaforsetaefnið né sitjandi forseti og valdhafar í Hvíta húsinu. Hér smellur allt saman til að skapa hina einu sönnu pólitísku spennumynd. Leikstjórn Rod Lurie, handritið, tónlistin, kvikmyndatakan og leikurinn eru hreint afbragð. Joan Allen fer á kostum í hlutverki varaforsetaefnisins, var tilnefnd til óskarsverðlauna fyrir leik sinn. Sama má segja um Jeff Bridges sem er flottur í hlutverki forsetans. En senuþjófurinn er Gary Oldman sem er frábær í hlutverki klækjarefsins Runyon sem reynir ALLT til að koma fyrir skipan Hanson í embættið. Oldman hefur aldrei leikið betur á sínum magnaða ferli. Semsagt; kraftmikil, spennandi, vönduð, vel leikin og raunsæiskennd úrvalsmynd sem nefnir hlutina réttum nöfnum. Þeir sem hafa ekki séð hana og hafa áhuga á stjórnmálum, drífið endilega í því!

Klukkan 16:30 verður opinn fundur um umhverfismál á Hótel KEA sem Sjálfstæðisfélag Akureyrar stendur fyrir. Þar munu Sigríður Anna Þórðardóttir umhverfisráðherra, og Eyjólfur Guðmundsson lektor við Háskólann á Akureyri, hafa framsögu. Farið verður yfir umræðuna um sjálfbært Ísland. Hvernig miðar okkur í því verkefni? Er eitthvað til í umhverfisvænni stóriðju? Er hægt að nýta náttúruauðlindir á hagkvæman hátt? Þessar spurningar og margar fleiri munu eflaust koma upp. Fundarstjóri verður Sigrún Björk Jakobsdóttir bæjarfulltrúi. Í kvöld munu svo sjálfstæðisfélögin á Akureyri og í Eyjafirði hafa þorrablót sitt. Heiðursgestir okkar verða Sigga og eiginmaður hennar, sr. Jón Þorsteinsson. Veislustjóri verður Halldór Blöndal forseti Alþingis og leiðtogi Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi. Það er því framundan skemmtilegt síðdegi og góð skemmtun í kvöld í góðum félagsskap sjálfstæðisfólks.

Saga dagsins
1789 George Washington kjörinn fyrsti forseti Bandaríkjanna - Washington lést 14. desember 1799
1947 Ríkisstjórn undir forsæti Stefáns Jóhanns Stefánssonar tók við völdum - sat við völd í tæp 3 ár
1968 Fárviðri gekk yfir Vestfirði og var veðurofsinn mestur á Ísafjarðardjúpi. Heiðrún II frá Bolungarvík fórst með sex mönnum. Varðskipið Óðinn bjargaði átján manna áhöfn breska togarans Notts County sem strandaði við Snæfjallaströnd. Annar breskur togari, Ross Cleveland, sökk og fórust með honum alls nítján manns, en aðeins einn, Harry Eddom, fannst á lífi eftir hrakningar í tvo daga
1969 Yasser Arafat verður leiðtogi PLO (Palestine Liberation Organization). Arafat var kjörinn forseti heimastjórnar Palestínu 1996. Hann gegndi báðum embættum allt til dauðadags, 11. nóvember 2004
1969 Gamanleikkonan Thelma Ritter lést úr hjartaáfalli, 63 ára að aldri. Ritter var ein af virtustu gamanleikkonum Bandaríkjanna á 20. öld og verður alla tíð ógleymanleg fyrir leik sinn í t.d. A Letter to Three Wives, All About Eve og Rear Window. Tilnefnd til óskarsverðlauna 6 sinnum en vann ekki

Snjallyrðið
Þegar sumarið
finnur nístandi nál vetrarins
liðast þokan eftir dalnum
breyðandi gleymsku
yfir minningarnar sem þú aðeins sérð
og þú sérð aðeins,
seinasta augnablikið.

Augu þín,
sem sögðu mér meira en orðin
líta spyrjandi á mig.
En ég les ekki eins vel og ég gerði.
Samt les ég úr þeim,
ég les úr þeim,
seinasta augnablikið.
Bubbi Morthens (Seinasta augnablikið)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
George W. Bush forseti Bandaríkjanna, flutti árlega stefnuræðu sína í nótt í báðum deildum Bandaríkjaþings. Aðalefni ræðunnar voru heilbrigðismálin, eins og flestir höfðu búist við. Mikið hafði verið rætt um þau mál í kosningabaráttunni í fyrra og almennt hafði verið talið í umræðu seinustu vikna, samhliða embættistöku forsetans, að hann myndi leggja fyrir þingið róttækar breytingar í málaflokknum. Kom það vel fram í ræðunni. Hyggst forsetinn gera róttækar breytingar á lífeyriskerfi landsins en hann sagði ellilífeyrissjóðina stefna að óbreyttu í þrot. Fór hann ítarlega yfir stefnu sína í málaflokknum og kom fram í ræðunni að hann vilji að yngra fólk á vinnumarkaði breyti hluta af skattfé sínu í fjárfestingarreikninga svo tryggja megi með bestum hætti að fólk fái eftirlaun þegar það hættir að vinna við eftirlaunaaldur. Reiknað hefur verið út að Bandaríkin muni fljótlega þurfa að láta meira fé af hendi rakna í almannatryggingasjóði landsins en ríkið fær almennt í skatttekjur sínar. Að óbreyttu muni slík þróun blasa við innan nokkurra ára, ef marka má ummæli forsetans. Vakti þessi boðskapur hörð viðbrögð og sá sögulegi atburður varð að nokkrir þingmenn púuðu á hann. Breytingar á lífeyriskerfinu munu leiða til harðvítugra pólitískra deilna og má búast við miklum átökum þegar um þeir verður rætt í þinginu á næstunni.

Hafa breytingar á lífeyriskerfinu í gegnum tíðina þótt viðkvæmt efni, en ljóst er að Bush leggur ótrauður í átök við demókrata í öldungadeildinni, sem hafa mótmælt harðlega en eru vængbrotnir eftir tvo slæma kosningaósigra í þingkosningunum 2002 og 2004. Forsetinn kom ennfremur vel inn á utanríkis- og varnarmálin, þá málaflokka sem mestan svip settu á fyrra kjörtímabil hans og ekki síður forsetakosningarnar í nóvember. Sagði hann að mikilvægt væri að berjast með sama krafti gegn hryðjuverkaöflum og ekki mætti sofna á verðinum. Atburðir seinustu ára ættu að vera bandaríkjamönnum hvatning til að fylgjast vel með stöðu mála. Vék forsetinn lítið að Íraksmálinu og talaði hann ekki um mögulegan brottflutning hersins frá landinu í kjölfar þingkosninganna 30. janúar sl. Sagði hann mikilvægt að haldið væri áfram á þeirri braut að stuðla að frelsi og lýðræðisþróun í Mið-austurlöndum. Vék forsetinn sérstaklega að því að mikilvægt væri að stuðla að friði milli Palestínu og Ísraels. Sagðist hann ætla að fara fram á 350 milljóna dala stuðning frá Bandaríkjaþingi til þess að styðja nýja stjórn Palestínumanna, undir forsæti Mahmoud Abbas. Væri það markmið sitt að tryggja að friður kæmist á og takmarkið að mynda tvö lýðræðisríki, Ísrael og Palestínu, hlið við hlið í sátt og samlyndi. Myndu Bandaríkjamenn leggja sitt að mörkum til að tryggja farsæla lausn. Vék forsetinn stuttlega að kosningum í Írak og Palestínu og tjáði ánægju sína með fyrirkomulag þeirra og niðurstöðu. Gagnrýndi hann harðlega Írana, Sýrlendinga og Norður-Kóreu, sem þykir til marks um mikla spennu í samskiptum við þessi lönd og gaf byr undir báða vængi orðrómi sem andstæðingar hans hafa magnað upp að hann hyggi á innrás í þessi lönd á kjörtímabilinu.

Í vönduðum fréttaskýringaþætti Sjónvarpsins, Í brennidepli, að kvöldi sunnudagsins 23. janúar var fjallað um málefni aldraðra. Fór Páll Benediktsson helst yfir hvernig staða fólks breyttist við það að þurfa að yfirgefa eigið heimili og fara inn á stofnun og njóta þar umönnunar. Margir telja það óneitanlega breyta lífi sínu og viðkomandi missi með því mikilvæga stjórn á eigin lífi og helstu daglegu athöfnum: fólk ráði ekki hvenær það fari í bað, hvenær borðaður sé matur og hvað sé í matinn og fleiri slíkir þættir. Var rætt við öldrunarsálfræðinga og sérfræðinga í málefnum aldraðra og ennfremur fólk sem dvelur á öldrunarstofnunum, í þessu tilfelli á Hrafnistu og Grund í Reykjavík. Var þetta mjög fróðleg samantekt og vakti eflaust marga til hugsunar um þessi mál. Það er einkum athyglisvert fyrir yngra fólk að kynna sér þessi mál frá þessum ólíku sjónarhornum. Fyrir okkur sem höfum átt ömmu eða afa á slíkri stofnun er lífsmynstrið þar vel kunnugt. Annars er aldrei í raun hægt að setja sig í spor fólks sem verður að fara frá heimili sínu og lúta lögmálum stórs heimilis á borð við öldrunarstofnanir.

Var samantektin því gagnleg og fræðandi til að fólk geti betur séð aðstæður fólks, þeirra sjónarmið og skoðanir fleiri á þessu. Í gær voru málefni aldraðra rædd á þingi. Þar kom fram í svari Jóns Kristjánssonar heilbrigðisráðherra, að nærri þúsund einstaklingar, sem dvelja á öldrunarstofnunum landsins, verða að deila herbergjum með öðrum að frátöldum þá fólki í sambúð. Eru þetta að mínu mati nokkuð sláandi tölur, ég þóttist vita að talan væri allhá miðað við að unnið væri að því að stokka þetta upp. En óhætt er að segja að ótrúlega margir verði að gera sér það að góðu á öldrunarstofnunum að deila herbergi með öðrum, er þetta alltof há tala. Kom þó fram í máli ráðherra að stefnt sé að því að sem flestir aldraðir á stofnunum muni hafa eigið herbergi og nauðsynlegt sé að fylgja þeirri stefnu fast eftir. Tek ég undir þetta mat Jóns. Er sérstaklega sláandi að sjá að í öldrunarstofnunum sem eru innan við 20 ára gömul sé slík staða uppi. Er þetta ótækt ástand. Tek ég undir það mat sem fram kom í þingumræðunni að banna eigi hreinlega með lögum að aldraðir þurfi að deila íbúð eða herbergi með öðrum en maka eða sambýlingi. Sagði ráðherra í svörum sínum að reynt sé eftir fremsta megni að vinna að því að þetta sé viðhaft, að allir hafi einstaklingsherbergi. Staða mála er engu að síður ómöguleg og vinna verður að meiri krafti að þessu.

Punktar dagsins

Ef marka má könnun Fréttablaðsins í dag mun Ingibjörg Sólrún Gísladóttir vinna Össur Skarphéðinsson með yfirburðum í formannskjöri Samfylkingarinnar í maí. Ef aðeins er tekið mið af flokksfólki styðja 77% framboð Ingibjargar en aðeins 21% framboð Össurar. Þessar tölur hljóta að vera nokkur vonbrigði fyrir Össur, eins og staða mála hefur verið. Er um mjög mikið áfall að ræða fyrir forsvarsmann stjórnarandstöðu sem verið hefur áberandi í virkri umræðu í samfélaginu og hlýtur að teljast viss áfellisdómur Samfylkingarmanna yfir leiðtoga sínum. Greinilegt er að það er á brattann að sækja fyrir hann í þessum slag og minnkandi líkur á að hann nái að veita Ingibjörgu öfluga mótspyrnu í þessum harða slag. En eflaust mun Össur reyna að gefa í og leggja allt sitt í slaginn. Annars vaknar óneitanlega sú spurning hvort þessi könnun sé sett fram til að sýna lítinn stuðning við Össur og fá hann til að draga framboð sitt til formennsku til baka, svo Ingibjörg yrði formaður án átaka. Eins og allir vita sem fylgjast með pólitík hefur Ingibjörg aldrei þurft að berjast um nein embætti eða vegtyllur við samherja sína og því er staðan henni framandi. En nú reynir á hvort Össur haldi fast við sitt, þrátt fyrir þessa könnun.

Mikið hefur verið deilt seinustu mánuði um kvikmynd Michael Moore, Fahrenheit 9/11. Þar fjallaði hann á mjög einhliða máta um Bush-stjórnina og verk hennar og tók staðreyndir úr samhengi og skeytti eigin mati og afstöðu til málanna inn á milli. Sumir aðilar kepptust við að kalla þetta heimildarmynd og töldu hana unna með markvissum og merkilegum hætti. Ég get ómögulega tekið undir það. Ég hef fylgst með kvikmyndum og kvikmyndagerð með miklum hætti í tæpa tvo áratugi og get ekki með nokkru móti kallað þessa mynd annað en áróðursmynd gerða útfrá einni skoðun, einu hugarfari og samansafni neikvæðra hliða úr einni átt. Heimildarmynd tel ég vera mynd sem gerð er frá mörgum áttum, rætt við ólíka aðila um efni og leitast við að taka fyrir mörg sjónarhorn á sama hlutnum. Allir sem sjá þessa mynd sjá fljótt að hér er aðeins eitt sjónarhorn á hlutina. Ég hefði mikinn áhuga á að vita hvað hefði gerst í Bandaríkjunum hefði Ann Coulter eða Rush Limbaugh ákveðið að gera heimildarmynd um John Kerry, herferil hans eða þingmannsferil í öldungadeildinni frá einni hlið fyrir seinustu kosningar.

Væntanlega hefðu þeir sem lofsyngja þessa mynd Moore fordæmt slíka mynd eða það sjónarhorn. Engum blandast hugur um að Moore og Ann Coulter eru umdeild vegna skoðana sinna og umfjöllunarefni þeirra og sjónarhorn á viðfangsefnið helgast af skoðunum þeirra. Moore lagði fram þetta einhliða sjónarhorn til að vega að forsetanum á kosningaári og vekur máls á einhliða áróðri til að ráðast að honum. Einhliða sýn á eitt mál getur seint talist heimildarmynd eða djúp sýn á viðfangsefni. Ég tel rétt að allir hafi rétt á að tjá sínar skoðanir og gera það með þeim hætti sem hentar best. Einum hentar að skrifa bækur, öðrum að gera kvikmynd, hinum að vera með pistlaskrif og svo framvegis. Óendanleg tjáningarform eru til. Þeim sem hafa áhuga á pólitík, hvet ég til að skoða kvikmyndina Fahrenhype 9/11. Þar er mynd Moore tekin í gegn og beint öðru sjónarhorni að henni og vinnslunni að henni. Hvet alla til að sjá hana, er bæði í bíó á næstunni og svo er hægt að kaupa hana á DVD á t.d. Amazon og fleiri vönduðum vefum.

Í gærkvöldi horfði ég á kvikmyndina Groundhog Day með Bill Murray. Átti hún vel við í gær, enda 2. febrúar vettvangur myndarinnar. Þann dag er alltaf mikið um að vera í smábænum Punxsutawney í Philadelphia. Þá er múrmeldýr dregið út úr holu snemma að morgni og með því er spáð fyrir um veðrið út veturinn og vorkomuna. Múrmeldýradagurinn hefur verið haldinn hátíðlegur í bænum í 118 ár. Groundhog Day fjallar um veðurfræðinginn Phil Connors. Hann er með nettum orðum sagt egóisti og algjör besservisser. Einn dag þarf hann að fara í vinnuleiðangur til að fylgjast með Múrmeldýrsdeginum. Þetta er fjórða skiptið sem að Phil fer í þennan leiðangur og er hann ekki í uppáhaldi hjá honum. Hann ætlar að drífa sig strax heim aftur seinna um daginn til að komast úr þessu skítaplássi, eins og hann telur það vera.

Þegar hann er búinn að taka upp athöfnina frægu drífur hann sig með starfsliðinu en þá kemur upp að það er orðið ófært. Þá verður hann að snúa aftur til smábæjarins og gistir þar um nóttina. Þegar hann vaknar þar næsta dag fattar hann að hann upplifir sama daginn aftur og aftur.... Er óhætt að fullyrða að hann lifi daginn oftar en góðu hófi gegni. Frábær mynd sem fellur vel allavega í minn kaldlynda húmor. Hef alltaf haft gaman af henni. Bill Murray fer á kostum í hlutverki Phil Connors. Andie MacDowell og Chris Elliot eru einnig alveg frábær. Handritshöfundar standa sig vel og fara vel með þessa frábæru hugmynd. Harold Ramis er einn af mínum uppáhalds grínmyndaleikstjórum og leikstýrir hann hér að venju mjög vel. Groundhog Day er hugljúf, bráðskemmtileg og fyndin mynd sem hentar alltaf vel.

Horfði á Íslensku tónlistarverðlaunin áður en ég horfði á myndina. Leist vel á niðurstöðu þeirra. Vestfirski tónlistarmaðurinn Mugison kom, sá og sigraði á verðlaunaafhendingunni og hlaut alls fern verðlaun: fyrir bestu poppplötuna, besta lagið, Murr Murr, besta plötuumslagið og sem vinsælasti flytjandinn og var í síðastnefnda flokknum kosinn af lesendum vísir.is. Ragnheiður Gröndal hlaut tvenn verðlaun: var valin besta söngkona ársins og plata hennar var valin besta dægurlagaplata ársins. Reggíhljómsveitin Hjálmar hlaut verðlaun fyrir bestu rokkplötuna og að vera bjartasta vonin.

Páll Rósinkranz var valinn söngvari ársins en hljómsveitin Jagúar flytjandi ársins. Sammi í Jagúar var valinn flytjandi ársins í jazzflokki. Jagúar hlaut verðlaun fyrir bestu plötuna í jazzflokknum og Jagúar var valin flytjandi ársins í popp,- rokk- og dægurtónlistarflokki. Í flokknum ýmis tónlist vann Ellen Kristjánsdóttir íslensku tónlistarverðlaunin fyrir plötuna Sálmar, sem var mest selda plata síðasta árs. Helga Ingólfsdóttir hlaut heiðursverðlaunin fyrir æviframlag sitt til tónlistar. Helst var ég ósáttur við að lag Bubba, Fallegur dagur, var ekki valið lag ársins. Frábært lag, hiklaust eitt af því besta sem Bubbi hefur gert.

Saga dagsins
1937 Sérstök norðurljós, almennt nefnd Norðurljósahjálmur, sáust á lofti í Eyjafirði í fyrsta og eina skiptið á Íslandi á 20. öld. Þessu var lýst sem magnaðri birtu sem lýsti upp næturhúmið í allar áttir
1944 Hótel Ísland, sem þá var stærsta timburhús í Reykjavík, brann til kaldra kola - einn maður fórst
1959 Tónlistarmennirnir Buddy Holly og Ritchie Valens láta lífið í flugslysi í Clear Lake í Iowa - báðir voru þeir þá á hátindi ferils síns. Þeirra var minnst í ódauðlegu lagi Don McLean, American Pie, 1972
1975 Lagahöfundurinn og gítarleikarinn Gunnar Þórðarson, hlaut listamannalaun - hann varð fyrstur popptónlistarmanna til að hljóta slíkan heiður. Hefur almennt verið nefndur afi íslenska rokksins
1991 Eitt mesta fárviðri í manna minnum gekk yfir landið - eignatjón var alls á annan milljarð króna en engin alvarleg slys. Langbylgjumastur sem staðið hafði í rúm 60 ár á Vatnsendahæð fauk um koll

Snjallyrðið
Til eru fræ, sem fengu þennan dóm:
Að falla í jörð, en verða aldrei blóm.
Eins eru skip, sem aldrei landi ná,
og iðgræn lönd, er sökkva í djúpin blá,
og von sem hefur vængi sína misst,
og varir, sem að aldrei geta kysst,
og elskendur, sem aldrei geta mæst
og aldrei geta sumir draumar ræst.
Til eru ljóð, sem lifna og deyja í senn,
og lítil börn, sem aldrei verða menn.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Til eru fræ)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Bill Clinton fyrrum forseti Bandaríkjanna, var í gær útnefndur af Kofi Annan framkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna, til að hafa yfirumsjón með uppbyggingarstarfi stofnunarinnar vegna hamfaranna við Indlandshaf á öðrum degi jóla. Mun hlutverk Clintons einkum verða að liðka fyrir samningum á milli yfirvalda og uppreisnarmanna í Indónesíu og á Sri Lanka. Mun Clinton verða sérstakur erindreki Annan og stofnunarinnar á svæðinu. Clinton er ætlað að sinna þessu verkefni eins lengi og þörf er á og mun ekki sinna öðru þann tíma. Tekur við þessu hlutverki formlega í næsta mánuði. Hefur hann komið nálægt þessu verkefni áður, en hann var skipaður af George W. Bush forseta Bandaríkjanna, til að vinna að fjáröflun vegna hamfaranna ásamt George H. W. Bush forvera sínum á forsetastóli. Hefur þessi skipan mála gefið þeim orðrómi að Clinton muni sækjast eftir embætti framkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna, er Annan lætur af embætti í árslok 2006, byr undir báða vængi. Hefur þessi umræða verið lengi til staðar en margir telja að Annan vilji að Clinton taki við af sér.

Var þess ekki lengi að bíða að viðbrögð kæmu við þessari skipan mála. Jesse Helms fyrrum öldungadeildarþingmaður, sendi frá sér bréf þar sem hann harmar þessa skipan mála. Er hann mjög ósáttur við að Clinton sé fenginn í þetta verkefni og varar sterklega við því að Clinton verði eftirmaður Annans í embætti og verði áberandi í starfi stofnunarinnar. Er þetta í fyrsta skipti sem Helms verður áberandi í kastljósi fjölmiðla, frá því að hann vék af þingi í janúar 2003, eftir að hafa setið þar í þrjá áratugi og verið mjög valdamikill og leiðandi í hópi íhaldssamra hægrimanna í þinginu. Helms hefur lengi haft illan bifur á Clinton og litlir kærleikar þeirra á milli. Er þar einkum vísað til siðferðislegra mistaka Clintons í embætti, sem öllum eru kunnar. Fór það ekki leynt meðan Clinton sat á forsetastóli og Helms var áberandi í forystu voldugra þingnefnda. Í bréfinu sem Helms ritaði segir svo: "I'm sure you might agree that putting a left-wing, undisciplined and ethically challenged former President of the United States into a position of such power would be a tragic mistake". Er þar að finna harkalega árás að skipan Clintons og minnist hann þar á tilraunir valdamikilla demókrata til að búa í haginn fyrir Clinton sem framkvæmdastjóraefni fyrir SÞ. Nefnir hann þar að öldungadeildarþingmennirnir Hillary Rodham Clinton (eiginkona forsetans fyrrverandi), John Kerry og Edward Kennedy og fleiri róttækir vinstrimenn, eins og hann kallar þá í bréfinu, hafi reynt af krafti að búa í haginn fyrir Clinton í þessa stöðu og hvetur hann Bush forseta, til að sporna gegn því. Helms minnir því hressilega á sig og skýtur um leið föstum skotum að Clinton og forystumönnum demókrata í þinginu um leið.

Jóhannes Páll páfi II var lagður inn á Gemelli-sjúkrahúsið í Róm í gærkvöld, en hefur þó ekki verið sagður í lífshættu. Mun hann vera með flensu og hafa fundið fyrir öndunarerfiðleikum vegna vatnsmyndunar og sýkingar í lungum. Er þetta almennur fylgikvilli þess er eldra og veikbyggðara fólk fær kvefpestir. Hann er þó ekki á gjörgæsludeild, en er sagður veikburða og hafa þurft á læknisumönnun að halda. Páfi hefur verið mjög veikbyggður seinustu ár, eins og vel er kunnugt. Þjáist hann af ýmsum sjúkdómum, eftir því sem heimildir herma. Nægir þar að nefna Parkinsons-veiki og liðagigt auk öldrunarsjúkdóma, sem er almennur fylgikvilli hjá fólki á þessum aldri. Jóhannes Páll II páfi verður 85 ára í maí. Hann hefur nú setið á páfastól í tæp 27 ár, frá 16. október 1978. Sat hann lengst allra páfa á 20. öld og einungis tveir páfar hafa setið lengur en hann, þeir Pius IX og St. Peter.

Pólverjinn Karol Wojtyla var fyrsti páfinn í 455 ár sem ekki var Ítali. Páfi hefur haldið fast við stefnu sína þrátt fyrir sífellt hrakandi heilsu. Enginn vafi er á að þrátt fyrir farsæla setu á páfastóli er Jóhannes Páll II umdeildur páfi. Fylgismenn hans staðhæfa að hann hafi átt drjúgan þátt í endalokum kommúnismans með baráttu sinni fyrir frelsi og mannlegri reisn í Póllandi og öðrum A-Evrópuríkjum. Andstæðingar hans segja að páfi hafi hrakið milljónir manna úr kaþólsku kirkjunni með íhaldssemi. Hann sé andvígur því að konur gegni prestþjónustu, hann leggist gegn getnaðarvörnum, ástarsamböndum samkynhneigðra og því að prestar kvænist. Hann sé gamaldags fulltrúi gamalla tíma og leggist alfarið gegn allri framþróun og sé andvígur mikilvægum mannréttindaatriðum. Stuðningsmenn hans segja að páfi sé kraftmikill málsvari mannréttinda og styðji "réttar" mannlegar áherslur, eins og þeir segja. Þrátt fyrir slæmt heilsufar hyggst Páfi sitja á stóli til dauðadags og vísar á bug að hann víki vegna heilsubrests. Það sé hans sannfæring að aðeins Guð geti bundið enda á það verkefni sitt að þjóna í embætti sínu kaþólsku fólki. Ef marka má stöðu mála má búast við að sífellt styttist í að kardinálarnir verði að velja eftirmann páfa, sem gæti leitt til mikilla valdaátaka.

Punktar dagsins

Eins og fram kom í skrifunum í gær eru væringar innan Framsóknarflokksins í Kópavogi. Sást það best af aðalfundi framsóknarkvenna í bænum, en þar var smalað inn fólki úr jafnvel öðrum sveitarfélögum til að steypa sitjandi stjórn af stóli og ná fram nýjum meirihluta til að styrkja Sigurbjörgu Vilmundardóttur inn í stjórn og efla hana í slag gegn öðrum bæjarfulltrúum næst (en hún varð bæjarfulltrúi í stað Sigurðar Geirdal). Sama hefur nú gerst með ungliðafélagið þar. Ef marka má fréttirnar í dag voru harkaleg átök þar í gær, en 63 ungliðar gengu í félagið þar í gær, hvorki meira né minna. Er greinilega mikil valdabarátta í gangi. Birtir Fréttablaðið kostulega lýsingu um það sem fram fór bakvið tjöldin innan flokksins í bænum í gær fyrir aðalfundi ungliðanna, sem var ekki síður dramatískur að upplagi og kvenfélagsfundurinn. Bæjarfulltrúinn Ómar Stefánsson (sem er formaður framsóknarfélagsins í bænum) og varaþingmaðurinn Páll Magnússon (sem fékk konu sína til að stjórna valdataflinu í kvenfélaginu) tókust þar á um áhrif í ungliðafélaginu. Bæjarstjórinn, Hansína Ásta, mætti þar sérstaklega til að ræða málin. Sátt náðist um að deila völdum innan ungliðafélagsins, svo bæði öfl séu sátt, en við blasti að andstæðingar Páls hefðu náð yfirtökum í baráttunni, áður en samið var.

Þessi mikla innansveitarkróníka og valdatafl hjá framsókn snýst um völdin í bæjarstjórnarflokknum. Er eflaust verið að takast á um yfirráð yfir fulltrúaráðinu þar, sem er auðvitað lykill að völdum og áhrifum þar innanborðs, en flestum er kunnugt um valdataflið um bæjarstjórastól Sigurðar Geirdal, eftir að hann lést sviplega undir lok síðasta árs. Sigurður hafði leitt Framsókn í bænum í einn og hálfan áratug og verið afgerandi leiðtogi þar. Benti flest til þess að hann myndi hætta í bæjarmálunum í komandi kosningum en ná að leiða málin til lykta þar með sínum hætti. Svo fór ekki, með andláti hans varð flokkurinn leiðtogalaus og engin sátt um forystumenn t.d. í komandi kosningum og átök bein um bæjarstjórastólinn eftir hans dag. Öll átökin eru komin upp á borðið, nú rúmu ári fyrir sveitarstjórnarkosningar. Hansína, Una María og Ómar hafa bundist samtökum um að leiða forystuna fyrir næstu kosningar en Páll og Sigurbjörg vilja sækja fram til forystu, gegn þeim. Hætt er við að átök verði mikil innan fulltrúaráðsins í bænum að óbreyttu er nær dregur kosningum. Svo ganga þær sögur hátt að Árni Magnússon stefni að leiðtogastól Sivjar Friðleifsdóttur í Suðvesturkjördæmi, enda sæti hans í Reykjavík norður langt í frá tryggt. Um sé því að ræða mikið valdatafl.

Samkvæmt könnun Gallups er meirihluti þjóðarinnar, rúmlega 59%, hlynnt sölu bjórs og léttvíns í matvöruverslunum en andvíg sölu á sterku víni í matvöruverslunum. Aðeins rúmlega 13% þjóðarinnar eru hlynnt sölu á sterku víni í matvöruverslunum. Karlar virðast vera frekar hlynntari sölu áfengis í matvöruverslunum en konur. Um 64% karla eru hlynnt sölu léttvíns og bjórs en þetta hlutfall er 55% meðal kvenna. Samkvæmt könnuninni er einn af hverjum fimm körlum hlynntur sölu á sterku víni í matvöruverslunum, en aðeins 7% kvenna. Eins og fram kemur í niðurstöðum Gallup er mikill stuðningur við málið í hópi yngra fólks. Tæp 80% fólks á aldrinum 18-34 ára eru hlynnt sölu bjórs og léttvíns í matvöruverslunum. Þessi niðurstaða er mikið ánægjuefni.

Það hefur lengi verið mikið baráttumál okkar ungra sjálfstæðismanna, sérstaklega mikið baráttumál mitt, að allavega léttvín og bjór fari í matvöruverslanirnar. Persónulega vil ég þó ganga alla leið og stokka upp ÁTVR og leita leiða við að áfengi fari að öllu leyti í matvöruverslanir. Niðurstöður þessarar könnunar koma mér ekki á óvart, enda hef ég ávallt talið að meirihluti fólks vilji geta verslað bjórinn t.d. í matvöruverslunum. Eitthvað virðast þingmenn vera ólíkrar skoðunar um einkaleyfi ÁTVR. Fróðlegt er að skoða á vef SUS svör þingmanna við einföldum spurningum okkar í stjórn SUS. Sumir slá alveg úr og í og geta ekki komið með afstöðu sína en margir eru auðvitað flutningsmenn og ötulir stuðningsmenn þingmáls sem nú er fyrir þinginu, sem ber að fagna. Hvet alla til að skoða þessi svör!

Horfði á hluta bæjarstjórnarfundar eftir dægurmálaþættina. Að því loknu horfði ég á kvikmyndina Gandhi. Sannkallaður kvikmyndarisi sem greinir frá lífi og starfi Mahatma Gandhi og stjórnmálaþróuninni á Indlandi fyrir og eftir sjálfstæðisyfirlýsinguna 1948. Rakinn er ferill þessarar frelsishetju Indverja allt frá því að hann byrjar stjórnmálaþáttöku sína, fátækur lögfræðingur í Afríku, og allt þar til að hann verður alþjóðleg friðarhetja fyrir mannúðarskoðanir sínar og friðsamar mótmælaaðferðir allt þar til fullnaðarsigur vinnst. Ben Kingsley fer á kostum í hlutverki frelsishetjunnar og er ótrúlega líkur fyrirmyndinni og er einstaklega heillandi í persónusköpun sinni, hann fékk enda óskarsverðlaunin fyrir sannkallaðan leiksigur sinn, hann hefur aldrei leikið betur á ferli sínum.

Kvikmyndin hreppti alls níu óskarsverðlaun, þ.á.m. sem besta kvikmyndin og einnig fyrir einstaklega góða óskarsverðlaunaleikstjórn breska leikstjórans Richards Attenborough, fyrir hið stórkostlega handrit sem vakti mikla athygli, fyrir einstaklega vandaða búninga og stórkostlega myndatöku. Þetta er íburðarmikil og einstaklega vönduð kvikmyndaframleiðsla með mörgum mjög stórbrotnum hópsenum sem veita mikla og heillandi innsýn í merkilega tíma í lífi indversku þjóðarinnar, en líka smærri, ljóðrænni myndir sem gefa ekki síst dýrmæta og fágæta innsýn í líf hins stórmerkilega indverska kennimanns sem féll fyrir morðingjahendi 30. janúar 1948, skömmu áður en draumur hans um sjálfstætt Indland rættist loks. Stórbrotin mynd, verðið endilega að sjá hana ef þið hafið ekki gert það nú þegar.

Þessa dagana er ég að lesa bókina RN: The Memoirs of Richard Nixon. Frábær bók sem veitir magnaða innsýn inn í pólitískan feril Richard Nixon forseta Bandaríkjanna, sem sat í embætti 1969-1974, en varð að segja þá af sér embætti, fyrstur forseta landsins, vegna Watergate-hneykslisins. Er alveg merkilegt að kynna sér persónu Nixons betur. Hef ég áður lesið margar bækur um hann og séð heimildarþætti um feril hans, Watergate og forsetatíð, sem var mjög umdeild. Nixon er merkilegur persónuleiki, það er merkilegast að komast að því í allri umfjöllun um hann hversu ótraustur hann var og allt að því taugaveiklaður og andlega bæklaður. Hann var mikill skapmaður og var fljótur að missa stjórn á sér. Nánustu samstarfsmenn hans lýsa seinasta ári forsetaferils hans sem púðurtunnu fyrir hann persónulega. Hann var orðinn óútreiknanlegur og t.d. James Schlesinger varnarmálaráðherra hans, undir lokin, hélt að hann myndi beita hernum til að halda völdum eftir að þingið samþykkti að ákæra hann fyrir embættisafglöp.

Eftir stendur að hann áorkaði miklu í embættistíð sinni, en mörg merkustu verk hans hafa gleymst vegna Watergate-málsins. Jafnvel þótt Richard M. Nixon hafi verið einn mest áberandi stjórnmálamaður 20. aldarinnar og að um hann hafi verið skrifaðar fleiri greinar en nokkurn annan mann, er persóna hans enn í dag flestum hulin ráðgáta. Margir vita varla enn hver hann var í raun þessi maður sem reis til hæstu metorða í landi sínu og - eins og hann orðaði það gjarnan sjálfur - féll niður í þá dimmustu dali sem lífið felur í sér, að lokum. Nixon var sonur fátækra en stefnufastra hjóna og þurfti ásamt fjölskyldu sinni að þola missi tveggja bræðra sinna sem dóu úr berklum. Hef ég jafnan dáðst af því hvernig hann kom sér áfram og hélt dampi þrátt fyrir mörg áföll lengst af. Hann varð öldungardeildarþingmaður 37 ára og varaforseti 39 ára. Hann bauð sig fram til forseta árið 1960 en tapaði fyrir John F. Kennedy. Honum tókst síðan að ná kjöri sem forseti Bandaríkjanna árið 1968 og var endurkjörinn 1972. Hann stjórnaði landinu í gegnum mikla og erfiða pólitíska tíma og vann sér sess með því. Þessir þættir koma vel fram í bókinni. Hefur verið áhugavert að lesa hana og kynna sér feril hans betur.

Svona í blálokin einn fyndinn punktur. 2. febrúar ár hvert á sér stað merkilegur atburður í smábænum Punxsutawney í Philadelphia. Þá er múrmeldýr dregið út úr holu snemma að morgni og með því er spáð fyrir um veðrið út veturinn og vorkomuna. Múrmeldýradagurinn hefur verið haldinn hátíðlegur í bænum í 118 ár. Að þessu sinni sá Phil skugga sinn og því er spáin ekki góð. Samkvæmt gamalli trú þýðir það einfaldlega að vetrarveður verður í að minnsta kosti sex vikur til viðbótar í fylkinu. Þúsundir manna hafa lagt leið sína árlega til bæjarins til að verða vitni að þessum atburði. Mikil stemmning er jafnan og var mikið púað og galað þegar spádómurinn lá fyrir nú. Fólk lifir sig inn í þessa merkilegu seremóníu með merkilegum hætti. Er þetta í 94. skiptið af 118 sem Phil sér skugga sinn. Færri sögum fer af hversu oft rétt hefur verið spáð um veðrið. Þessi siður og athöfn var gerð ódauðleg í hinni frábæru kvikmynd Groundhog Day með Bill Murray árið 1993. Hef lengi fílað þessa mynd og horft á hana margoft. Ætla að horfa á hana í kvöld, skrifa um hana nokkra punkta á morgun.

Saga dagsins
1979 Bassaleikarinn umdeildi Sid Vicious (John Ritchie) úr bandinu Sex Pistols, deyr, 21 árs að aldri
1988 Hjarta og lungu voru grædd í Halldór Halldórsson, fyrstan Íslendinga - aðgerðin tók alls 8 tíma
1990 F. W. de Klerk forseti S-Afríku, tilkynnir að aðskilnaðarstefna stjórnvalda líði formlega undir lok. Með því var Afríska þjóðarráðið, flokkur blökkumanna í landinu, formlega leyft að starfa og föngum stjórnvalda var í kjölfarið sleppt úr varðhaldi. Umdeildasti fangi stjórnvalda, Nelson Mandela, hafði þá setið í fangelsi í tæp 27 ár - honum var formlega sleppt 11. febrúar 1990. Þessar breytingar mörkuðu mikil þáttaskil í landinu. 1994 voru almennar kosningar haldnar og Mandela kjörinn forseti
1990 Þjóðarsáttin - launþegar og atvinnurekendur undirrituðu heildarkjarasamninga sem ætlað var að ná verðbólgunni niður og tryggja atvinnuöryggi. Sögulegt samkomulag sem markaði mikil þáttaskil
1998 Fréttavefur Morgunblaðsins, mbl.is, opnaður - hefur allt frá upphafi verið vinsælasti fréttavefur landsins. Tugir þúsunda landsmanna fara þangað á hverjum degi til að fylgjast með fréttamiðluninni

Snjallyrðið
Ég kom heim eftir að hafa kvatt þig,
allt í einu fann ég sting í hjartanu mínu,
það var ekki umflúið, ég hafði misst þig,
síðan hef ég reynt að lifa lífinu mínu.

Ekki er alltaf auðvelt að halda áfram göngu,
lífið er ekki alltaf bara ganga á rauðum rósum,
ég hef víða farið og marga hitt á lífsgöngu,
en aldrei gleymist mér mynd þín með brosum.

Erfiðast er að horfa á myndina af þér,
þá hugsa ég um það sem var og varð ekki,
á sama degi ég brosti við þér og grét yfir þér,
hjartað er að ná sér en sárið segir mér, ég gleymi þér ekki.
Stefán Friðrik Stefánsson (Hjartasárið)