Engin fyrirsögn

Punktar dagsins

Eins og allir vita sem fylgjast með stjórnmálum ríkir kreppa innan Evrópusambandsins í kjölfar þess að engin samstaða náðist milli helstu forysturíkja sambandsins á leiðtogafundi ESB í Brussel í síðustu viku. Erjur hafa verið innan sambandsins síðan að Frakkar og Hollendingar felldu stjórnarskrá ESB í þjóðaratkvæðagreiðslum fyrir nokkrum vikum. Fram kom er slitnaði uppúr milli landanna djúpstæður ágreiningur um næstu skref og markmið Evrópusambandsins. Náðist ekki samkomulag um samræmingu vegna stjórnarskrárferlisins og það sem verra var fyrir grunn ESB að ekki náðist samstaða um samkomulag um fjárlög sambandsins. Í viðtölum að loknum fundinum kenndi Tony Blair forsætisráðherra Bretlands, þeim Jacques Chirac forseta Frakklands, og Gerhard Schröder kanslara Þýskalands, um að vera fasta í fortíðinni við að ræða vandamál ESB. Á móti kenndu þeir Blair um að hafa verið ófáanlegur til samstarfs um þeirra mikilvægustu verkefni. Djúpstæður ágreiningur er því milli leiðtoganna þriggja um næstu skref innan Evrópusambandsins. Algjör pólitísk krísa er því í stöðunni.

Segja má að ágreiningur milli leiðtoganna þriggja sé ekki nýr af nálinni. Þeir tókust harkalega á í Íraksstríðinu fyrir tveim árum þegar að breska ríkisstjórnin fylgdi þeirri bandarísku að málum. Þá ríkti kalt stríð milli Blair og leiðtoganna tveggja sem stóðu sameinaðir gegn stríðinu og ákvörðunum Blair og Bush. Seinustu mánuði hafði aftur byggst brú milli landanna þriggja og samstarfið skánað til muna. Svo virðist vera sem að synjun Frakka hafi leitt til versnandi samskipta og kuldalegri að nýju. Segja má að átökin hafi kristallast í ágreiningi leiðtoganna þriggja fyrir opnum tjöldum á fundinum og á blaðamannafundum eftir að ljóst varð að ekkert samkomulag hafði náðst. Jack Straw utanríkisráðherra Bretlands, sagði reyndar eftir fundinn að í Evrópu væru tvær fylkingar. Nefndi hann þær með þeim hætti að þeir skiptust eftir því hvort menn vildu Evrópusamband sem gæti tekist á við framtíðina, eða hvort menn vildu Evrópusamband sem væri fast í fortíðinni. Ágreiningurinn er því mjög djúpstæður og sést best af því hvernig menn túlkuðu fundinn með gjörólíkum hætti og voru ósammála algjörlega um megingrundvöll þess sem framundan væri.

Staðan er einfaldlega þannig að enginn veit með vissu hvað tekur við. Evrópusambandið er að upplifa sína mestu krísutíma í háa herrans tíð. Samstaða er ekki um framtíðina og tekist á um megingrundvöll Evrópusamstarfsins fræga. Við fylgjumst öll spennt á næstunni með þeirri jarðskjálftavirkni sem nú vofir yfir heimasvæði ESB-tröllsins, reglugerðarsambands allra tíma.

Notaleg dagskrá var í bænum á þjóðhátíðardeginum 17. júní. Var mjög þægilegt að labba um bæinn og líta á dagskrána. Fékk ég heimsókn frá vini mínum um helgina og áttum við mjög gott spjall og þægilega stund hérna og litum á stemmninguna í bænum. Að kvöldi 17. júní fórum við á kvöldvöku sem haldin var til heiðurs skáldum bæjarins í brekkunni við Sigurhæðir, hús sr. Matthíasar Jochumssonar prests og skálds. Örn Ingi Gíslason stjórnaði athöfninni. Þar var ávarp um skáld bæjarins flutt af Erlingi Sigurðarsyni forstöðumanni Sigurhæða, flutt voru falleg ljóð skálda bæjarins, falleg tónlist og hagyrðingar komu með skondnar vísur. Hápunkturinn var þegar Óskar Pétursson söngvari, flutti lag Jóhanns Ó. Haraldssonar við ljóð Davíðs Stefánssonar frá Fagraskógi: Sigling inn Eyjafjörð. Söng hann það án undirleiks. Óskar er einn af bestu söngvurum okkar Akureyringa í dag og sannaði hann það með kraftmiklum flutningi sínum án undirleiks á þessu fallega lagi við glæsilegt ljóð Davíðs. Þetta var annars hin notalegasta helgi hér fyrir norðan.

Á morgun hefst Listasumar 2005 með setningarathöfn í miðbænum. Kl. 13:00 hefst alþjóðlega leiklistarhátíðin "Leikum núna" með opnunarsýningu. Á Ráðhústorginu kl. 14.30 verður formleg opnun á leiklistarhátíðinni þar sem verndari hátíðarinnar, Ólafur Ragnar Grímsson forseti Íslands, flytur opnunarræðu. Formleg setning Listasumars 2005 verður í Ketilhúsinu kl. 16 í boði breska sendiráðsins á Íslandi. Ávörp munu þar flytja þau Sigrún Björk Jakobsdóttir bæjarfulltrúi og formaður menningarmálanefndar Akureyrarbæjar, og Alp Mehmet sendiherra Bretlands á Íslandi. Á dagskránni verða einnig tónlistaratriði þar sem fram koma: Sigríður Aðalsteinsdóttir mezzósópran og Helga Bryndís Magnúsdóttir píanóleikari, flytja létta klassíska tónlist, María Gunnarsdóttir söngkona, og Eiríkur Stephensen gítarleikari, flytja leikhústónlist frá ýmsum þjóðlöndum. Kaldo Kiis tónlistarmaður og Margot Kiis söngkona, flytja létt djass og dægursveiflu. Það verður notaleg athöfn semsagt í miðbænum og skemmtilegt að fylgjast með upphafi Listasumars að þessu sinni, sem ávallt fyrr.

Horfði í gærkvöldi á bresku úrvalsmyndina The Remains of the Day. Myndin er byggð á samnefndri bók Kazuo Ishiguro. Um framleiðslu og leikstjórn sá tvíeykið Merchant (sem er nýlega látinn) og Ivory, mennirnir sem stóðu að meistaraverkunum Howards End og A Room with a View en Ruth Prawer Jhabvala skrifaði handritið að þeim myndum, rétt eins og þessari. Hér segir frá hinum trúfasta og húsbóndaholla bryta, James Stevens sem þjónar í sögubyrjun Bandaríkjamanninum Lewis á breska hefðarsetrinu Darlington Hall. Stevens varði mestum hluta ævi sinnar í þjónustu Darlington lávarðar, en hann hélt á heimili sínu marga alþjóðlega fundi árin 1936-1939 þar sem hann reyndi að hafa milligöngu um sættir þeirra þjóða sem deildu að lokum hart í seinni heimstyrjöldinni á árunum 1939-1945. Í byrjun myndarinnar er Darlington fallinn frá og Stevens eins og fyrr segir kominn undir stjórn nýs húsbónda. Honum er jafnframt orðið ljóst að trúmennska hans og hollusta ásamt blindri skyldurækni sinni, hefur kostað hann lífshamingjuna og hrakið á brott einu konuna sem bæði vildi eiga hann og þótti í raun vænt um hann.

Hann tekur sér ferð á hendur norður í land, þar sem hann hefur í hyggju að hitta þessa konu, en á meðan er rifjuð upp saga hans og starfsfólksins á Darlington Hall, en konan sem hann hyggst hitta er fröken Sally Kenton, en hún starfaði sem ráðskona á hefðarsetrinu undir stjórn hans á þeim tíma sem áður er lýst, þ.e.a.s. árunum fyrir seinni heimsstyrjöldina. Stevens varð þá ástfanginn af henni, en þorði ekki að segja henni hug sinn, en hún giftist öðrum manni. Hún hefur nú skilið við eiginmann sinn og hyggst Stevens reyna í seinasta sinn að vinna hug hennar. Hann vill ekki að það verði um seinan. En tekst honum að vinna ástir hennar... Frábær mynd. Handrit, tónlist, sviðsetningin og leikstjórnin er frábær, en aðall hennar er leikur aðalleikaranna. Sir Anthony Hopkins er frábær í hlutverki hins skyldurækna yfirþjóns á hefðarsetrinu og hefur hann sjaldan leikið betur. Emma Thompson er einnig stórkostleg í hlutverki ráðskonunnar fröken Kenton. Bæði voru tilnefnd til óskarsverðlaunanna. Semsagt; einstök kvikmynd sem ég mæli eindregið með að þeir kynni sér sem ekki hafa séð hana. Hún er meistaravel gerð og stórfenglega leikin af tveimur einstökum leiksnillingum.

Í gærkvöldi horfði ég á einn þátt úr þáttaröð CNN: The Cold War. Þar var um að ræða þátt um fall Berlínarmúrsins. Má fullyrða að fall múrsins þann 9. nóvember 1989 hafi verið eitt skýrasta tákn þess að kalda stríðið væri á enda og kommúnisminn í Evrópu væri að geispa golunni. Með falli múrsins birtust fyrstu skýru merki endaloka kommúnistastjórna um mið-Evrópu. Nokkrum dögum eftir fall múrsins féll A-þýska kommúnistastjórnin og hinar fylgdu síðar ein af annarri. Endalok kommúnistastjórnanna urðu misjafnlega friðsamlegar í þessum löndum. Í A-Þýskalandi féll stjórnin með mjúkum hætti, en t.d. í Rúmeníu kom til valdaskipta með harkalegum hætti og aftöku á forsetahjónum landsins t.d. Múrinn var reistur árið 1961 til að koma í veg fyrir fólksflótta frá A-Þýskalandi til V-Berlínar og varð hann á þeim 28 árum sem hann stóð ein af allra helstu táknmyndum kalda stríðsins. Á þessum 28 árum og í kalda stríðinu voru rúmlega 1.000 A-Þjóðverjar drepnir á flótta til vesturs.

9. nóvember verður í sögubókunum ávallt dagur sem markar bæði sigur frelsis og lýðræðis í heiminum. Endalok Berlínarmúrsins markaði alheimsþáttaskil, fáum hefði órað fyrir að fall hans yrði með jafnrólegum hætti og raun bar vitni. Fólkið vann sigur gegn einræðisherrum og einræði með eftirminnilegum hætti þennan dag. Ég gleymi aldrei þessum degi og þáttaskilunum. Ég var 12 ára þegar þessi þáttaskil urðu. Svipmyndirnar af almenningi hamrandi með sleggjum og hömrum á múrnum gleymast aldrei. Eftirminnilegust er þó myndin af vinnuvélunum fella bita úr múrnum og þegar fólkið gekk yfir. Frelsið hafði náð til hinna þjáðu kommúnistaríkja. Þetta voru að mínu mati hin stærstu þáttaskil endaloka kommúnismans. Einræðið var drepið þetta októberkvöld í Berlín. Slíkt augnablik gleymist að sjálfsögðu aldrei. Allavega man ég eftir þessum degi eins og hann hefði verið í gær. Sagan var þarna að gerast - atburður sem hóf dómínófall kommúnismans. Það er enn í dag gleðiefni að horfa á þessi miklu umskipti. Hvet alla til að sjá þessa þætti.

Um mánaðarmótin tekur Tony Blair forsætisráðherra Bretlands, við forsæti í ESB. Eins og flestir vita var mjög deilt á leiðtogafundi ESB í síðustu viku. Bresku grínteiknararnir hjá Guardian voru ekki lengi að sjá spaugilegu hliðina á vegtyllu Blair innan ESB og stefnu hans er fram kom á leiðtogafundinum. :)

Saga dagsins
1959 Sigurbjörn Einarsson vígður biskup. Hann sat á biskupsstóli allt til 1981, lengst allra á öldinni.
1973 Þjóðgarðurinn í Jökulsárgljúfrum, var stofnaður - hann nær allt frá Dettifossi niður að Ásbyrgi.
1991 Perlan í Öskjuhlíð, útsýnis- og veitingahús Hitaveitu Reykjavíkur, var formlega tekið í notkun.
1999 Keizo Obuchi forsætisráðherra Japans, kom í opinbera heimsókn til Íslands, fyrstur af öllum forsætisráðherrum landsins - Keizo Obuchi lést af völdum heilablóðfalls ári síðar, þá 62 ára að aldri.
2000 Síðari Suðurlandsskjálftinn ríður yfir - hann mældist 6,6 stig á Richter. Fyrri jarðskjálftinn var 17. júní 2000. Mikið tjón varð víða á Suðurlandi vegna þessara hamfara og skemmdust hús á Hellu.

Snjallyrðið
Loks eftir langan dag
lít ég þig, helga jörð.
Seiddur um sólarlag
sigli ég inn Eyjafjörð.
Ennþá á óskastund
opnaðist faðmur hans.
Berast um sólgyllt sund
söngvar og geisladans.

Ástum og eldi skírð
óskalönd birtast mér.
Hvílíka drottins dýrð
dauðlegur maður sér!
Allt ber hér hinn sama svip;
söm er hin gamla jörð.
Hægara skaltu skip,
skríða inn Eyjafjörð.

Allt það, sem augað sér,
æskunnar hörpu knýr,
syngur og segir mér
sögur og ævintýr.
Mild ertu, móðir jörð.
Margt hefur guð þér veitt.
Aldrei ég Eyjafjörð
elskaði nógu heitt.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Sigling inn Eyjafjörð)

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Í sunnudagspistli í dag fjalla ég um þrjú fréttamál vikunnar:

- í fyrsta lagi fjalla ég um umræðu seinustu daga um það hvort að Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, hafi verið vanhæfur í einkavæðingarferli ríkisbankanna vegna tengsla sinna við fyrirtækið Skinney-Þinganes á Hornafirði. Það fyrirtæki er eitt þeirra sem eiga fyrirtækið Hesteyri sem er stærsti hluthafinn í Keri sem var hluti af S-hópnum sem keypti Búnaðarbankann á sínum tíma. Stjórnarandstaðan réðist að Halldóri vegna málsins og Ríkisendurskoðun sá ástæðu til að kanna málið. Niðurstaða Ríkisendurskoðunar var kynnt í byrjun vikunnar. Er það mat Ríkisendurskoðunar að Halldór hafi ekki verið vanhæfur. Fjalla ég ítarlega um umræðuna um málið, niðurstöðu minnisblaðs Ríkisendurskoðunar um það og stöðu þess nú. Ekki má leika neinn vafi á því hvort forsætisráðherra hafi verið hæfur í málinu. Því er ekki óeðlilegt að lögfræðileg athugun fari fram. Mér þykir sem ekki hafi öllum spurningum í málinu verið svarað. Það er best fyrir Halldór sjálfan að málið sé klárað með ákveðnum hætti og ætti varla að vera erfitt að kanna lögfræðilega túlkun málsins.

- í öðru lagi fjalla ég um mótmæli virkjunarandstæðinga sem réðust að ráðstefnugestum í Reykjavík með grænlituðu skyri og mótmæltu almennt stóriðju. Það er mjög alvarlegt mál að fólk geti ekki haldið ráðstefnur eða aðrar opnar samkomur án þess að það eigi á hættu að vera truflað með þessum hætti. Merkilegt var að sjá Elísabetu Jökulsdóttur og Geir Jón Þórisson í Kastljósviðtali í vikunni. Þar talaði Elísabet með þeim hætti að eðlilegt væri að grípa til svona aðgerða til að tjá skoðanir sínar og sá ekkert athugavert við vinnubrögðin. Mátti helst skilja á henni að brjóta mætti lög og gera hvað sem væri til að mótmæla í þessu máli. Engin mörk væru á því. Þessar skoðanir Elísabetar eru með ólíkindum. Ég hef jafnan haft lítið álit á málflutningi andstæðinga Kárahnjúkavirkjunar og álveri við Reyðarfjörð. Geir Jón kom með rétta punktinn er hann spurði Elísabetu beint út hvort það væri þá innan markanna sem hún setti sér jafnvel að valda öðru fólki tjóni beint með því að tala gegn Kárahnjúkavirkjun og álveri við Reyðarfjörð. Fer ég yfir málið og skoðanir mínar á stóriðjuandstæðingunum almennt.

- í þriðja lagi fjalla ég á kvenréttindadeginum um 90 ára afmæli kosningaréttar kvenna. Í dag eru liðnir níu áratugir frá því að Kristján 10. konungur Danmerkur og Íslands, undirritaði lög sem veittu konum á Íslandi, eldri en 40 ára, rétt til að kjósa og bjóða sig fram til Alþingis. Þetta er því merkilegur dagur í sögu landsins og ekki síður merkilegur dagur í sögu jafnréttisbaráttu íslenskra kvenna. Þá öðluðust íslenskar konur mikilvægt skref til jafnréttis. Ég vil í tilefni dagsins óska konum til hamingju á kvenréttindadeginum með 90 ára afmæli kosningaréttar þeirra. Það er við hæfi að minnast tímamótanna.

Pólitíska ræman

Í All the King's Men er sögð saga stjórnmálamannsins Willie Stark sem rís upp úr litlum efnum, nemur lögfræði og gefur kost á sér til stjórnmálastarfa. Hann er kosinn sem leiðtogi í stéttarfélagi og nær þannig að vekja á sér athygli með því að komast í sveitarstjórn svæðisins. Hann reynir því næst að komast í ríkisstjórastólinn og tekst það í annarri tilraun, en í þeirri fyrri höfðu valdamiklir menn barist gegn honum, en í seinna skiptið samdi hann við andstæð öfl til að hljóta stuðning. Með þessu opnar hinn heiðarlegi Willie veginn fyrir því að kaupa sér stuðning og kemst í óvandaðan félagsskap. Brátt kemur að því að samstarfsfólk ríkisstjórans heiðarlega fer að taka eftir því að hann er bæði orðinn óheiðarlegur og siðspilltur og hefur umturnast í argaþrasi stjórnmálanna. Einstaklega góð mynd sem hlaut óskarinn sem besta kvikmyndin árið 1949. Ætti að henta öllu stjórnmálaáhugafólki.

Skólabókardæmi um það hvernig stjórnmálamaður getur fallið í freistni, farið af leið og endað sem andstæða þess sem stefnt var að: óheiðarlegur og spilltur. Broderick Crawford fer á kostum í hlutverki Willies, sem var hlutverk ferils hans, en hann hlaut óskarsverðlaunin fyrir heilsteyptan leik, ennfremur Mercedes McCambridge sem stelur senunni í hlutverki hjákonu Willies. John Ireland er svo eftirminnilegur ennfremur í lágstemmdu hlutverki sögumannsins Jack Burden, sem rekur upphaf, hátind og að lokum fall stjórnmálamannsins Willie Stark, sem að lokum verður andstæða alls þess í stjórnmálum sem hann stefndi að í upphafi. Óviðjafnanleg mynd sem allir stjórnmálaáhugamenn verða að sjá, þó ekki væri nema einu sinni. Hún er lífslexía fyrir alla stjórnmálamenn. Ég mæli með því að allir sem hafi áhuga á stjórnmálum horfi á þessa úrvalsmynd.

Saga dagsins
1915 Kvenréttindadagurinn - Kristján 10. Danakonungur, staðfesti breytingar á stjórnarskránni sem gerði ráð fyrir að konur fengju kosningarétt og kjörgengi sem fyrst miðaðist við 40 ára og eldri.
1960 Keflavíkurgangan - hernámsandstæðingar efndu til fyrstu mótmælagöngunnar frá herstöðinni í Keflavík til Reykjavíkur. Keflavíkurgöngurnar, er voru aðhlátursefni NATO-sinna, voru mjög umdeildar.
1987 Útvarpshúsið við Efstaleiti í Reykjavík var tekið í notkun við hátíðlega athöfn. Útvarpshúsið hafði verið 9 ár í byggingu og var ekki endanlega tilbúið fyrr en árið 2000 er Sjónvarpið flutti þangað.
1996 Fyrsta einkanúmerið, Ísland, var sett á bifreið Árna Johnsen þáv. alþingismanns. Hann hafði verið helsti baráttumaður þess að fólk gæti keypt sér númer á bifreið sína með áletrun að eigin vali.
1999 16 manna hópur fór á 2 gúmmíbátum og 3 kajökum niður Jökulsá á Brú, eftir Dimmugljúfrum.

Snjallyrðið
Þar sem háir hólar
hálfan dalinn fylla
lék í ljósi sólar,
lærði hörpu að stilla
hann sem kveða kunni
kvæðin ljúfu, þýðu,
skáld í muna og munni,
mögur sveitablíðu.

Brosir laut og leiti,
ljómar fjall og hjalli.
Lækur vætu veitir,
vökvast bakka halli.
Geislar sumarsólar
silungsána gylla
þar sem háir hólar
hálfan dalinn fylla.
Hannes Hafstein skáld og ráðherra (1861-1922) (Hraun í Öxnadal)

Engin fyrirsögn

Gleðilega þjóðhátíð



Hver á sér fegra föðurland,
með fjöll og dal og bláan sand,
með norðurljósa bjarmaband
og björk og lind í hlíð?
Með friðsæl býli, ljós og ljóð,
svo langt frá heimsins vígaslóð.
Geym, drottinn, okkar dýra land
er duna jarðarstríð.

Hver á sér meðal þjóða þjóð,
er þekkir hvorki sverð né blóð
en lifir sæl við ást og óð
og auð, sem friðsæld gaf?
Við heita brunna, hreinan blæ
og hátign jökla, bláan sæ,
hún uni grandvör, farsæl, fróð
og frjáls - við ysta haf.

Ó, Ísland, fagra ættarbyggð,
um eilífð sé þín gæfa tryggð,
öll grimmd frá þinni ströndu styggð
og stöðugt allt þitt ráð.
Hver dagur liti dáð á ný,
hver draumur rætist verkum í
svo verði Íslands ástkær byggð
ei öðrum þjóðum háð
Svo aldrei framar Íslands byggð
sé öðrum þjóðum háð.

Unnur Benediktsdóttir Bjarklind (Hulda) skáldkona (1881-1946)

Í dag verður Davíðshús opnað að nýju eftir gagngerar endurbætur. Það var á lýðveldisárinu 1944 sem Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi, fluttist í þetta hús sem hann hafði reist sér að Bjarkarstíg 6 á Akureyri. Þar bjó hann allt til æviloka. Eftir daga hans var húsið ánafnað Akureyrarbæ og þar er safn til minningar um hann. Húsið er varðveitt eins og það var er hann yfirgaf það síðasta sinni og er engu líkara en þegar gesturinn sem kemur til að líta þar inn og skoða heimili skáldsins en að viðkomandi sé gestur Davíðs en hann hafi í raun brugðið sér frá örskotsstund. Andi skáldsins er ljóslifandi í húsinu þó fjórir áratugir séu liðnir síðan hann yfirgaf það hinsta sinni. Þeir sem eiga leið um Akureyri eru eindregið hvattir til að líta í Bjarkarstíg 6 og kynna sér þetta merka hús, heimili sannkallaðs heimsmanns sem þrátt fyrir að vera sveitastrákur að uppruna varð sannkallaður veraldarmaður að lokum. Bý ég skammt frá Bjarkarstíg og fer ég oft á sumrin í safnið og á veturna er einnig oft gengið þar framhjá. Húsið er lítið en fullt af merkilegum sjarma sem er erfitt að lýsa í orðum. Sjón er svo sannarlega sögu ríkari.

Ætla ég að taka þátt í hátíðarhöldunum hér á Akureyri í dag og lít í Davíðshús og skoða það eftir þessar miklu breytingar. Til fjölda ára hef ég verið mikill unnandi kveðskapar Davíðs frá Fagraskógi. Davíð var skáld tilfinninga, hann orti frá hjartanu og talaði beint til hjarta þess sem las. Þess vegna mun minning hans verða okkur kær og kveðskapur hans festast í sessi um ókomin ár. Hann var sannur í yrkisefnum og sannur í tjáningu um sannar tilfinningar. Eitt fallegasta ljóð Davíðs frá Fagraskógi er Kveðja:

Eitt orð, eitt ljóð, eitt kvein frá kvaldri sál
er kveðja mín. Ég veit þú fyrirgefur.
En seinna gef ég minningunum mál,
á meðan allt á himni og jörðu sefur.
Þá flýg ég yfir djúpin draumablá,
í dimmum skógum sál mín spor þín rekur,
Þú gafst mér alla gleði sem ég á.
Þú gafst mér sorg, sem enginn frá mér tekur.

Svo kveð ég þig. En er þú minnist mín,
þá mundu, að ég þakka liðna daga.
Við framtíð mína fléttast örlög þín.
Að fótum þínum krýpur öll mín saga.
Og leggðu svo á höfin blá og breið.
Þó blási kalt og dagar verði að árum,
þá veit ég að þú villist rétta leið
og verður mín - í bæn, í söng og tárum.

Saga dagsins
1811 Jón Sigurðsson forseti, fæddist við Hrafnseyri við Arnarfjörð - Jón forseti varð sjálfstæðishetja Íslendinga og leiddi þjóðina fyrstu skrefin í átt að fullu sjálfstæði sínu. Hann lést 7. desember 1879.
1911 Háskóli Íslands stofnaður á aldarafmæli Jóns Sigurðssonar forseta og helgaður minningu hans.
1941 Alþingi Íslendinga kaus Svein Björnsson fv. sendiherra, sem fyrsta og eina ríkisstjóra Íslands.
1944 Lýðveldi stofnað á Lögbergi á Þingvöllum - Sveinn Björnsson var kjörinn fyrsti forseti Íslands. Stjórnarskrá lýðveldisins var ennfremur samþykkt. Ísland hafði með því tekið forystu í eigin málum.
1994 50 ára afmælis hins íslenska lýðveldis var minnst með glæsilegri lýðveldishátíð á Þingvöllum.

Snjallyrðið
Ó, guð vors lands! Ó, lands vors guð!
Vér lofum þitt heilaga, heilaga nafn!
Úr sólkerfum himnanna hnýta þér krans
þínir herskarar, tímanna safn.
Fyrir þér er einn dagur sem þúsund ár
og þúsund ár dagur, ei meir
eitt eilífðar smáblóm með titrandi tár,
sem tilbiður guð sinn og deyr.
Íslands þúsund ár,
eitt eilífðar smáblóm með titrandi tár,
sem tilbiður guð sinn og deyr.
Matthías Jochumsson skáld og prestur (1835-1920) (Lofsöngur)

Engin fyrirsögn

Punktar dagsins

Í gær sendi stjórn Sjálfstæðisfélags Akureyrar út frá sér ályktun þar sem skorað er á samgönguráðherra að taka upp viðræður við Reykjavíkurborg um sölu á landi ríkisins sem Reykjavíkurflugvöllur stendur á. Einnig skorar félagið á ráðherra að vinna að því að finna heppilega staðsetningu fyrir nýjan innanlandsflugvöll í næsta nágrenni höfuðborgarinnar. Fáist ásættanlegt verð fyrir það landsvæði sem núverandi flugvöllur stendur á telur stjórn Sjálfstæðisfélags Akureyrar einboðið að nýta þá fjármuni sem þannig fást til þess að reisa nýjan flugvöll og bæta samgöngur höfuðborgarinnar við aðra landshluta s.s. eins og með lagningu hálendisvegar yfir Kjöl. Það er ánægjulegt að stjórn Sjálfstæðisfélagsins hafi skoðanir og tjái þær með þessum hætti í þessari ályktun. Það er ekkert nema hið besta mál að það sé öflugt í að tjá sig um hitamálin. Þessi ályktun er innlegg okkar sjálfstæðismanna fyrir norðan í beitta umræðu um þessi mál. Hið eina rétta vissulega er að taka frumkvæðið í þeirri umræðu og benda á þennan kost í stöðunni.

Það er enginn vafi á því að mínu mati að okkar rétti punktur er að koma með útspil af þessu tagi. Ef Reykjavíkurborg er tilbúin til að borga fyrir landið sem völlurinn er á, segjum rúma 20 milljarða er það hluti sem er fjarri því hægt að líta framhjá. Með því er hægt að vinna að nýjum flugvelli. Það sem við erum með þessari ályktun að gera er að opna nýja umræðu. Vilji Reykjavík losna við völlinn geta þeir keypt landið þar sem völlurinn er og vinna með landið eins og það vill. Þá er hægt að nota þá peninga til uppbyggingar samgangna úti á landi og stokka upp hlutina með því. Ef Reykvíkingar hafa ekki áhuga á að sinna sínu hlutverki er sjálfsagt að velta þessu fyrir sér. Þetta er í raun það sem ég hef sagt allan tímann; Vatnsmýrin er ekki grunnpunktur málsins, sjálfur hef ég talað um höfuðborgarsvæðið allan tímann. Það er bara þannig. En það er auðvitað þannig að það er ekkert mál að færa stjórnsýsluna annað hafi menn ekki áhuga á að halda vörð um hlutverk Reykjavíkur til fjölda ára. Við hér fyrir norðan getum alveg tekið við nýjum verkefnum samhliða breyttri stöðu.

Í dag svaraði svo samgönguráðherra þessari ályktun okkar hér fyrir norðan. Segist hann ekki ætla að selja land ríkisins þar sem völlurinn er. Er hann nú sem fyrr á móti hálendisvegi. Það er merkilegt að heyra yfirlýsingar hans um hálendisveginn, en við sáum vel á fundi okkar með honum í mars að hann er mjög andsnúinn honum, a.m.k. á þessum tímapunkti. Telur hann okkur vera komna langt fram úr okkur. Það tel ég ekki vera, þetta er aðeins liður í umræðu sem þarna kemur fram. Annars verður merkilegast að sjá hvað gerist í málefnum vallarins í kosningabaráttunni sem framundan er í borginni. Völlurinn hlýtur þar að vera kosningamál, eitt helsta mál kosningabaráttunnar á næsta ári. Það er við hæfi að við hér úti á landi minnum á skoðanir okkar og það sem við erum að pæla í málunum. Það er því ekkert nema gott mál að stjórn félagsins hafi tjáð sig af krafti með þessum hætti.

Í dag berast af því fréttir í Séð og heyrt og á Stöð 2 að Dorrit Moussaieff forsetafrú, hafi þegið boð um að ferðast með einkaþotu Baugs til að vera við tískusýningu Mosaic Fashion Group í London. Séð og heyrt birtir ekki aðeins frásögn af þessu heldur birtir að auki myndir af einkaflugvélinni á Reykjavíkurflugvelli. Á einni af myndunum má sjá Toyota Landcruiser jeppa sem mun vera í eigu forsetaembættisins, sem sótti forsetafrúna á völlinn. Með henni í för voru Jón Ásgeir Jóhannesson forstjóri Baugs, og unnusta hans Ingibjörg Pálmadóttir. Þessi frétt er mjög merkileg. Að mínu mati ber það vott um dómgreindarleysi af hálfu forsetafrúarinnar að þiggja flugferð í boði Baugs, segja má að það sé eiginlega siðleysi á háu stigi. Fyrir rúmu ári voru miklir átakatímar hérlendis og þá var minnt á tengsl forseta Íslands við Baug. Eins og sést á þessum kærleikum milli forsetaembættisins og Baugs var það á rökum reist. Það blasir við.

Ég tel Dorrit vera fulltrúa forsetaembættisins. Hún er maki forseta Íslands, hún er hluti af þessu embætti. Það er bara þannig, það breytir því ekkert. Ég hefði talið að svona gæti vart gerst en það hefur nú gerst og er staðfest með myndum í Séð og heyrt og umfjöllun blaðsins sem staðfestir fréttina auðvitað. Það er ekki hægt annað en að gagnrýna þetta mjög harkalega. Þetta er á verulega gráu svæði. Mér finnst að forseti eða maki hans eigi ekki að þiggja neitt úr hendi fyrirtækja eða einstaklinga með þessum hætti, t.d. far með flugvél eða neitt slíkt. Forseti er vel launaður og ég get ekki skilið af hverju eiginkona hans eigi að vera að ferðast með auðjöfrum eða einstaklingum sem eiga einkaflugvélar. Þetta er því bara eins og hver önnur sporsla. Annars er þetta bara leitt mál og ég skil ekki að fólk í svona stöðu þiggi svona ferð með þessum hætti. Þetta opnar margar spurningar um tengsl Baugs við íslenska forsetaembættið, við sitjandi forseta seinustu árin.

Í gær handtók lögreglan í Reykjavík þrjá einstaklinga sem höfðu ruðst inn á alþjóðlegu álráðstefnuna á Nordica hotel. Þar slettu þeir grænum vökva á ráðstefnugesti og urðu valdir að milljónatjóni í ráðstefnusalnum. Hefur nú komið í ljós að þar var um að ræða súrmjólk með grænu litarefni. Eins og ég sagði frá í gær var svokölluð Náttúruvakt með mótmæli þarna á mánudag þar sem þjóðfánar við hótelið voru dregnir í hálfa stöng og fundargestum afhent kynningarefni þar sem mótmælt er friðsamlega álveri við Reyðarfjörð og virkjun við Kárahnjúka. Náttúruvaktin stóð þó ekki að þessum mótmælum heldur voru þarna á ferð þrír umhverfisverndarsinnar, tveir útlendir og einn íslenskur. Það er alveg með ólíkindum að fylgjast með þessum mótmælum og hversu fólk er tilbúið til að ganga langt fyrir málstað sinn. Gengur þetta auðvitað algjörlega út í öfgar. Það er eiginlega spurning um hvernig fólk er á geði sem gengur svona langt. Það er mjög alvarlegt mál að fólk geti ekki haldið ráðstefnur eða aðrar opnar samkomur án þess að það eigi á hættu að vera truflað með þessum hætti. Er að mínu mati kominn tími til að þetta umhverfisverndarlið hugsi hlutina til enda, því veitti ekki af því.

Eins og öllum er kunnugt sem kynnt hefur sér stöðuna á verslunarmannahelgum seinustu ára hér hefur lífernið á tjaldsvæðinu hér við Þórunnarstræti verið allsvakalegt þá. Í ágúst í fyrra var íbúum hér við götuna algjörlega nóg boðið. Villimennskan og sukkið fór yfir öll mörk. Draslið og sóðaskapurinn var af því kalíberi að það tók þrifsveit nokkra daga að koma hlutunum í samt lag og áður. Við hér við Þórunnarstrætið og bæjarbúar almennt vorum búin að fá alveg nóg. Nú hefur verið tilkynnt að tjaldstæðið verði eingöngu opið fjölskyldufólki með fellihýsi, hjólhýsi og tjaldvagna um verslunarmannahelgina. Samhliða þessu verður gæsla efld og aðgengi breytt. Jafnframt mun eftirlitið aukast með tilkomu girðingu í kringum svæðið. Ég tel tjaldsvæði á þessum stað barn síns tíma. Það hlýtur að koma að því fyrr en seinna að það leggist af, enda ekki fólki bjóðandi í miðri íbúðabyggð. Útihátíð hér um verslunarmannahelgi er hið besta mál. Það er hinsvegar ólíðandi að meginfrétt helgarinnar æ ofan í æ sé óregla á tjaldsvæðinu við Þórunnarstræti og ómenningin sem þar hefur verið. Með þessu hefur verið tekið fyrir það, en betur má ef duga skal.

Í gærkvöldi horfði ég á hina frábæru ævintýramynd The Pirates of the Caribbean. Er litríkt ævintýri sem gerist á 17. öld þegar sjóræningjarnir skunduðu um Karíbahafið. Hér segir frá sjóræningjanum Jack Sparrow sem tekur höndum saman við Will Turner til að bjarga unnustu Wills, Elizabeth Swann, dóttur ríkisstjórans Weatherby Swann og fjársjóði. Ætlun þeirra er að stöðva illar áætlanir óvinveittra sjóræningja undir forystu Barbossa. Mun þeim takast ætlunarverk sitt? Johnny Depp hefur sjaldan verið betri en í þessu hlutverki hins drykkfellda sjóræningja og á stórleik, smellpassar í þennan karakter. Sama má segja um óskarsverðlaunaleikarann Geoffrey Rush sem er eftirminnilegur í hlutverki Barbossa (skemmtilega illkvittnislegur) og fer sem ávallt fyrr á kostum, frábær leikari. Orlando Bloom, Keira Knightley og Jonathan Pryce fara einnig vel með sitt. En Depp á einfaldlega þessa mynd og leiðir leikarahópinn af krafti í gegnum ævintýrin sem fyrir augu ber. Myndin er virkilega skemmtileg, handritið kemur áhorfandanum oft mjög á óvart með því að fara í óvæntar áttir. Góður hasar og magnaðar tæknibrellur eru einnig aðall myndarinnar. Einstök skemmtun - sannkallað augnakonfekt fyrir alla sanna kvikmyndaunnendur.

Saddam var í yfirheyrslu nýlega. Bresku grínteiknararnir hjá Guardian voru ekki lengi að sjá spaugilegu hliðina á því. :)

Saga dagsins
1864 Arlington-þjóðargrafreiturinn í Washington var vígður - herkirkjugarður þar sem stríðshetjur og leiðtogar eru grafnir. Þar var t.d. John Fitzgerald Kennedy 35. forseti Bandaríkjanna, jarðsettur.
1926 Kristján 10. konungur Danmerkur, kom í fyrsta skipti í opinbera heimsókn hingað til Íslands.
1954 UEFA knattspyrnusamtökin voru stofnuð í Basle í Sviss - þau eru forystusamtök í knattspyrnu.
1996 Bandaríska jazzsöngkonan Ella Fitzgerald deyr í Los Angeles - Ella, sem var 79 ára að aldri er hún lést, var talin ein besta söngkona 20. aldarinnar og var rómuð fyrir fagra og þýða jazzrödd sína.
2001 Um 6000 manns komu saman á rokktónleikum þýska rokkbandsins Rammstein í Laugardalshöll.

Saga morgundagsins
1877 Blaðið Ísafold var prentað í fyrsta skipti - Ísafoldarprentsmiðja var með því formlega stofnuð.
1909 Vatnsveita Reykjavíkur tekur til starfa - vatni úr Elliðaám var þá hleypt á dreifikerfi borgarbúa.
1944 Alþingi Íslendinga samþykkir formlega lýðveldisstofnun á Þingvöllum sem fram fór daginn eftir.
1992 Umdeild bók um Díönu prinsessu af Wales gefin út í Bretlandi - Díana og Karl prins skildu síðar sama ár, en lögskilnaður þeirra varð formlega að veruleika 1996. Díana lést í bílslysi 31. ágúst 1997.
1999 Ný kjördæmaskipan samþykkt á Alþingi. Breytt kjördæmaskipan gerði ráð fyrir 6 kjördæmum í stað 8 áður en sama fjölda þingmanna - lögin urðu að veruleika með þingkosningum 10. maí 2003.

Snjallyrðið
Hví ég græt og burt er æskan bjarta
bernsku minnar dáin sérhver rós.
Það er sárt í sínu unga hjarta
að sjá hve slokkna öll þín skærstu ljós.
Ó hve feginn vildi ég verða aftur
vorsins barn og hérna leika mér.
Nú er lamað þrek mitt, þrotinn kraftur
þunga sorg á herðum mér ég ber.

Hvað þá gráta gamla æskudrauma,
gamla drauma bara ór og tár.
Láttu þrekið þrífa stýristauma.
Það er hægt að kljúfa lífsins ár.
Kemur ekki vor að liðnum vetri?
Vakni ei nýjar rósir sumar hvert?
Voru hinar fyrri fegri betri?
Felldu ei tár en glöð og hugrökk vert.

Þú átt gott þú þekkir ekki sárin,
þekkir ei né skilur hjartans mál.
Þrek er gull en gull eru líka tárin,
guðleg svölun hverri þreyttri sál.
Stundum þeim er þrekið brýnt og kraftur
þögul höfuð féllu tár um kinn.
En sama rósin sprettur aldrei aftur,
þótt önnur fegri skreyti veginn þinn.
Guðmundur Guðmundsson skáld (Þrek og tár)

Engin fyrirsögn

Punktar dagsins

Seinustu vikur hefur umræða hafist að nýju um söluna á ríkisbönkunum fyrir þrem árum. Það er merkilegt að þetta sé enn umræðuefni er svo langt er frá liðið. Fyrir nokkru birtist greinaflokkur í Fréttablaðinu um málið og nú seinustu daga hefur verið tekist á um hvort að Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, hafi verið vanhæfur í málinu vegna tengsla sinna við fyrirtækið Skinney-Þinganes á Hornafirði. Það fyrirtæki er eitt þeirra sem eiga fyrirtækið Hesteyri sem er stærsti hluthafinn í Keri sem var hluti af S-hópnum sem keypti Búnaðarbankann á sínum tíma. Erfði Halldór hlut í Skinney-Þinganesi við fráfall foreldra sinna og bróðursonur hans er forstjóri þess og tvö systkini hans sitja í stjórn fyrirtækisins. Hefur stjórnarandstaðan látið hörð orð falla og talað um að forsætisráðherra hafi verið vanhæfur og átt að víkja sæti vegna þess á sínum tíma. Hafa mörg hvöss orð fallið og mikil læti verið seinustu dagana vegna þess. Í kjölfar umræðu um málið í síðustu viku hóf Ríkisendurskoðun rannsókn á hæfi forsætisráðherra í söluferli ríkisbankanna vegna þessara tengsla sem um ræðir. Var það rétt ákvörðun og til marks um að kerfið virkaði með þeim hætti að farið væri yfir þetta fljótt og örugglega.

Í gær boðaði Halldór svo til blaðamannafundar í Ráðherrabústaðnum við Tjarnargötu. Boðað var til fundarins með skömmum fyrirvara. Boð um hann barst til fjölmiðla laust fyrir hálffimm og hófst hann laust eftir fimm. Þar kynnti forsætisráðherra niðurstöðu Ríkisendurskoðunar. Kemur fram í skýrslu Ríkisendurskoðunar það mat að forsætisráðherra hafi verið hæfur til að fjalla um sölu á hlut ríkisins í ríkisbönkunum. Halldór tók því af skarið og kynnti sjálfur niðurstöðuna. Eflaust er það vegna þess að málið skiptir pólitískan feril hans miklu og hefði honum varla verið sætt í forystusveit stjórnmála ef Ríkisendurskoðun hefði komist að annarri niðurstöðu. Þessi niðurstaða er afdráttarlaus, það er mat Ríkisendurskoðunar að Halldór hafi ekki verið vanhæfur. Er farið ítarlega yfir málið hvað varðar aðkomu Halldórs að því fyrir þrem árum í skýrslunni. Er hún athyglisverð lesning. Reyndar er mikilvægt að hún er afdráttarlaus og þar kemur fram afgerandi mat á því að hann hafi verið hæfur. Halldór sagði er hann svaraði spurningum fjölmiðlamanna eftir að hafa lesið niðurstöður skýrslunnar að hann hefði aldrei efast um hæfi sitt í málinu.

Fram kom þó það mat hans að honum hefði sárnað umfjöllun fjölmiðla um málið og hann ætlaðist til þess að fjölskylda hans yrði látin í friði vegna þessa máls. Eins og fram kemur í skýrslunni var forsætisráðherra í veikindaleyfi 14. október til 26. nóvember 2002. Hann greindist með krabbamein það haust og var frá vegna þess nokkrar vikur og því ekki beinn þátttakandi að ferlinu meðan á veikindaleyfinu stóð. Kemur reyndar fram í skýrslu Ríkisendurskoðunar að þótt hann hefði ekki verið í veikindaleyfi hefði hann ekki verið vanhæfur til að fjalla um sölu á hlut ríkisins í Búnaðarbankanum. Það er því ljóst að Ríkisendurskoðun telur Halldór ekki með nokkru móti geta talist vanhæfur til að fjalla um söluferlið. Er það mín skoðun persónulega eftir að hafa farið yfir þetta mál og kynnt mér skýrsluna að Halldór hafi ekki verið vanhæfur í málinu. Hinsvegar eru þessi tengsl óheppileg, einkum og sér í lagi fyrir Halldór sjálfan. Auðvitað vaknar spurning um vanhæfi í svona stöðu. En eftir stendur þó að ég tel að Halldór hafi ekki staðið óeðlilega að málum. Þó að ég hafi ekki alltaf verið sammála Halldóri í stjórnmálum tel ég hann heiðarlegan og grandvaran stjórnmálamann sem vinni verk sín af heilindum.

Greinilegt er að stjórnarandstöðunni hugnaðist ekki niðurstaðan. Það mátti skilja á þeim fulltrúum hennar sem hafa tjáð sig að Ríkisendurskoðun sé aðeins marktæk sé niðurstaðan þeim í hag. Að mínu mati er Ríkisendurskoðun marktæk stofnun sem skiptir miklu máli í stjórnkerfinu. Ríkisendurskoðun starfar á vegum Alþingis og stendur að mínu mati fyrir trúverðugleika og hlutlægni. Hún skiptir sköpum. Það er merkilegt að hlusta á suma stjórnmálamenn í andstöðuhópnum sem tala með þeim hætti að Ríkisendurskoðun gangi erinda tiltekinna manna og ekkert sé að marka verk hennar og skýrslu t.d. í dag sem fyrr er lýst. Ég tel þessa niðurstöðu ríkisendurskoðanda fullnægjandi, enda er hlutverk hans með þeim hætti að honum á að treysta. Merkilegt er að sjá t.d. nýkjörinn formann Samfylkingarinnar og þingmenn stjórnarandstöðunnar sem talað hafa um niðurstöðuna. Þar er talað um Ríkisendurskoðun með hreint ótrúlegum hætti. Það virðist ekkert að marka hana að þeirra mati því niðurstaðan varð þeim ekki hliðholl. Reyndar virðist klofningur vera innan Samfylkingarinnar um þetta mál, enda sagði einn þingmaður flokksins í spjallþætti á Stöð 2 í gærkvöldi að Ríkisendurskoðun nyti trausts hans. Um það eru ekki allir Samfylkingarmenn sammála.

Eins og fram kemur réttilega í skýrslunni var meginhlutverk ráðherranefndar um einkavæðingu sem Halldór átti sæti í að hafa yfirstjórn með einkavæðingarferlinu. Þeirra var ekki að taka ákvarðanirnar um afgreiðslu einstakra mála, stjórnsýsluákvarðana í málinu. Það er því ljóst að ríkisendurskoðandi segir í niðurstöðum sínum að heimildin til að selja hlutbréf í bönkunum hafi verið í höndum Valgerðar Sverrisdóttur viðskiptaráðherra. Segja má því að forsætisráðherra standi mun sterkari eftir er þessi skýrsla liggi fyrir. Allavega var mikilvægt að yfir þessi mál yrði farið og mat Ríkisendurskoðunar kæmi fram í ljósi frétta seinustu daga og vikna. Hvað stjórnarandstaðan gerir nú er þetta liggur fyrir er svo næsta umhugsunarefni. Það verður að ráðast á næstu dögum og vikum hvert framhald málsins, ef framhald verði þ.e.a.s. eftir afgerandi niðurstöðu Ríkisendurskoðunar, stofnunar sem vinnur í umboði þingsins. Hef ég alla tíð borið mikla virðingu fyrir Ríkisendurskoðun og hlutverki hennar og tek því niðurstöðunni með þeim hætti.

Í gær var birt opinberlega myndband þar sem Saddam Hussein fyrrum forseti Íraks, er yfirheyrður. Ekki var neitt hljóð á myndunum en greinilegt að þar á Saddam orðaskipti við fulltrúa dómsyfirvalda í Írak sem spyr hann spurninga. Samkvæmt upplýsingum sem gefnar voru upp var hann er upptakan var gerð spurður spurninga um fjöldamorð á íbúum smábæjarins Dujail árið 1982, en það var skömmu eftir að Saddam hafði þar verið sýnt banatilræði. Saddam er mjög einbeittur að sjá á myndunum. Hann baðar út höndum og brýnir raustina og spyr til baka af miklum krafti. Hann er á myndbandinu í dökkum jakkafötum og fráhnepptri hvítri skyrtu án bindis. Er þetta í fyrsta skipti sem einræðisherrann fyrrverandi sést opinberlega frá því að breska dagblaðið The Sun birti myndir af honum nýlega þar sem hann var á brókinni einni fata. Er ekki vitað hvernig blaðið fékk þær umdeildu myndir, en ljóst að leki þær komi frá liðsmanni í bandaríska hernum sem vinnur í fangabúðunum þar sem Saddam dvelst. Sú myndbirting leiddi til mikilla deilna um réttindi stríðsfanga og talin hafa verið neyðarleg fyrir Saddam og leitt til reiði meðal araba.

Réttarhöld munu væntanlega hefjast yfir Saddam innan tveggja mánaða. Er hann sakaður um þjóðarmorð og glæpi gegn mannkyninu. Lögmenn Saddams hafa nú krafist þess að réttarhöldin yfir honum verði ekki í Írak, heldur öðru landi sem tengist honum ekki. Hefur þá helst verið rætt um Svíþjóð, Haag eða Vín. Sænsk yfirvöld hafa þegar boðist til að leyfa Saddam að afplána dóm sinn í Svíþjóð. Biljana Plavsic fyrrum forseti Bosníu-Serba afplánar nú ellefu ára fangelsisdóm sinn í Svíþjóð, en hún var dæmd fyrir stríðsglæpi í stríðinu í Júgóslavíu á tíunda áratugnum. Saddam er hvergi banginn og algjörlega ófeiminn við að sýna skap sitt og forna stjórnsemistakta. Hann kemur mjög svipað fyrir og 1. júlí 2004 er hann kom í fyrsta skipti fyrir dómara. Hann telur sig enn vera þann sem valdið hafi og ráði lögum og lofum. Það er varla undrunarefni. Í 24 ár var Saddam Hussein meðhöndlaður sem Guð í Írak og hafði slíka stöðu að orð hans voru aldrei véfengd. Það hljóta að vera viðbrigði fyrir slíkan mann að vera kominn í stöðu hins grunaða og þurfa loks að svara til saka fyrir þá glæpi sem hann fyrirskipaði og stóð fyrir.

Þegar talað er um refsingu til handa Hussein kemur vart nema tvennt til greina: dauðadómur eða lífstíðarfangelsi. Ég hef jafnan verið mjög andsnúinn dauðarefsingu og talið ekkert réttlæta beitingu hennar nema um væri að ræða fjöldamorðingja eða einræðisherra sem hafa kúgað og svívirt þjóð og misnotað hana. Saddam Hussein ætti að passa vel í þessum flokki, enginn deilir um eðli viðurstyggilegra glæpaverka hans og stjórnarinnar sem hann leiddi. Það er því ómögulegt að útiloka dauðarefsingu til handa Saddam, algjörlega útilokað. Hinsvegar tel ég hana ekki æskilega, það væri mun nær að láta þennan fyrrum einræðisherra sitja í fangaklefa til dauðadags.

Bandaríska poppgoðið Michael Jackson var í gærkvöldi sýknaður af öllum þeim tíu ákæruatriðum sem á hann höfðu verið bornar um kynferðislega misnotkun og áreitni við 13 ára strák. Hefði Jackson verið sakfelldur fyrir öll tíu ákæruatriðin hefði hann átt yfir höfði sér allt að 20 ára fangelsi. Það tók kviðdóminn viku að komast að sameiginlegri niðurstöðu. Hann starfaði til föstudags en kom svo að nýju saman í dag. Eftir stutta vinnu í dag lá niðurstaðan fyrir. Réttarhöldin voru mjög langvinn, stóðu vel á fjórða mánuð og mörg vitni höfðu verið kölluð fyrir réttinn. Réttarhöldin yfir Jackson sem er einn af vinsælustu poppsöngvurum seinustu áratuga í Bandaríkjunum voru harðskeytt og beitt. Ljóst var að niðurstaðan hefði úrslitaáhrif á framtíð Jacksons. Hefði hann tapað málinu hefði tónlistarferli hans nær örugglega verið lokið og heilsa hans hefði án vafa beðið hnekki af langri fangavist. Jackson hefur látið mjög á sjá seinustu ár og er aðeins orðinn skugginn af tónlistarmanninum sem sigraði heiminn með plötunum Thriller og Bad á níunda áratugnum. En nú er þetta mál að baki og fróðlegt að sjá hvað framtíðin beri í skauti sér fyrir þennan umdeilda söngvara.

Í gærkvöldi horfði ég á spænsku óskarsverðlaunamyndina Todo sobre mi madre (All about my mother), sem er ein besta mynd leikstjórans Pedro Almodóvar. Myndir hans (t.d. Women on the Verge of a Nervous Breakdown og High heels) hafa fyrir margt löngu öðlast sess í evrópskri kvikmyndamenningu. Í þessari mynd segir frá hjúkrunarkonunni Manuelu sem verður fyrir því mikla áfalli að missa 18 ára son sinn í hræðilegu bílslysi. Þegar hún er að fara í gegnum eigur hans verður henni ljóst að hans æðsta ósk í lifanda lífi var að fá að kynnast föður sínum sem Manuela hafði yfirgefið áður en hann fæddist. Þetta verður til þess að Manuela ákveður að leggja land undir fót og freista þess að hafa uppi á barnsföður sínum. Sú leit á eftir að snúast upp í merkilega lífsreynslu fyrir Manuelu. Stórfengleg mynd - ekta spánskt portrett sem lýsir þjóðarsálinni og lífsmynstrinu og ennfremur örlögum venjulegra manneskja sem lenda í mikilli sálarkreppu og eiga í virkilegum erfiðleikum og eiga erfitt með að halda áfram en finna réttu leiðina og kynnast lífinu með nýjum hætti útfrá nýjum forsendum. Að mínu mati er Todo sobre mi madre besta mynd Almodóvars. Þetta er heilsteypt og manneskjuleg mynd - mynd með tilfinningu.

Í gær hittu forystumenn sveitarfélaganna hér fyrir norðan, Akureyrar, Húsavíkur og Skagafjarðar, fulltrúa Alcoa og iðnaðarráðuneytisins í Reykjavík. Þar var rætt um næstu skref í stóriðjumálum hér fyrir norðan. Er mjög ánægjulegt að sveitarfélögin hafa náð grunni til að ræða málin saman á og að málið hafi þokast áfram - rétta leið. Það er allavega mjög gott að umræður séu komnar af stað í þessum efnum með viðkomandi aðilum. Í gær bárust svo þær fréttir að A-Húnvetningar hafi nú áhuga á stóriðju, sem vekur athygli. Það er svosem varla furða að flestallar byggðir hafi áhuga á stóriðju í sitt hérað. Í gær var svo haldin ráðstefna um áliðnað á Nordica-hóteli í Reykjavík. Athygli vöktu þar mótmæli svokallaðra náttúruvina, velþekktra vinstrigrænna öllu heldur. Mótmælin fólust að mestu í þögulli mótmælastöðu við hótelið en ennfremur gerðu viðkomandi sér lítið fyrir og fóru að fánastöngum við hótelið þar sem þjóðfánar voru við hún og drógu þá niður í hálfa stöng. Ekki er hægt að segja að þessi verknaður kommanna hafi verið þeim til sóma, enda bar hann vitni um barnaskap á miklu stigi.

Saga gærdagsins
1870 Gránufélagið stofnað á Akureyri, til að efla innlenda verslun - það sameinaðist KEA árið 1912.
1922 Gengisskráning íslensku krónunnar hófst - íslenska krónan hafði áður fylgt dönsku krónunni.
1941 Sigurður Jónsson kaupmaður, gaf ríkinu Bessastaði á Álftanesi - varð með því forsetabústaður.
1971 Viðreisnarstjórnin, stjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks, féll eftir rúmlega tólf ára valdasetu.
1973 Undirritað samkomulag um frið í Víetnam, eftir mjög blóðuga styrjöld í landinu í tæpan áratug.

Saga dagsins
1940 Þjóðverjar hernema París - sókn nasista í seinna stríðinu var ekki stöðvuð að fullu fyrr en í Sovétríkjunum árið 1942. Eftir það misstu þeir hvert vígið eftir annað, þar til veldi þeirra féll 1945.
1949 Þyrlu flogið á Íslandi í fyrsta skipti - hún var aðallega notuð til björgunarstarfa og strandgæslu.
1975 Norræna kom til Seyðisfjarðar í fyrsta skipti - ferjusamgöngur milli Íslands og Færeyja hefjast.
1982 Samið um vopnahlé í Falklandseyjastríði Breta og Argentínumanna - 800 manns létust á þeim mánuðum sem átökin stóðu en Bretar unnu stóran sigur í samningunum um vopnahlé og náðu sínu fram undir forystu Margaret Thatcher sem hikaði hvergi á meðan átökunum stóð og sannaði afl sitt.
1998 Sjálfstæðisflokkurinn tekur sæti í meirihluta bæjarstjórnar Akureyrar - Kristján Þór Júlíusson tekur við embætti bæjarstjóra. Kristján var áður bæjarstjóri á Dalvík og Ísafirði. Í kosningum í maí 1998 hafði flokkurinn unnið sinn stærsta sigur þar, hlotið rúm 40% atkvæða og fimm bæjarfulltrúa.

Snjallyrðið
Í daganna rás hef ég draumanna notið
um dáðríkast mark sem ég aldrei fæ hlotið.
Þeir yljuðu mér þó ef stóð ég í ströngu.
og stríðið mér léttu á ævinnar göngu.

Og eins er í vetrarins myrkasta veldi
að vorþráin sterk fer um hjarta mitt eldi.
Ég angan þess finn þó að úti sé myrkur,
þess yndi í fjarska er huganum styrkur.

Þótt ár hafi liðið og týnzt út í tómið,
þá tær vakir minning um fegursta blómið.
Því ennþá í ljóma þá vitjar mín vorið.
Það vekur og gleður og léttir mér sporið.
Helgi Seljan fyrrum alþingismaður (1934) (Vordraumur)

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Í sunnudagspistli í dag fjalla ég um þrjú fréttamál vikunnar:

- í fyrsta lagi fjalla ég um ráðstefnu stjórnarskrárnefndar um helgina. Ráðstefnunni var ætlað að leggja grunn að upplýstri umræðu um stjórnarskrána og umbætur á henni og kalla eftir hugmyndum að breytingum. Fer ég yfir stöðu mála og kynni erindi SUS sem lagt var fram á ráðstefnunni og ennfremur mínar skoðanir á þessu ferli og þeim breytingum sem ég tel að eiga verði sér stað á stjórnarskránni. Hvet ég fólk til að fara yfir erindi SUS og mat okkar á þessi mál. Hvað mig persónulega snertir hef ég jafnan verið þeirrar skoðunar að breyta verði embætti forseta Íslands og rammanum utan um það, eigi það að vera til áfram. Að mínu mati er rétt eftir það sem gekk á í samskiptum forseta og Alþingis á síðasta ári að breyta mörgum köflum stjórnarskrárinnar, einkum stjórnarskrárþáttum tengdum embætti forseta Íslands. Það getur ekki gengið að ég tel lengur að sá skuggi sé yfir störfum Alþingis Íslendinga að einn maður geti með geðþóttavaldi stöðvað af mál sem meirihluti lýðræðislega kjörins þings til fjögurra ára, samþykkir með réttmætum hætti. Það er skoðun mín nú sem ávallt fyrr að forseti eigi ekki að hafa það vald sem 26. greinin gefur í skyn að hann hafi.

- í öðru lagi fjalla ég um stöðuna í ESB í stjórnarskrárferlinu. Nú hafa Bretar ákveðið að fresta þjóðaratkvæðagreiðslu um stjórnarskrá ESB, eftir að Frakkar og Hollendingar höfðu fellt hana í slíkum kosningum. Mikil stjórnmálakrísa blasir við ESB nú í aðdraganda leiðtogafundar ESB í næstu viku. Blasir við að Frakkar hafi hjálpað Blair og stjórn hans, enda hefði tap í slíkri kosningu á næsta ári getað orðið pólitískur banabiti hans. Lengi vel hefur Blair sagt að Bretland myndi veikjast verulega innan ESB ef þjóðin hafnaði tillögunum í þjóðaratkvæðagreiðslu. Nú er þó ljóst að hann þarf ekkert að hugsa meira um þetta mál. Kosningunni hefur verið frestað. Frakkar og Hollendingar hafa bjargað honum úr erfiðri og vandræðalegri stöðu, enda hefði staða hans veikst til muna ef hann hefði tapað kosningu, enda veiktist þingmeirihluti hans mjög í þingkosningunum fyrir rúmum mánuði. Það er því hætt við að breska stjórnin og forystumenn hennar horfi bjartsýn fram á veginn án þess að þurfa að hafa pólitískar áhyggjur af þessu máli.

- í þriðja lagi fjalla ég um óráðsíuna í Orkuveitu Reykjavíkur. Öll höfum við orðið vitni að því hvernig fyrirtækinu hefur verið beitt í sukk og áhættufjárfestingar í hin ólíklegustu gæluverkefni seinustu ár undir stjórn Alfreðs Þorsteinssonar borgarfulltrúa Framsóknarflokksins, innan R-listans. Alfreð hefur farið sínu fram undanfarinn áratug í umboði hinna ýmsu vinstriflokka sem hafa myndað regnhlífarvaldabandalag gegn Sjálfstæðisflokknum seinasta áratug. Fer ég yfir verk hans á ýmsum sviðum og spyr vinstrimenn í borginni hvort þeir ætli sér að kjósa Alfreð til valda aftur ef sameiginlegt framboð verður við lýði og tryggja með því áhrif hans í sukkinu áfram. Hann situr í umboði allra þeirra sem styðja hina flokkana þarna inni - gleymum því ekki!

Pólitíska ræman

Á sunnudögum í sumar mun ég skrifa um eina kvikmynd sem tekur með einum hætti eða öðrum á pólitísku efni. Það er við hæfi á sunnudegi að nota tækifærið og skrifa um eina mynd tengda pólitík með ítarlegum hætti. Ef þið viljið sjá skrif um einhverja mynd eða koma með komment á þessi skrif sendið mér þá tölvupóst.

Í kvikmyndinni Nixon fjallar óskarsverðlaunaleikstjórinn Oliver Stone um feril Richard Nixon 37. forseta Bandaríkjanna. Jafnvel þótt hann hafi verið einn mest áberandi stjórnmálamaður tuttugustu aldarinnar og að um hann hafi verið skrifaðar fleiri greinar en nokkurn annan mann, er persóna hans enn í dag flestum hulin ráðgáta. Með þessari hispurslausu mynd reynir Stone að varpa ljósi á þennan einstaka mann sem reis til hæstu metorða í landi sínu og - eins og hann orðaði það gjarnan sjálfur - féll niður í þá dimmustu dali sem lífið felur í sér. Sjónarhorn Stone er hreinskilið og persónulegt en snýst að sjálfsögðu að miklu leyti um aðdragandann að falli Nixons úr valdastóli, hið dularfulla innbrot í Watergate-bygginguna í júnímánuði 1972, til þess tíma er hann neyddist til að segja af sér embætti í ágúst 1974, fyrstur bandarískra forseta.

En Stone skyggnist einnig dýpra inn í líf hans. Hann fer inn í karakterinn, við sjáum hvernig hann mótast úr smástrák í litlum bæ og til þess manns sem síðar varð valdamesti maður heims. Æska hans var blandin gleði en einnig sárum trega. Hann var sonur fátækra en stefnufastra hjóna og þurfti ásamt fjölskyldu sinni að þola missi tveggja bræðra sinna sem dóu úr berklum. Nixon bar þess merki alla tíð að vera beiskur en eitilharður baráttumaður, hann lét ekki undan nema hann nauðsynlega þyrfti til. Við fylgjumst með honum í myndinni allt frá því er hann óx úr grasi og sjáum hvernig hann fór að láta til sín taka á sviði stjórnmálanna, varð þingmannsefni 33 ára, öldungardeildarþingmaður 37 ára og varaforseti 39 ára. Hann bauð sig fram til forseta árið 1960 en tapaði fyrir John F. Kennedy. Honum tókst síðan að ná kjöri sem forseti Bandaríkjanna árið 1968 og var endurkjörinn 1972.

Meginpartur myndarinnar er hneykslismálið sem kaldhæðnislega hófst helgina sem hann fagnaði sínum stærsta pólitíska sigri. Um miðjan júní 1972 er innbrotið í Watergate-bygginguna var framið var Nixon nýkominn frá Kína. Honum hafði tekist að opna Bandaríkjunum leið í austurveg með frægum fundi sínum og Mao þá um vorið. Við heimkomuna var hann hylltur eins og hetja og hann ávarpaði sameinaðar deildir Bandaríkjaþings. Sögulegum áfanga var náð: tekist hafði að opna leiðina til austurvegs og ennfremur sá fyrir lokin á Víetnamsstríðinu. Watergate-málið var klaufaleg mistök hjá reyndum stjórnmálamanni - afdrifarík mistök sem hann varð að gjalda að sjálfsögðu fyrir með embætti sínu. Það var ólöglegur verknaður og gott dæmi um persónuleikabresti Nixons sem urðu honum að falli og leiddi að mestu til einangrunar hans úr sviðsljósinu.

Breski óskarsverðlaunaleikarinn Sir Anthony Hopkins túlkar Nixon af stakri snilld í þessari mynd. Þó hann sé hvergi nærri alveg eins og Nixon í öllum töktum eða fasi verður hann samt Nixon með merkilegum hætti. Mörgum þótti skotið hátt yfir markið þegar hinn breski leikari með sinn ekta breska hreim var valinn til að leika hinn hrjúfa forseta með áberandi suðurríkjaframburð sinn. En Hopkins er enginn venjulegur leikari og túlkar forsetann með mikilli snilld. Frábær leikur hjá ótrúlegum leikara. Joan Allen fer á kostum í lágstemmdri rullu en stórbrotinni engu að síður er hún túlkar Pat Nixon. Hún var alltaf hinn þögli félagi forsetans, hún var við hlið hans í blíðu og stríðu allt til loka. Þau leika hjónin með miklum bravúr. Þau passa vel saman og fúnkera þannig. Þó hjónaband þeirra hafi oft verið stormasamt var það alltaf ástríkt.

Það sést vel á myndinni að hún er verulega gloppótt sögulega séð. Sumum hlutum er sleppt í frásögninni af ævi Nixons eða hreinlega skáldað í eyðurnar. Því ber að taka sagnfræði Stone með mikilli varúð. Þrátt fyrir þennan stóra galla er myndin góð. Henni tekst umfram allt að lýsa persónu Nixons. Hún var margbrotin, svo vægt sé til orða tekið. Segja má að hann hafi verið hið minnsta þrjár persónur, eða svo segja þeir sem stóðu honum næst: sá blíði, sá íhuguli og sá veruleikafirrti. Sá þriðji hafi eyðilagt feril hans, sá annar hafi íhugað um framtíðina þegar ferillinn var orðinn það skaddaður að honum varð ekki bjargað og sá fyrsti hafi tekið stjórnina við að gera upp ferilinn við lokin. Undir lokin hafði Nixon tekist að endurheimta orðspor sitt, var orðinn fyrirlesari og virtur álitsgjafi á málunum. Forysta hans í utanríkismálum verður það sem hans verður minnst fyrir utan við Watergate og sá vettvangur var honum gjöfull undir lokin.

Öllu er þessu lýst vel í myndinni að mínu mati. Hún tekur vel á meginpunktum ævi Nixons. Stone er oft óvæginn, tekur Nixon og karakter hans og kafar algjörlega inn í rótina. Það er bæði honum og arfleifð hans mikilvægt. Þó skotið sé mjög glaðlega og oft glannalega er þessi mynd nauðsynleg viðbót í umfjöllun um ævi Nixons. Fjöldi stórleikara fer með hlutverk í myndinni og má þar nefna James Woods, Ed Harris, Bob Hoskins, J.T. Walsh, Mary Steenburgen og Paul Sorvino. Öll skila þau sínu vel og eftir stendur hin besta mynd. Allavega ómissandi mynd fyrir þá sem hafa áhuga á stjórnmálasögu 20. aldarinnar og því hver var aðdragandinn að afsögn Nixons af forsetastóli og ekki síður hvernig hann varð stjórnmálamaður í fremstu röð en glutraði því frá sér með eigin afglöpum.

Er merkilegt að kynna sér persónu Nixons betur. Hef ég áður lesið margar bækur um hann og séð heimildarþætti um feril hans og Watergate. En þessi mynd er mikilvægur þáttur í ævi þessa manns og hana verða allir að sjá. Umfram allt vegna þess að þetta er sýn pólitísks andstæðings Nixons á hann. Það sést umfram allt að hún er eftirminnileg þrátt fyrir að vera sagnfræðilega fjarri því rétt að öllu leyti. En þrátt fyrir það er hún ómissandi, allavega fyrir þá sem hafa áhuga á sögunni og ekki síður forsetatíð þessa eina forseta Bandaríkjanna sem hefur sagt af sér þessu valdamesta embætti heims.

Saga dagsins
1935 Huey Long öldungadeildarþingmaður, flytur lengstu ræðu í sögu þingsins - hún stóð í 15 tíma.
1987 Ronald Reagan forseti Bandaríkjanna, flytur eftirminnilega ræðu við Berlínarmúrinn og skorar á Mikhail Gorbatsjov að stuðla að falli múrsins - hann féll 9. nóvember 1989 og hafði þá staðið í 28 ár.
1991 Boris Yeltsin kjörinn forseti Rússlands - var umdeildur þjóðarleiðtogi en náði þó að ávinna sér virðingu vestrænna þjóðarleiðtoga. Yeltsin sagði svo af sér 31. desember 1999 til að tryggja vænlega stöðu valins eftirmanns síns, Vladimir Putin, sem tók við forsetaembætti og var kjörinn í mars 2000.
1994 Nicole Brown Simpson og Ron Goldman voru myrt með hrottalegum hætti við heimili hennar í Los Angeles. Fyrrum eiginmaður Nicole, O.J. Simpson, var sakaður um morðin og réttað yfir honum í beinni útsendingu sjónvarpsstöðva - var umdeilt er hann var sýknaður af ákærunum í október 1995.
2003 Óskarsverðlaunaleikarinn Gregory Peck deyr á heimili sínu í Los Angeles, 87 ára að aldri - Peck var einn besti leikari sinnar kynslóðar og átti glæsilegan feril og túlkaði fjölda svipmikilla karaktera.

Snjallyrðið
The long and winding road
that leads to your door,
will never disappear.
I've seen that road before
It always leads me here.
Leads me to your door.

The wild and windy night
that the rain washed away.
Has left a pool of tears,
crying for the day.
Why leave me standing here
let me know the way.

Many times I've been alone
and many times I've cried.
Any way you'll never know
the many ways I've tried.
But still they lead me back
to the long winding road.

You left me standing here
a long long time ago.
Sir Paul McCartney tónlistarmaður (1942) (The Long and Winding Road)

Engin fyrirsögn

Punktar dagsins

Hæstiréttur staðfesti í gær þá niðurstöðu Héraðsdóms Reykjavíkur að ógilda úrskurð umhverfisráðherra, sem staðfesti í apríl 2003 þá ákvörðun Skipulagsstofnunar að álver Alcoa í Reyðarfirði þyrfti ekki að fara í umhverfismat. Í dómi sínum vísar rétturinn hinsvegar frá kröfum Hjörleifs Guttormssonar fyrrum iðnaðarráðherra, um að ákvörðun Umhverfisstofnunar um útgáfu starfsleyfis álversins yrði ógilt. Samhliða því var hafnað kröfu Hjörleifs um að sú ákvörðun umhverfisráðherra yrði ógilt að vísa frá kæru Hjörleifs varðandi ákvörðun Umhverfisstofnunar um starfsleyfið. Það er ekki hægt að segja annað en að þessi dómur sé nokkur vonbrigði, fyrir okkur sem höfum stutt ötullega uppbygginguna á Austfjörðum og tekið pólitískan slag um þau mál víða og skrifað um málið, til stuðnings Austfirðingum. Hinsvegar er þetta hvergi nærri eins slæmur úrskurður og kom frá Héraðsdómi Reykjavíkur í janúarmánuði. Dæmt er gegn Hjörleifi í nokkrum liðum og niðurstaðan hvergi nærri eins slæm og í fyrri úrskurði. Því ber að sjálfsögðu að fagna.

Þessi niðurstaða hefur engin teljanleg áhrif á dæmið. Framkvæmdir halda að sjálfsögðu áfram fyrir austan af krafti. Í þessum dómi er eins og Sigríður Anna Þórðardóttir umhverfisráðherra, hefur bent á svo réttilega ekki verið að fella úr gildi starfsleyfið sjálf. Ég sé því eins og ráðamenn og tengdir aðilar ekki annað í stöðunni en haldið verði áfram framkvæmdum. Hinsvegar muni nýtt umhverfismat þá auðvitað fara fram. Þessi niðurstaða kemur nær eingöngu til vegna þess að formskilyrði hafi ekki verið fullnægt. Í þessum dómi er ekkert fjallað um gildi leyfa sem stjórnvöld hafa veitt. Þau eru því auðvitað enn í fullu gildi. Þessi staða mála mun því ekki tefja þær framkvæmdir sem hafnar eru. Eins og fram kom á vefnum í vikunni fór ég austur á firði um sjómannadagshelgina. Var mjög ánægjulegt að kynna sér uppbygginguna sem þar á sér stað - á öllum sviðum. Þar ríkir nú bjartsýni í stað svartsýni og gleði í stað kvíða. Því er ekki hægt að lýsa með nógu öflugum orðum að fara austur núna.

Hvet ég alla sem þetta lesa til að fara austur í sumarfríinu og kynna sér þessi mál og þá uppbyggingu sem á sér stað. Það er mikið gleðiefni að fylgjast með henni.

Horfði í gærkvöldi á Rear Window, hið frábæra meistaraverk Sir Alfred Hitchcock, frá árinu 1954. Hitch var meistari spennumyndanna, sannkallaður snillingur í að ná fram því besta frá leikurum sínum og skapa ógleymanlegar stórmyndir. Þessi mynd er skólabókardæmi um það. Í Rear Window segir frá ljósmyndara sem fótbrotnaði í vinnuslysi, neyðist því til að vera heima og hefur lítið fyrir stafni og hundleiðist það, vægast sagt. Hans tómstundaiðja heima við verður að nota sjónkíkinn sinn til að fylgjast með mannlífinu hjá nágrönnunum. Uppgötvar hann sér brátt til mikillar skelfingar að einn þeirra hefur myrt eiginkonu sína og hefur hulið spor sín svo vel að líkið mun aldrei finnast nema hann leysi málið sjálfur. En þá vandast málin, hvernig getur hann sannfært aðra um að nágranninn hafi framið verknaðinn og að hann hafi nokkru sinni átt sér stað. Þær einu sem virðast trúa honum eru kærastan hans Lisa og sjúkranuddarinn Stella, en það er ekki nóg. Hann verður að fá liðsinni lögreglunnar áður en nágranninn kemst að því að hann hafi verið staðinn að verki, þá gæti allt verið orðið of seint.

Hér gengur bókstaflega allt upp til að skapa ómótstæðilegt og klassískt meistaraverk sem er eitt af bestu verkum meistara Hitchcock. Óskarsverðlaunaleikarinn James Stewart vinnur einn af stærstu leiksigrum ferils síns í hlutverki ljósmyndarans L.B. Jeffries og ber hann myndina hreinlega uppi, hann er á skjánum allan tímann. Er hreint út sagt frábært að fylgjast með þessum leikara sem er hiklaust einn af allra bestu leikurum tuttugustu aldarinnar í þessu stórfenglega hlutverki. Óskarsverðlaunaleikkonan Grace Kelly er sannkallað augnayndi í hlutverki Lisu Freemont, hinnar trygglyndu og vellauðugu unnustu Jeffries. Grace var sjaldan betri og flottari en hér á ferlinum. Ein besta gamanleikkona síðustu aldar, hin frábæra Thelma Ritter, fer á kostum í hlutverki sjúkranuddarans Stellu. Hnyttnir og góðir brandarar verða að gullmolum í meðförum hennar. Síðast en ekki síst er Raymond Burr flottur hér, en aldrei þessu vant leikur hann hér vonda kallinn, en hann var helst þekktur fyrir túlkun sína á lögfræðingnum Perry Mason. Þessa mynd verða allir sannir kvikmyndaunnendur að sjá. Það verður upphafið að góðum kynnum að sjá þessa.

Í dag birtist ítarlegur pistill eftir mig á íhald.is. Í honum fjalla ég um mál málanna í kosningabaráttunni sem framundan er í Reykjavík fyrir næstu borgarstjórnarkosningar: skipulagsmálin. Fjalla ég þar um góðar tillögur sjálfstæðismanna, úrræðaleysi R-listans í málunum og mikilvægi þess að stefna í aðrar áttir. Undir lok pistilsins fjalla ég um málefni flugvallar í Vatnsmýrinni. Undanfarin ár hefur R-listinn boðað að hann eigi að fara. Á sama tíma vinnur borgarstjóri að því ásamt samgönguráðherra að samgöngumiðstöð í borginni sem gerir ráð fyrir nýrri flugstöð samhliða því. Samkomulag þessa efnis var undirritað fyrr á þessu ári, er fól í sér að gera úttekt á vellinum sem grunn að því að ákveða örlög hans. Eftir sem áður er stefnt að samgöngumiðstöðinni á Vatnsmýrarsvæðinu. Stefnir svo meirihluti borgarstjórnar að alþjóðlegri samkeppni um framtíð Vatnsmýrarinnar: án þess að vita hvort þar verði flugvöllur eður ei. Það er alveg með ólíkindum að fylgjast með þessu ferli. Merkilegt er að meirihluti borgarstjórnar geti ekki bara talað hreint út. Vill hann flugvöll áfram í Reykjavík eða ekki? Bendi á þennan pistil - endilega lesið hann!

Pólitíska stússið er að verða komið í sumarfrí hjá mér. Þó eru stöku sinnum pólitískir fundir og stúss sem þarf að sinna og væntanlega mun maður ræða pólitík í sumar þegar maður hittir félaga og vini á ferð um landið. Plönuð er vikuferð austur á firði í sumar og það verður gott að taka því rólega þar í nokkurn tíma. En seinustu dagana hef ég verið að lesa bækur, eins og venjulega myndi einhver segja. Hef verið að rifja upp kynni mín af Mýrinni. Það er alveg frábær bók, eitt af meistaraverkum Arnaldar Indriðasonar. Segir frá eldri manni sem finnst myrtur í íbúð sinni í Norðurmýri í Reykjavík. Þegar íbúð hans er rannsökuð kemur í ljós gömul ljósmynd í skrifborðsskúffu. Myndin leiðir lögregluna inn í liðna tíma í ævi hins látna - liðna tíma sem geyma gamla sögu, fjölskylduharmleik og glæp fyrir nokkrum áratugum. Þessi bók var það fyrsta sem ég las eftir Arnald fyrir nokkrum árum. Sökkti ég mér það í bókina að ég las hana upp til agna í einum rykk. Þessi bók er algjört meistaraverk. Hana verða allir að lesa, þeir lesendur mínir sem hafa ekki enn litið á hana: lesið hana. Þið hin: lesið hana aftur. Tær snilld. :)

Sumarið er loks komið hingað í Eyjafjörðinn. Sólin skín og tilveran er virkilega fögur á þessum degi. Hitinn er talsverður og margir úti að fá sér ís og sleikja sólina samhliða því. Það er vægast sagt kominn tími til að við fáum alvöru sumarblíðu. Vorið hefur verið frekar kalt og byrjun sumarsins verulega slæm. Hefur verið hálfgerður haustbragur á veðrinu seinustu vikur. Ekta gluggaveður eins og við segjum, smásól en kalt úti. En nú er sumar og sól. Spáð er um 20 stiga hita um helgina og því ástæða til að grilla og hafa það gott í góðra vina hópi og njóta góða veðursins hér fyrir norðan. Á þessum fallega degi er ekki hægt annað en að vera hress og bjartsýnn á framtíðina. Hafið það gott um helgina.

Saga dagsins
1940 Þjóðverjar hernema Noreg - Hákon konungur og öll konungsfjölskyldan var sett í stofufangelsi.
1967 Sex daga stríðinu í Miðausturlöndum lýkur formlega - Ísrael og Sýrland semja um vopnahlé.
1986 5000 króna seðill settur í umferð hérlendis - var prýddur með mynd af Ragnheiði Jónsdóttur.
2000 Hafez al-Assad forseti Sýrlands, deyr í Damaskus, 69 ára að aldri. Hann var forseti í tæpa þrjá áratugi, eða allt frá árinu 1971. Bashar al-Assad sonur hans tók við völdum í landinu við dauða hans.
2001 Konur fluttu í fyrsta skipti ávörp við sjómannadagshátíð í Reykjavík - sjávarútvegsráðherra og fulltrúum útgerðarmanna var ekki boðin þátttaka þá vegna lagasetningar á sjómenn skömmu áður

Saga morgundagsins
1928 Fyrsta áætlunarflugið milli Akureyrar og Reykjavíkur - flogið fyrst með sjóflugvélinni Súlunni, en hún tók fimm farþega. Var þá ekki annað hægt en að lenda á sjófletinum við bæinn. Flugvöllur reis við Akureyri loks árið 1952. Nú, 77 árum síðar, er flogið á milli Akureyrar og Reykjavíkur 7 sinnum á dag og sætaframboðið í flugferðunum er auðvitað allnokkuð ríflegra nú á okkar dögum en var 1928.
1935 Auður Auðuns lauk lögfræðiprófi fyrst íslenskra kvenna - Auður varð fyrst kvenna borgarstjóri í Reykjavík og ráðherra, einnig var Auður lengi borgarfulltrúi og forseti borgarstjórnar Reykjavíkur.
1987 Margaret Thatcher leiðir breska Íhaldsflokkinn til þriðja kosningasigurs síns í þingkosningum í Bretlandi - hún var eini stjórnmálamaður Bretlands á 20. öld sem afrekaði að vinna þrjár kosningar í röð. Thatcher sat á valdastóli til nóvember 1990 og Íhaldsflokkurinn vann fjórðu kosningarnar 1992.
2001 Timothy McVeigh tekinn af lífi í alríkisfangelsinu í Terre Haute í Indiana - hann var dæmdur til dauða fyrir sprengjutilræðið við stjórnsýslubygginguna í Oklahoma í apríl 1995, þar sem margir fórust.
2004 Ronald Reagan 40. forseti Bandaríkjanna, var jarðsunginn við tignarlega athöfn í dómkirkjunni í Washington. Um kvöldið var hann jarðsettur við sólsetur við forsetabókasafnið í Simi-dal í Kaliforníu.

Snjallyrðið
Þig, sem í fjarlægð fjöllin bak við dvelur
og fagrar vonir tengdir líf mitt við.
Minn hugur þráir, hjartað ákaft saknar,
er horfnum stundum, ljúfum dvel ég hjá.
Heyrirðu ei, hvern hjartað kallar á,
heyrirðu storminn kveðju mína ber?
Þú fagra minning eftir skildir eina
sem aldrei gleymi, meðan lífs ég er.
Valdimar Hólm Hallstað skáld (Í fjarlægð)

Engin fyrirsögn

Punktar dagsins

Héraðsdómur Reykjavíkur féllst í dag á þá kröfu Hannesar Hólmsteins Gissurarsonar prófessors, um að máli sem Auður Sveinsdóttir Laxness, ekkja nóbelsskáldsins Halldórs Kiljans Laxness, höfðaði gegn honum fyrir höfundalagabrot skyldi vísað frá dómi vegna þess að annmarkar hafi verið á máltilbúnaði stefnanda. Mikið hefur á seinustu árum verið rætt og ritað um nóbelsverðlaunaskáldið Halldór Kiljan Laxness. Allt frá andláti hans í febrúar 1998 hefur Halldór verið áberandi bæði í ræðu og ekki síst á riti. Hefur þetta verið áberandi einkum seinustu þrjú árin, en fyrir seinustu jól og eins árið 2003 hafa komið út ítarlegar og umdeildar ævisögur um Halldór eftir Hannes Hólmstein. Mun seinasta ritið væntanlega koma út í nóvember og lýkur þá umfjöllun Hannesar Hólmsteins um skáldið. Fjölskylda skáldsins var mjög andvíg því frá upphafi að Hannes ritaði um Halldór. Reyndi hún að hindra aðgang hans að skrifum skáldsins með því að loka bréfasafni hans næstu þrjú árin. Einungis Halldóri Guðmundssyni og Helgu Kress prófessor var veittur aðgangur að því.

Eins og flestir vita er Hannes umdeildur vegna skoðana sinna, hann hefur aldrei farið leynt með skoðanir sínar. Væntanlega vegna þess tók fjölskylda skáldsins þá ákvörðun að loka bréfasafninu og gat ekki sætt sig við það að hann ritaði um ævi hans. Um er að ræða þjóðskáld Íslendinga, að mínu mati merkasta rithöfund 20. aldarinnar, og hann settur á þann stall af vissum hópi þannig að ekki megi skrifa um hann nema af útvöldum. Mikið var rætt og ritað um fyrsta bindið eftir Hannes. Margir höfðu á því skoðanir, eins og gefur að skilja, enda bók skrifuð af umdeildum manni um enn umdeildari mann í sögu landsins. Athygli vakti þó jafnan að þegar spekingarnir sem dæmdu bók Hannesar fyrir ári voru spurðir að því hvort viðkomandi hefðu lesið bókina sem málið snýst um kom fram að svo var ekki. Var fróðlegt að margir höfðu skoðun á ritinu en ekki lesið það eða kynnt sér ítarlega áður en það felldi dóma yfir því. Það er merkileg umræða sem geisað í samfélaginu vegna þessara bóka. Sjálfur hef ég ósjaldan lent í spjalli við fólk um það.

Merkilegt er að það fólk sem gagnrýnt hefur skrif Hannesar sem mest hefur ekki lesið bækurnar. Það er hreint óþolandi að eiga umræðu um þessi mál við fólk sem ekki hefur kynnt sér bækurnar og farið yfir þær nákvæmlega. Ég hef lesið þau bæði, og það af miklum áhuga. Sérstaklega þótti mér annað bindið, Kiljan, sem kom út í fyrra mjög gott og umfangsmikið. Hannes dregur í umfjöllun sinni saman mikinn og góðan fróðleik um skáldið. Sú bók spannaði 16 ár, sem er vissulega ekki langt tímabil á tæplega aldaræviskeiði skáldsins, en þessi ár voru stór og mikil á ferli Laxness og er hrein unun að sitja og lesa bókina og fara yfir allan þann fróðleik sem Hannes hefur tekið saman. Þessi bók er óneitanlega paradís fyrir þá sem unna sögunni, verkum Laxness og vandaðri frásögn. Allt rennur þetta ljúflega saman og fullyrði ég að þetta er ein vandaðasta, ítarlegasta og áhugaverðasta ævisaga sem ég hef lesið og bíð ég því mjög spenntur næstu jóla og útgáfu þriðja og seinasta hlutans sem mun fjalla um seinustu 50 æviár skáldsins, frægðarárin hans mestu, 1948-1998.

Skrifar Hannes að mínu mati af mikilli virðingu um skáldið. Ég hvet alla þá sem ekki hafa lesið ritið og hafa býsnast sem mest yfir því og farið hátt í tali en ekki enn lesið það að gera það einmitt. Í bókunum er farið ítarlega yfir ævi merks manns og ritað um hann af virðingu. Allavega hef ég ekki enn heyrt gagnrýni á ritun Hannesar um Laxness á þeim forsendum að rangt sé farið með eða illa staðið að umfjöllun um ævi Halldórs Kiljans Laxness, nóbelsskáldsins frá Gljúfrasteini. Það segir svo sannarlega sína sögu að mínu mati.

Horfði í gærkvöldi á kvikmyndina In the Line of Fire. Hörkugóð og vel leikin úrvalsmynd, frá árinu 1993, sem segir frá Frank Horrigan, sem er lífvörður forseta Bandaríkjanna. Hann er í sögubyrjun kominn á sjötugsaldurinn og hefur ótvírætt umfangsmikla reynslu í starfi sínu eftir tæplega þrjátíu og fimm ára starf í leyniþjónustunni sem lífvörður forsetans. Hefur hann í raun aldrei jafnað sig á því að hafa mistekist að vernda John F. Kennedy forseta Bandaríkjanna, sem myrtur var í Dallas í Texas, 22. nóvember 1963. En allt í einu hefur samband við hann maður sem hefur í hyggju að myrða yfirmann Franks, núverandi forseta Bandaríkjanna, sem er nú í hörðum kosningaslag um lyklavöldin í Hvíta húsinu og er undir í baráttunni er sagan hefst. Er Frank áttar sig á að honum er alvara leggur hann til atlögu gegn skaðvaldinum.

En spurningin að lokum er óneitanlega tvíþætt: tekst Frank að bjarga lífi forsetans eða tekst tilræðismanninum að myrða hann og mistekst Frank rétt eins og í Texas hinn heita vetrarmorgun er JFK féll fyrir morðingjahendi. Clint Eastwood er alveg frábær sem hinn einmana leyniþjónustumaður sem lifir kyrrlátu lífi, sinnir vinnu sinni en fær sér einn kaldan bjór og hlustar á og spilar jazz utan vinnutíma. John Malkovich hefur aldrei verið betri en hér í hlutverki tilræðismannsins, Mitch Leary. Hann er alveg stórfenglegur í túlkun sinni, meistaralega góður er hann tjáir hið brenglaða eðli Leary. Hér gengur allt upp: frábær leikur, vandað handrit og meistaraleg leikstjórn (þjóðverjans Wolfgang Petersen). Rúsínan í pylsuendanum er svo hin frábæra tónlist meistara Ennio Morricone. Semsagt: hörkugóð og ógleymanleg hasarmynd sem fær áhorfandann til að gleyma stað og stund og tryggir spennandi kvöldstund.

Sr. Jóna Lísa Þorsteinsdóttir sóknarprestur í Akureyrarkirkju, hefur sagt starfi sínu lausu. Jóna Lísa hefur gegnt prestsstörfum hér á Akureyri frá vorinu 1999 en var áður fræðslufulltrúi kirkjunnar á Norðurlandi. Á þeim sex árum sem hún hefur unnið hér í forystu safnaðarstarfsins hefur hún sýnt það og sannað að hún er bæði einlæg og trú sínum verkum. Jóna Lísa hefur leitt af miklum krafti námskeið þar sem fólk fær aðstoð við að vinna sig frá sorg og áföllum. Ennfremur hefur hún verið drifkraftur í Samhygð, sem eru samtök um sorg og sorgarviðbrögð. Allir þeir sem kynna sér verk hennar í þeim málefnum og almennt varðandi samskipti við fólk vita að Jóna Lísa er ákveðin en um leið traust og hefur starfað með miklum sóma að þeim verkum sem skipta máli. Bók hennar, Mig mun ekkert bresta, er að mínu mati biblía þeirra sem þurfa að horfast í augu við sorg, en þá bók skrifaði hún eftir sviplegt lát manns hennar, Vignis Friðþjófssonar. Það er bók sem er öllum lexía að lesa. Einnig hefur hún ritað margt almennt um mörg málefni. Vil ég nota tækifærið til að þakka sr. Jónu Lísu Þorsteinsdóttur góð störf í þágu okkar hér í Akureyrarsókn.

Í dag heldur borgarstjórnarflokkur Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík íbúaþing um tillögur sínar í skipulagsmálum. Jafnframt er þar fólki gefið tækifæri til að koma með sínar hugmyndir og ábendingar á tillögurnar í málefnavinnu sem þar fer fram. Þetta ferli sjálfstæðismanna er þeim mjög til sóma. Með þessu gefst fólki, hinum almenna kjósanda, færi á að segja sínar skoðanir og vera aktívir þátttakendur í að móta betri borg. Er alveg ljóst að fara þarf nýjar leiðir í skipulagsmálum sem fleiri málaflokkum á komandi árum. Forysta R-listans í þrjú kjörtímabil hefur skilað nægum verkefnum og fjölda úrlausnarefna sem þarf að leysa. Þeir sem kynna sér þessi mál sjá ekkert nema ókláruð verkefni og áskoranir um að gera betur og taka af skarið. Þessari vinnu sjálfstæðismanna, vinnu að betri borg, lýkur ekki í dag með þessu íbúaþingi - öðru nær. Framundan eru svo fleiri íbúaþing, fundir um skipulagsmálin í öllum hverfum borgarinnar, á næstu mánuðum. Er gott að Sjálfstæðisflokkurinn fer þessa leið við að vinna málin. Enda er ekki furða að R-listinn sé í fýlu með stöðu mála.

Það líður varla orðin sú vika og eða bara dagur að ekki sé hægt að finna að óráðsíunni í Orkuveitu Reykjavíkur. Í gær skrifaði ég um það. Í dag er mikil ástæða til að vekja máls á því enn eina ferðina. Í fréttum í gær kom fram að kostnaður við frágang á lóðum fyrirtækisins við Réttarháls og Bæjarháls væri rúmlega 250 milljónir króna en upphafleg fjárhagsáætlun hafði gert ráð fyrir að kostnaður yrði vel innan við 100 milljónir króna. Í dag sendir svo forstjóri OR frá sér tilkynningu þar sem fram kemur að heildarkostnaðurinn muni vera nálægt 300 milljónum króna. Þetta er auðvitað alveg með ólíkindum. Og svo sendir auðvitað stjórnarformaðurinn forstjórann í fjölmiðla. Enda ekki þægilegt að face-a svona umfjöllun með góðu. Skal heldur engan undra - þetta er óverjandi rugl og óráðsía. Enda heldur Alfreð sér saman vegna þessa, enda ekki beinlínis fallinn til vinsælda þessi hallargarður Orkuveituguðsins.

Saga dagsins
1880 Hornsteinn lagður að Alþingishúsinu við Austurvöll í Reykjavík - þinghúsið var svo vígt ári síðar.
1970 Hussein Jórdaníukonungur, sleppur naumlega lifandi úr banatilræði - konunginum, sem ríkti í Jórdaníu í hálfa öld, var oft sýnt banatilræði. Hussein konungur lést úr krabbameini í febrúar 1999.
1975 Sjónvarpað í fyrsta skipti beint frá breska þinginu - nú er almennt sýnt frá breska þinginu og BBC sýnir fyrirspurnartíma forsætisráðherra, þar sem tekist er á, alla miðvikudaga á stöðvum sínum.
1983 Margaret Thatcher leiðir breska Íhaldsflokkinn til stærsta sigurs síns í kosningum í Bretlandi - Thatcher sat á valdastóli í rúm 11 ár, til nóvember 1990, og Íhaldsflokkurinn leiddi stjórn til 1997.
2002 Hálfrar aldar valdaafmæli Elísabetar II Englandsdrottningar, fagnað með hátíðum um Bretland.

Snjallyrðið
There are places I remember all my life,
Though some have changed,
Some forever, not for better,
Some have gone and some remain.

All these places had their moments
With lovers and friends I still can recall.
Some are dead and some are living.
In my life I've loved them all.

But of all these friends and lovers,
There is no one compares with you,
And these memories lose their meaning
When I think of love as something new.

Though I know I'll never lose affection
For people and things that went before,
I know I'll often stop and think about them,
In my life I'll love you more.
John Lennon tónlistarmaður (1940-1980) (In My Life)

Engin fyrirsögn

Punktar dagsins

Nú þegar ár er til sveitarstjórnarkosninga blasir við að skipulagsmálin muni verða aðalmál kosningabaráttunnar í borgarstjórnarkosningunum í Reykjavík. Enginn vafi leikur á því að ferskar hugmyndir sjálfstæðismanna varðandi byggð á eyjunum við borgina og markviss sýn til næstu áratuga í þeim efnum hafi tekið umræðuna á nýtt plan. Það er enda engin furða að borgarfulltrúum R-listans hafi sviðið það mjög að hafa misst frumkvæðið og aflið í umræðunni frá sér. R-listinn hefur núna stjórnað borginni í ellefu ár, sem er vissulega mjög langur tími. Hvað stendur eftir í málefnum borgarinnar skipulagslega séð eftir þrjú kjörtímabil R-listans? Ekki er það mikið. Staðan er þannig að mörg verkefni standa eftir óleyst og margt í því sem skiptir máli er í hreinu klúðri. Skipulagsmálefni borgarinnar eru í óttalegu fokki, hreint út sagt. Hvernig er staðan á Vatnsmýrinni? Allt í veseni, nákvæmlega ekkert hefur gerst nema eymdarákvarðanir undir forystu þeirra. Málið er alveg í rusli.

Það klúður segir margt um stöðuna bæði innan R-listans og varðandi forystu þeirra í skipulagsmálum. Það eru algjörar bútasaumslausnir á öllum stigum, forysta vinstrimanna í Reykjavík hefur skilað af sér nægum verkefnum sem R-listinn hefur ekki verið bógur að leysa. Nú koma borgarfulltrúar R-listans svo fram einn af öðrum í fjölmiðla þessa dagana til að svara tillögum sjálfstæðismanna - ferskum hugmyndum inn í nýja tíma. Og hverjar eru lausnir R-listans? Engar í heildina. Það kemur einn borgarfulltrúinn með eina tillögu, annar með aðra og svona koll af kolli. R-listinn er ekki samhentur í skipulagsmálunum. Í gær kom Stefán Jón fram algjörlega að því er virtist prívat og persónulega fram með hugmyndir um byggð í Vatnsmýrinni og ennfremur hringveg um miðborgarsvæðið með tengingu frá Vatnsmýrarbyggðinni yfir á Álftanes. Gott og vel, en er þetta stefna R-listans? Ef svo er fór það framhjá mér.

Þessar tillögur virkuðu á mig bara eins og prívatvinnsla nafna míns sem unnið hafði verið við eldhúsborðið heima. R-listinn eftir ellefu ára valdasetu og forystu í skipulagsmálum borgarinnar allan þann tíma er ekki samhentur og þar liggur vandinn í málinu. Skipta þarf um áherslur og fólk í forystu málaflokksins. Það vantar nýja sýn - ferska sýn til framtíðar. Sú sýn er í tillögum sjálfstæðismanna um byggð á eyjunum og því að tryggja samstöðu um Vatnsmýrina. En fyrst og síðast þarf að tryggja flugvöll á höfuðborgarsvæðinu. Hvort hann sé í Vatnsmýri er ekki úrslitaatriði. Ef fórna á Vatnsmýrarsvæðinu verða Reykvíkingar að standa undir hlutverki sínu og tryggja grundvöll innanlandsflugsins áfram á öðrum stað innan borgarmarkanna. Það er algjörlega einfalt í mínum huga.

Ja sei sei, nú berast þær fréttir frá Færeyjum að færeyski þorskstofninn sé hruninn og alþjóða hafrannsóknarráðið leggi til að dregið verði úr sókn um 50% á næsta fiskveiðiári. Í fréttum sem borist hafa hingað til lands hefur yfirmaður fiskirannsókna í Færeyjum sagt að um sé að kenna ofveiði vegna rangar veiðistefnu sem byggð sé á fiskveiðiráðgjöf Jóns Kristjánssonar fiskifræðings. Það er einmitt það já, varð mér að orði þegar ég heyrði þessar fréttir. Er það ekki sami maður og sama kerfi og einn íslenskur stjórnmálaflokkur, einsmálsflokkur allra tíma, Frjálslyndi flokkurinn, leggur til umfram aðra að farið verði eftir hér á landi? Ég veit ekki betur en að svo sé. Frjálslyndir ganga um með veggjum núna og reyna frekar að þegja það af sér en taka á því.

Hvað ætli varaformaðurinn kjaftagleiði segi núna á sjónum þar sem hann er að drýgja þingmannstekjurnar á síldarveiðum? Ætli Frjálslyndir verði ekki að finna sér nýjan fiskifræðing núna til að trúa á? Það veit ég allavega að frjálslyndir hafa básúnað það að minnkandi þorskur hér á okkar miðum sé fiskveiðistjórnkerfi okkar að kenna en nú segja þeir sem tala að minnkandi þorskur við Færeyjar sé ekki fiskveiðistjórnkerfi þeirra að kenna. Þetta tel ég vera þversögn í málflutningi - skal engan undra!

Ekki batnar mikið óráðsían sem grasserar í Orkuveitu Reykjavíkur undir forystu R-lista vinstri manna og er leidd í þeirra umboði af Alfreð Þorsteinssyni, framsóknarjálkinum í hópnum. Seinustu árin höfum við orðið vitni að því að þetta fyrirtæki í opinberri eigu væri í að reisa sumarhúsabyggð, stundi undarlegar fjárfestingar í risarækjueldi og væri þátttakandi í fyrirtækjarekstri á sviði gagnamiðlunar. Allt er þetta vel kunnugt og blasir við öllum að vekji spurningar. Er vart undarlegt að spurt sé hvort opinbert fyrirtæki eigi að blanda sér í áhættufjárfestingar og sukk af þessu tagi. Ekki batnar það eins og fyrr segir, enda hefur nú kvisast út að OR sé að verða þátttakandi í því að til komi heilsuhótel á Nesjavallasvæðinu. Og auðvitað er OR þar í fararbroddi. Það er ekki nema von að sú spurning vakni hvort engin takmörk séu á ruglinu þarna. Hvað er næst eiginlega? Ætli Alfreð Þorsteinsson fari ekki brátt að fá þá flugu í hausinn að verka harðfisk og selja á opnum markaði, allt í nafni þess að það komi Orkuveitunni við. Það má svei mér þá alveg búast við því. En jæja, mín vegna má Alfreð svosem standa í Kolaportinu og selja hertan steinbít og bitaýsu. :)

Bandaríska óskarsverðlaunaleikkonan Anne Bancroft lést í gær, 73 ára að aldri. Bancroft var ein af litríkustu leikkonum sinnar kynslóðar. Anna Maria Italiano fæddist í Bronx-hverfinu í New York þann 17. september 1931, dóttir ítalskra innflytjendahjóna. Hún ákvað ung að verða leikkona og skráði sig í leiklistarskóla eftir að grunnnámi lauk. Hún var ráðin til Twentieth Century Fox árið 1952 og skipti þá um nafn. Hún náði heimsathygli með túlkun sinni á Annie Sullivan í The Miracle Worker árið 1962 og hlaut óskarsverðlaunin fyrir leik sinn. Litríkasta hlutverk ferils hennar var frú Robinson í The Graduate árið 1967. Þar fór hún algjörlega á kostum. Frábær mynd, sem er og verður alla tíð algjör klassík. Önnur eftirminnileg hlutverk ferils hennar voru í The Turning Point, The Elephant Man, Agnes of God og The Pumpkin Eater. Hún giftist leikstjóranum og handritshöfundinum Mel Brooks árið 1964. Anne Bancroft var dýnamísk og glæsileg leikkona sem setti sterkan svip á þær myndir sem hún var í, gríðarlega sterk í túlkun alla tíð. Hún náði að gæða persónur sínar öflugu lífi og setti mark sitt á kvikmyndasögu 20. aldarinnar.

Á mánudag var ég beðinn af góðu fólki um að velja þau tíu lög sem stæðu mér næst og ég myndi grípa til - lög er stæðu mér nærri í hjartanu. Listinn varð til á þrem mínútum. Margt komst þar ekki á blað skiljanlega. Það er oft erfitt að velja og hafna. En ég tel listann góðan. Allavega eru þetta lög sem ég tel mér mikils virði. Þetta er fjölbreytt val og litríkt, blanda innlends sem erlends og stuðsins og alvarleikans í hjartarótinni minni. En hér er listinn:

Afgan - Bubbi Morthens (partýlag allra tíma - mjög sterkt lag)
The Final Countdown - Europe (stuðlagið sem hittir í mark)
Du Hast - Rammstein (eldhresst rokklag sem tengir mig á liðið tímabil)
Tvær stjörnur - Megas (fær mann til að hugsa um lífið og tilveruna)
In My Life - The Beatles (stendur mjög nærri hjartanu mínu)
God Only Knows - The Beach Boys (alltaf heillandi og hugljúft)
Fallegur dagur - Bubbi Morthens (kemur mér í gott skap)
Songbird - Hildur Vala (róandi og einstaklega fallegt)
Jokerman - Bob Dylan (sterkt lag sem hefur alltaf höfðað til mín)
Stairway to Heaven - Led Zeppelin (gríðarlega öflugt lag)

Næst inn:
Nína - Stefán og Eyfi (hugljúfara verður það ekki - beint frá hjartanu)
Intermezzo - Pietro Mascagni (sannar tilfinningar í gegn - og það án allra orða)
Hjá þér - Sálin (lag sem fær mig til að hugsa um hluti sem eru mér nærri)
Imagine - John Lennon (öflugt lag um hluti sem skipta mjög miklu máli - snilld)
Both Sides Now - Hildur Vala (hefur áhrif á mig sem ég get ekki lýst)
Love Theme (Cinema Paradiso) - Ennio Morricone (alvöru tilfinningar án orða)
Won't Go Back - Jet Black Joe (lag sem fékk mig til að halda áfram frá sáru tímabili)
It Must Have Been Love - Roxette (öflugt lag sem færir mér merkilega tilfinningu)
Bridge Over Troubled Water - Simon og Garfunkel (glæsilegt, fullt af tilfinningum og næmri túlkun)
You'll be in my heart - Phil Collins (gríðarlega sterkt lag með tilfinningu)

Saga gærdagsins
1904 Íslandsbanki, hinn eldri, tók til starfa - bankanum var lokað í kjölfar gjaldþrots í febrúar 1930.
1905 Konungssamband Noregs og Svíþjóðar var afnumið - Hákon VII verður fyrsti konungur Noregs.
1942 Japanir eru sigraðir í sjóorrustu um Midway eyju í Kyrrahafi - orrustan stóð í 3 sólarhringa.
1977 Elísabet II Englandsdrottning, fagnar 25 ára valdaafmæli sínu - Elísabet hefur ríkt allt frá 1952.
1981 Ísraelska stjórnin fyrirskipar að kjarnorkuvinnslustöð í Írak sé eyðilögð - óttast hafði verið um að í vinnslustöðinni væru Írakar að vinna að atómsprengjum til að ráðast að nágrannalöndum sínum.

Saga dagsins
1783 Skaftáreldar hófust með eldgosi úr Lakagígum - það er eitt mesta eldgos sögunnar á Íslandi.
1866 Kanadíska þingið kemur saman í fyrsta skipti í Ottawa - Kanada er undir stjórn frá Englandi.
1968 James Earl Ray handtekinn fyrir morðið á Martin Luther King - hann lést í fangelsi árið 1999.
1982 50 breskir hermenn farast í loftárás argentínska hersins á tvö birgðaskip á Falklandseyjum.
1986 Kurt Waldheim fyrrum framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, kjörinn forseti Austurríkis - kjör hans í embættið varð umdeilt enda var haldið fram að hann hefði verið í liði nasista í seinna stríðinu.

Snjallyrðið
Ég les allar bækur
og Dylan hlusta á,
best er þó að gleyma
þegar ljósið fellur frá.

Forðum gat ég flogið
draumum mínum í,
nú verð ég að bera
þann þunga sem blý.

Tíminn er vinur þinn
lifðu alltaf rétt,
því ástin getur aldrei
orðið gömul frétt.

Ég á engan skjöld - ég á ekkert sverð
ég verð bara einmana þegar þú ferð.
Tíminn er vinur þinn - lærðu að lifa rétt
því ástin getur aldrei orðið gömul frétt.
Bubbi Morthens tónlistarmaður (1956) (Ástin getur aldrei orðið gömul frétt)

Engin fyrirsögn

Punktar dagsins

Eins og allir vita sem fylgjast með stjórnmálum ríkir kreppa innan Evrópusambandsins í kjölfar þess að Frakkar og Hollendingar felldu stjórnarskrá ESB í þjóðaratkvæðagreiðslum í síðustu viku. Allt frá því þessi niðurstaða varð ljós hefur verið beðið viðbragða frá Bretum. Hvort þeir myndu fresta þjóðaratkvæðagreiðslu sem fyrirhuguð hafði verið í síðasta lagi vorið 2006 eða haldið yrði fast við fyrri ákvarðanir. Í dag tilkynnti Jack Straw utanríkisráðherra Bretlands, að breska stjórnin hefði ákveðið að slá á frest að setja lög um atkvæðagreiðsluna. Það er því ljóst að kosningunni hefur verið frestað og alls óvíst að staðfestingaferlið haldi áfram í Bretlandi með þeim hætti sem ákveðið hafði verið fyrir rúmlega ári. Fram kom í ítarlegri ræðu Straw í breska þinginu að óvissan sem nú ríkti væri of mikil til að Bretar myndu halda áfram ferli sínu í málinu óbreyttu. Höfnun Frakka og Hollendinga væru umhugsunarverð skilaboð sem þyrfti bæði tíma og umhugsun til að vinna úr. Sagði hann að bíða þyrfti þess að leiðtogar allra landanna kæmu saman og færu yfir stöðuna. Það er algjörlega ljóst að þessi yfirlýsing ráðherrans dragi mjög úr líkum þess að stjórnarskráin nái í land.

Fyrirfram var ljóst að til þess að stjórnarskráin myndi ná fram að ganga þyrftu öll aðildarríki Evrópusambandsins að samþykkja hana, annaðhvort með samþykki þjóðþings eða í gegnum þjóðaratkvæði. Ljóst var því að ef eitt ríki hafnaði stjórnarskránni, t.d. eitt af hinum stóru, leiddi það til pólitísks uppnáms innan sambandsins og átaka. Það hefur svo sannarlega gerst með synjun Frakka og Hollendinga, enda um að ræða tvö af sex stofnríkjum EBE, forvera EB og ESB. Hart var deilt um það í Bretlandi seinustu ár hvort þjóðaratkvæðagreiðsla skyldi fara fram um stjórnarskrána þar. Lengi vel var stjórnin andsnúin slíku formi og sögðu kosningu óþarfa. Notaði hún lengi vel sem rök fyrir afstöðu sinni að tilkoma hennar myndi ekki hafa í för með sér neinar umtalsverðar breytingar á eðli Evrópusambandsins. Svo fór vorið 2004 að Tony Blair forsætisráðherra neyddist til að skipta um skoðun og ljá máls á þjóðaratkvæðagreiðslu vegna þrýstings innan Verkamannaflokksins. Blasir við að Frakkar hafi hjálpað Blair og stjórn hans, enda hefði tap í slíkri kosningu á næsta ári getað orðið pólitískur banabiti hans.

Var enginn vafi á því að forsætisráðherrann lagði mikið undir með því að bakka í apríl 2004 og ljá máls á því að breska þjóðin ákveddi örlög stjórnarskrárinnar hvað sig varðaði og fram færi kosning. Hann var til jafnvel í að leggja sig og feril sinn að veði. Það að hann ákvað að bíða með kosninguna fram yfir þingkosningarnar á þessu ári staðfesti það. Lengi vel hefur Blair sagt að Bretland myndi veikjast verulega innan ESB ef þjóðin hafnaði tillögunum í þjóðaratkvæðagreiðslu. Nú er þó ljóst að hann þarf ekkert að hugsa meira um þetta mál. Kosningunni hefur verið frestað. Frakkar og Hollendingar hafa bjargað honum úr erfiðri og vandræðalegri stöðu, enda hefði staða hans veikst til muna ef hann hefði tapað kosningu, enda veiktist þingmeirihluti hans mjög í þingkosningunum fyrir rúmum mánuði. Það er því hætt við að breska stjórnin og forystumenn hennar horfi bjartsýn fram á veginn án þess að þurfa að hafa pólitískar áhyggjur af þessu máli eins og staðan er orðin.

Um helgina hittust þeir Jacques Chirac forseti Frakklands, og Gerhard Schröder kanslari Þýskalands, á sellufundi í Berlín. Ekki er hægt að segja að fundur þeirra hafi markast af gleði og léttu spjalli um daginn og veginn. Öðru nær. Um var að ræða neyðarfund til að ræða málefni Evrópusambandsins í ljósi þeirrar miklu krísu sem þar er komin upp vegna þess að Frakkar og Hollendingar höfnuðu stjórnarskrá ESB. Fagnaðarfundir voru með leiðtogunum. Er Schröder og eiginkona hans, Doris, hittu Chirac við dyr kanslarabústaðarins í Berlín föðmust þau mjög innilega að frönskum hætti og leiðtogarnir áttu mjög öflugt faðmlag. Ræddu þau málin yfir kvöldverði og sátu leiðtogarnir síðan tveir að spjalli í kanslarabústaðnum og fóru yfir stöðuna. Það er alveg ljóst að erfiðar ákvarðanir blasa við lykilleiðtogum ESB-ríkjanna. Stjórnarskráin þeirra veglega og langdregna er farin út af sporinu og virðist algjörlega í andaslitrunum og við bætist að staðfestingarferli hinna landanna sé andvana fætt, enda hafa tvær þjóðir hafnað þegar í raun þýddi synjun einnar endalok málsins eða annað vinnuferli.

Á fundinum náðu þeir fullri samstöðu um að samræma aðgerðir sínar í stjórnarskrármálinu fyrir leiðtogafundinn í Brussel þann 16. júní nk. Voru þeir sammála því að reyna að lagfæra þann skaða sem orðinn er vegna þess að Hollendingar og Frakkar synjuðu stjórnarskránni staðfestingar. Hvöttu þeir í yfirlýsingu til þess að aðildarlöndin héldu staðfestingarferlinu áfram og léti nei-in tvö í síðustu viku ekki hafa áhrif á sig. Þeir vilja því að ekkert breytist og löndin líti framhjá synjun tveggja stofnríkja EBE á stjórnarskrá ESB. Það hefur eins og tíðindi dagsins bera með sér strax farið út af sporinu, enda hafa Bretar þegar frestað ákvörðun um kjördag fyrir kosninguna þar í landi. Það verður því seint sagt að samstaða sé innan ESB-landanna um næstu skref. Það er því alveg ljóst að mikil stjórnmálaleg kreppa skekur ESB. Jafnframt er mikil afneitun í gangi vegna vandans. Það sjá allir sem líta á stöðuna að stjórnarskráin er verulega sködduð. Væntanlega verða ákvarðanir um nánasta framhald málsins teknar á leiðtogafundinum í næstu viku. Það verður mjög fróðlegt að sjá hver niðurstaðan verði.

Um hádegið á laugardag hélt ég héðan frá Akureyri austur í Fjarðabyggð. Var ég viðstaddur fund á Reyðarfirði seinnipart laugardags. Að honum loknum voru ýmis málefni rædd og farið yfir stjórnmálastöðuna í góðu spjalli. Eftir fundinn fékk ég mér að borða með nokkrum vinum og áttum við virkilega góða stund saman. Kvöldinu lauk svo með því að fara á sjómannadagsballið á Eskifirði. Þar spilaði Sálin fyrir dansi. Þar var eins og nærri má geta mikið fjör og góð stemmning. Hitti ég þar marga ættingja mína og var þetta virkilega gott kvöld. Eins og fólk væntanlega veit er ég að hluta ættaður að austan og því alltaf gaman að fara og eiga þar góða stund með góðu fólki. Að morgni sunnudagsins fór ég í nokkrar heimsóknir til ættingja. Klukkan 13:00 fór ég svo í messu í Eskifjarðarkirkju. Þar þjónaði fyrir altari frændi minn, sr. Davíð Baldursson prófastur, og þar flutti hann kraftmikla predikun. Eftir messuna var stutt athöfn við minnismerki sjómanna á staðnum. Að því loknu hélt ég yfir á Reyðarfjörð og hitti þar frændfólk mitt á staðnum. Seinnipartinn mælti ég mér mót við vin minn og áttum við gott spjall áður en ég hélt heimleiðis um áttaleytið. Þetta var stutt en mjög skemmtileg austurferð í hópi góðra ættingja og vina.

Bubbi Morthens fagnar í dag 49 ára afmæli sínu og 25 ára tónlistarafmæli með afmælistónleikum, alls þrem talsins, í Þjóðleikhúsinu. Jafnframt gefur hann út tvær plötur á afmælisdeginum. Heita þær Ást og Í 6 skrefa fjarlægð frá paradís? Sú fyrri er poppuð en hin er með rólegri lögum. Þær voru unnar saman sem eitt verk af hálfu Bubba og Barða Jóhannssonar í Bang Gang. Hvor plata um sig inniheldur 11 ný lög. Bubbi hefur lengi verið einn af mínum uppáhaldstónlistarmönnum. Það fer ekki framhjá neinum að hann er einn af fremstu tónlistarmönnum landsins seinustu áratugina. Hefur hann seinustu árin samið hvern smellinn á eftir öðrum og náð að toppa sig sem tónlistarmann með hverri plötunni. Í fyrra samdi hann að mínu mati sitt besta lag til fjölda ára, sannkallaðan gullmola. Er ég að tala um lagið Fallegur dagur. Sannkölluð perla. Fyrir nokkrum vikum gaf hann út annað lag, Þú. Þau eru bæði á rólegu plötunni. Í gær var svo frumflutt annað nýtt lag á tónlist.is sem ber heitið Ástin getur aldrei orðið gömul frétt. Hlustaði ég á það í morgun, enn ein perlan. Ég tel að Bubbi sé eiginlega að toppa sig með samstarfinu við Barða. Flott lög á þessum nýju plötum.

Um helgina heyrði ég mikið talað um nýjasta þáttinn á Skjá einum, þáttinn með Silvíu nótt, og þegar ég kom heim í gærkvöldi ákvað ég að horfa á hann á vefsjónvarpi S1. Þetta er skemmtilega steiktur þáttur. Ég verð að viðurkenna að ég hló alveg eins og vitlaus maður yfir þessu, algjörlega absúrd þáttur. Fyndnast var þegar gellan tók þingmennina Ágúst Ólaf og Kolbrúnu í viðtal. Viðtalið við Ágúst Ólaf var alveg kostulegt. Hann fór þvílíkt í kerfi í viðtalinu hjá henni og var verulega vandræðalegur og kunni ekkert að tækla hana og hennar viðtalstækni. Alveg ótrúlega fyndið að sjá þetta. Greinilegt er að verið sé að stuða áhorfandann, við höfum séð svona týpur áður með Ali G og Johnny National. Silvía nótt er auðvitað bara tilbúinn karakter í túlkun persónu og eftir því er stungið á mörg kýli og hætt við að sumir annaðhvort fíli algjörlega þáttaformið eða einfaldlega hati það. En fyrst og fremst á maður að taka þessum þætti sem brandara. Hann er ekkert meira en það.

Saga dagsins
1584 Prentun Guðbrandsbiblíu lauk á Hólum í Hjaltadal - biblían var gefin út í tæpum 500 eintökum.
1800 Alþingi var afnumið með konunglegri tilskipun - þingið var endurreist að nýju þann 1. júlí 1845.
1938 Sjómannadagurinn haldinn hátíðlegur í fyrsta skipti - alla tíð verið hátíðisdagur um allt land.
1944 D-dagurinn - stórsókn hers bandamanna gegn her Þýskalands hófst. Blóðugum bardaganum lauk með sigri bandamanna og var það upphafið að endalokum seinni heimsstyrjaldarinnar tæpu ári síðar.
1968 Robert F. Kennedy öldungadeildarþingmaður, deyr á sjúkrahúsi í Los Angeles, 42 ára að aldri. Daginn áður hafði hann verið skotinn af palestínskum manni eftir að hafa fagnað sigri í forkosningu í Kaliforníu. Hann þótti sigurstranglegastur í forsetakjörinu sem framundan var - dauði hans kom sem þruma framan í bandarísku þjóðina. Robert Kennedy lét eftir sig eiginkonuna, Ethel, og 11 börn, það yngsta fæddist skömmu eftir lát hans. Robert var jarðsettur í Arlington-kirkjugarðinum í Washington.

Snjallyrðið
Ástarstjörnu
yfir Hraundranga
skýla næturský;
hló hún á himni,
hryggur þráir
sveinn í djúpum dali.

Fjær er nú fagri
fylgd þinni
sveinn í djúpum dali;
ástarstjarna
yfir Hraundranga
skín á bak við ský.

Háa skilur hnetti
himingeimur,
blað skilur bakka og egg;
en anda, sem unnast,
fær aldregi
eilífð að skilið.
Jónas Hallgrímsson skáld (1807-1845) (Ferðalok)

Engin fyrirsögn

Ronald Reagan
1911-2004

Ár er í dag liðið frá andláti Ronald Reagan 40. forseta Bandaríkjanna. Á langri ævi sinni auðnaðist honum að verða táknmynd Bandaríkjamannsins sem kom sjálfum sér á framfæri á hinn týpíska bandaríska hátt: varð ríkur, kvikmyndastjarna og að lokum valdamesti maður heims á vettvangi stjórnmála. Ronald Wilson Reagan fæddist í smábænum Tampico í Illinois-fylki í Bandaríkjunum, þann 6. febrúar 1911. Reagan ólst upp á millistéttarheimili, næstelstur af börnum hjónanna John Edward Reagan og Nelle Wilson Reagan. Faðir hans starfaði sem skókaupmaður. Árið 1920 eftir flutninga víða um Illinois, settist fjölskyldan að í bænum Dixon. Hann hóf nám í skólanum í Dixon og lauk þar grunnskólaprófi. Árið 1926 vann hann við sumarstörf sem strandvörður við Rock River. Árið 1928 hóf hann nám í Eureka háskólanum í Illinois og kláraði þar viðskiptanám árið 1932. Reagan byrjaði í upphafi fjórða áratugarins að vinna sem íþróttafréttamaður í Illinois og varð t.d. kynnir á leikjum Chicago Cubs. Hlotnaðist honum fyrst frægð á þeim árum og gekk þá almennt undir nafninu Dutch.

Árið 1936 hélt hinn ungi Reagan til Los Angeles í Kaliforníu, staðráðinn í að ná að koma sér á framfæri sem leikari. Hann náði í samning hjá Warner Bros. kvikmyndafyrirtækinu í kjölfarið og fluttist alfarinn til Kaliforníu. Á leikferli sínum sem spannaði tæpa þrjá áratugi, lék hann aðallega í b-myndum og fékk ennfremur aukahlutverk í betri myndum. Hann hafði þægilega sviðsframkomu og þótti glæsilegur leikari og öðlaðist heimsfrægð fyrir leikframmistöðu sína í nokkrum þeirra. Lék hann alls í 50 kvikmyndum á ferli sínum, misjöfnum að gæðum, sagði hann síðar að hann hefði verið Errol Flynn B-myndanna. Ein þekktasta kvikmynd Reagans var Knute Rockne All American, þar sem hann lék hlutverk George "The Gipper" Gipp. Upp frá því hlaut hann gælunafnið Gipper, sem honum féll alla tíð vel við. Að auki er hans helst minnst fyrir leik sinn í Bedtime for Bonzo, This is the Army, Kings Row og Hellcats of the Navy. Árið 1940 giftist hann óskarsverðlaunaleikkonunni Jane Wyman og áttu þau saman tvö börn, Michael og Maureen (hún lést í ágúst 2001 úr krabbameini). Jane og Ronald skildu árið 1948.

Reagan var kjörinn forseti leikarasamtakanna Screen Actors Guild of America (SAG) árið 1947 og var hann framarlega í flokki forystumanna leikara á þeim tíma sem ráðist var að þeim leikurum sem sakaðir voru um að vera á mála hjá Kommúnistaflokknum, og í gangi voru yfirheyrslur í þinginu vegna þeirra ásakana. Var Reagan virtur sem forystumaður SAG og þótti vaxa mjög af framgöngu sinni þar. Til marks um það var hann í miklum metum alla tíð í Hollywood og frægt varð að Óskarsverðlaunahátíðinni 1981 var frestað um sólarhring, 30. mars 1981, er honum var sýnt banatilræði og var þá um tíma vart hugað líf. Eftir skilnað Ronalds og Jane hélt hann áfram leik. Í byrjun sjötta áratugarins kynntist hann leikkonunni Nancy Davis. Þau gengu í hjónaband, þann 4. mars 1952. Var sambúð þeirra mjög farsæl og fylgdi Nancy honum í blíðu og stríðu þar til yfir lauk. Léku þau saman í einni kvikmynd, Hellcats of the Navy. Reagan öðlaðist með forystustörfum sínum fyrir leikarasamtökin mikla frægð og varð kraftmikill forystumaður þeirra. Í byrjun sjöunda áratugarins ákvað hann að hætta kvikmyndaleik og hella sér af fullum krafti út í stjórnmál.

Reagan gekk árið 1962 í Repúblikanaflokkinn og vann af krafti í starfi þeirra í Kaliforníu alla tíð síðan. Hann vakti þjóðarathygli á flokksþingi Repúblikana árið 1964 þegar hann mælti fyrir kjöri Barry Goldwater í sjónvarpsútsendingu. Þótt Goldwater hafi tapað kosningunum eignuðust repúblikanar nýtt foringjaefni með því í Reagan. Hann gaf kost á sér til ríkisstjórakjörs í Kaliforníu árið 1966 fyrir Repúblikanaflokkinn. Hann náði kjöri sem 33. ríkisstjóri fylkisins og tók við embætti í ársbyrjun 1967. Sat hann á stóli ríkisstjóra í tvö kjörtímabil, til ársins 1975, en hann gaf þá ekki kost á sér til endurkjörs. Stefndi Reagan allt frá ríkisstjórakjörinu að því að ná kjöri sem forseti Bandaríkjanna. Hann gaf kost á sér fyrsta skipti til embættisins árið 1968 en tapaði í forkosningum fyrir Richard Nixon. Hann gaf aftur kost á sér á ný í forsetakosningunum 1976 en beið þá ósigur í forkosningunum fyrir Gerald Ford forseta. Þótti engan veginn sjálfgefið þá að Ford yrði forsetaefni flokksins, þó hann sæti á forsetastóli, enda hafði hann tekið við sem varaforseti við afsögn Spiro Agnew árið 1973 og orðið forseti við afsögn Nixons í ágúst 1974.

Ford tapaði forsetaembættinu í forsetakosningunum 1976 fyrir Jimmy Carter. Það opnaði leiðina fyrir Reagan að sækjast eftir embættinu árið 1980 í kosningaslag við Carter. Kosningaslagur Reagans og Carter var harður og sóttu þeir harkalega að hvor öðrum. Það lá fljótt fyrir á kosninganótt í nóvember 1980 að Reagan hafði náð kjöri og gjörsigrað Carter, með mun meiri yfirburðum en hafði verið spáð. Var hann á sjötugasta aldursári er hann náði kjöri og varð því elstur allra þeirra sem náð hafði kjöri í embættið. Hann hafði ekki setið nema tvo mánuði í embætti er honum var sýnt banatilræði, þann 30. mars 1981. Fyrst var talið að Reagan hefði sloppið ómeiddur úr skotárásinni en hann var fluttur á George Washington spítalann til öryggis. Kom í ljós við komuna á spítalann að ein byssukúla hafði lent nærri hjarta forsetans og þurfti hann að fara fljótt í aðgerð, til að bjarga mætti lífi hans. Meðan hann lá á skurðarborðinu í aðgerð upp á líf og dauða, var landið í kreppu. Enginn sýnilegur leiðtogi var við stjórnvölinn. George Bush varaforseti, var staddur í Texas. Tók Alexander Haig utanríkisráðherra, sér umdeilt vald til forystu þar til Bush kom til Washington. Tókst læknum að bjarga lífi Reagans, en hann náði sér þó aldrei að fullu af sárum sínum.

Hann hafði djúpstæð áhrif bæði á heimavelli og á alþjóðavettvangi á átta ára valdaferli sínum. Vegna farsællar forystu hans leið Kalda stríðið undir lok. Tókst honum að semja við Sovétmenn um verulega fækkun langdrægra kjarnorkuvopna. Mikilvægasta skrefið í átt að afvopnun stórveldanna náðu Reagan og Mikhail Gorbatsjov Sovétleiðtogi, á leiðtogafundi sínum í Reykjavík í október 1986. Ronald Reagan var fyrsti forseti Bandaríkjanna sem beitti sér ákveðið gagn auknum ríkisútgjöldum og afskiptasemi ríkisins. Ásamt Margaret Thatcher færði hann hægrimönnum um allan heim þá trú að hægt væri að vinda ofan af gríðarlegum ríkisafskiptum. Afskipti ríkisins af viðskiptum og fleiri ráðandi þáttum samfélagsins var alla tíð sem eitur í beinum Reagans forseta. Kraftmikil trú hans á einstaklinginn og mátt einkaframtaksins var grundvallarstef í öllum orðum og gerðum hans sem stjórnmálamanns og æðsta manns heims í 8 ára valdatíð sinni. Reagan lét af embætti þann 20. janúar 1989. Þá flutti hann til Los Angeles og hóf að fara um heiminn til að flytja erindi á ráðstefnum og var fyrirlesari við háskóla víðsvegar um allan heim.

Reagan tilkynnti í yfirlýsingu í nóvember 1994, að hann þjáðist af hrörnunarsjúkdómnum Alzheimer, sem leggst á heilafrumur og veldur minnisleysi. Í tilfinningaþrunginni yfirlýsingu sinni til bandarísku þjóðarinnar á þeim tímapunkti dró hann sig í hlé og kvaddi í raun þjóðina. Upp frá þeim tíma hélt hann sig á heimili sínu í Los Angeles og naut umönnunar eiginkonu sinnar Nancy og nánustu fjölskyldu þar til yfir lauk 5. júní 2004. Við andlát hans var Reagan minnst fyrir glæsilegan stjórnmálaferil og þá miklu mannkosti sem hann hafði. Var staðfest með viðbrögðum Bandaríkjamanna við láti hans hversu gríðarlega sterk staða hans var í sögu landsins. Þeim sem vilja kynna sér verk hans og forystu fyrir Bandaríkin á átta ára forsetaferli bendi ég á hina góðu bók President Reagan: The Role of a Lifetime eftir Lou Gannon. Er það gríðarlega vönduð samantekt og sennilega ein sú besta í bókarformi um forsetaferil Reagans.

Reagan leiddi Kalda stríðið til lykta, tryggði endalok kommúnismans og trygga forystu Bandaríkjamanna á vettvangi heimsmálanna. Ronald Reagan setti sem forseti Bandaríkjanna mark sitt á söguna með baráttu sinni fyrir lýðræði og ekki síður með því að fylgja sannfæringu sinni í hvívetna og vera trúr lífshugsjónum sínum. Minningin um manninn sem sigraði kommúnismann mun ávallt lifa.

Sunnudagspistillinn
Í sunnudagspistli í dag fjalla ég um þrjú fréttamál vikunnar:

- í fyrsta lagi um þá kreppu sem Evrópusambandið er komið í eftir að Frakkar og Hollendingar felldu stjórnarskrá Evrópusambandsins í vikunni. Úrslitin í Frakklandi voru mikið högg fyrir Jacques Chirac forseta og stokkaði hann upp ríkisstjórn sína. Fer ég yfir stöðu mála í frönskum stjórnmálum eftir þessa sögulegu synjun Frakka á ESB-samstarfinu. Staðan er þannig að enginn veit með vissu hvað tekur við. Þó er ljóst að mjög hefur dregið af hinu mikla og langa plaggi, stjórnarskrá ESB, og framtíð hennar er komin í mikinn vafa. Ekki síður er Evrópusambandið að upplifa sína mestu krísutíma í háa herrans tíð. Það ætti að ráðast fljótlega hvort stjórnarskráin muni bresta alveg eða bara kikna af þunga málsins og menn leggi í annað vinnuferli - aðra atlögu að því að endurlífga plaggið miklu. Við fylgjumst öll spennt á næstunni með þeirri jarðskjálftavirkni sem nú vofir yfir heimasvæði ESB-tröllsins, reglugerðarsambands allra tíma.

- í öðru lagi fjalla ég um uppljóstrun Mark Felt fyrrum aðstoðarforstjóra FBI, á því að hann hafi verið Deep Throat, heimildarmaður The Washington Post í Watergate-málinu í byrjun áttunda áratugarins. Felt er nú 91 árs að aldri og aðeins eru þrjú ár síðan hann skýrði fjölskyldu sinni frá því að hann væri heimildarmaðurinn. Hann var í aðstöðu bæði til að vita alla meginpunkta málsins, gat svipt hulunni af leyndarmálum þess og var einnig illur Nixon því hann hafði ekki skipað hann forstjóra FBI árið 1972 við fráfall J. Edgar Hoover. Honum var því ekki sárt um örlög forsetans. Er ánægjulegt að öll atriði málsins liggi fyrir og nú sé vitað hver heimildarmaðurinn var. Þrem áratugum eftir lok málsins var kominn tími til að hulunni sé svipt af þessum meginpunkti málsins: hver það var sem veitti upplýsingarnar sem svipti hulunni af Watergate-málinu sem leiddi til afsagnar forseta landsins í fyrsta og eina skiptið. Fer ég yfir Watergate-málið og söguleg áhrif þess og fjalla eilítið um persónu Nixons.

- í þriðja lagi fjalla ég um val þýsku hægriblokkarinnar á dr. Angelu Merkel sem leiðtoga sínum í þingkosningunum í september. Eins og staðan er núna stefnir allt í öruggan sigur hægriblokkarinnar í haust. Flest bendir því til þess að Merkel verði fyrsta konan sem verður kanslari Þýskalands. Líst mér mjög vel á þá niðurstöðu mála að dr. Angela Merkel leiði kosningabaráttu hægrimanna í Þýskalandi.

Saga dagsins
1878 Thor Jensen kom fyrst til Íslands og gerðist verslunarþjónn við Hrútafjörð. Hann varð einn af umfangsmestu kaupsýslumönnum landsins á 20. öld og hafði mjög mikil áhrif - Thor lést árið 1947.
1944 Bandamenn ná völdum í Róm - íbúar í borginni fagna gríðarlega þessum gleðilegu tíðindum.
1963 John Profumo varnarmálaráðherra Bretlands, segir af sér embætti sínu vegna hneykslismáls - hneykslið, auk innri valdabaráttu, leiddi til falls hægristjórnarinnar í Bretlandi í kosningum árið eftir.
1968 Robert F. Kennedy öldungadeildarþingmaður, skotinn á framboðsfundi á hóteli í Los Angeles.
2004 Ronald Reagan 40. forseti Bandaríkjanna, deyr á heimili sínu í Los Angeles, 93 ára að aldri - Reagan varð langlífastur allra forseta landsins og sá elsti (sjötugur) til að ná kjöri í forsetaembætti.

Snjallyrðið
Því allt sem var
er með henni farið burt frá þér,
sem fugl að hausti horfinn er.
Eins og sólin heit í sumarhjarta
er sökk í myrkrið svarta.

En ég veit,
að sólin vaknar á ný,
handan vetrarins, þú mátt trúa því.
Og ef þú opnar augu þín
muntu sjá hana þíða sorg úr hjarta þínu.
Karl Mann (Hjartasól)

Engin fyrirsögn

Punktar dagsins

Seinustu dagana hefur Watergate-málið verið að nýju í fréttum vegna þess að nú er vitað hver heimildarmaðurinn frægi Deep Throat var en hann veitti The Washington Post upplýsingarnar sem leiddu til þess að málið spann upp á sig. Því lauk að lokum með afsögn Richard Nixon forseta Bandaríkjanna. Það var lengi sannfæring Nixon að Mark Felt aðstoðarforstjóri FBI, væri Deep Throat. Þetta kom fram allt frá upphafi á hinum frægu spólum sem urðu Nixon að lokum að falli, en þær innihéldu einkasamtöl hans við nánustu samverkamenn hans. Þar reyndist Nixon sannspár, en Felt neitaði í 33 ár sannleikanum. Það er alveg ljóst að án gagnanna sem Felt veitti The Washington Post hefði málið aldrei náð alla leið. Það hóf ferli málsins. Lengi hefur mér þótt merkilegt að fylgjast með stjórnmálaferli Nixons. Fyrr í vetur las ég bókina RN: The Memoirs of Richard Nixon. Það er góð bók, sem veitir fágæta innsýn inn í pólitískan feril hans. Er alveg merkilegt að kynna sér persónu Nixons betur. Hef ég áður lesið margar bækur um hann og séð heimildarþætti um feril hans, Watergate og forsetatíðina, sem var mjög umdeild.

Nixon var merkilegur persónuleiki, það er merkilegast að komast að því í allri umfjöllun um hann hversu ótraustur hann var og allt að því taugaveiklaður og andlega bæklaður. Hann var mikill skapmaður og var fljótur að missa stjórn á sér. Nánustu samstarfsmenn hans lýsa seinasta ári forsetaferils hans sem púðurtunnu fyrir hann persónulega. Eftir stendur að hann áorkaði miklu í embættistíð sinni, en mörg merkustu verk hans hafa gleymst vegna Watergate-málsins. Jafnvel þótt Richard M. Nixon hafi verið einn mest áberandi stjórnmálamaður 20. aldarinnar og að um hann hafi verið skrifaðar fleiri greinar en nokkurn annan mann, er persóna hans enn í dag flestum hulin ráðgáta. Margir vita varla enn hver hann var í raun þessi maður sem reis til hæstu metorða í landi sínu og - eins og hann orðaði það gjarnan sjálfur - féll niður í þá dimmustu dali sem lífið felur í sér, að lokum. Nixon var sonur fátækra en stefnufastra hjóna og þurfti ásamt fjölskyldu sinni að þola missi tveggja bræðra sinna sem dóu úr berklum.

Hef ég jafnan dáðst af því hvernig hann kom sér áfram og hélt dampi þrátt fyrir mörg áföll lengst af. Hann varð öldungardeildarþingmaður 37 ára og varaforseti 39 ára. Hann bauð sig fram til forseta árið 1960 en tapaði fyrir John F. Kennedy. Honum tókst síðan að ná kjöri sem forseti Bandaríkjanna árið 1968 og var endurkjörinn 1972. Hann stjórnaði landinu í gegnum mikla og erfiða pólitíska tíma og vann sér sess með því. Merkilegast af öllu á hans ferli þykir mér hvernig honum tókst að opna Bandaríkjunum leið í austurveg með frægum fundi sínum og Mao árið 1972. Áhrif þessa fundar gætir enn, þau opnuðu tengslin yfir að nýju. Watergate-málið voru klaufaleg mistök hjá reyndum stjórnmálamanni - afdrifarík mistök sem hann varð að gjalda að sjálfsögðu fyrir með embætti sínu. Það var ólöglegur verknaður og gott dæmi um persónuleikabresti Nixons sem að lokum urðu honum að falli. En ég hvet alla aðdáendur stjórnmála til að lesa þessa bók, eða sjá kvikmyndina um Watergate-málið eða heimildarþætti um hið fræga mál vegna fréttanna þessa dagana.

Með ólíkindum hefur verið að fylgjast seinustu árin með óráðsíunni sem viðgengst innan Orkuveitu Reykjavíkur. Öll höfum við orðið vitni að því hvernig henni hefur verið stjórnað undanfarinn áratug af Alfreð Þorsteinssyni borgarfulltrúa Framsóknarflokksins, innan R-listans. Meirihluti stjórnar Orkuveitunnar samþykkti á fundi sínum í vikunni að reisa sumarhúsabyggð við Úlfljótsvatn. Ekki er hægt að sjá að uppbygging af þessu tagi tengist að nokkru leyti rekstri Orkuveitu Reykjavíkur og því auðvitað mjög undarlegt að borgarbúum sé gert að taka þátt í honum. Er þetta fráleitt fyrsta málið sem Orkuveitunni stendur nærri sem horfir undarlega við. Nægir að nefna undarlegar fjárfestingar í risarækjueldi og fyrirtækjarekstur á sviði gagnamiðlunar sem vakið hefur mikla athygli fyrir sukk og óráðsíu. Vegna þessa þótti SUS við hæfi að gefa stjórnarformanninum á framsóknarbásnum Monopoly-spilið margfræga. Var það við hæfi enda snýst það um að fjárfesta í götum, húsum og hótelum. Það er ágætis skilaboð sem send eru með því.

Ekki hafði liðið löng stund frá því að Jón Hákon Halldórsson framkvæmdastjóri SUS, hafði farið með spilið í rándýrt hús Orkuveitunnar, sem gárungar nefna Royal Alfreð Hall, að það var endursent. Með því fylgdi orðsending sem hafði ennfremur verið send til allra fjölmiðla. Þar kastar Alfreð til baka og kemur með háðsglósur til SUS en svarar auðvitað í engu málefnalegri aðfinnslu okkar með gjöfinni. Ekki kemur það mjög á óvart. Alfreð Þorsteinsson er einn spilltasti stjórnmálamaður landsins og hefur farið sínu fram undanfarinn áratug í umboði hinna ýmsu vinstriflokka sem hafa myndað regnhlífarvaldabandalag gegn Sjálfstæðisflokknum seinasta áratug. Það er þarfaverk að benda honum á verk sín. Það að hann endursendi spilið er gott dæmi um að hann getur ekki horfst í augu við verk sín. En það væri enn betra að spyrja aðra innan R-listans hvort það ætli sér að kjósa Alfreð til valda aftur ef sameiginlegt framboð verður og tryggja með því áhrif hans áfram. Hann situr í umboði allra þeirra sem styðja hina flokkana þarna inni - gleymum því ekki!

Í gær undirrituðu Kristján Þór Júlíusson bæjarstjóri, og Sigurður Hallgrímsson arkitekt, fyrir hönd Arkþings ehf, hönnunarsaming um húsnæði menningarhúss og tónlistarskóla á Akureyri. Eins og fyrr hefur verið ákveðið verður menningarhúsið í miðbæ Akureyrar, við gatnamót Geislagötu og Strandgötu. Þann 7. apríl 2003 undirrituðu Kristján Þór og Tómas Ingi Olrich þáverandi menntamálaráðherra, samning milli ríkisins og Akureyrarbæjar um byggingu menningarhúss í bænum. Í kjölfar þess var efnt til hönnunarsamkeppni vegna hússins og skilaði dómnefnd niðurstöðum sínum á menningarvöku á afmæli bæjarins í ágúst í fyrra. Í október var ákveðið að staldra aðeins við og huga betur að forsendum málsins. Byggingarnefnd var falið að nota tímann til að styrkja ákvarðanatökuna með frekari athugunum á kostnaði við bygginguna og rekstur hússins. Er nú ætlað að Tónlistarskólanum á Akureyri verði fundinn staður til framtíðar á þriðju hæð hússins. Bæjarstjórn Akureyrar hefur nú ákveðið að ráðast í byggingu menningarhússins. Stefnt er að því að það verði tilbúið til notkunar fyrir árslok 2007. Þetta eru mjög ánægjuleg tíðindi.

Í dag birtist ítarlegur pistill minn á vef Heimdallar þar sem ég fer yfir Evrópumálin í ljósi þess að Hollendingar og Frakkar hafa hafnað stjórnarskrá Evrópusambandsins. Mikil pólitísk óvissa vofir yfir Evrópusambandinu vegna stöðunnar. Nú hefur forsætisráðherra Lúxemborgar, sem er í forystu ESB-starfsins þetta starfstímabilið, sett embætti sitt að veði fyrir samþykkt stjórnarskrárinnar heima fyrir. Annars blasir mjög erfið staða við leiðtogum ESB og framundan eru margir neyðarfundir meðal leiðtoganna til að fara yfir stöðuna. Til dæmis munu leiðtogar Frakklands og Þýskalands funda um helgina í Berlín. Staðan er einfaldlega þannig að enginn veit með vissu hvað tekur við. Þó er ljóst að mjög hefur dregið af hinu mikla og langa plaggi, stjórnarskrá ESB, og framtíð hennar í vafa. Það ætti að ráðast fljótlega hvort stjórnarskráin muni bresta eða bara kikna af þunga málsins og menn leggi í annað vinnuferli - aðra atlögu að því að endurlífga plaggið. Við fylgjumst öll spennt á næstunni með þeirri jarðskjálftavirkni sem nú vofir yfir heimasvæði ESB-tröllsins, reglugerðarsambands allra tíma.

Seinustu vikur hef ég verið að rifja upp kynni mín af kvikmyndunum um Dirty Harry. Skjár einn hefur fært okkur þessar perlur með Clint Eastwood á skjáinn seinustu vikurnar. Þetta eru með betri spennumyndum síðustu aldar og Eastwood túlkar aðalsöguhetjuna, harðjaxlinn Harry Callahan, mjög vel. Er mjög gaman að sjá myndirnar með þessum eitilharða lögreglumanni í morðdeild lögreglunnar í San Francisco. Alltaf finnst mér sú fyrsta (Dirty Harry) langbest og þar er ferskasta spennan og flottasti hasarinn. Dirty Harry hefur markað skref í sögu spennumyndanna og segja má að ófáir karakterar seinni tíma spennumyndasögu hafi fetað í fótspor hans og fengið marga bestu eiginleika hans til að krydda sig upp. Eftirlíkingarnar eru ófáar og oft sér maður í góðum spennumyndum vitnað í Dirty Harry-myndirnar með ýmsu tagi í framsetningunni. Það segir allt um Dirty Harry og túlkun Clint Eastwood. Ómissandi myndir fyrir spennufíkla, þær verða allir að sjá.

Saga dagsins
1844 Síðustu tveir geirfuglarnir í heiminum drepnir á syllu við Eldey, sem er suðvestur af Reykjanesi.
1932 Ríkisstjórn undir forsæti Ásgeirs Ásgeirssonar tekur við völdum - stjórn Ásgeirs sat í rúm 2 ár. Ásgeir sat lengi á þingi og var ennfremur bankastjóri. Hann var kjörinn forseti Íslands sumarið 1952.
1989 Jóhannes Páll II páfi kemur í opinbera heimsókn til Íslands, fyrstur allra páfa. Ferð hans var því söguleg. Jóhannes Páll II sat á páfastóli í 27 ár, allt frá október 1978 til dauðadags þann 2. apríl 2005.
1989 Ayatollah Khomeini erkiklerkur og trúarleiðtogi Írans, lést, 89 ára að aldri - hafði ríkt frá 1979.
2001 Óskarsverðlaunaleikarinn Anthony Quinn lést í Boston, 86 ára að aldri - var einn af þekktustu leikurum síns tíma og eftirminnilegur fyrir margar túlkanir. Hlaut óskarinn tvisvar á sjötta áratugnum.

Saga morgundagsins
1917 Pulitzer - blaðamannaverðlaunin frægu afhent í fyrsta skipti, við hátíðlega athöfn í New York.
1940 Sir Winston Churchill forsætisráðherra Bretlands, sigurviss eftir að tókst að verja Dunkirk.
1959 Sjálfsbjörg, landssamband fatlaðra, stofnað - sett á fót til að hafa forystu í málefnum fatlaðra.
1989 Kosningabandalagið Samstaða vinnur kosningasigur í fyrstu frjálsu þingkosningunum í Póllandi.
1989 Her og lögregla einræðisstjórnarinnar í Kína ráðast að mótmælendum stjórnarinnar á torgi hins himneska friðar í Peking. Námsmenn höfðu þar mótmælt og kröfðust lýðræðisumbóta í landinu. Að minnsta kosti hundruðir manna, sennilega þúsundir, létu lífið er stjórnin sigaði skriðdrekum á fólkið og murkaði úr því lífinu. Atburðarás dagsins var sýnd í beinni útsendingu út um allan heim - leiddi til einangrunar Kína frá samfélagi siðaðra þjóða um allan heim og andstöðu mannréttindasamtaka. 16 árum síðar leyfir kínverski kommúnistaflokkurinn enga sjálfstæða stjórnmálastarfsemi og hneppir alla andófsmenn sem tjá aðrar skoðanir en stjórnin samþykkir, í fangelsi eða þá rekur þá úr landi. Margir í Kína hafa horfið sporlaust vegna skoðana sinna og talið fullvíst að stjórnin standi að hvarfi þeirra.

Snjallyrðið
Nú skil ég stráin, sem fönnin felur
og fann þeirra vetrarkvíða.
Þeir vita það best, sem vin sinn þrá,
hve vorsins er langt að bíða.

Að haustnóttum sá ég þig sigla burtu,
og svo kom hinn langi vetur.
Þótt vald hans sé mikið, veit ég þó,
að vorið, það má sín betur.

Minningin talar máli hins liðna,
og margt hefur hrunið til grunna.
Þeir vita það best, hvað vetur er,
sem vorinu heitast unna.

En svo fór loksins að líða að vori
og leysa mjallir og klaka.
Ég fann, að þú varst að hugsa heim
og hlaust að koma til baka.

Þú hlýtur að vera á heimleið og koma
með heita og rjóða vanga,
því sólin guðar á gluggann minn,
og grasið er farið að anga.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Nú skil ég stráin)

Engin fyrirsögn

Punktar dagsins

Í dag, 2. júní, er ár liðið frá því að Ólafur Ragnar Grímsson forseti Íslands, boðaði til blaðamannafundar að Bessastöðum. Þar las hann yfirlýsingu, umdeilda yfirlýsingu, sem markaði þáttaskil í sögu íslenska forsetaembættisins. Deilt hafði verið í samfélaginu mánuðina á undan af meiri krafti en áður í samtímasögu okkar. Ólafur Ragnar hafði fengið frá þinginu umdeild fjölmiðlalög til staðfestingar eða synjunar. Í 60 ára sögu forsetaembættisins höfðu þau fimm sem setið höfðu á forsetastóli nokkrum sinnum íhugað að synja lögum staðfestingar en það hafði aldrei gerst. Á hinum heita júnídegi tilkynnti forsetinn um þá ákvörðun sína að synja fjölmiðlalögunum staðfestingar. Í fyrsta skipti í lýðveldissögunni beitti forseti Íslands hinni umdeildu 26. grein stjórnarskrárinnar og synjaði með því um samþykki sitt lagafrumvarpi sem meirihluti lýðræðislega kjörins þings hafði samþykkt. Kaflaskipti höfðu átt sér stað í samskiptum Alþingis Íslendinga og forseta lýðveldisins.

Í ítarlegum pistli mínum á vef SUS í dag rek ég í löngu máli forsögu þess að forseti synjaði lögunum staðfestingar og áhrif ákvörðunar forseta á þeim tímamótum að ár er nú liðið frá því að hann kynnti ákvörðun sína. Hvernig sagan mun í framtíðinni dæma þessa ákvörðun Ólafs Ragnars Grímssonar og þau þáttaskil sem urðu á forsetaembættinu með ákvörðun hans mun koma í ljós í nánustu framtíð. Við blasir að þessi ákvörðun verði það sem helst standi upp úr á forsetaferli Ólafs Ragnars sem hefur setið á forsetastóli núna í tæpan áratug og situr sitt þriðja kjörtímabil. Hver framtíð forsetaembættisins verður mun tíminn leiða í ljós - eflaust ræðst það mikið af því hver verði eftirmaður Ólafs Ragnars Grímssonar og hvernig embættið þróist við þau forsetaskipti sem væntanlega verða á komandi árum er Ólafur Ragnar víkur af stóli. En embættið hefur breyst á þessu ári frá ákvörðun hans um að synja lögunum. Það er algjörlega einfalt mál.

Hvort það er svo góð eða slæm þróun má vissulega deila um. Eftir stendur öðruvísi forsetaembætti og umdeildara, forseti sem allavega er ekki sameiningartákn hinnar íslensku þjóðar. Hvort eftirmanni núverandi forseta takist að breyta því er svo stóra spurningin sem ekki fæst svarað strax. Við verðum að velta henni fyrir okkur fram að lokum forsetaferils Ólafs Ragnars Grímssonar. En ég hvet lesendur til að líta á þennan pistil og fara yfir málið með mér. Ég taldi mikilvægt að fara yfir það og segja mína skoðun á því og ekki síður rekja sögu málsins frá upphafi og taka fyrir meginpunkta þess alls.

Í gær birtist ný skoðanakönnun Gallup. Þar kemur fram að 38% landsmanna styðji Sjálfstæðisflokkinn, 34% Samfylkinguna, 15% VG, 8,5% Framsóknarflokkinn og 5% Frjálslynda flokkinn. Þetta er merkileg niðurstaða sem þarna kemur fram. Helstu tíðindin eru auðvitað þau að Framsóknarflokkurinn er að fá sína döprustu mælingu í Gallup könnun til þessa. Hann mælist aðeins með hálft níunda prósent og virðist algjörlega heillum horfinn. Lægst áður í mælingu Gallup hafði Framsókn farið í febrúar er flokkurinn var að fá 10% slétt. Nú fer hann undir það mark og sekkur dýpra en nokkru sinni áður. Þessi skoðanakönnun og niðurstöður hennar hlýtur að vera hið þyngsta veganesti inn í sumarið fyrir Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra. Flokkurinn virðist alveg í tætlum og koma illa undan vetrinum, svo vægt sé til orða tekið. Framsóknarflokkurinn hefur annars sjaldan virkað stjórnlausari en einmitt í vetur. Hann virðist óvenjulega illa samhentur og þar ber sífellt meir á innbyrðis valdatafli og látum milli hópa. Oft fer það pent fram en hefur líka orðið mjög áberandi.

Svo virðist sem að Halldór Ásgrímsson hafi aldrei verið veikari í sessi í forystu flokksins, en einmitt eftir að hann tók við embætti forsætisráðherra í haust. Flest virðist ganga honum í óhag, hver könnunin eftir annarri hefur birst í vetur og fram á vorið sem sýnir dalandi persónufylgi hans og hann hefur virkað mjög veiklulegur pólitískt að undanförnu. Þessi dapra mæling hlýtur að vera honum og hans nánustu samstarfsmönnum, spunameisturunum margfrægu, umhugsunarefni. Þeir fara varla glaðbeittir í sumarfríið með svona sögulegt lágmark á bakinu. Hvernig spinna spunameistararnir Halldór upp eftir þessar tölur? Í vetur var lofað reglulegum blaðamannafundum til að róa menn niður vegna Íraksmálsins og forsætisráðherrann kom í kostulegt drottningarviðtal við Brynhildi Ólafsdóttur í Ráðherrabústaðnum yfir vatnsglösum og teljósum. Ætli spunarokkarnir fari ekki núna að starta upp blaðamannafundunum fyrir átta prósent forsætisráðherrann?

Það fór eins og alla grunaði. Hollendingar fetuðu í fótspor Frakka og felldu með afgerandi hætti stjórnarskrá Evrópusambandsins í þjóðaratkvæðagreiðslu í gær. 63% kjósenda höfnuðu stjórnarskránni en 37% sögðu já. Kjörsókn var dræm, aðeins rúm 62% komu á kjörstað og tóku afstöðu til stjórnarskrárinnar. Jan Peter Balkenende forsætisráðherra Hollands, var mjög vonsvikinn er hann ávarpaði þjóðina í gærkvöldi er úrslit kosningarinnar voru orðin ljóst. Hann hafði reynt af miklum krafti að fá landsmenn til að styðja stjórnarskrána í kosningunum og lagt mikið í baráttuna. Þrátt fyrir tap já-sinna í Hollandi er ekki búist við pólitískri uppstokkun þar eins og gerðist í Frakklandi með forsætisráðherraskiptum í ríkisstjórn landsins og innbyrðis ráðherrahrókeringum. Balkenende sem hefur verið forsætisráðherra Hollands frá árinu 2002 er talinn munu sitja áfram við völd og láti ekki þetta tap á sig fá. Áfallið kosninganna lendi því lóðbeint á ESB sjálfu.

Kjörtímabil hans er hálfnað og ekki líklegt talið að hann muni efna til kosninga eða grípi til einhverra aðgerða vegna þessa. Balkenende sagði er úrslitin lágu fyrir að skilaboð kjósenda í Hollandi hafi verið með þeim hætti að auðvelda verði almenningi þátttöku við mótun Evrópu og ríkisstjórnin muni beita sér í þá átt. Þessi úrslit í Frakklandi og Hollandi vekur upp spurningar um framtíð stjórnarskrárinnar. Á hún sér líf eftir tap í þessum kosningum í tveim stofnríkjum sambandsins? Getur stjórnarskráin fúnkerað áfram eftir að hún var felld í Frakklandi? Þetta eru auðvitað lykilspurningar. Það er alveg ljóst að um er að ræða mikið og þungt högg í Evrópusambandið. Þar munu menn eiga í erfiðleikum með að vinna málið áfram. Afneitun þeirra sem þar ráða ríkjum er þó algjör og ráðleysið er mikið á þeim bænum ennfremur. Nú tekur vinna úr flækjum við þar. En við blasir að stjórnarskrá ESB er algjörlega í andaslitrunum. Hún er dauð, það verður væntanlega staðfest fljótlega.

Eins og ég sagði frá í gær er nú loks búið að ljóstra upp hver Deep Throat, hinn frægi heimildarmaður The Washington Post í Watergate-málinu, var. Mark Felt aðstoðarforstjóri FBI, var hinn frægi heimildarmaður fréttarinnar, sá sem spilaði lykilhlutverkið. Markar þessi uppljóstrun mikil þáttaskil - nú loks er málinu öllu lokið. Í gærkvöldi horfði ég á hina frábæru kvikmynd All the President's Men, sem rekur alla sögu málsins. Þar er rakin sagan af því hvernig tveimur rannsóknarblaðamönnum á The Washington Post, Carl Bernstein og Bob Woodward, tókst að vekja þjóðarathygli á þætti nánustu aðstoðarmanna Nixons forseta í innbrotinu í Watergate-bygginguna, sem á endanum lauk með því að Richard Nixon sagði af sér embætti forseta Bandaríkjanna, fyrstur manna. Velheppnuð frásögn, skemmtilega uppbyggð og vel leikin mynd með Robert Redford og Dustin Hoffman í aðalhlutverkum. Er ein af uppáhaldsmyndum mínum - ein af þeim allra bestu sem blandar saman pólitík og sagnfræði. Allir þeir sem hafa gaman af skemmtilegum spennumyndum með sagnfræðilegu ívafi ættu að drífa í því að sjá þessa, hafi þeir ekki séð hana áður. Pottþétt skemmtun fyrir stjórnmálafíklana. :)

Seinustu daga hef ég verið að rifja upp kynni mín af spennusögu Arnaldar Indriðasonar, Bettý. Þar er sögð einkar spennandi saga af ungum lögfræðingi sem situr í fangelsi af völdum háskakvendisins Bettýar, og hvernig lögfræðingurinn reynir að snúa sig útúr þeim svikavef sem Bettý hefur spunnið. Bettý er ung og glæsileg kona, gift forríkum útgerðarmanni á Akureyri, sem ræður lögfræðinginn til að sjá um erlenda samninga fyrir sig. Og áður en varir er lögfræðingurinn kominn á kaf í flókna atburðarás. Í þessari mögnuðu spennusögu er hægt að finna einn athyglisverðasta viðsnúning sem ég hef upplifað í spennusögu, en sagan tekur mjög merkilegan hring þegar rúmlega helmingur hefur verið lesinn. Góð flétta í óvenjulegri spennusögu frá meistara Arnaldi. Hvet ég alla til að lesa bókina, sem það hafa ekki gert nú þegar. Svo má enginn gleyma að lesa t.d. Röddina, Mýrina og Grafarþögn, sem er án vafa demanturinn í öllum skrifum Arnaldar. Þessar bækur ætla ég allar að rifja upp næstu vikurnar.

Saga dagsins
1934 Dalvíkurskjálftinn, einn stærsti jarðskjálfti við þéttbýli hérlendis, reið yfir Eyjafjörð og olli miklum skemmdum á húsum á Dalvík. Ekkert manntjón varð í skjálftanum sem mældist 6,2 á Richter.
1941 Hafnaboltaleikmaðurinn Lou Gehrig, deyr úr hrörnunarsjúkdómi, 38 ára að aldri. Einn þekktasti hafnaboltamaður sögunnar og hann varð að hætta íþróttaiðkun langt um aldur fram vegna veikinda sinna. Saga Lou Gehrig var sögð í kvikmyndinni The Pride of the Yankees. Gary Cooper lék Gehrig.
1953 Elísabet II Englandsdrottning var krýnd við athöfn í Westminster Abbey dómkirkjunni í London.
1997 Timothy McVeigh dæmdur til dauða fyrir sprengjuárásina á stjórnsýslubygginguna í Oklahoma. Vitorðsmaður hans Terry Nichols, hlaut lífstíðarfangelsisdóm. McVeigh var tekinn af lífi 11. júní 2001.
2004 Ólafur Ragnar Grímsson forseti Íslands, tilkynnir á blaðamannafundi á Bessastöðum að hann hafi ákveðið að staðfesta ekki fjölmiðlalögin, sem Alþingi samþykkti þann 24. maí 2004, og myndi því vísa þeim þannig í dóm þjóðarinnar í þjóðaratkvæðagreiðslu. Þetta var í fyrsta skipti í sögu hins íslenska forsetaembættis sem forseti synjaði lögum frá lýðræðislega kjörnu þingi um samþykki sitt. Um sumarið ákvað ríkisstjórnin að afturkalla fjölmiðlalögin og því varð engin þjóðaratkvæðagreiðsla.

Snjallyrðið
Við brjóst mitt hún hljóð og helsjúk lá,
sem hafði sungið um ástir og þrá.
Nú féllu henni tár um bleika brá;
nú blæddi henni, ástinni minni.
- Þá grét ég í síðasta sinni.

Þá söng ég guði mitt síðasta lag;
þá særði hann og bað hvert mitt hjartaslag
að lofa henni ennþá að lifa einn dag
og leika sér, ástinni minni.
- Þá bað ég í síðasta sinni.

Svo hætti það sjúka hjartað að slá,
sem hafði sungið um ástir og þrá.
Svo lagði ég hana líkfjalir á
og laut nið'r að ástinni minni.
- Þá kyssti ég í síðasta sinni.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Í síðasta sinni)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Það er algjörlega óhætt að fullyrða að úrslit þjóðaratkvæðagreiðslunnar í Frakklandi á sunnudag hafi verið pólitískt áfall fyrir Evrópusambandið og ekki síður Jacques Chirac forseta Frakklands. Í ítarlegri bloggfærslu minni í gær fór ég í löngu máli yfir niðurstöður kosningarinnar og afleiðingar hennar. Óhætt er að fullyrða að þær séu kjaftshögg fyrir Chirac forseta og mótandi fyrir forsetaferil hans, allavega næstu tvö árin, fram að næstu forsetakosningum. Allt frá því að niðurstaðan lá fyrir á sunnudagskvöldið til dagsins í dag hafði forsetinn setið ásamt nánustu samstarfsmönnum sínum og ráðherrum og farið yfir stöðuna og reynt að vinna úr þeirri flækju sem komin var á frönsk stjórnmál og stjórnina samhliða afgerandi afstöðu Frakka í kosningunni. Ekki var þetta ferli neinn hamingjudans fyrir forsetann og hann varð að horfast í augu við erfiðar ákvarðanir. Eitthvað varð að gera til að svara tapinu, en hann sjálfur ætlaði ekki að fara á sverðið - fórna sér vegna þessa áfalls sem stjórnin hafði orðið fyrir.

Niðurstaðan var auðvitað augljós og blasti við seinustu vikur. Hún varð þó endanlega ljós sem staðreynd strax eftir að útgönguspárnar birtust. Það var auðvitað það að Jean-Pierre Raffarin varð að víkja sem forsætisráðherra Frakklands. Hafði hann verið mjög óvinsæll undir lok valdaferilsins og beðið mikið afhroð í byggðakosningunum í fyrra. Þá blasti við að hann yrði látinn víkja. Chirac ákvað að það yrði ekki og hann sat áfram enn um sinn. En nú varð hann að fara. Eftir fund Raffarin með Chirac forseta í morgun baðst hann formlega lausnar frá embættinu, eftir þriggja ára valdaferil. Á sömu stund og Raffarin sat fundinn með Chirac komu flutningabílstjórar að Hotel Matignon, embættisbústað forsætisráðherrans, og hófu að flytja búslóð hans og Anne-Marie, eiginkonu hans, burt og héldu með hana að einkaheimili þeirra í París. Skömmu eftir að fundi forsetans og Raffarin lauk var formlega tilkynnt að Dominique de Villepin innanríkisráðherra og fyrrum utanríkisráðherra, yrði næsti forsætisráðherra. Hann hefur lengi verið náinn samstarfsmaður forsetans og varð heimsþekktur fyrir andstöðu sína við Íraksstríðið. Að loknum fundi hans og Chiracs hélt hann að Hotel Matignon og tók þátt í kveðjuathöfn starfsfólks embættisins fyrir Raffarin-hjónin.

De Villepin bíður ekki öfundsvert hlutverk í forsætisráðherratíð sinni. Honum hefur verið falið það verkefni að skapa brú aftur á milli hægriflokkanna og þjóðarinnar. Sú brú rofnaði endanlega á sunnudag í þeirri mynd sem verið hefur seinustu ár. Chirac þarf að skipta um áherslur og stefnu í kjölfar tapsins á sunnudag. Hann felur de Villepin það embætti og athygli vekur að Nicholas Sarkozy tekur við embætti de Villepin sem innanríkisráðherra og kemur aftur í stjórnina. Hann vék þaðan eftir að hann varð leiðtogi stjórnarflokksins á síðasta ári. Má telja öruggt að Chirac leiti nú meira til hægri og finni sér ný sóknarfæri. Það þurfa hann og franskir hægrimenn að gera ef þeir ætla að halda völdum eftir þetta mikla og stingandi afhroð. En ESB og forystumenn þar eru enn að ná áttum eftir þetta rothögg sem Frakkar veittu þeim á sunnudag. Á morgun kjósa svo Hollendingar. Má búast við að niðurstaða þeirra kosninga verði ekki síður rothögg og spurning hvort stjórnarskrárgemlingurinn sé tiltækur eftir seinna höggið í sömu vikunni.

Flokksstofnanir hægriflokkanna í Þýskalandi, CDU og CSU héldu sameiginlegan fund í gærmorgun og völdu þar forystumann hægriblokkarinnar í komandi kosningum og ræddi baráttutaktík væntanlegra kosninga í september. Hafa hægriflokkarnir sameinast um bandalag í kosningunni eins og jafnan áður. Eftir fundinn héldu leiðtogar flokkanna, þau Edmund Stoiber og Angela Merkel, blaðamannafund. Í upphafi fundarins tilkynnti Stoiber um þá sameiginlegu niðurstöðu hægriflokkanna að Angela Merkel myndi leiða baráttu þeirra í kosningunum. Hún verður því kanslaraefni hægriblokkarinnar í komandi kosningum, verður hún fyrsta þýska konan sem leiðir kosningabaráttu annars af stóru flokkunum í Þýskalandi.

Mætir hún í kosningabaráttunni sem meginandstæðingi sínum, Gerhard Schröder kanslara. Framundan er því hörð og snörp kosningabarátta. Eins og staðan er núna stefnir allt í öruggan sigur hægriblokkarinnar í haust. Flest bendir því til þess að Merkel verði fyrsta konan sem verður kanslari Þýskalands. Líst mér mjög vel á þá niðurstöðu mála að dr. Angela Merkel leiði kosningabaráttu hægrimanna í Þýskalandi. Vænti ég þess að hún leiði hægrimenn alla leið og til valda í þýska þinginu í Berlín. Miklar vonir eru bundnar við hana og forystu hennar. Menn ætlast til þess að hún vinni - eins og staðan hefur verið seinustu ár er markið ekki sett á neitt annað. Vinstristjórnin hefur ekki staðið undir væntingum almennings í landinu: staðan hefur ekki batnað þar þrátt fyrir fögur fyrirheit kanslarans og stuðningsmanna hans.

Og Merkel er rétti leiðtoginn til verka, hún vonandi sigrar með glæsibrag í haust. Viðeigandi var að Stoiber tilkynnti valið á Merkel. Hann leiddi kosningabaráttuna fyrir þrem árum og tapaði mjög naumlega. En nú var tími Merkel kominn. Það var glæsilegt hvernig Stoiber vann þetta núna og vék til hliðar sjálfviljugur til að tryggja bæði einingu og samstöðu hægriblokkarinnar um leiðtogann. Ljóst er að hún hefur nú afgerandi umboð til forystunnar. Margir sjá þýsku útgáfuna af Margaret Thatcher í Merkel. Hún er töffari í þýskri pólitík og þykir í flestu andstæða kanslarans. Henni hefur tekist á nokkrum árum að styrkja ímynd sína og vinsældir hennar hafa aldrei verið meiri. Segja má að jafnaðarmenn standi nú ráðþrota frammi fyrir því að hægrimenn hafa sameinast fljótt og örugglega að baki Angelu Merkel. Menn eru búnir að ákveða leiðtogann og slagurinn er hafinn. Tími Angelu mun vonandi koma í haust. Þá verður hægristefnan að nýju aðalsmerki þýskra stjórnmála!

Punktar dagsins

Seinustu daga hefur birst langur og ítarlegur greinaflokkur um einkavæðingu ríkisbankanna á árinu 2002 og aðdragandann að því ferli öllu. Þar fer Sigríður Dögg Auðunsdóttir yfir söguna. Segja má að greinaflokkurinn sé umfangsmikill og hafi vakið athygli, um fátt hefur verið meira rætt seinustu dagana. En já, er eitthvað nýtt í þessum greinum? Hvað þá helst? Er þetta ekki helst samtíningur gamalla tíðinda? Það tel ég vera. Margir eru að deila á að stjórnmálamenn taki ákvarðanir. Varla kemur það fólki að óvörum. Í raun eru það stjórnmálamenn sem taka lokaákvarðanir um slík stórmál - það eru engin ný tíðindi. En í grunninn er þetta allt mál sem Ríkisendurskoðun og lykilstofnanir hafa farið yfir með ítarlegum hætti. Þetta er allt flókið ferli sem farið hefur verið í gegnum og árið 2002 voru margar ákvarðanir teknar. Vissulega má takast á um það hvort rétt hafi verið að selja bankana. Það var umdeild ákvörðun, á því leikur enginn vafi. En hún var rétt, ég studdi sölu bankanna fyrir formlega sölu þeirra, gerði það þegar þeir voru seldir svo loksins og er enn þeirrar skoðunar að rétt hafi verið að selja þá. Enda hefur nú sést að þeir hafa styrkst mjög mikið frá sölunni. Þeir öðluðust nýtt líf, án ríkistengslanna.

En það er mikið gert með það þessa dagana að tekist hafi verið á innan stjórnarinnar um einkavæðingarferlið. Við erum að tala um tvo flokka og lykilmál seinustu ára. Það má við því búast að áherslur þeirra séu ólíkar. Það eru alltaf einhver átök þegar verið er að vinna saman niðurstöðu sem báðum aðilum hentar. Við sjáum átök orðið í hverri viku í R-listanum um málefnin. En að lokum eru allir sáttir þar og berja saman niðurstöðu. Það er eðli stjórnmála að tekist sé á innan meirihluta um leiðir til að ná niðurstöðu. Þessi stjórn hefur setið í áratug; tekist á við mörg stórmál og leyst þau. Auðvitað hafa menn í tveim ólíkum flokkum ekki alltaf verið sammála, skárra væri það nú. En menn hafa leyst ágreiningsefnin og farið heilir frá þeim. Þessi greinaflokkur er mjög athyglisverður, ég hef lesið allar greinarnar og haft gaman af. Þetta er eins og að lesa bók eftir Arnald, spenna og dramatík í hverju orði. Eftir stendur auðvitað að það er stjórnmálamanna að taka lykilákvarðanir. Það gera ekki embættismenn í nefnd. Stjórnmálamenn eru kosnir til að leiða mál - kosnir til að bera ábyrgð á mikilvægum málum. Það er bara þannig. En þessi greinaflokkur er ágætur svona í hágúrkunni þessa dagana, eða er það ekki bara? En hann boðar ekkert nýtt.

Eins og öllum er kunnugt sem kynnt hefur sér stöðuna á verslunarmannahelgum seinustu ára hér hefur lífernið á tjaldsvæðinu hér við Þórunnarstræti verið allsvakalegt þá. Í ágúst í fyrra var íbúum hér við götuna algjörlega nóg boðið. Villimennskan og sukkið fór yfir öll mörk. Draslið og sóðaskapurinn var af því kalíberi að það tók þrifsveit nokkra daga að koma hlutunum í samt lag og áður. Ég er algjörlega búinn að fá nóg af þessu ástandi, svo ég tali alveg prívat og persónulega. Það er með ólíkindum að fólki hér sé boðið upp á þessi vinnubrögð. Að mínu mati á að loka þessu tjaldsvæði tvær stærstu helgar sumarsins - algjörlega einfalt! Í gær tjáði sr. Svavar Alfreð Jónsson sóknarprestur og íbúi við tjaldsvæðið, sig um málið í fréttum. Tek ég algjörlega undir skoðanir hans. Þetta ástand er ekki fólki bjóðandi. Það gengur ekki að íbúum hér í hverfinu sé boðið upp á ástand af þessu tagi. Dóp- og áfengisneyslan þarna og ólifnaðurinn er slíkur að erfitt er að finna honum hæfileg orð. Það sem er þó verst er að visst fólk ætlar ekkert að læra af þessu sukksvalli sem boðið er upp á. Nú er svo komið að verið er að reisa girðingu utan um tjaldsvæðið, sem minnir mann óneitanlega á að þetta er ekki lengur tjaldsvæði - minnir mann mun frekar á afgirtan dýragarð. En ég spyr bara ósköp einfaldlega: er þetta ástand fólki bjóðandi? Ég segi nei!

Abdul Kalam forseti Indlands, er í opinberri heimsókn hér á Íslandi þessa dagana. Hefur hann farið víða frá því að hann kom til landsins á sunnudag og rætt við marga. Í gærmorgun var formleg móttökuathöfn að Bessastöðum og eftir það héldu forsetarnir sameiginlegan blaðamannafund. Í gær hitti Kalam nemendur Háskólans á fundi í náttúrufræðahúsinu Öskju, var gestur á fundi um viðvörunarkerfi vegna jarðskjálfta og annarra náttúruhamfara, heimsótti Norrænu eldfjallastöðina og Stjórnstöð almannavarna og lagði hornstein að nýrri byggingu lyfjafyrirtækisins Actavis. Mikla athygli vakti að Kalam kom hingað á sunnudag, sólarhring áður en formleg dagskrá hófst. Bauð hann vísinda- og fræðimönnum til kvöldverðar á sunnudeginum og ræddi þar málefni landsins og kynnti sér stöðu mála. Er það einsdæmi hérlendis að þjóðarleiðtogi komi fyrr til landsins en formleg dagskrá hefjist. Í gærkvöldi buðu svo forsetahjónin Kalam til hátíðarkvöldverðar í Listasafni Reykjavíkur. Segja má að sá málsverður hafi verið sögulegur. Þar voru einungis á borðum grænmetisréttir, enda er Kalam grænmetisæta og borðar því ekki kjöt. Er þetta í fyrsta skipti í sögu íslenska forsetaembættisins sem kjötréttir eru ekki á borðum í hátíðarkvöldverði.

Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra, hefur nú tilkynnt að Landbúnaðarstofnun verði á Selfossi. Þessi ákvörðun ráðherrans lyktar af kjördæmapoti og því að heimamaðurinn ráðherrann sé að setja þessa stofnun í sitt hérað og vinna í haginn fyrir sjálfan sig. Í mínum augum er þetta ekkert annað en vildargreiðsla ráðherrans til stuðningsmanna sinna í landbúnaðarhéruðum kjördæmisins sem hann vinnur fyrir. Það vita það allir að meginþorri fylgis Guðna er í sveitunum í kringum Selfoss, það er grunnur hans pólitísku tilveru. Það að Landbúnaðarstofnun sé þar staðsett er því partur af því að ráðherrann vinni í haginn fyrir sitt kjördæmi á kostnað annarra blómlegra landbúnaðarsvæða landsins. Það er bara þannig. Að mínu mati hefði verið réttast að þessi nýja stofnun hefði komið í Skagafjörð eða Eyjafjörð. Eyjafjörður er blómlegasta landbúnaðarsvæði landsins, það verður fróðlegt hvernig ráðherrann ver þetta þegar hann á leið næst hingað á fund. Það verður ekki öfundsvert hlutverk, enda virðast rök hans fyrir valinu hafa ráðist af því að hafa þetta sem næst Brúnastöðum.

Saga dagsins
1884 John Harvey Kellogg kynnir kornflögur - Corn Flakes urðu vinsælasti morgunmatur sögunnar
1952 Dwight D. Eisenhower lætur af störfum sem hershöfðingi - hann varð forseti landsins ári síðar
1973 Richard M. Nixon forseti Bandaríkjanna, og Georges Pompidou forseti Frakklands, hittust á leiðtogafundi í Reykjavík og ræddu heimsmálin á Kjarvalsstöðum. Báðir voru þeir komnir að lokum valdaferils síns. Pompidou lést úr krabbameini 2. apríl 1974 og Nixon varð að segja af sér embætti, fyrstur forseta Bandaríkjanna, þann 9. ágúst 1974 vegna hins umfangsmikla Watergate-hneykslis
1991 Alþingi kom saman í fyrsta skipti eftir að deildaskipting hafði verið afnumin - starfaði í tveim málstofum, efri og neðri, í 116 ár. Fyrsti forseti Alþingis eftir sameiningu var Salome Þorkelsdóttir
1997 Ísland lenti í fimmta sæti á HM í handbolta í Japan - var besti árangur okkar Íslendinga á HM

Snjallyrðið
Í nótt er gott að gista Eyjafjörð
og guðafriður yfir strönd og vogum.
Í skini sólar skarta haf og jörð
og skýjabólstrar slegnir rauðum logum.

Það veit hver sál, að sumar fer í hönd,
en samt er þögn og kyrrð um mó og dranga,
og hvorki brotnar bára upp við strönd
né bærist strá í grænum hlíðarvanga.

Svo ljúft er allt í þessum heiða hyl,
svo hátt til lofts og mjúkur barmur jarðar,
að víst er engin veröld fegri til
en vornótt björt í hlíðum Eyjafjarðar.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Vor í Eyjafirði)

Engin fyrirsögn

Franskir kjósendur hafna stjórnarskrá ESB

Frakkar höfnuðu stjórnarskrá Evrópusambandsins með afgerandi hætti í þjóðaratkvæðagreiðslu í gær. Allar skoðanakannanir seinustu viku kosningabaráttunnar höfðu gert ráð fyrir sigri andstæðinga stjórnarskrárinnar. Segja má þó að sigur andstæðinganna hafi verið mun meira afgerandi en gert hafði verið ráð fyrir. Síðustu kannanir höfðu bent til þess að staðan væri 52-48 andstæðingunum í vil og bjuggust stjórnmálaskýrendur við að hvað sem er gæti gerst. Það fór svo að 55% felldu stjórnarskrána en 45% samþykktu hana. Kjörsókn var rúmlega 70% og kusu fleiri Frakkar í þjóðaratkvæðagreiðslunni nú en fyrir þrettán árum þegar kosið var um Maastricht-samninginn. Þessi úrslit eru í senn bæði áfall fyrir Jacques Chirac forseta Frakklands, og Evrópusambandið í heild sinni. Forsetinn hafði lagt mikið undir með því að efna til þessarar þjóðaratkvæðagreiðslu og treyst á að almenningur myndi samþykkja stjórnarskrána, þrátt fyrir andstöðu við hana.

Það fór á aðra lund og eflaust nagar forsetinn sig í handarbökin fyrir að hafa ekki farið með stjórnarskrána fyrir þjóðþingið eins og mörg önnur Evrópulöndin. Með því hefði hann getað klárað málið fljótt og örugglega en dalað vissulega í vinsældum. Eftir stendur hann nú eftir þessar veikari að velli að öllu leyti. Það var klukkan 22:00 að staðartíma í gærkvöldi (20:00 að íslenskum tíma) sem fyrstu tölur birtust og útgönguspár fjölmiðlanna voru þá kynntar ennfremur opinberlega. Allt frá fyrstu mínútu var staðan ljós. Munurinn var það mikill að enginn vafi lék á niðurstöðunni. Stjórnarskránni var hafnað með nokkuð afgerandi hætti. Hálftíma eftir að fyrstu tölur voru kynntar, eða klukkan 22:30 að staðartíma flutti Chirac forseti, ávarp til almennings. Bar hann sig vel þrátt fyrir tapið en það duldist engum sem á ávarpið horfði að forsetinn var vonsvikinn með úrslitin og skal engan undra. Þessi úrslit eru án nokkurs vafa mesta pólitíska áfall litríks og langs stjórnmálaferils Chiracs forseta.

Þetta er aðeins í annað skipti sem franskur forseti bíður ósigur í þjóðaratkvæðagreiðslu. Árið 1969 beið Charles De Gaulle forseti, mikinn persónulegan og pólitískan ósigur er tillögur hans um breytingar á stjórnarskránni voru felldar í þjóðaratkvæðagreiðslu. Að kvöldi kjördags brást De Gaulle, kempan mikla sem leitt hafði Frakkland í gegnum stríðið og verið öflugasti stjórnmálamaður landsins á 20. öld, við með því að boða afsögn sína af forsetastóli. Pólitískir andstæðingar hans stóðu eftir orðlausir. Öllum að óvörum sté þessi aldni forystumaður af stól sínum og fór. Á hádegi daginn eftir hafði svo afsögn hans tekið gildi og hann hafði yfirgefið Elysée-höll í hinsta skipti. Þessi öflugi stjórnmálaleiðtogi yfirgaf stjórnmálasviðið hljótt en þó með snörpum hætti. Er hann lést ári síðar var hans minnst sem eins öflugasta pólitíska leiðtoga landsins, en árinu áður var hann óvinsæll og hafði beðið sögulegt tap. Hann var vissulega forseti á umbrotatímum og því ekki svo gott að jafna saman frægu tapi De Gaulle og endalokum stjórnmálaferils hans við þetta tap Chiracs.

Þrátt fyrir mikið tap er Chirac ekki að fara neitt. Hinn 73 ára gamli forseti hefur upplifað marga slæma tíma og oft komist í hann krappan á fjögurra áratuga löngum stjórnmálaferli. En þetta tap er hið versta á ferli hans og fullyrða má að hann nái ekki að rétta úr kútnum og verði lamaður á valdastóli fram að næstu kosningum. Segja má að franskir kjósendur hafi sent honum rauða spjaldið í þessum kosningum og lýst yfir vantrausti á verk hans og ríkisstjórnarinnar. Á síðasta ári biðu stjórnarflokkarnir afhroð í byggðakosningunum og misstu völdin í mörgum af lykilfylkjum sínum. Þá var uppi orðrómur um að Chirac myndi bregðast við með því að skipta um forsætisráðherra og víkja Jean-Pierre Raffarin úr embætti. Hann gerði það ekki og stólaði á að Raffarin myndi takast að styrkja sig og stjórnina þrátt fyrir deilurnar vegna breytingarinnar umdeildu á vinnulöggjöfinni. Það hefur ekki gerst, fylgi stjórnarinnar hefur lítið aukist og Raffarin er orðinn óvinsælli nú en hann var á sínum tíma. Það blasir við að tapið nú sé ekki síður vantraust almennings á stjórnina og verk hennar.

Fullyrða má að pólitísk framtíð Raffarin sé ráðin. Honum verði fórnað til að vinna í haginn fyrir forsetann. Hefur blasað við nokkurn tíma að pólitísk örlög hans ráðist af kosningunni um stjórnarskrána. Chirac forseti hefur ekki í hyggju að víkja sjálfur og mun stefna að því að klára kjörtímabil sitt. Þessi úrslit eru það afdráttarlaus að fullyrða má að þau séu rothögg fyrir ríkisstjórn Raffarin og forsetann sjálfan. Umboð beggja er vart lengur til staðar. Það er eiginlega með ólíkindum hvað Chirac hefur tekist illa að halda glæsilegu umboði sínu eftir þing- og forsetakosningarnar 2002. Í báðum kosningunum stóð Chirac eftir með pálmann í höndunum. Chirac tókst að ná endurkjöri á forsetastól með glæsilegum hætti. Í fyrri umferð kosninganna hafði Lionel Jospin forsætisráðherra og leiðtoga Sósíalistaflokksins, mistekist að tryggja sér sæti í seinni umferðina og öllum að óvörum hafði það verið þjóðernishægrimaðurinn Jean-Marie Le Pen sem varð mótherji Chiracs í seinni umferðinni. Jospin stóð eftir með sárt ennið og stjórnmálaferli hans lauk því með öðrum hætti en hann hafði óneitanlega stefnt að.

Í seinni umferðinni sameinuðust meira að segja svarnir andstæðingar Chiracs um að kjósa hann til að koma í veg fyrir að Le Pen yrði forseti. Það var skondið að sjá Sósíalistaflokkinn hvetja fólk til að kjósa Chirac og forða Frökkum frá stjórn Le Pen. Og Chirac hlaut 82% greiddra atkvæða. Í kjölfarið vann bandalag hægri- og miðflokka í Frakklandi afgerandi sigur í þingkosningum og Raffarin tók við embætti í júní 2002. Þá var hann afburðavinsæll og sterkur að velli. Nú er hann aðeins svipur hjá sjón og ljóst að hann verður látinn gjalda fyrir þetta tap. Hann verður blóraböggullinn fyrir Chirac. Þó er algjörlega ljóst að forsætisráðherraskipti breyti litlu fyrir stöðuna. Kjósendur eru ekkert síður að senda Chirac rauða spjaldið og vilja breytingar. Þetta er ekki ólíklegt því og var í kosningunni um Maastricht fyrir 13 árum er munaði nær engu að sáttmálanum yrði hafnað vegna óvinsælda François Mitterrand. Er ljóst að Chirac stendur mjög höllum fæti vegna tapsins. Er merkilegt hvernig hann hefur misst stuðning landsmanna á þessum þrem árum eftir sögulegan sigur sinn og hægriflokkanna.

Gríðarlegur fögnuður braust út á Bastillutorginu í París er úrslitin urðu ljós í gærkvöldi. Andstæðingar stjórnarskrárinnar héldu þar mikla sigurhátíð og fögnuðu sigrinum af miklum krafti. Ekki er það óeðlilegt. Þetta er stór sigur almennings á Evrópusambandinu og reglugerðafarganinu þar. Fólkið tók afstöðu og tók stjórnarskrárferlið í sínar hendur. Það er mjög ánægjulegt. Eftir þessa niðurstöðu er stjórnarskráin í lausu lofti og ljóst að stjórnarskrárferlið allt er komið í annað ferli og alls óvíst hver örlög þess verður. Enginn vafi er á því að jarðskjálfi leikur eftir þessa niðurstöðu í stjórnkerfi bæði Frakklands og Evrópusambandsins. Óhætt er að fullyrða að Evrópusambandið hafi ekki gengið í gegnum meiri kreppu í sögu sinni. Og ekki er víst að vandræðin séu að baki. Á miðvikudag munu Hollendingar ganga að kjörborðinu og taka afstöðu til stjórnarskrárinnar. Allar skoðanakannanir benda til þess að þeir hafni stjórnarskránni. Hafni Hollendingar henni eins og Frakkar eru allar líkur á að þar með verði saga stjórnarskrárinnar sé öll.

Frakkar og Hollendingar eru tvær af sex stofnþjóðum Efnahagsbandalags Evrópu, sem er forveri Evrópubandalagsins, sem varð að Evrópusambandinu árið 1994. Það er algjörlega ljóst að hafni Hollendingar eins og Frakkar er stjórnarskráin ekkert nema pappírssnepill og einskis virði. Án samþykkis Hollendinga tekur við flókið og erfitt ferli. Hinsvegar er afstaða Frakka mesta áfall sem mögulega gat riðið yfir ESB. Með þessu hefur ein meginþjóð sambandsins hafnað tilögunum frægu og í raun sett málið allt út af sporinu. Á því leikur enginn vafi. Viðbrögð forystumanna ESB og leiðtoga þjóðanna sem leiða starfið þar bar öll merki vonbrigða í gærkvöldi. Sem er engin furða. Öll vinna seinustu ára að stjórnarskránni og forystuferli sambandsins hefur verið sett á ís. Ekkert er þar lengur öruggt. Synjun Frakka sem lykilþjóðar þar setur allt starf þess í vafa og erfitt er að spá í framtíðina. Staðan er einfaldlega þannig að enginn veit með vissu hvað tekur við. Hollendingar eiga næsta leik og beðið verður eftir niðurstöðu mála þar.

Mér fannst merkilegt að sjá afneitunina sem kom fram í gær í orðum forseta ESB, krataþingmannanna á Evrópuþinginu og forsætisráðherra Lúxemborgar sem leiðir nú starf ESB fram á sumarið. Þar töluðu allir eins og þetta væri bara eins og hvert annað tap og hvert annað vandamálið að vinna úr. Að mínu mati er það ekki svo. Það er merkilegt að sjá að Össur Skarphéðinsson alþingismaður og fyrrum formaður Samfylkingarinnar, er öllu raunsærri í orðavali um úrslitin en flokksbræður hans um Evrópu alla. Staðan er einfaldlega sú að málið er allt í vandræðum og ekkert lengur öruggt. Enda segir Össur í skrifum sínum: "Drögin að stjórnarskrá Evrópusambandsins verða annaðhvort söltuð um langa hríð og síðan breytt verulega áður en lagt er í næsta ferðalag með þau, eða stjórnarskráin verður einfaldlega send rakleiðis í líkhúsið. Það er hinn blákaldi veruleiki sem blasir við eftir að Frakkar höfnuðu stjórnarskránni með afgerandi hætti í gær. Í því sambandi skiptir óskhyggja þeirra forystumanna ESB sem töpuðu í kjörkössum Frakklands engu máli." Orð að sönnu - gleðiefni að sjá svona skrif hjá fyrrum leiðtoga íslenskra jafnaðarmanna.

Í gærkvöldi fór Björn Bjarnason dómsmálaráðherra, yfir stöðu mála í ítarlegum pistli á vef sínum. Þar segir hann orðrétt: "Fyrir kosningarnar í Frakklandi hefur almennt verið kveðið svo fast að orði, að sigur nei-liðsins, sérstaklega ef hann yrði afgerandi, þýddi hið sama og dauði stjórnarskrárinnar í núverandi mynd. Sé munurinn 10% á jái og neii er um afgerandi neitun að ræða. Þegar minniháttar ríki fella eitthvað ESB-skjal í þjóðaratkvæðagreiðslu er beðið um tíma og síðan kosið aftur, þegar talið er víst, að já-liðinu hafi aukist fylgi, eða samið er um takmarkaða aðild viðkomandi ríkis að einhverju samstarfi á vettvangi ESB. Öðrum augum er litið á Frakka og þess verður áreiðanlega langt að bíða að póltíska-elítan, sem fór fyrir já-liðinu í Frakklandi vilji aftur láta á það reyna, hvort afstaða hennar nýtur hylli almennings eða ekki." Þetta er alveg rétt hjá Birni, í raun kjarni málsins að mínu mati. Staða stjórnarskrárinnar er þannig að málið er strandað. Frakkar höfnuðu henni afdráttarlaust og settu málið af sporinu. Hvernig menn ná áttum eftir það er svo næsta spurning. Forystumenn ESB og franskra stjórnmála eiga erfitt með að horfast í augu við það en verða að gera það nú.

Um miðjan þennan mánuð hafði Chirac setið á valdastóli í áratug. Ekki er hægt að segja að hann hafi getað fagnað þeim áfanga. Hann lagði allt sitt af mörkum til að stjórnarskrárin færi í gegn og yrði samþykkt. Ávarpaði hann þjóðina þrisvar til að reyna að hafa áhrif á afstöðu almennings. Hann hafði ekki erindi sem erfiði. Tap hans er mikið. Eins og fyrr segir er þetta mesta pólitíska krísa Chiracs á löngum valdaferli og hefur hann þó oft átt við ramman reip að draga. Vinsældir forsetans hafa dalað mjög að undanförnu og hneykslismál hafa fylgt honum hin seinni ár. Þrátt fyrir mikinn sigur í forsetakosningunum fyrir þrem árum er ljóst að hann hefur misst umboð almennings. Chirac hefur í gegnum tíðina verið með ímynd baráttumannsins og talinn hafa níu líf eins og kötturinn þegar kemur að pólitískri forystu. Forsetanum hefur alltaf tekist að koma standandi niður úr hverju fallinu á eftir öðru, þrátt fyrir að blásið hafi á hann. Honum tókst fyrir áratug að vinna forsetaembættið í þriðju atrennu sinni að því.

Ljóst er eftir þetta mikla tap að Chirac er á krossgötum og enginn vafi að ósigur hans hefur mikil áhrif á arfleifð hans og næstu ár á valdastóli. Hætt er við að þeir 23 mánuðir sem framundan eru til forsetakosninga verði honum erfiðir. Chirac-isminn sem svo hefur verið kallaður er alvarlega skaddaður eftir vantraust fransks almennings á forsetanum og pólitískri forystu hans, bæði í Evrópumálunum og í innanríkismálum. Nú er það forsetans að bregðast við þessu mikla tapi. Ljóst var af ræðu hans í gærkvöldi að hann ætlar sér að fara rólega í næstu skref. Tapið er mikið og áfallið er honum erfitt verkefni að vinna úr. Telja má öruggt að forsetinn víki af valdastóli í næstu kosningum. Þó er erfitt að afskrifa Chirac eftir tapið, en aldrei hefur blásið eins á hann og nú og ljóst að hann hefur aldrei verið veikari að velli. En við fáum brátt að sjá hvernig hann vinnur úr stöðunni, væntanlega í kjölfar ráðherrahrókeringa og breytinga í stefnuáherslum.

Hvert stefnir svo Evrópusambandið á þessum maídegi eftir þennan gríðarlega jarðskjálfta á svæði þess? Menn eru að meta skemmdirnar og eflaust eru margir postularnir þar innbyrðis komnir í heljarinnar áfallahjálp. Sumir forystumennirnir þar neituðu lengi vel að horfast í augu við það að Frakkar myndu fella. Nú verða þeir að vakna og horfast í augu við að stjórnarskrármálið er komið af sporinu og blasir við að Hollendingar felli. Það að Frakkar felli er þó lykiláfallið. Það er meiriháttar kjaftshögg. Annars var merkilegast að heyra viðbrögð Jack Straw utanríkisráðherra Bretlands. Hann var eiginlega eini leiðtoginn þarna sem var raunsær í gær og talaði hreint út. Hann leit svo á að úrslitin leiddu til óvissuskeiðs innan sambandsins. Taldi hann ESB þurfa að fara í vissa naflaskoðun.

Það blasir við að það sé rétt. En það verður fróðlegt að fylgjast með atburðarás næstu daga eftir þessi þáttaskil málsins. Pólitíska forystan í Frakklandi verður undir smásjá allra fjölmiðla næstu daga og ESB-elítan eftir kosningarnar í Hollandi á miðvikudag. Þar ræðst væntanlega hvað gerist. Felli þeir erum við án vafa að horfa á skipbrot vinnuferlisins að stjórnarskrárpælingunum. Þá er útilokað væntanlega að Bretar fari í þjóðaratkvæði og allur grunnur málsins mun væntanlega annaðhvort bresta alveg eða allavega kikna eitthvað af þunga málsins. Við fylgjumst öll spennt með jarðskjálftavirkninni á heimasvæði ESB-tröllsins, reglugerðarsambands allra tíma.

Saga dagsins
1431 Jóhanna af Örk brennd á báli - var þá 19 ára gömul. Jóhanna var gerð að dýrlingi 16. maí 1920
1768 Eggert Ólafsson lögmaður og skáld, drukknaði í slysi á Breiðafirði. Hann var þá 42 ára að aldri
1851 Jón Sigurðsson var kjörinn forseti Kaupmannahafnardeildar Hins Íslenska bókmenntafélags -
Jón var lengi áberandi í starfinu þar og gegndi hann embættinu allt til dauðadags í desember 1879
1984 Sett voru stjórnskipunarlög á þingi sem kváðu á um fjölgun alþingismanna landsins úr 60 í 63
2001 Roland Dumas fyrrum utanríkisráðherra Frakklands og einn nánasti pólitíski samstarfsmaður François Mitterrand fyrrum forseta Frakklands, dæmdur til fangavistar vegna pólitískrar spillingar

Snjallyrðið
Do what you feel in your heart to be right - for you'll be criticized anyway. You'll be damned if you do, and damned if you don't.
Eleanor Roosevelt forsetafrú Bandaríkjanna (1884-1962)

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Í sunnudagspistli í dag fjalla ég um þrjú fréttamál vikunnar:

- í fyrsta lagi fjalla ég um góðar skipulagstillögur sjálfstæðismanna í Reykjavík sem gera ráð fyrir byggð á eyjunum við borgina. Tillögurnar hafa vakið verðskuldaða athygli og opnað á umræðu um skipulagsmál. Greinilegt er að R-listinn er gríðarlega fúll, sem von er auðvitað, með stöðu mála. Þau hafa misst frumkvæðið í þessum efnum til Sjálfstæðisflokksins. Sárindi þeirra og gremja leyna sér ekki. R-listinn er orðinn svo upptekinn af því að berja í sprungurnar sínar að þau hafa gleymt hinum almenna kjósanda og eru heillum horfin í einhverjum fílabeinsturni að því er virðist. Það sem vekur þó mikla athygli mína er að Steinunn Valdís gefur í skyn aðra stundina að hugmyndinni að skipulaginu sé stolið frá sér og á næsta augnabliki að þetta sé afleit hugmynd sem leiði til hækkunar á lóðaverði og sé því afleit. Þetta fer vart saman. Hvar og hvenær hefur R-listinn annars komið með hugmyndir í þá átt að byggt verði á Geldinganesi, Engey og Akurey? Já, eða þá bara mögulega í Viðey? Þeir eru að tala um að umræða hafi verið uppi um byggð jafnvel (takið eftir nota bene orðinu jafnvel) á Örfirisey og unnið þannig. En lengra nær framtíðarsýn þeirra ekki. Ennfremur vík ég að málefnum Vatnsmýrarsvæðisins og flugvallar í borginni.

- í öðru lagi fjalla ég um leiðaraskrif Morgunblaðsins á föstudag, þar sem blaðið talar fyrir uppstokkun í forystusveit stjórnmálanna. Skrif Moggans skilur eftir sig fleiri spurningar en nokkru sinni svör. Þegar litið er á nokkra punkta er enn erfiðara að skilja þessi skrif. Hvað hefur gerst í stjórnmálum á kjörtímabilinu sem nú er rétt rúmlega hálfnað, spyr sig sjálfsagt einhver. Jú, nefnum nokkur atriði - strax dettur mér í hug einir fimm punktar sem varpa ljósi á málið. Í fyrsta lagi: við upphaf kjörtímabilsins var samið um forsætisráðherraskipti er 15 mánuðir yrðu liðnir af kjörtímabilinu. Í öðru lagi: ákveðið var að nýr menntamálaráðherra tæki við á gamlársdag 2003. Í þriðja lagi: ákveðið var að umhverfisráðuneytið færi til Sjálfstæðisflokks og vegna þess kom Sigríður Anna Þórðardóttir inn í stjórn 15 mánuðum eftir kosningar. Í fjórða lagi: gefið var í skyn er Siv Friðleifsdóttir missti ráðherrastól sinn fyrir tæpu ári að ráðherrahrókering yrði í Framsóknarflokki ekki seinna en árið 2006. Og síðast en ekki síst voru ákveðin forsetaskipti í þinginu sem gert er ráð fyrir að fari fram í októbermánuði. Það er því engin furða að þessi skrif veki furðu.

- í þriðja lagi fjalla ég um aðalfund Varðar, félags ungra sjálfstæðismanna á Akureyri, sem haldinn var í vikunni. Þar var kjörin ný stjórn fyrir næsta starfsár, sannkallaðan vinnuvetur á kosningaári. Verð ég formaður félagsins áfram næsta starfsárið. Á fundinum var formlega opnuð heimasíða félagsins. Netið hefur opnað mörg spennandi tækifæri til samskipta á milli fólks og þau geta skipt sköpum í harðri baráttu þar sem mikilvægt er að hrífa fólk með sér og setja fram stefnu sína og skoðanir á markvissan og öflugan hátt. Slík miðlun upplýsinga skiptir mjög miklu og skapar mörg sóknarfæri fyrir fólk að geta tjáð skoðanir sínar. Það mun bæta alla vinnu okkar í félaginu og starfið í heild sinni að hafa eignast vef. Hann er nauðsynleg upplýsingaveita til fólks, þarna koma fram skoðanir okkar á málum og fréttir af starfinu, þegar við á. Með tilkomu vefsins opnum við á tengsl við fólk utan félagsins, almennan lesanda og opnum leið inn í félagið fyrir þá sem ekki eru í því en vantar tengsl til að fara inn í starfið.

Að lokum fjalla ég um tveggja ára afmæli sunnudagspistlanna minna og heimasíðunnar í þeirri mynd sem lesendur þekkja hana. Það var þann 1. júní 2003 sem vefur minn í þessari mynd opnaði og fyrsti sunnudagspistillinn birtist þar.

Punktar dagsins

Í gær opnaði forseti Íslands nýja Kristjánsstofu í Byggðasafninu Hvoli á Dalvík. Hún er til minningar um dr. Kristján Eldjárn þriðja forseta Íslenska lýðveldisins. Kristján fæddist að Tjörn í Svarfaðardal þann 6. desember 1916. Hann nam fornleifafræði við Kaupmannahafnarháskóla 1936-1939 og var skipaður þjóðminjavörður 1947. Hann var kjörinn forseti Íslands í forsetakosningunum 1968. Sat hann á forsetastóli í þrjú kjörtímabil, 12 ár, eða allt til ársins 1980. Hann lést á sjúkrahúsi í Cleveland í Ohio í Bandaríkjunum þann 14. september 1982. Kristján vann afgerandi kosningasigur í forsetakjörinu 1968. Hann var forseti fólksins, honum auðnaðist alla tíð að tryggja samstöðu landsmanna um verk sín og naut virðingar allra landsmanna. Kristján var forseti á miklum umbrotatímum hérlendis, bæði í þjóðmálum og á vettvangi stjórnmála. Kristján var mjög kraftmikill ræðumaður. Hef ég kynnt mér ítarlega ævi hans og starfsferil og skrifaði langa ritgerð um hann í skóla eitt sinn. Þegar ég kynnti mér verk hans og ævi þótti mér helst standa upp úr hversu farsællega hann vann öll sín verk. Hann var öflugur þjóðarleiðtogi og ávann sér virðingu fólks með alþýðlegri og tignarlegri framkomu, jafnt hér heima sem á erlendum vettvangi. Hann var sannkallað sameiningartákn landsmanna. Er mjög ánægjulegt hversu kröftuglega Dalvíkingar standa vörð um að heiðra minningu þessa merka Svarfdælings.

Þau stórmerku tíðindi áttu sér stað að kvöldi föstudags að hin heimsþekkta klukka, Big Ben í London, hætti að ganga í tæpan einn og hálfan tíma. Þessi ein frægasta klukka heims hefur aðeins örsjaldan áður stoppast alveg og verið að margra mati talin áreiðanlegri en allt annað. Hvað sem á bjáti, alltaf sé Big Ben rétt. Er almennt talið að miklum hita í borginni sé um að kenna en þar hefur hitinn farið yfir 30 stig. Það var klukkan 22:07 að staðartíma á föstudagskvöldið sem klukkan stoppaðist. Hún fór aftur í gang skömmu síðar en stoppaði aftur á 22:20 og varð þá stopp samfellt í einn og hálfan tíma. Voru viðgerðarmenn þá komnir og komu þeir klukkunni af stað aftur og stilltu hana. Big Ben er tæplega 150 ára gömul og er eitt helsta tákn London-borgar. Nokkrar undantekningar eru þó á þessu þar sem klukkunni hefur seinkað og stundum stoppað alveg. Frægasta dæmi þess að hún hafi stoppað var árið 1962 er klukkan varð stopp vegna ísingar. Big Ben gekk alla seinni heimsstyrjöldina þrátt fyrir að sprengjuregn þýska flughersins hafi verið yfir borgina. Big Ben dregur nafn sitt af 13 tonna bjöllu sinni, er var nefnd eftir Sir Benjamin Hall sem reisti Big Ben.

Stefnir, blað Sambands ungra sjálfstæðismanna, hefur nú komið út. Er það að þessu sinni í ritstjórn Snorra Stefánssonar og Kristins Más Ársælssonar. Mikið af spennandi efni er í blaðinu. Þar er ítarleg grein eftir Kristján Þór Júlíusson bæjarstjóra, er ber heitið: Hugleiðingar frá höfuðborg hins bjarta norðurs um íbúalýðræði. Þar fer Kristján Þór yfir íbúalýðræði og hugtök á bak við það með góðum hætti. Ásdís Halla Bragadóttir forstjóri BYKO og fyrrum bæjarstjóri í Garðabæ, og Hanna Birna Kristjánsdóttir borgarfulltrúi, fara í athyglisverðri grein yfir þjónustu sveitarfélaganna og ný skref í þeirri þjónustu. Hafsteinn Þór Hauksson formaður SUS, fjallar um tískuhugtök vinstrimanna. Ásta Möller fyrrum alþingismaður, fjallar um stjórnsýslu í grein sinni. Atli Harðarson heimspekingur, skrifar svo athyglisverða grein um lýðræði og almannavilja. Síðast en ekki síst meðal áhugaverðra efna er grein Jóns Hákons Halldórssonar um ferð okkar SUS-ara til Cato Institute og spjall okkar við dr. Tom Palmer í ferð okkar til Washington í október 2004. Þetta er því í senn bæði áhugavert og spennandi blað. Það var mjög gaman að lesa það, ég hvet alla til að fá sér það.

Leikárinu hjá Leikfélagi Akureyrar er nú lokið. Ljóst er nú að um glæsilegt starfsár hefur verið að ræða. Staða Leikfélagsins, sem til nokkurra ára, hefur verið afar slæm, er á góðri uppleið. Með markvissu og góðu vali á uppsetningum á leikárinu hefur tekist að bæta stöðuna verulega. Er um að ræða besta leikár félagsins í heil 17 ár. Í fyrsta skipti í nokkurn tíma er afgangur af rekstrinum. Er leikfélagið nú hálfnað við að greiða upp þann mikla skuldahalla sem safnast hafði þar upp. Með ráðningu Magnúsar Geirs Þórðarsonar í stöðu leikhússtjóra var stefnt að öflugu starfi og því að tryggja undirstöður leikhússins og sækja fram. Það hefur svo sannarlega tekist. Magnúsi Geir hefur tekist að bæta stöðuna verulega. Hátt í 17.000 manns sáu sýningar LA á leikárinu. Enginn vafi er á að söngleikurinn Óliver hafi verið aðalaðdráttaraflið í vetur og komust færri að en vildu að lokum. Þetta er því glæsilegt starfsár sem nú er á enda. Það er fagnaðarefni fyrir okkur unnendur leiklistar í bænum að sjá hversu mikið leikhúsið er að rétta úr kútnum.

Saga gærdagsins
1972 Edward VIII deyr í Frakklandi, 77 ára að aldri. Edward varð konungur Englands í janúar 1936, en varð að segja af sér krúnunni í desember sama ár til að geta gifst unnustu sinni, Wallis Warfield Simpson. Hún var tvífráskilin og þingið og þjóðkirkjan sættu sig ekki við ráðahaginn. Frá afsögn sinni til dauðadags bjó Edward í útlegð í Frakklandi og sleit nær öllu sambandi við fjölskyldu sína, en hafði undir lok ævi sinnar mikil samskipti við Karl ríkisarfa, frænda sinn. Edward og Wallis hvíla í Windsor
1978 Meirihluti Sjálfstæðisflokksins í borgarstjórn fellur - vinstriflokkar ná meirihluta í fyrsta skipti
1983 Eldgos hófst í Grímsvötnum í Vatnajökli - gosið var frekar máttlítið og stóð aðeins ekki lengi
1994 R-listinn vinnur kosningasigur í borgarstjórnarkosningum - listinn hefur setið við völd síðan
1999 Þriðja ríkisstjórnin undir forsæti Davíðs Oddssonar tekur við völdum - hún sat til ársins 2003

Saga dagsins
1886 Lyfjafræðingurinn John Pemberton kynnir fyrsta sinni nýjan svaladrykk að nafni Coca Cola sem slær í gegn í fyllingu tímans. Coca Cola varð vinsælasti gosdrykkur sögunnar og alþjóðlegt tískutákn
1917 John F. Kennedy 35. forseti Bandaríkjanna, fæðist í Brookline - Kennedy var kjörinn forseti árið 1960 og sat í embætti allt til dauðadags, þann 22. nóvember 1963, er hann féll í Dallas í Texas fyrir byssukúlum tilræðismanns. Morðið á Kennedy forseta er ráðgáta og hefur aldrei verið upplýst
1947 Flugvél er var á leið frá Reykjavík til Akureyrar ferst við Hestfjall í Héðinsfirði - 25 manns fórust, þ.á.m. Garðar Þorsteinsson alþingismaður. Um er að ræða mannskæðasta flugslys Íslandssögunnar
1953 Edmund Hillary og Tenzing Norgay ná fyrstir manna á tind hins 8.847 m. fjalls, Mount Everest
1999 Selma Björnsdóttir varð í öðru sæti í Eurovision söngvakeppninni með lag sitt All Out of Luck - lagið hlaut 146 stig, 17 stigum færra en framlag Svía. Er besti árangur Íslands í keppninni til þessa

Snjallyrðið
There is nothing on this earth more to be prized than true friendship.
Thomas Aquinas heimspekingur (1225-1274)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Frakkar ganga að kjörborðinu á sunnudag og kjósa um stjórnarskrá Evrópusambandsins. Í gær gerði Jacques Chirac forseti Frakklands, úrslitatilraun til að sannfæra kjósendur um að samþykkja stjórnarskrána í ávarpi til þjóðarinnar frá forsetabústaðnum í Elysée-höll á besta sjónvarpstíma. Ef marka má skoðanakannanir í dag hefur ávarp forsetans lítil áhrif á kjósendur. Fjölda óákveðinna kjósenda hefur fækkað til muna seinustu dagana eftir því sem kosningabarátta já og nei-sinna í baráttunni hefur verið að ná hámarki. Flest bendir til þess nú að Frakkar muni hafna stjórnarskránni. Um tíma var munurinn mikill andstæðingum stjórnarskrárinnar í vil en svo náðu stuðningsmenn hennar forskoti um stundarsakir. Það hefur nú snúist við í seinustu skoðanakönnunum - í könnun t.d. Le Figaro í dag eru 45% Frakka hlynnt stjórnarskránni en 55% eru henni andvígir. Tap já-sinna virðist því vera handan við hornið.

Seinustu daga hafa allar kannanir ólíkra fjölmiðla verið að segja sömu söguna - stjórnarskránni verði hafnað og það jafnvel með nokkrum mun. Annars ber að taka könnunum með vara. Til dæmis spáðu flestir því árið 1992 að Maastricht-sáttmálinn yrði samþykktur með nokkrum mun en er á hólminn kom stóð hann mjög tæpt. Það munaði aðeins prósentustigi að Frakkar hefðu fellt hann og sett það ferli allt út af sporinu. Þá barðist forveri Chirac á forsetastóli, François Mitterrand, mjög fyrir Maastricht og náði með miklu harðfylgi að halda velli í málinu. En þrátt fyrir það veðja flestir nú á tap stjórnarskrársinna, sem muni leiða til pólitískrar uppstokkunar án vafa í Frakklandi. Tap á sunnudag yrði verulegt pólitískt áfall fyrir Chirac forseta, sem hefur barist af krafti fyrir málinu og lagt mikið í sölurnar. Hann hefur þó lagt mikla áherslu á að hann muni ekki segja af sér embætti, þó stjórnarskráin yrði felld í kosningunum. Fullyrða má að tapi hann verði hann lamaður í embætti verulega fram að bæði næstu þing- og forsetakosningum í landinu.

Ljóst er að stjórnarskráin stendur víðar veikt að velli. Framundan er svo næst kosning í næsta mánuði í Hollandi um hana. Við blasir að hún verði þar felld. Allar kannanir þar gera ráð fyrir að rúm 60% landsmanna muni hafna henni. Það stefnir því í mjög eindregna útkomu úr kosningunni þar. Frakkar og Hollendingar eru tvær af sex stofnþjóðum Efnahagsbandalags Evrópu, sem er forveri Evrópubandalagsins, sem varð að Evrópusambandinu árið 1994. Það er algjörlega ljóst að hafni þessar tvær þjóðir stjórnarskránni er stjórnarskráin ekkert nema pappírssnepill og einskis virði. Án samþykkis þessara tveggja landa tekur við flókið og erfitt ferli fyrir ESB að vinna og ekki síður pólitísk kreppa heima fyrir hjá ráðandi öflum. Eins og fyrr segir á Chirac mikið undir því hvort stjórnarskráin verði felld eður ei. Er það talið hafa úrslitaáhrif á um það hvort hann fari fram í forsetakosningunum eftir tvö ár, en hann hefur ekki enn viljað loka á þann möguleika. Þó er talið öruggt að tapist kosningarnar á sunnudag neyðist Jean-Pierre Raffarin forsætisráðherra, til að segja af sér, en hann hefur verið í því embætti frá árinu 2002. En nú er kosningabaráttunni lokið og málið í höndum Frakka. Verður fróðlegt að sjá hver niðurstaðan verði. Hver sem niðurstaðan verður mun hún hafa veruleg áhrif á því hvernig frönsk stjórnmál spilast á næstunni og hafa lykiláhrif á forsetaferil Chiracs.

Í dag er ár til sveitarstjórnarkosninga. Framundan er því ár framboðspælinga og kosningabaráttu - mikill vinnuvetur fyrir þá sem ætla að taka þátt í kosningaslagnum. Nú hafa sjálfstæðismenn í Reykjavík hafið kosningabaráttu sína af miklum krafti, enda mikilvægt að flokkurinn þar sæki fram af krafti og nái völdum að ári. Kynntu þeir á blaðamannafundi í gær framsækna og spennandi hugmynd í skipulagsmálum. Í glæsilegri og líflegri framsetningu leggja borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins til að byggð verði ný hverfi á eyjunum við borgina: í Akurey, Engey og Örfirisey auk Geldinganess. Ennfremur vilja sjálfstæðismenn að til komi lítil og lágreist, vistvæn íbúðabyggð, í Viðey. Gera tillögurnar ráð fyrir því að eyjarnar muni verða tengdar með bæði jarðgöngum og brúm.

Þessar hugmyndir sjálfstæðismanna eru mjög í takt við athyglisverða hugmynd Hrafns Gunnlaugssonar, sem hann setti fram um byggð á eyjunum í heimildarmynd sinni, Reykjavík í nýju ljósi, árið 2001. Þar kynnti hann þetta ásamt fleiri framsæknum hugmyndum. Hrafn vakti mikla athygli þá með hugmyndum og hreyfði við mörgum og gerði hið besta í stöðunni, kom af stað líflegri umræðu um skipulagsmál í borginni. Segja má að lykilspurningin sem Hrafn kom með þá hafi verið hvort það sé rétt stefna að því að byggja upp í sveit endalaust og dreifa byggðinni í allar áttir, þegar nægt byggingarland blasir við t.d. á eyjunum við borgina. Þar eiga sóknarfærin að vera - það á að vera vinnuplanið. Lýsti ég mig sammála mati Hrafns í grein sem ég ritaði fyrir fjórum árum er myndin var gerð. Mun ég bráðlega setja þá grein á netið og gera hana aðgengilega, svo fólk geti kynnt sér skoðun mína á því þá. Það er við hæfi í ljósi þess að hugmyndin hefur nú að nýju öðlast líf. Hef ég lengi verið talsmaður þess að byggt verði á þessum eyjum, sérstaklega þá auðvitað Geldinganesinu, sem hefur auðvitað lengi verið baráttumál okkar sjálfstæðismanna í borgarmálunum.

Það er gott hjá sjálfstæðismönnum að opna umræðuna af krafti og koma með markvisst innlegg í þessa átt. Hið besta er einmitt að Sjálfstæðisflokkurinn í Reykjavík lætur ekki hér við sitja og ætlar að vinna málið áfram af miklum krafti. Borgarstjórnarflokkurinn ætlar að gefa íbúum kost á að hafa áhrif á þessar hugmyndir með því að efna til íbúaþings í júní, funda í öllum hverfum borgarinnar og opna hugmyndabanka um skipulagsmál á vef sínum. Eftir stendur þó í annars spennandi og markvissum tillögum eitt stórt og mikið gap í skipulagsmálum borgarinnar. Það er auðvitað Vatnsmýrin, vettvangur innanlandsflugsins, meginátapunktur væntanlegra borgarstjórnarkosninga í skipulagsmálum að mínu mati. Það er mikilvægt að Sjálfstæðisflokkurinn tjái stefnu sína af krafti í þeim málum. Eins og flestir vita (og ég lýsti í ítarlegum pistli þann 22. apríl sl.) vil ég að áfram verði flugvöllur innan borgarmarkanna. Ef fórna á Vatnsmýrarsvæðinu verða Reykvíkingar að standa undir hlutverki sínu og tryggja grundvöll innanlandsflugsins áfram á öðrum stað innan borgarmarkanna. Það er algjörlega einfalt í mínum huga.

Punktar dagsins

Allt frá því að George W. Bush forseti Bandaríkjanna, tilkynnti um útnefningu John Bolton aðstoðarutanríkisráðherra á sviði vopnaeftirlits, í embætti sendiherra Bandaríkjanna hjá Sameinuðu þjóðunum, á blaðamannafundi þann 7. mars sl. hefur verið tekist á af krafti um þá skipan mála. Hefur ferlið sífellt þyngst eftir því sem liðið hefur á. Deilt hefur verið um fortíð Bolton og orð hans og gjörðir á ýmsum sviðum. Dregin hefur verið upp dökk mynd af honum og á það minnt að hann hafi til fjölda ára bæði verið andvígur Sameinuðu þjóðunum og starfi þeirra. Það sem í upphafi byrjaði sem smávægileg gagnrýni hefur aukist jafnt og þétt. Öldungadeild Bandaríkjaþings verður að staðfesta skipan forsetans á Bolton í embættið og það stefnir í að það verði krappur dans að ná því í gegn. Svo gæti jafnvel farið að hann hljóti ekki náð fyrir augum þingmeirihlutans. Virðast repúblikanar ekki vera heilir í stuðningi við hann. Það sást best þann 12. maí þegar utanríkismálanefnd þingsins vísaði tilnefningu Boltons til öldungadeildarinnar án þess að mæla með honum. Þrátt fyrir að repúblikanar hafi afgerandi meirihluta í deildinni, 55 sæti á móti 45, er alls óvíst að hann fái samþykki. Vaxandi þrýstingur er nú á Bush að draga tilnefninguna til baka. Væntanlega verður kosið um Bolton í næstu viku og mun þá koma í ljós hvort skipan verði staðfest eða hafnað hreinlega.

Þingkosningar verða í Þýskalandi í september. Öflug kosningabarátta er því framundan þar. Í ítarlegum pistli mínum í dag á íhald.is fjalla ég um þýsk stjórnmál. Kosningarnar munu fara fram ári áður en kjörtímabil ríkisstjórnar Jafnaðarmannaflokksins og græningja átti að ljúka. Er Gerhard Schröder kanslari, tilneyddur til að rjúfa þing og boða kosningar eftir sögulegan ósigur jafnaðarmanna í sambandsþingkosningunum í Nordrhein-Westfalen um helgina. Með tapinu þar lauk fjögurra áratuga samfelldri valdasetu jafnaðarmanna í héraðinu. Ósigurinn þar var gríðarlegt pólitískt áfall fyrir Schröder. Eru fáir kostir góðir í stöðunni fyrir hann og hið eina rökrétta fyrir hann í stöðunni að leita til þjóðarinnar og biðja aftur um umboð landsmanna til pólitískrar forystu. Í kosningunum mun hann væntanlega mæta Angelu Merkel leiðtoga CDU. Margir sjá þýsku útgáfuna af Margaret Thatcher í henni og að hún verði leiðtogi hægrimanna í Evrópu með sama hætti og Thatcher náði sinni stöðu fyrir tæpum þrem áratugum. Merkel er töffari í þýskri pólitík og hefur vakið athygli fyrir vasklega framgöngu í stjórnarandstöðu. Hún hefur verið áberandi í stjórnmálum allt frá níunda áratugnum og þykir vera pólitísk fósturdóttir Helmut Kohl. Hún er fimmtug, tvífráskilin og barnlaus og því týpa framakonunnar. En ég fer nánar yfir þessi mál í pistlinum og hvet fólk til að lesa hann.

Hillary Rodham Clinton öldungadeildarþingmaður, hefur nú hafið formlega kosningabaráttu sína fyrir endurkjöri í þingkosningunum í New York. Munu kosningarnar fara fram í nóvembermánuði 2006. Hefur Clinton setið á þingi frá sigri sínum á repúblikanum Rick Lazio í nóvember 2000. Tók hún við þingsætinu af Daniel Patrick Moynihan í janúar 2001. New York hefur jafnan verið mjög traust vígi demókrata hvað varðar þingkosningarnar. Öðru hefur gilt með ríkisstjórastólinn þar og borgarstjórastólinn í borginni. Nú hafa repúblikanar þau sæti bæði en demókratar bæði öldungadeildarsæti borgarinnar. Ef marka má nýjar skoðanakannanir í New York er Hillary ekki eins sterk og var á miðju kjörtímabilinu, er hún mældist með allt að 70% fylgi. Er hún með rúm 50% í nýrri könnun. Sóknarfæri repúblikana eru því til staðar fái þeir réttan og öflugan frambjóðanda. Nú hefur lögfræðingurinn Edward Cox tilkynnt framboð sitt þar fyrir repúblikana. Ekki eru margir sem kannast við nafnið, en Cox er þó vel tengdur inn í pólitík. Hann er eiginmaður Triciu Nixon Cox, dóttur Richard Nixon fyrrum forseta Bandaríkjanna. Er ekki vitað mikið um möguleika hans, en hann á án vafa mjög traustan grunnstuðning til framboðs. Er ljóst að Hillary mun leggja allt í sölurnar til að vinna kosningarnar í New York, enda er sigur þar algjör forsenda þess að hún geti boðið sig fram í forsetakjöri að þrem árum liðnum.

Hemmi Gunn hefur aldeilis hitt í mark með þætti sínum Það var lagið. Endurkoma Hemma á sjónvarpsskjáinn hefur vakið mikla athygli. Þjóðin virðist skemmta sér konunglega ef marka má nýjustu áhorfskannanir. Þættirnir hafa verið vel heppnaðir. Það er greinilega mikill áhugi á svona tónlistargetraunaþætti. Það sem er þó best að þetta sameinar þjóðina við tækin. Fólk sest saman fyrir skjáinn, syngur saman og á góða stund. Þetta er þéttur og góður pakki. Hemmi er konungur skemmtunar í sjónvarpi seinustu áratugina og ánægjuefni að hann sé kominn á skjáinn á ný. Allavega eru þetta skemmtileg föstudagskvöld með Hemma Gunn.

Saga dagsins
1883 Alexander III krýndur keisari Rússlands - Alexander sat á valdastóli allt til dánardags árið 1894. Sonur hans, Nikulás (er tók við völdum af honum) og fjölskylda hans voru drepin í byltingunni 1917
1937 Golden Gate-brúin í San Francisco vígð - brúin hefur alla tíð verið helsta tákn San Francisco
1964 Jawaharlal Nehru fyrsti forsætisráðherra Indlands, lést í Nýju Delhi, 74 ára að aldri - hafði verið forsætisráðherra frá stofnun Indlands 1948. Dóttir hans, Indira Gandhi, og dóttursonur, Rajiv Gandhi, urðu bæði forsætisráðherrar Indlands. Indira og Rajiv féllu bæði fyrir morðingjahendi
1983 Hús verslunarinnar formlega vígt - reist til að efla íslenska verslun og einingu samtaka þeirra
1999 Slobodan Milosevic þáv. forseti Serbíu, og fleiri leiðtogar landsins ákærðir fyrir stríðsglæpi í Haag - Milosevic missti völdin árið 2001 og var svo framseldur til Haag og bíður dóms fyrir glæpi sína

Snjallyrðið
Whatever else history may say about me when I'm gone, I hope it will record that I appealed to your best hopes, not your worst fears; to your confidence rather than your doubts. My dream is that you will travel the road ahead with liberty's lamp guiding your steps and opportunity's arm steadying your way.
Ronald Reagan forseti Bandaríkjanna (1911-2004)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra, kynnti þann 10. maí sl. hugmyndir sínar um að efla löggæsluna almennt hér í bænum. Gerðu tillögur hans ráð fyrir því að lögreglumönnum á Akureyri yrði fjölgað um fjóra. Jafnframt var gert ráð fyrir því að samhliða þessu myndu fjórir sérsveitarmenn í lögregluliðinu verða leystir undan föstum vöktum. Með þessu var löggæsla hér á Akureyri og Norðausturlandi öllu efld til muna. Samhliða þessari ákvörðun var tilkynnt að athafnasvæði sérsveitarmannanna myndi ekki verða bundið við umdæmi sýslumannsins á Akureyri. Þetta er mjög jákvætt og gott skref óneitanlega sem stigið var með þessu. Skrautlegt hefur þó verið að fylgjast með því í skrifum Samfylkingarmanna hér á Akureyri að þar sé reynt að þakka Láru Stefánsdóttur varaþingmanni, þessa ákvörðun ráðherra.

Það er nú bara svo að dómsmálaráðherra er með þessu að framkvæma áætlun frá því um áramót 2003/2004 um stækkun sérsveitarinnar með því að fjölga lögreglumönnum hér á Akureyri um 4 og losa þannig um sérsveitarmennina. Það tengist auðvitað ekki fyrirspurn Láru á þingi á þessu ári. Ekki koma þessi vinnubrögð Samfylkingarinnar svosem á óvart, en eru óneitanlega allsérstök svo ekki sé nú meira sagt. Muna lesendur annars ekki hvernig Samfylkingin kom fram við dómsmálaráðherra í þinginu á sínum tíma þegar rætt var um málefni sérsveitarinnar? Þessi málatilbúnaður Samfylkingarinnar er einfaldlega til marks um, að flokkurinn er alltaf að reyna að eigna sér verk annarra - verk, sem varaþingmaðurinn og flokkurinn var á móti á sínum tíma. Ekki er það svosem neitt nýtt eða tíðindi í sjálfu sér, en það er orðið óþolandi að fylgjast með þessari tækifærismennsku Samfylkingarinnar.

Fyrir þá sem ekki muna eftir umræðunum á þingi í mars 2004 er rétt að rifja málið eilítið upp. Í sunnudagspistli mínum þann 7. mars 2004 fór ég yfir það sem gerst hafði í málefnum sérsveitarinnar og umræðunni um málið. Björn hafði kynnt hugmyndir um eflingu hennar og lögreglunnar almennt í marsbyrjun, í vikunni áður en pistillinn var ritaður. Þá var grunnur þessa máls kynntur og þær hugmyndir til eflingar sérsveitinni sem hefur svo verið unnið eftir alla tíð síðan. Sjálfur hafði Björn farið yfir málefni sérsveitarinnar í ítarlegum pistli á vef sínum þann 6. mars 2004. Þessi umræða var mjög beinskeytt og barst inn í sali þingsins. Þar var fremstur í flokki gagnrýnenda tillagna Björns um styrkingu sérsveitarinnar og löggæslunnar, þingmaðurinn Helgi Hjörvar. Réðst Helgi að ráðherranum með skætingi og útúrsnúningum. Sakaði hann Björn um að með tillögum sínum væri hann að vinna að gömlu gæluverkefni og bernskudraumi um her í landinu. Þeir sem vilja kynnast málinu betur geta lesið pistla okkar Björns frá þessum tíma. Samfylkingarmenn hér í bænum geta þá vonandi kynnt sér vinnubrögð Helga betur og skrifað um þau, en því sem hann var að berjast gegn á þingi í mars 2004 var unnið eftir þegar menn voru að styrkja lögregluna hér í bænum.

Eins og fram kom í bloggfærslu minni þann 13. apríl sl. tel ég að Umferðarstofu hafi brugðist hrikalega bogalistin seinustu vikur í framsetningu í auglýsingum. Mér hefur blöskrað nýlegar auglýsingaherferðir Umferðarstofu, það er alveg einfalt mál og lái mér hver sem vill. Þær skjóta hátt í efnistökum en það er skotið svo langt yfir markið að vart hefur sést annað eins lengi. Birst hafa auglýsingar sem eru Umferðarstofu til skammar. Sérstaklega ein þeirra sem sýndi barn detta fram af svölum. Sjálfsagt var vissulega að fá fram umræðu og vekja fólk til lífs um þessi mál og tryggja umferðaröryggi. En þarna er alltof langt gengið. Verst fannst mér að sjá börn notuð í þessu skyni með þessum grófa hætti þar sem farið er langt yfir strikið. Er það ekki Umferðarstofu til framdráttar að auglýsa með þessum hætti og taldi ég að þessi lágkúrulega framsetning myndi fá menn á þeim bænum til að hugsa sinn gang. Það kemur varla að óvörum að Samkeppnisráð hefur nú ákveðið að banna þessar umdeildu auglýsingar.

Þetta verður Umferðarstofu vonandi væn lexía. Reyndar tel ég þá hafa unnið mikinn skaða með nýjustu auglýsingaherferðum sínum og hafa slegið rangar nótur í annars mikilvæga baráttu. Lengi hef ég verið mikill talsmaður þess að hafa öfluga umfjöllun um umferðarmál og minna fólk sífellt á mikilvægi þess að keyra varlega og varast slys. Umferðarslys eru sorgleg og tíðni þeirra hérlendis er alltof mikil. Umferðarslys breyta lífi fólks að eilífu. Ekkert verður samt eftir þau. Þeir vita það best sem misst hafa náinn ættingja eða vin í slíku slysi hversu þung byrði það er að lifa eftir þau sorglegu umskipti og sárin sem fylgja slíku dauðsfalli gróa seint eða aldrei. Síðustu ár hafa Umferðarráð og síðar Umferðarstofa staðið sig vel í að tjá sig um þessi mál og koma boðskapnum sem einfaldast og best til skila. En menn verða að halda sig á vissum grunni, það er alveg einfalt. Sérstaklega fannst mér þeim takast að feta réttu brautina í auglýsingaherferð á síðasta ári þar sem hljómaði tónverk Jóns Ásgeirssonar við Vísur Vatnsenda Rósu og á meðan voru sýndar myndir af vegum og myndir látinna kristölluðust þar. Það er dæmi um auglýsingaherferð sem heppnast, látlaus en þó áhrifamikil og kemur mikilvægum boðskap til skila.

Nú seinustu vikur hefur birst okkur nýjasta herferð Umferðarstofu þar sem smákrakkar á leikskóla ausa út úr sér fúkyrðunum og sjást svo í lokin fara heim með foreldrunum sem ausa þar fúkyrðum yfir næsta ökumann. Þessar auglýsingar missa marks og eru ekki til neins. Nema þá að Umferðarstofa sé orðin að málverndarráði allt í einu! Umferðarstofa á að beita sér fyrir auglýsingum í takt við það sem hefur birst seinustu árin, mun frekar en feta sig á þessa braut. Mega auglýsingar um stórmál sem þarf að vekja fólk til umhugsunar um ekki ganga of langt og þurfa aðilar að passa sig, enda auðvelt að feta sig út af brautinni og misstíga sig hrapalega. Til Umferðarstofu eru skilaboðin frá mér einföld: það þarf ekki að skjóta hátt til að hitta í mark. Einfaldur og beinskeyttur boðskapur með mannlegu yfirbragði virkar best. Einfalt mál! Bestar af auglýsingum Umferðarstofu að undanförnu eru sérstaklega tvær einfaldar auglýsingar en mjög einbeittar í tjáningu án ofsa eða hvassleika. Um er að ræða auglýsingar sem bera heitið Dáinn og Hægðu á þér.

Punktar dagsins

Carrie Underwood fór með sigur af hólmi í bandarísku stjörnuleitinni og var því kjörin poppstjarna Bandaríkjanna árið 2005. Carrie er 22 ára gömul og kemur frá smábænum Checotah í Oklahoma. Hún bar sigurorð af keppinaut sínum í úrslitaþættinum, Bo Bice, en hann er 29 ára gamall frá bænum Huntsville í Alabama. Carrie er sveitasöngkona en Bo er eldheitur rokkari. Sigur Carrie var ágætlega afgerandi, hún hlaut um 6% fleiri atkvæði en Bo. Tæp 70 milljón manns greiddi atkvæði í símakosningunni, fleiri en nokkru sinni fyrr. Fyrirfram þóttu bæði standa mjög sterkt að vígi og eiga góðar sigurlíkur. Bæði höfðu þau vaxið mjög sem söngvarar í gegnum ferli keppninnar seinasta hálfa árið og hefur verið fróðlegt að fylgjast með þeim á seinustu mánuðum. Það er enginn vafi á því að þátttaka í svona keppni jafnast á við margra ára söngnám og þjálfun í sviðsframkomu. Fyrir sigur í keppninni fær Carrie plötusamning, líkt og fyrri sigurvegarar keppninnar, þau Kelly Clarkson, Ruben Studdard og Fantasia Barrino. Fyrsta smáskífa hennar verður með laginu Inside Your Heaven, sem samið var sérstaklega fyrir sigurvegara keppninnar, en báðir keppendur sungu í úrslitaþættinum. Carrie hefur sagst ætla að helga sig country-tónlistinni, þar séu rætur hennar og uppruni sem söngkonu og hún verði trú því. Verður fróðlegt að fylgjast með hvernig henni og Bo gangi á tónlistarbrautinni eftir keppnina.

Liverpool varð í gærkvöldi Evrópumeistari í knattspyrnu með sigri á AC Milan í lstanbul - í leik sem lengi verður í minnum hafður. Óhætt er að segja að sigur Liverpool í Meistaradeild Evrópu fari á spjöld sögunnar, enda einstakt að lið nái að vinna sig upp úr stöðunni 3-0 í hálfleik og vinna. Þetta er í ellefta skipti sem breskt lið vinnur titilinn, hið fimmta sem Liverpool vinnur hann. Leikurinn var vægast sagt mögnuð skemmtun og algjört augnakonfekt. AC Milan komst í 3-0 strax í fyrri hálfleik og benti þá flest til þess að þeir myndu hljóta titilinn. Liverpool var enda arfaslakt í fyrri hálfleik. Þeir komu sterkir til leiks í seinni hálfleik og náðu tökum á leiknum. Á rúmlega sex mínútum og frábærum kafla í leiknum náðu þeir að jafna leikinn. Því var auðvitað gripið til framlengingar. Ekkert mark var skorað en Dudek markmaður Liverpool varði tvö skot AC Milan-manna og var bjargvættur Liverpool. Vítaspyrnukeppni tók svo við eftir framlenginguna. Enn og aftur kom þar Dudek til bjargar og varði tvö víti. Enginn vafi að Dudek sé sá sem hafi tryggt liðinu þennan titil. Sú undarlega staða er uppi að Liverpool getur ekki varið titilinn að ári. Þeir urðu fimmtu í deildinni heima og fá því ekki sæti. Óneitanlega súr niðurstaða og skyggir á glæsilegan árangur liðsins í gærkvöldi. Allavega er hægt að segja að Liverpool hafi sannað kraft sinn, svo um munar.

Indverski kvikmyndagerðarmaðurinn Ismail Merchant lést í gær, 68 ára að aldri. Merchant var einn af öflugustu kvikmyndagerðarmönnum Breta á 20. öld og stóð að mörgum helstu lykilmyndum Breta seinustu áratugina. Hann vann að mörgum þeirra helstu með Bandaríkjamanninum James Ivory. Óhætt er að fullyrða að samstarf þeirra hafi fætt af sér marga af helstu gullmolum kvikmyndagerðar seinustu áratuga. Samstarf þeirra tvímenninga við handritshöfundinn Ruth Prawer Jhabvala var mjög farsælt og hlutu þau saman fjölda verðlauna fyrir glæsilegar kvikmyndir á áttunda og níunda áratugnum. Ég hef alla tíð verið mikill aðdáandi verka Merchant. Hann hafði til að bera það sem þurfti til að skapa ógleymanleg meistaraverk að mínu mati: það var allt í senn næmt auga fyrir útliti kvikmyndar og listrænni tjáningu. Verk hans og Ivory urðu að algjöru augnakonfekti. Merchant/Ivory er án vafa eitt af betri tvíeykjum kvikmyndasögunnar og eftir standa stórbrotin meistaraverk á borð við The Remains of the Day, Howards End og A Room with a View. Þessar myndir voru aðeins toppurinn á glæsilegum samstarfsferli þeirra. Nú þegar Merchant hefur kvatt þennan heim verður okkar hugsað til verka þeirra félaga, sem höfðu áhrif á kvikmyndagerð og það hvernig við metum þessa miklu list.

Fékk í gær að gjöf kort með upplýsingum um stjörnumerki mitt, steingeitina. Ég á afmæli 22. desember, en tímabil merkisins er 22. desember til 19. janúar. Á kortinu stendur eftirfarandi (hvort þetta sé lýsing á mér er spurning, en óneitanlega er margt þarna sem vinir mínir eflaust heimfæra á undirritaðan): "Steingeitin er alvarlegasta stjörnumerkið og oft er sagt að hún fæðist gömul og verði yngri eftir því sem árin færist yfir. Steingeitin er mjög skipulögð og vanaföst. Steingeitin vill hafa lífið í föstum en þó markvissum skorðum. Steingeitin er haldin fullkomnunaráráttu og óttast fátt meira en að missa sjálfsstjórn og þar með tök á tilverunni. Hún verður mjög óörugg ef hún hefur ekki gamalgrónar reglur og hefðir til að styðjast við og ef þær eru ekki til staðar er hún fljót að búa til reglur sjálf. Steingeiturnar eru jafnan mjög athugular, fróðastar allra, skynsamar og metnaðargjarnar og dæmigerðar geitur vita allra merkja fyrst hvað þær ætla sér í lífinu. Steingeitin er tilfinningavera en á erfitt með að vinna úr flækjum og innri áföllum. Mikilvægt er að kenna steingeitinni að tjá tilfinningar sínar, slaka á og sjá bjartari hliðar tilverunnar. Einn helsti kostur steingeitarinnar er litrík kaldhæðni." Jahérna hér, segi ég nú bara. :)

Saga dagsins
1056 Fyrsti íslenski biskupinn, Ísleifur Gissurarson, hlaut vígslu til embættis biskups að Skálholti
1845 Jónas Hallgrímsson ljóðskáld og náttúrufræðingur, deyr í Kaupmannahöfn, 37 ára að aldri - Jónas var ennfremur einn af brautryðjendum rómantísku stefnunnar á Íslandi með smásagnaritun í blaðinu Fjölni. Jarðneskar leifar Jónasar voru fluttar heim á árinu 1946 og jarðsettar að Þingvöllum
1968 Hægri umferð formlega tekin upp á Íslandi - vinstri umferð hafði áður verið í tæpa sex áratugi
1983 Fyrsta ríkisstjórn undir forsæti Steingríms Hermannssonar tekur við völdum - hún sat til 1987
2002 Ingibjörg Sólrún Gísladóttir segist eftir þriðja kosningasigur R-lista ekki stefna á þingframboð í alþingiskosningunum 2003 - ákvað þó þingframboð síðar sama ár og varð að segja af sér í kjölfarið

Fræg yfirlýsing ISG um að hún ætli ekki í þingframboð 2003 - 26. maí 2002

Snjallyrðið
Remember, always give your best. Never get discouraged. Never be petty. Always remember, others may hate you. But those who hate you don't win unless you hate them. And then you destroy yourself.
Richard Nixon forseti Bandaríkjanna (1913-1994)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Allt virðist loga í illdeilum innan R-listans. Er þetta sífellt að verða algengara og hversdagslegra að þar sé allt á kafi í innri valdaerjum og deilum um meginatriði í málefnum borgarinnar. Þessar vikurnar eiga sér stað samningaviðræður um áframhaldandi samstarf Samfylkingarinnar, Framsóknarflokks og Vinstrihreyfingarinnar - græns framboðs eftir að þessu kjörtímabili lýkur. Eftir þrjá borgarstjóra á jafnmörgum árum er R-listinn óneitanlega orðinn frekar tuskulegur og stendur mun veikar að velli en oft áður. Ekkert sameiningartákn er meginpunktur listans eins og var lengi vel. Þegar að formaður Samfylkingarinnar var borgarstjóri var henni stillt upp án prófkjörs í áttunda sætið, meira að segja þrátt fyrir prófkjör R-listaflokkanna 1998. Hún stóð einfaldlega til hliðar og þurfti ekkert að leggja á sig að fara í slíkt. Enda hverjum ætli hefði dottið í hug að borgarstjórinn þeirra þyrfti að fara í prófkjör. Hún var auðvitað undanþegin því, meðan frambjóðendurnir urðu að fara í slíkt. Þetta er auðvitað alveg kostulegt.

Ég tel að R-listinn hafi í raun dáið í þeirri mynd sem við höfum þekkt hann í valdatíð hans fyrir hálfu þriðja ári þegar að formaður Samfylkingarinnar hrökklaðist frá borgarstjóraembætti vegna trúnaðarbrests við samstarfsfólk sitt. Síðan hafa menn samið um tímabundnar ráðstafanir til að klára kjörtímabilið. Eftirmaðurinn varð að segja af sér vegna hneykslismála og nýji borgarstjórinn, sá þriðji á innan við þrem árum, var valin vegna þess að hún var lægsti samnefnari hópsins. En nú er R-listinn að því er virðist endanlega vera að fuðra upp í innri hnútuköstum og leiðindum þessa dagana. Svo virðist vera þessa dagana í samningaviðræðunum að helst muni bera á milli vegna skiptinga á sætum á lista, ekki eru það málefnin. En það sem er að gerast innan R-listans núna segir allt um stöðu mála á því heimili. Þetta er eins og að horfa á hjónaband sigla í þrot. Og þessa dagana erum við að horfa framan í nýjustu erfiðleikana á þessu vandræðaheimili borgarstjórnarmeirihlutans. Annars er R-listinn með blæ hjónabands sem hefur þjónað tilgangi sínum. Það vill þó enginn flytja út eins og við segjum og hjónin dankast saman þetta af gömlum vana. Og hvað annað en orkumálin, sem er klassískt deilumál innbyrðis í R-listanum, er það sem nú ber á milli flokkanna.

Afturhald alls íslensks afturhalds, VG, hefur nú ákveðið að vera andsnúin á vettvangi borgarkerfisins, innan borgarstjórnar og stjórnar Orkuveitu Reykjavíkur, raforkusölu til stóriðju. Það er því ljóst að borgarstjórnarmeirihlutinn í heild er ekki sá bógur að standa við fyrri áform í þá átt að OR selji álveri í Helguvík raforku. Í fréttatíma í gærkvöldi lét Alfreð Þorsteinsson borgarfulltrúi, að því liggja að afstaða VG skipti ekki máli í raun því að þá myndi bara koma til meirihluti með Sjálfstæðisflokknum innan stjórnar Orkuveitunnar, því að þeir styðji eflaust slíka ákvörðun. Þessi ummæli Alfreðs hleyptu mjög illu blóði í vinstri græna og þeir sendu frá sér ályktun í morgun þar sem þeir fara yfir málið. Telja þeir að afstaða Alfreðs sé ekki til annars fallin en að spilla viðræðum um framtíð R-listans og setja framtíð samstarfsins í uppnám. Segja þau ummæli Alfreðs hótanir um að slíta meirihlutanum og stofna nýjan. Hann geri lítið semsagt úr þeirra skoðunum. Og hverju svarar Alfreð. Hann segir að fyrri orð standi og gerir lítið með tal VG. Með öðrum orðum: hann kemur bara og segir við VG: Fariði bara ef þið þorið! Einfalt mál. R-listinn sem verið hefur alla tíð samnefnari flokka og fólks um að halda sem lengst í völdin veikist sífellt.

Óhætt er að fullyrða að yfirlýsingar Valgerðar Sverrisdóttur iðnaðarráðherra, um orkumál vegna álvers hafi vakið ólgu á Suðurnesjum. Þar eru menn af miklum krafti rétt eins og við hér fyrir norðan að berjast fyrir stóriðju. Gott og vel, það er vart óeðlilegt að fólk vilji fá slíkan kost í sitt hérað og berjist fyrir því. Þeir eru greinilega ósáttir með það að ráðherra hafi allt að því lokað á þá og telja að hún sé að tala eingöngu fyrir hagsmunum síns kjördæmis, vinni semsagt á okkar kostnað gegn þeim. Ég verð nú að segja alveg eins og er að ég hef ekki séð forystu Valgerðar að neinu leyti í þessu máli. Ekki er hún að vinna að neinni ákveðinni staðsetningu hér eða beitir sér í einhverja ákveðna átt. Ég hef gagnrýnt framsetningu hennar við kannanir fyrr á þessu ári og ítreka það hér. Ég veit ekki alveg hvert Valgerður er að fara eða hvaðan hún þá er að koma.

Klárlega vill Valgerður álver í sitt kjördæmi, það dylst varla neinum. En ekki getur hún tekið af skarið. Það er jákvætt svosem að hún hafi fært það skref yfir til bæjarstjórans hér á Akureyri. Ekki kvarta ég yfir því. En Valgerður hefur greinilega með framgöngu sinni sært Suðurnesjamenn og greinilega þá einna helst framsóknarmenn á þeim slóðum. Ekki er Hjálmari Árnasyni þingmanni framsóknarmanna frá Keflavík, sama um hvernig flokkssystir hans heldur á málum. Hann er þó jafnan þekktur fyrir að vera úrræðagóður. Ekki get ég neitað því að ég hafi brosað út í eitt þegar ég heyrði af því í morgun að Hjálmar hefði fengið ráðherrann í óopinbera heimsókn til Keflavíkur og henni kynnt staða mála þar. Árni Sigfússon bæjarstjóri í Reykjanesbæ, fór með ráðherranum og Hjálmari í Helguvík og sýndi henni þar staðhætti og aðstæður. Óneitanlega skondið. En menn bregðast skjótt við og framsóknarmenn þar öðrum mönnum fremur við að reyna að hafa stjórn á orðum og framsetningu ráðherrans í þessu máli. Valgerður hefur greinilega sært flokksbræður sína á Suðurnesjunum og reynir nú að hafa þá góða og gerir svo lítið að ferðast til Helguvíkur til að heilla Hjálmar. Húmor, ekki satt?

Punktar dagsins

Aðalfundur Varðar, félags ungra sjálfstæðismanna á Akureyri, var haldinn í Kaupangi á Akureyri í gærkvöldi. Fundurinn fór mjög vel fram. Í upphafi fundar flutti ég skýrslu fráfarandi stjórnar. Þar fór yfir síðasta starfsár og þau verkefni sem blöstu við í upphafi nýs starfsárs. Að því loknu gerði Sindri Guðjónsson gjaldkeri, grein fyrir fjármálum félagsins. Á fundinum tók ný stjórn við félaginu. Ég gegni áfram formennsku í Verði næsta starfsárið. Með mér í stjórn munu sitja á næsta starfsári: Bergur Þorri Benjamínsson, Hanna Dögg Maronsdóttir, Henrik Cornelisson, Jóna Jónsdóttir, Sindri Alexandersson og Sindri Guðjónsson. Á fundinum var Jóna kjörin varaformaður, Bergur Þorri gjaldkeri og Sindri Guðjónsson ritari. Í varastjórn voru kjörnir: Atli Hafþórsson, Júlíus Kristjánsson og Sigurgeir Valsson. Á fundinum var formlega opnuð heimasíða félagsins. Netið hefur opnað mörg spennandi tækifæri til samskipta á milli fólks og þau geta skipt sköpum í harðri baráttu þar sem mikilvægt er að hrífa fólk með sér og setja fram stefnu sína og skoðanir á markvissan og öflugan hátt. Slík miðlun upplýsinga skiptir mjög miklu og skapar mörg sóknarfæri fyrir fólk að geta tjáð skoðanir sínar. Því er mikilvægt að þessi vefur okkar hefur nú opnað - góður vettvangur okkar í pólitískri baráttu.

Einar Kristinn Guðfinnsson þingflokksformaður Sjálfstæðisflokksins, hefur opnað heimasíðu sína að nýju með nýju og glæsilegu útliti. Einar Kristinn hefur verið með vef á netinu í þrjú ár. Hann hefur verið þar með öflug skrif og tekið virkan þátt í að tjá sig á netinu. Þar heldur hann úti vönduðum og líflegum upplýsingavef um sig og störf sín. Í nýjasta pistli sínum á vefnum fjallar hann um landsfund Samfylkingarinnar og formannsskiptin í flokknum. Frábær skrif, sem vert er að mæla með. Þar segir hann orðrétt: "Landsfundurinn var flugeldasýning, sem við fylgdumst með af mis miklum áhuga. Nú er þeirri sýningu lokið. Þegar rýnt er í raunveruleikann blasir við mynd sem er öllu ókræsilegri. Flokkur sem er lemstraður af innanflokksátökum. Flokkur sem er með málefnalega veika stöðu. Og flokkur sem greinilega leggur áherslu á að tala sig út úr vandræðum sínum. Formaðurinn grípur síðan til gamalkunnugs ráðs. Reynir að bægja athyglinni frá vandræðunum með aumkunarverðu tali um klíkurnar í landinu. Sama tilbrigðið og reynt var í Borgarnesi forðum tíð með hörmulegum árangri. Og þetta leyfir sér að segja sá stjórnmálamaður, sem einmitt þessa dagana liggur undir harkalegu ámæli félaga sinna í R-listanum, fyrir klíkuskap og flokksvæðingu borgarkerfisins í Reykjavík."

Í dag eru 76 ár liðin frá stofnun Sjálfstæðisflokksins. 25. maí 1929 sameinuðust þingflokkar Íhaldsflokksins og Frjálslynda flokksins í Sjálfstæðisflokkinn. Við stofnun voru tvö mál tilgreind sem aðalstefnumál Sjálfstæðisflokksins. Hið fyrra var að vinna að því og undirbúa, að Ísland myndi taka að fullu í sínar hendur eigin mál, samhliða því að 25 ára samningstímabili sambandslaganna væri á enda. Hið seinna var að vinna í innanlandsmálum að víðsýnni og þjóðlegri umbótastefnu á grundvelli einstaklingsfrelsis og atvinnufrelsis með hagsmuni allra stétta að leiðarljósi. Með þessu voru markaðir tveir höfuðþættir sjálfstæðisstefnunnar: sjálfstæði þjóðarheildarinnar og sjálfstæði einstaklinganna. Sjálfstæðisflokkurinn hefur allt frá upphafi staðið vörð um einkaframtakið og hefur frelsi einstaklingsins og ábyrgð í ríkisfjármálum verið einkunnarorð Sjálfstæðisflokksins. Forysta flokksins í landsmálum hefur verið traust og leitt til hagsældar og bættra lífskjara langt umfram það sem gerst hefur í nálægum löndum. Sjálfstæðisstefnan er nú rétt eins og 1929 sú stefna sem mun reynast íslensku þjóðinni farsælust. Er flokkurinn varð 75 ára fyrir ári ritaði ég ítarlegan pistil í tilefni þess sem ég minni á nú.

Frakkar ganga að kjörborðinu á sunnudag og kjósa um stjórnarskrá Evrópusambandsins. Flest bendir til þess nú að Frakkar muni hafna stjórnarskránni. Um tíma var munurinn mikill andstæðingum stjórnarskrárinnar í vil en svo náðu stuðningsmenn hennar forskoti um stundarsakir. Það hefur nú snúist við í seinustu skoðanakönnunum - í könnun Paris Match eru 46% Frakka hlynntir stjórnarskránni en 54% andvígir. Hefur forskot andstæðinganna stigvaxið seinustu vikuna. Ljóst er að andstæðingarnir séu með mikið forskot í Hollandi, en þar á að kjósa um stjórnarskrána í næsta mánuði. Frakkar og Hollendingar eru tvær af sex stofnþjóðum Efnahagsbandalags Evrópu, sem er forveri Evrópubandalagsins, sem varð að Evrópusambandinu árið 1994. Það er algjörlega ljóst að hafni þessar tvær þjóðir stjórnarskránni er stjórnarskráin ekkert nema pappírssnepill og einskis virði. Verður fróðlegt að sjá hvað Frakkar gera á sunnudag og Hollendingar í framhaldi af því. Á þessari stundu stefnir flest í sigra andstæðinga stjórnarskrárinnar. Slík niðurstaða hefði gríðarleg áhrif og myndi auðvitað ganga frá þeirri stjórnarskrá sem er verið að kjósa um.

Í dag birtist á Íslendingi pistill eftir mig og vin minn, Berg Þorra Benjamínsson gjaldkera Varðar, um aðgengismál fatlaðra. Þótti okkur félögum rétt að fjalla um þessi mál og vekja á þeim athygli.

Saga dagsins
1787 Stjórnarskrárráðstefna haldin í Philadelphiu í Bandaríkjunum - undirbúningur að stjórnarskrá
1929 Sjálfstæðisflokkurinn stofnaður - þá sameinuðust Íhaldsflokkurinn og Frjálslyndi flokkurinn
1958 Steinn Steinarr, er var eitt merkasta ljóðskáld 20. aldarinnar, deyr í Reykjavík, 49 ára að aldri
1961 John F. Kennedy forseti Bandaríkjanna, kynnir stórhuga geimferðaráætlun ríkisstjórnar sinnar
1997 Strom Thurmond verður sá þingmaður Bandaríkjanna sem lengst hefur setið, þá alls í 47 ár og 10 mánuði - Thurmond sat á þingi til janúarmánaðar 2003. Hann lést í júní 2003, var þá aldargamall

Snjallyrðið
The best preparation for good work tomorrow is to do good work today.
Elbert Hubbard rithöfundur (1859-1915)

Engin fyrirsögn

Björn sigrar í frelsisdeildinni
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra, sigraði í frelsisdeild Sambands ungra sjálfstæðismanna sem haldin var í vetur. Í fréttatilkynningu SUS segir orðrétt: "Björn Bjarnason, dómsmálaráðherra er sigurvegari Frelsisdeildar SUS veturinn 2004-2005 og hlaut hann að launum veglegan farandbikar í hádegisverði sem Samband ungra sjálfstæðismanna efndi til í Valhöll í dag. Mikil spenna var á lokakafla þingsins og skaust Björn í toppsætið í lokaumferð Frelsisdeildarinnar, en Pétur H. Blöndal hafði lengst af setið á toppnum. Pétur lenti í öðru sæti, einungis tveimur stigum á eftir Birni.

Björn er sá þingmaður sem tókst að gera flest jákvæð frumvörp að lögum, en Birgir Ármannsson og Sigurður Kári Kristjánsson lögðu fram flest góð frumvörp, eða átta hvor. Ekkert þeirra varð að lögum. Það er reyndar áhugavert að engum þingmanni, sem ekki gegnir ráðherraembætti, tókst að koma eigin frumvarpi í gegnum þingið. Besta einstaka þingmálið er tvímælalaust breyting á lögum um tekjuskatt og eignarskatt, sem Geir H. Haarde, fjármálaráðherra lagði fram og fékk samþykkt.

Sturla Böðvarsson, samgönguráðherra hlaut flest mínusstig og endaði í síðasta sæti deildarinnar. Á nýafstöðnu þingi kaus enginn þingmaður Sjálfstæðisflokksins gegn þeim málum, sem dómarar Frelsisdeildarinnar álíta að feli í sér frelsisskerðingu. Rétt er þó að geta þess að í sumum tilfellum sátu þingmenn hjá. Fjórir þingmenn enduðu í mínus eftir tímabilið. Að lokum er vert að geta þess að gerðar voru breytingar á stigagjöf fyrir þetta keppnistímabil til þess að gefa betri mynd af raunverulegum árangri þingamanna í baráttunni gegn járnkló ríkisvaldsins."

Þetta er glæsilegur árangur hjá Birni. Segja má ennfremur að frelsisdeildin sé ánægjulegur vettvangur hjá okkur í SUS til að verðlauna þá þingmenn flokksins sem standa sig vel og vinna af krafti. Í fyrra sigraði Sigurður Kári í samskonar frelsisdeild sem var þá til af hálfu Heimdallar. En eftir stendur að gott er að verðlauna þá þingmenn sem vinna vel og eru öflugir í störfum sínum. Björn hefur verið jafnan þekktur fyrir að vera vinnusamur og uppsker vel fyrir það.