Snýr Finnur aftur í stjórnmálin?

Orðrómurinn um að Finnur Ingólfsson fyrrum bankastjóri og ráðherra, snúi til baka í stjórnmálin sem eftirmaður Halldórs Ásgrímssonar er orðinn ansi hávær. Það virðist orðið nær öruggt að stórtíðindi eru framundan innan ríkisstjórnarinnar og blasir við að stjórnmálaferli Halldórs Ásgrímssonar sé að ljúka. Þáttaskil virðast því framundan innan Framsóknarflokksins. Mikið hefur verið rætt um möguleikann á innkomu Finns Ingólfssonar. Hann gaf þeim sögusögnum byr undir báða vængi í öflugu viðtali í Morgunblaðinu og segir þar orðrétt að skorað sé á sig að gefa kost á sér í stjórnmál að nýju og hann sé að íhuga næstu skref sín. Það er því alveg ljóst hvert stefnir og ansi líklegt að fyrir vikulok verði Finnur Ingólfsson orðinn formaður Framsóknarflokksins og ráðherra að nýju. Mikið er rætt um möguleikann á því að Finnur verði fjármálaráðherra í nýrri ríkisstjórn Geirs H. Haarde, sem væntanlega mun verða eftirmaður Halldórs á forsætisráðherrastóli.

Fyrir sveitarstjórnarkosningarnar hafði mikið verið rætt um það hvað myndi gerast ef Framsóknarflokkurinn hlyti afhroð í þeim. Á kosninganótt mátti sjá skýr merki þess að Halldór tók tapið mjög nærri sér og sagðist ábyrgur fyrir stöðu mála. Aðspurður sagðist hann í viðtali við frænda minn Helga Seljan á kosninganótt myndu hugleiða hvernig best væri að taka þeim úrslitum. Svo virðist vera að hann telji rétt að axla ábyrgð á slæmu gengi með því að láta af formennsku. Það gerði Ólafur Jóhannesson líka árið 1978 eftir afhroð Framsóknarflokksins í þingkosningum. Hann kenndi sér um úrslitin og taldi rétt að snúa við blaðinu með nýrri forystu. Hann var þó áfram þingmaður og áberandi í forystusveit flokksins. Svipuð þáttaskil og urðu innan Framsóknarflokksins undir lok áttunda áratugarins eru að verða innan Framsóknarflokksins sé þessi orðrómur sem nú gengur um allt og í öllum fréttatímum og á fréttavefum sannur.

Finnur Ingólfsson ljær orðrómi um endurkomu sína í stjórnmál vængi og fjölmiðlalíf með fyrrnefndu viðtali. Komi Finnur aftur boðar það viss þáttaskil. Þegar að Finnur hvarf af vettvangi stjórnmála var hann krónprins Halldórs, rétt eins og Árni Magnússon varð síðar. Þegar að Finnur hætti sem viðskiptaráðherra og varaformaður Framsóknarflokksins til að verða seðlabankastjóri urðu margir hissa, enda talið að Finnur yrði formaður í fyllingu tímans. Sama varð með Árna. Brotthvarf beggja var mikið pólitískt áfall fyrir Halldór - enda treysti hann þeim fyrir miklum völdum og fóstraði þá upp sem stjórnmálamenn. Finnur og Halldór hafa verið samherjar til fjölda ára - allt frá því að Finnur var aðstoðarmaður Halldórs í sjávarútvegsráðuneytinu og þar til hann varð varaformaður flokksins. Kunnugir segja að það hafi tekið Halldór langan tíma að jafna sig af þeirri ákvörðun Finns að hætta svo snögglega sem hann gerði í árslok 1999.

Það deilir enginn um reynslu Finns Ingólfssonar af stjórnmálum. Hann hefur verið þekktur innan flokks sem utan fyrir mikla vinnusemi og dugnað í pólitík. Verði það niðurstaðan að honum verði falið að leiða Framsóknarflokkinn í kjölfar brotthvarfs Halldórs Ásgrímssonar mun verða fróðlegt að fylgjast með honum taka sæti í ríkisstjórn og leiða flokkinn án þess að vera kjörinn þingmaður. Það er þó engin ný tíðindi að flokksformaður eigi ekki sæti á þingi. Geir Hallgrímsson leiddi Sjálfstæðisflokkinn í ríkisstjórn sem utanríkisráðherra 1983-1985 þrátt fyrir að eiga ekki sæti á þingi - þá var Þorsteinn Pálsson formaður flokksins, utan stjórnar eins undarlegt og það hljómar. Ólafur Ragnar Grímsson varð formaður Alþýðubandalagsins árið 1987 og var fjármálaráðherra 1988-1991, þó ekki ætti hann sæti á þingi. Verði Finnur ráðherra mun hann geta tekið þátt í störfum þingsins þó hann sé ekki þingmaður, rétt eins og Ólafur Ragnar gerði.

Það verður fróðlegt að fylgjast með pólitíkinni næstu dagana í skugga þessara yfirvofandi stórtíðinda innan Framsóknarflokksins. Það stefnir ansi margt í að Finnur Ingólfsson sé að snúa aftur í forystusveit íslenskra stjórnmála. Verði það veruleikinn að hann verði ráðherra og formaður Framsóknarflokksins á næstu dögum blasa þáttaskil við innan Framsóknarflokksins. Ennfremur er ósvarað spurningunni hvort Guðni hafi áhuga á formennskunni muni Halldór hætta og hlýtur að vera stór spurning næstu dagana hvað Guðni hyggst fyrir. Eins og hann hefur sagt mun pólitísk framtíð hans ráðast á næstu dögum. Muni bæði hann og Halldór hverfa samtímis úr forystusveit flokksins eru það skýr skilaboð um að flokkurinn muni stokka sig algjörlega upp fyrir þingkosningarnar að ári.

Það er þó það eitt ljóst að atburðarás er hafin innan Framsóknarflokksins og mjög líklegt er að Finnur Ingólfsson sé aðalleikari í nýrri framtíðarsýn Framsóknarflokksins. Moggaviðtalið við hann staðfestir að yfirgnæfandi líkur eru á því að hann verði bráðlega orðinn áhrifamikill forystumaður í íslenskum stjórnmálum og verði bráðlega orðinn húsbóndi í einu af lykilráðuneytum ríkisstjórnar Íslands.

Er Halldór Ásgrímsson að hætta í stjórnmálum?

Eins og flestir vita beið Framsóknarflokkurinn verulegan ósigur í sveitarstjórnarkosningum í síðasta mánuði. Síðan hefur verið mikil umræða um það hvort og þá hvaða breytingar verði í kjölfarið innan flokksins. Sá orðrómur gengur nú að Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra og formaður Framsóknarflokksins, hafi í hyggju að hætta í stjórnmálum á næstu dögum og láta af formennsku í flokknum á miðstjórnarfundi sem boðaður hefur verið á föstudag. Mikla athygli vakti fyrr í vikunni þegar að landsstjórn flokksins ákvað að boða til þessa miðstjórnarfundar og mikið talað um stöðu flokksins. Fyrst í stað var aðeins talið að fundurinn yrði vettvangur umræðu um úrslit kosninganna og hvað ætti að gera til að breyta vondri stöðu flokksins í skoðanakönnunum. Ef marka má fréttir nú bendir hinsvegar allt til þess að á þessum fundi verði forystuskipti í Framsóknarflokknum og upphaf sóknar fyrir alþingiskosningarnar á næsta ári.

Á miðstjórnarfundi er hægt að kjósa formann losni embættið á sama tímapunkti. Það gerðist síðast árið 1979. Þá ákvað Ólafur Jóhannesson þáv. forsætisráðherra, að láta af formennsku eftir ellefu ára formannsferil og söðla um. Ólafur hætti þó ekki í stjórnmálum við það, en hann varð utanríkisráðherra í ríkisstjórn dr. Gunnars Thoroddsens 1980-1983 og sat á þingi allt til dauðadags árið 1984. Steingrímur Hermannsson, sem þá var ekki varaformaður Framsóknarflokksins, gaf kost á sér til formennsku er þessi ákvörðun Ólafs lá fyrir og hlaut afgerandi umboð til forystu. Um hann náðist afgerandi sátt og hann naut mikils stuðnings innan flokksins á fimmtán ára formannsferli sínum. Það var mat Ólafs á þeim tíma, eftir mikið tap flokksins í þingkosningunum 1978, að flokkurinn þyrfti á nýrri og ferskri forystu að halda og Steingrímur, sem var fulltrúi annarrar kynslóðar, var valinn til forystustarfa - hann var þá ráðherra í stjórn Ólafs.

Það eru auðvitað mikil tíðindi framundan í stjórnmálum ef það er rétt sem talað er um nú að Halldór Ásgrímsson sé að víkja úr stjórnmálum. Halldór hefur verið lykilmaður í forystu Framsóknarflokksins í rúmlega þrjá áratugi. Afi hans og alnafni hafði verið þingmaður flokksins á árum áður. Halldór naut þess auðvitað að hafa styrkan bakgrunn í fjölskyldufyrirtæki föður síns og var studdur til verka innan flokksins í Austurlandskjördæmi. Hann varð þriðji á framboðslista flokksins í kjördæminu árið 1974. Þá vann flokkurinn sögulegan sigur undir forystu Vilhjálms Hjálmarssonar og komst Halldór á þing. Í kosningunum 1978 galt flokkurinn afhroð í vinstribylgjunni í kosningum og hann missti þingsæti sitt. Hann var utan þings í eitt og hálft ár en komst aftur á þing í hinum sögufrægu desemberkosningum árið 1979 og hefur setið á þingi alla tíð síðan. Halldór varð varaformaður flokksins sumarið 1980 er Einar Ágústsson hætti í stjórnmálum.

Halldór varð sjávarútvegsráðherra í ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar vorið 1983 og gegndi því embætti í átta ár, allt til ársins 1991. Árin 1988-1989 var hann ennfremur dóms- og kirkjumálaráðherra. Flokkurinn missti völdin eftir þingkosningarnar 1991, en þá hafði hann verið í stjórn nær samfleytt í 13 ár. Halldór varð formaður Framsóknarflokksins í aprílmánuði 1994 er Steingrímur Hermannsson varð seðlabankastjóri. Tók hann við embættinu á miðstjórnarfundi en samstaða náðist innan flokksins um að hann tæki við honum. Í þingkosningunum 1995 vann Framsóknarflokkurinn góðan sigur og hlaut 15 þingsæti. Halldór varð utanríkisráðherra að kosningunum loknum en Framsóknarflokkurinn myndaði þá ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokki undir forsæti Davíðs. Halldór var utanríkisráðherra samfellt í níu ár en tók svo við embætti forsætisráðherra 15. september 2004 skv. samkomulagi flokkanna vorið 2003.

Það blasir við öllum að forsætisráðherraferill Halldórs Ásgrímssonar hefur verið stormasamur og það stefnir í að hann víkji nú vegna þeirra vinda sem blásið hafa innan Framsóknarflokksins. Ferill Halldórs sem stjórnmálamanns er auðvitað mjög glæsilegur. Hann er starfsaldursforseti Alþingis, enda hefur hann verið þingmaður í yfir þrjá áratugi, hefur verið ráðherra í tvo áratugi og formaður Framsóknarflokksins í tólf ár. Aðeins dr. Bjarni Benediktsson hefur verið lengur ráðherra í ríkisstjórn en Halldór Ásgrímsson svo að ferillinn er orðinn langur. Það er vissulega hápunktur ferils hans að hafa tekist að verða forsætisráðherra. Það var mjög harkalega sótt að honum og flokknum í kosningunum 2003 en hann varð eftir þær í oddastöðu sem hann notaði til að verða forsætisráðherra í stjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks. Það verður mjög fróðlegt að sjá hvað Halldór geri eftir að stjórnmálaferlinum lýkur, séu þessar fréttir sannar.

Skv. kvöldfréttum Ríkisútvarpsins í dag munu breytingar á ríkisstjórn verða kynntar á þriðjudag og taka gildi seinnipart vikunnar. Það er alveg ljóst að um er að ræða breytingar sem tengjast báðum flokkum. Það verður að teljast líklegt að hætti Halldór muni Geir H. Haarde utanríkisráðherra, verða forsætisráðherra. Sterkur orðrómur er uppi um það að Finnur Ingólfsson fyrrum bankastjóri, varaformaður Framsóknarflokksins og viðskiptaráðherra, verða eftirmaður Halldórs sem formaður flokksins og verða kjörinn sem slíkur á miðstjórnarfundinum á föstudag. Sé það rétt boðar það stórtíðindi. Finnur var álitinn krónprins Halldórs er hann ákvað að víkja úr stjórnmálum í árslok 1999 og verða seðlabankastjóri. Hann hafði tekið sæti á þingi árið 1991 og orðið þingflokksformaður 1994 og ári síðar varð hann viðskiptaráðherra og varð mjög áberandi sem slíkur. Hann varð varaformaður er Guðmundur Bjarnason hætti árið 1998.

Það stefnir í spennandi daga í stjórnmálum eftir hvítasunnuhelgina. Flest bendir til þess að Halldór Ásgrímsson sé að víkja af hinu pólitíska sviði og þáttaskil að verða innan Framsóknarflokksins eftir 26 ára feril Halldórs sem formanns og varaformanns Framsóknarflokksins. Hann hefur verið lykilmaður í íslenskum stjórnmálum í um þrjá áratugi. Brotthvarf hans mun hafa veruleg áhrif á pólitíska umræðu og lykilmál stjórnmálanna á þeim kosningavetri sem framundan er.