Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Dr. Condoleezza Rice tók að kvöldi miðvikudags formlega við embætti utanríkisráðherra Bandaríkjanna af Colin Powell. Er hún 66. utanríkisráðherrann í sögu landsins. Skipan hennar í embættið var samþykkt af öldungadeild Bandaríkjaþings eftir stormasamar umræður um ágæti hennar og utanríkisstefnu hennar og forsetans í þinginu. Sór hún að því loknu formlega embættiseið sinn í þinginu og var með því formlega orðin önnur konan til að taka við embættinu og fyrsta þeldökka konan að auki. Eflaust mun forsetatíðar George W. Bush lengi verða minnst síðar meir fyrir það að hann skipaði í embætti utanríkisráðherra landsins, fyrsta þeldökka manninn og fyrstu þeldökku konuna, Powell og Rice. Öldungadeildin staðfesti skipan Rice með 85 atkvæðum gegn 13 (allt demókratar). Það hefur aldrei gerst fyrr í sögu landsins að utanríkisráðherraefni forseta Bandaríkjanna fái andstöðu af þessu tagi. 7 þingmenn greiddu atkvæði gegn Henry Kissinger árið 1973 og 6 þingmenn gegn Alexander Haig árið 1981. Condi Rice fór í ráðuneytið í gærmorgun, heilsaði upp á starfsmenn og ávarpaði þá og tók formlega við lyklavöldum þar. Powell kvaddi starfsmenn ráðuneytisins þann 19. janúar en það tafðist að samþykkja Rice í embættið vegna andstöðu nokkurra demókrata.

Mörg flókin verkefni bíða utanríkisráðherrans fyrstu vikurnar í embætti. Ber þar hæst málefni Íraks og Mið-Austurlanda. Sést það glögglega af því að fyrsta ferð hennar í embætti verður um Mið-Austurlönd og Evrópu í byrjun næstu viku. Mun Condi fara til Bretlands, Þýskalands, Ítalíu, Frakklands, Belgíu, Lúxemborg, Póllands og Tyrklands, auk þess sem hún mun halda á Vesturbakkann, þar sem stefnt er að því að bæta með því tengsl Palestínu og Ísraels en búast má við að friðarviðræður hefjist brátt milli þeirra, nú eftir embættistöku Mahmoud Abbas forseta Palestínu. Mun hún leiðtoga beggja aðila í ferð sinni og reyna að ýta friðarferlinu formlega úr vör, sem er í samræmi við stefnu Bush forseta, sem hefur lýst því yfir að tryggja þurfi frið milli aðilanna. Er einnig ljóst að Bandaríkjastjórn og ráðherrann nýi stefna að því að bæta til muna samskipti Bandaríkjanna við mörg Evrópulönd, en þau hafa verið stirð seinustu ár að mörgum ástæðum eins og kunnugt er. Mun Rice eiga löng samtöl við utanríkisráðherra Frakklands og Þýskalands. Til áherslu við þetta er að Rice mun flytja sína fyrstu stórræðu sem utanríkisráðherra í Frakklandi. Bush forseti stefnir að því að fara í ferð til Evrópu í seinnihluta febrúarmánaðar og er Evrópuhluti ferðar Rice ætluð umfram allt til að undirbúa hana. Segja má um Condi að hún sé fagmanneskja á sínu sviði. Fróðlegt er að kvenréttindasinnar og svokallaðir jafnréttissinnar hafa þagað þunnu hljóði yfir þessum þáttaskilum í stjórnmálasögunni, sem verða óhjákvæmilega með þessum ráðherraskiptum. Embætti utanríkisráðherra er gríðarlega valda- og áhrifamikið og stendur sem þriðja í valdaröðinni á eftir varaforseta og forseta fulltrúadeildarinnar. Það er því alveg ljóst að enginn getur neitað að um sögulegan atburð í stjórnmálasögu Bandaríkjanna er að ræða, þegar blökkukona tekur við embættinu, hvort sem vinstrimenn þola að heyra á það minnst eður ei. Verður mjög fróðlegt að fylgjast með verkum hennar í embætti næstu árin.

Það var mikill æsifréttabragur á kvöldfréttum Stöðvar 2 að kvöldi miðvikudags. Fyrsta frétt var þess efnis að netfrétt á fréttavef CNN sannaði að Ísland hefði komist á lista yfir þær þjóðir sem studdu innrásina í Írak fyrir ríkisstjórnarfund sem haldinn var í Stjórnarráðinu að morgni 18. mars 2003. Páll Magnússon sjónvarpsstjóri og fréttastjóri Stöðvar 2, las sjálfur innganginn að fréttinni með ábúðarmiklum svip og horfði af krafti framan í myndavélina með glampa í augum. Hér var að þeirra mati um stórfrétt að ræða og fréttin höfð í forgrunni þetta kvöld. Yfirmaður stöðvarinnar áréttaði það með tjáningu sinni og hefur án vafa samþykkt fréttina sem fyrstu frétt. Það blasir við.

Ekki var ráðist á garðinn þar sem hann var lægstur. Róbert Marshall formaður Blaðamannafélags Íslands, var með fréttina og leitaðist við að spinna upp einhverja stórmerkilega atburðarás, rakti ferli málsins og kom svo að aðalatriðinu að sínu mati. Sýndi hann þar umrædda netfrétt sem að hans mati átti að sanna að Ísland hefði komist á margumræddan lista fyrir ríkisstjórnarfund. Eftir að hafa sýnt glefsur úr gömlum fréttaviðtölum við forsætisráðherra og eldra myndefni, birtist svo formaður Blaðamannafélagsins í mynd (fyrir utan Stjórnarráðið, hvorki meira né minna) og kemur með lokaorð fréttarinnar. Segir hann þar orðrétt að fram að þessari stundu hafi málflutningur forsætisráðherra verið í besta falli villandi en nú sé hann beinlínis rangur. Fréttamaðurinn vænir í lokin forsætisráðherra um að hafa logið að þjóðinni.

Ég sá þessa frétt að kvöldi miðvikudags á Neskaupstað, þar sem ég var staddur á fundaferð flokksins um Norðausturkjördæmi, en ég hef seinustu daga verið í Fjarðabyggð. Þessi frétt vakti mig til umhugsunar um þessi mál, enda fannst mér tímasetningar fréttamannsins og það sem sýnt var í fréttinni merkilegt og þótti mér að tímasetningar stæðust ekki. Ljóst varð á morgni fimmtudags að formaður Blaðamannafélagsins hafði mislesið tímasetningarnar, misskilið tímamismun milli Íslands og Bandaríkjanna, sem er ótrúlegur dómgreindarbrestur hjá fréttamanni (og að auki formanni félags fréttamanna!) sem vill láta taka sig alvarlega. Forsætisráðuneytið svaraði fréttinni með fréttatilkynningu í gærmorgun. Leiddi sú fréttatilkynning til þess að Páll Magnússon las afsökunarbeiðni af sinni hálfu og fréttastofunnar í hádegisfréttum Bylgjunnar. Ég var staddur á Egilsstöðum er ég heyrði þann merka lestur og varð hugsi um hvað myndi nú gerast, hver yrðu örlög yfirmanna og fréttamannsins.

Ekki má gleyma því að Róbert ber ekki einn ábyrgð á fréttinni, vaktstjóri og fréttastjóri hljóta að hafa samþykkt slíka umfjöllun, slíka frétt. Mistökin eru ekkert síður þeirra. Ég var staddur á Mývatnsheiði, á leið heim seinasta spölinn, eftir fund í Mývatnssveit, er ég fékk símhringingu með þeim fréttum sem tilkynnt höfðu verið í tíufréttum Sjónvarpsins, að Róbert hefði sagt upp störfum. Ekki kom sú fregn á óvart, fyrr um kvöldið hafði ég séð byrjun fréttatíma stöðvarinnar á Hótel Seli í Mývatnssveit. Þar birtist sami Páll Magnússon og bað nú forsætisráðherra afsökunar á mistökum fréttastofunnar. Fréttastofan hafði misst trúverðugleika sinn, misst það sem mestu skiptir í fréttamennsku. Að auki hafði formaður Blaðamannafélags Íslands gert sig endanlega að fífli og er endanlega rúinn öllu trausti sem slíkur, eftir margar eldri bommertur og mistök. Ekki verður betur séð en að hans fréttamannsferli sé lokið. Eftir stendur hvort ekki sé rétt að yfirmaður Stöðvar 2 segi af sér einnig, eftir slík gríðarleg og ófyrirgefanleg mistök, svo Páll endi ekki með laskað bros í fréttaþularstól eins og Dan Rather.

Ég las drottningarviðtal Fréttablaðsins (365 - prentmiðla?) við Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur í Mývatnssveit seinnipartinn í gær. Þar kemur fram eins og sést að ofan hvert eigi að vera eina markmið Samfylkingarinnar, ekkert skiptir meira máli en völdin greinilega. Valdagræðgi borgarfulltrúans og forsætisráðherraefnisins fyrrverandi er ekkert hernaðarleyndarmál svosem. Greinilegt er að allt er að fara í panikk innan flokksins með stöðu mála. Margir vilja flýta landsfundinum og segja að fjögurra mánaða kosningabarátta skaði flokkinn og hans innra starf. Mjög greinilegt er að þessi átök rista orðið mjög djúpt, enda virðist mikil harka í slagnum og allt látið flakka í hita leiksins og margir vilja flýta kattaslagnum og hafa hann snarpari.

Eins og fyrr segir hef ég seinustu daga verið á ferðalagi um Austurland og var í gær í Mývatnssveit. Er óhætt að fullyrða að mikil veðurblíða hafi verið miðað við að um janúarlok sé að ræða. Var ferðin austur sérstaklega ánægjuleg og víða farið. Mun ég fjalla vel um hana á sunnudag og segja frá því og fundum flokksins í kjördæminu, í sunnudagspistli um helgina. Sérstaklega ánægjulegt var að fara til Reyðarfjarðar og sjá þá miklu og ævintýralegu uppbyggingu sem á sér þar stað á öllum sviðum. Vil ég þakka vinum mínum á Reyðarfirði, þeim Gunnari Ragnari Jónssyni og Þórði Vilberg Guðmundssyni, kærlega fyrir að keyra mér um staðinn og sýna mér með skemmtilegum hætti það sem þar er að gerast og þá uppbyggingu sem þar er.

Davíð Stefánsson (1895-1964)
21. janúar sl. voru 110 ár liðin frá fæðingu Davíðs Stefánssonar skálds frá Fagraskógi. Í tilefni afmælis hans skrifaði ég ítarlega umfjöllun um ævi hans og skáldferil og birtist hún á bókmenntavefnum Skýjaborgum í vikunni. Davíð var eitt helsta skáld landsins. Fáum íslenskum skáldum tókst betur að tjá sig frá hjartanu, er þá sama hvort átt er við t.d. gleði, sorg, ástina eða lífskraftinn. Davíð tjáði af stakri snilld sannar tilfinningar og varð eitt ástsælasta skáld okkar á 20. öld. Hann var sannur í yrkisefnum og sannur í tjáningu um sannar tilfinningar. Davíð Stefánsson var Akureyringur, þrátt fyrir að vera fæddur í sveit og að hafa ekki búið í bænum alla tíð. Hann varð Akureyringur án allra málalenginga og var að flestra mati stolt bæjarins og allra í firðinum á skáldferlinum. Vinsældir hans voru mjög miklar á heimavelli. Hann varð heiðursborgari Akureyrar á sextugsafmæli sínu, 21. janúar 1955.

Davíð fluttist árið 1944 í hús sem hann reisti sér að Bjarkarstíg 6 á Akureyri. Þar bjó hann allt til æviloka. Eftir daga hans var húsið ánafnað Akureyrarbæ og þar er safn til minningar um hann. Húsið er varðveitt eins og það var er hann yfirgaf það síðasta sinni og er engu líkara en þegar gesturinn sem kemur til að líta þar inn og skoða heimili skáldsins en að viðkomandi sé gestur Davíðs en hann hafi í raun brugðið sér frá örskotsstund. Andi skáldsins er ljóslifandi í húsinu þó fjórir áratugir séu liðnir síðan hann yfirgaf það hinsta sinni. Þeir sem eiga leið um Akureyri eru eindregið hvattir til að líta í Bjarkarstíg 6 og kynna sér þetta merka hús, heimili sannkallaðs heimsmanns sem þrátt fyrir að vera sveitastrákur að uppruna varð sannkallaður veraldarmaður að lokum. Bý ég skammt frá Bjarkarstíg og fer ég oft á sumrin í safnið og á veturna er einnig oft gengið þar framhjá. Húsið er lítið en fullt af merkilegum sjarma sem er erfitt að lýsa í orðum. Sjón er svo sannarlega sögu ríkari. Í umfjöllun minni fer ég yfir merk ljóð Davíðs og flétta saman í frásögn um ævi hans og feril sem skálds.

Óskarsverðlaunin 2005
Tilkynnt var um tilnefningar til Óskarsverðlaunanna 2005 á þriðjudaginn. Það voru óskarsverðlaunaleikarinn Adrien Brody og Frank Pierson forseti bandarísku kvikmyndaakademíunnar, sem tilkynntu um tilnefningarnar á blaðamannafundi. Verðlaunin munu verða afhent 27. febrúar nk. og verður leikarinn Chris Rock kynnir að þessu sinni. The Aviator, kvikmynd Martin Scorsese, og fjallar um ævi hins sérvitra milljónamærings Howard Hughes, hlaut 11 tilnefningar til verðlaunanna. Var hún tilnefnd sem besta kvikmynd ársins, auk Million Dollar Baby, Sideways, Ray og Finding Neverland. Scorsese var tilnefndur til leikstjóraverðlaunanna fyrir The Aviator, auk hans hlutu tilnefningu í þeim flokki þeir Clint Eastwood fyrir Million Dollar Baby, Mike Leigh fyrir Vera Drake, Taylor Hackford fyrir Ray og Alexander Payne fyrir Sideways.

Tilefndir fyrir besta leik karla í aðalhlutverki voru Clint Eastwood sem fer með hlutverk í kvikmynd sinni, Million Dollar Baby, Don Cheadle fyrir leik sinn í Hotel Rwanda, Johnny Depp fyrir Finding Neverland, Leonardo DiCaprio fyrir The Aviator og Jamie Foxx fyrir Ray. Tilnefndar fyrir besta leik kvenna í aðalhlutverki voru Annette Bening fyrir leik sinn í Being Julia, Catalina Sandino Moreno fyrir Maria Full of Grace, Imelda Staunton fyrir Vera Drake, Hilary Swank fyrir leik sinn í Million Dollar Baby og Kate Winslet fyrir Eternal Sunshine of the Spotless Mind. Tilnefndir fyrir besta leik karla í aukahlutverki eru Alan Alda fyrir leik sinn í The Aviator, Thomas Haden Church fyrir Sideways, Jamie Foxx fyrir Collateral, Morgan Freeman fyrir Million Dollar Baby og Clive Owen fyrir leik sinn í Closer. Tilnefndar fyrir besta leik kvenna í aukahlutverki voru Cate Blanchett fyrir leik sinn í The Aviator, Laura Linney fyrir Kinsey, Virginia Madsen fyrir Sideways, Sophie Okonedo fyrir Hotel Rwanda, og að lokum Natalie Portman fyrir leik sinn í Closer.

Saga dagsins
1907 Sláturfélag Suðurlands, SS, stofnað, sem samvinnufélag bænda - hét fyrst Sláturfélag Árnesinga og Rangæinga. Hefur lengi verið eitt öflugasta sölufyrirtæki á landbúnaðarafurðum í landinu
1935 Ísland verður fyrsta landið í heiminum til að leyfa fóstureyðingar með lagasetningu á þjóðþingi
1953 19 ára gamall breskur maður, Derek Bentley, hengdur fyrir að hafa myrt Sidney Miles - Bentley hélt fram sakleysi sínu í málinu allt til hinstu stundar. Alla tíð hefur leikið mjög mikill vafi á sekt hans
2002 Sænski barnabókarhöfundurinn Astrid Lindgren lést, 94 ára að aldri. Lindgren var ein af virtustu rithöfundum á sviði barnabókmennta og hlaut mikinn fjölda alþjóðlegra bókmenntaverðlauna
2004 Hutton lávarður kynnir skýrslu sína um dauða vopnasérfræðingsins David Kelly og tildrög þess - niðurstöður hennar voru áfellisdómur yfir fréttamennsku BBC og leiddi til sviptinga í forystu þess

Snjallyrðið
Höggið var þungbært og enn ég sakna þín,
þú kvaddir og eftir var tómið svarta,
sólin skein það sumar en myrkrið tók við án þín,
ekkert varð hér eftir nema minningin þín bjarta.
Stefán Friðrik Stefánsson (Söknuður)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Í gær tjáði ég á þessum vettvangi skoðanir mínar varðandi umsókn og kosningabaráttu Íslands sem framundan er til að sækjast eftir sæti í Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna, eftir fjögur ár, árið 2009. Þótti mér rétt að fara yfir skoðanir mínar á málinu og afstöðu til þess eftir að Einar Oddur Kristjánsson alþingismaður, tjáði sig um málið. Andstaða mín og okkar í Sambandi ungra sjálfstæðismanna hefur verið áberandi og ekki farið leynt innan flokksins. Er rétt að fólk tjái skoðanir sínar á málinu nú og leitist við að hafa áhrif á framgang þess áður en lengra er haldið. Ljóst er að kosningabarátta um sætið mun verða okkur dýr. Deila menn um kostnaðartölur þar um, en flestir hafa verið sammála um að sá kostnaður muni fara vel yfir 500 milljónir króna og hefur Einar nefnt töluna um og yfir milljarð þegar allt er talið saman, ef staðið verður við allt ferlið og eytt þeim pening og tíma sem þarf í málið, án þess að nokkuð sé vitað um mögulegar lyktir þess að lokum. Vantar algjörlega að spilin séu lögð á borðið og tíundaðar séu beint ástæður þess að Ísland fer út í kostnaðarsama baráttu af þessu tagi. Eins og ég hef oft bent á í skrifum um þessi mál er meirihluti þeirra mála sem tekinn er fyrir af Öryggisráðinu málefni sem Íslendingar hafa hingað til lítið sem ekkert beitt sér í. Þetta mál allt er því mjög óskiljanlegt og læðist að manni sá grunur að eini tilgangurinn á bakvið þetta allt séu nettir greifataktar og menn ætli bara að geta sest að borðinu í New York með þeim stóru til að plotta eilítið í nokkur ár en eyða í það stórpening.

Eins og fram kom í athyglisverðum þingumræðum um málið í gær eru sífellt minni líkur á því að við munum hreppa sæti í Öryggisráðinu. Erum við að berjast við þjóðir sem virðast hafa meiri möguleika og standa óneitanlega mun sterkar að vígi þegar allt er talið upp. Það var óneitanlega stórfurðulegt að sjá Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, tjá sig um málið í þingumræðum í gær. Sagði hann þar að hann gæti ekki betur séð en að rík samstaða væri um framboð Íslendinga til setu í Öryggisráðinu. Er ekki hægt að segja annað en þau orð forsætisráðherrans séu nokkrir draumórar. Stjórnarmeirihlutinn styður ekki heill þetta mál og ef mæla á stuðninginn eftir þingmeirihlutanum tel ég að hann sé ekki lengur til staðar. Innan þingflokks Sjálfstæðisflokksins eru fleiri en Einar þessarar skoðunar og í flokknum eru skiptar skoðanir eins og ég hef áður rakið. Sagði Halldór ennfremur í gær að Einar Oddur geri of mikið úr kostnaðinum. Hann tjáði sig þó ekkert um málið, sem gefur til kynna að hann vilji ekki meta kostnaðinn heldur. Eins og fram hefur komið í varfærnislegum yfirlýsingum Illuga Gunnarssonar aðstoðarmanns Davíðs Oddssonar utanríkisráðherra, hefur ekkert breyst að ráði. Hinsvegar fór ekkert á milli mála að hann talaði í véfréttastíl um málið og gaf því óneitanlega undir fótinn að það væri umdeilanlegt hvort halda skyldi ferli þess áfram. Davíð er í leyfi eins og er og mun því líklega ekkert ráðast beint um málið fyrr en við heimkomu hans í næsta mánuði. Athygli vakti óneitanlega að enginn sjálfstæðismaður tjáði sig um málið á þingi í gær. Ég tel mikilvægt að utanríkisráðherra tjái sig af krafti um málið á næstu vikum og það verði einfaldlega slegið út af borðinu og hugað að öðrum og brýnni málum. Nóg annað er mikilvægt til umfjöllunar og þeim peningum sem blasir við að eyða verði í þetta bruðl, sem umsóknin og kosningabarátta tengd henni er, er betur varið í annað. Sjálfstæðisflokkurinn og formaður flokksins eiga að hafa forystu um það að hætta við þetta framboð.

Framkvæmdastjórn Samfylkingarinnar ákvað endanlega í gær að flýta landsfundi flokksins til vorsins í stað þess að hann verði í nóvember eins og áður hafði verið ráðgert. Verður landsfundurinn haldinn í Reykjavík helgina 20. - 22. maí nk. Er honum flýtt til að uppgjöri milli Össurar og Ingibjargar Sólrúnar verði lokið sem fyrst. Fyrirsjáanlegt að átök milli þeirra verði harkaleg og óvægin. Hefur forsmekkurinn að því blasað við seinustu daga. Hafa margir hugsað sem svo óneitanlega að fyrst fjórir mánuðir séu til kjördags verði nóg í fréttum næstu vikurnar og barist fyrir opnum tjöldum um atkvæði flokksmanna og beitt áhrifum sínum til styrktar frambjóðendum. Greinilegt er að mjög umdeilt varð innan flokksins innkoma verkalýðshreyfingarinnar að því og lykilmanna þar. Einnig vakti athygli að Guðmundur Árni Stefánsson leiðtogi flokksins í Suðvesturkjördæmi, sagði í fjölmiðlum réttast að ekki yrði af formannskjöri og að Ingibjörg Sólrún bakkaði út til eflingar flokknum og einingunni innan hans.

Túlkast þessi orð óneitanlega sem stuðningsyfirlýsing Guðmundar Árna við Össur. Enginn vafi leikur á að andað hafi köldu milli Guðmundar og Ingibjargar og hann vilji styðja Össur og með því reyna að gera út af við pólitískan feril Ingibjargar sem vart verður lengi í forystu stjórnmálanna ef hún tapi kosningunni. Margir nefna þó þann möguleika að hann fari sjálfur fram til formennsku og splundri því upp fylginu. Blasir við að Össur og Ingibjörg hafi ekki áhuga á varaformennsku flokksins, tapi þau kosningunni um formannsembættið. Það er því endanlega ljóst að slagur þeirra um völd og áhrif innan flokksins snýst um allt eða ekkert, pólitískt líf eða dauða þeirra. Það þeirra sem tapar muni láta sviðið hinu að mestu eftir eða jafnvel víkja af vettvangi stjórnmála og verða lítt sýnilegur í forystu flokksins. Það er því ljóst að flokkurinn muni fá nýjan varaformann í kjölfar þessa og breytingar verði á forystunni því að einhverju leyti. Samfylkingin á Akureyri vill landsbyggðarvaraformann, leiða margir að því líkum að þau vilji Kristján Möller í það embætti, en vafi leikur þó á um styrk hans. Tapaði hann kosningu um ritara flokksins á seinasta landsfundi. Það verða þeir 14.000 manns sem eru skráð í flokkinn sem munu greiða atkvæði í formannskjörinu í póstkosningu. Úrslit munu verða tilkynnt í upphafi flokksþingsins. Varaformaður verður svo kjörinn á seinasta degi þingsins. Lögum flokksins var breytt á síðasta landsfundi í nóvember 2003 og því er það ekki lengur svo að formaður og varaformaður séu kjörin fyrir upphaf þingsins í póstkosningu. Verður mjög fróðlegt að fylgjast með pólitíska andrúmsloftinu innan stjórnarandstöðunnar næstu vikurnar, bæði innan þings og utan, enda líklegt að harðvítug barátta um formannsembætti stærsta stjórnarandstöðuflokksins setji stóran svip á alla stjórnmálaumræðu þess tíma og yfirskyggja flest annað á meðan.

Húmorinn
CBS says that after Dan Rather steps down as CBS News anchor, they may replace him with three anchors -- one to read the news and two to check the facts.

Did you see the Clintons sitting smiling at the inauguration? Bill was sitting there wishing it was 1996 and Hillary was sitting there wishing it was 2008.

There were a total of ten balls last night and President Bush went to all ten. He even went to the Texas Air National Guard ball but no one recalls seeing him there.

If you watched it is was a very emotional moment. Laura Bush she had tears in her eyes. Barbara Bush -- his mother -- had tears in her eyes. John Kerry had tears in his eyes.

Did you see Rehnquist when he arrived? He was hunched over, wearing a black beret and a big oversized robe. In fact, Bill Clinton saw him from the back and said, 'Monica?'
Jay Leno

You know what? The inauguration was a huge success. President Bush raised 40 million dollars.

Security was tight in Washington, D.C at the inauguration. The Bush twins were stopped by margarita sniffing dogs.

You folks see the inauguration ceremony last night? George W. Bush sworn in as president? I'll tell you it is starting to look really bad for John Kerry. But it was nice to see a president put a hand on the Bible instead of an intern.

Today was President Bush's inauguration. What a great symbol for our republic, the inauguration. Everyone had a good time. Senator Ted Kennedy was in a good mood, he had a few too many cocktails and was writing his name in the snow.

All kinds of dignitaries from around the world were at the event or called President Bush. Prince Harry of England could not make it. He's busy at his mountain top bunker in Bavaria.
David Letterman

Listi yfir tilnefningar til Óskarsverðlaunanna 2005

Áhugavert efni
Spennandi kapphlaup um Óskarinn
Um valdhafana - pistill á Vef-Þjóðviljanum
Glæpir í Guantanamo - pistill Sindra Guðjónssonar
Besservisserar í Brussel - pistill Þorsteins Magnússonar
Þegar Trölli stal jólunum - pistill Jóns Hákons Halldórssonar

Saga dagsins
1943 Kvikmyndin Á hverfanda hveli (Gone with the Wind) frumsýnd í Gamla bíói - sýnd tvisvar á dag í nær heilan mánuð, sem þá þótti mikið. Ein vinsælasta kvikmynd sögunnar og hlaut 8 óskarsverðlaun
1947 Mafíuleiðtoginn Al Capone lést, 48 ára að aldri - var einn frægasti glæpahöfðingi Bandaríkjanna á bannárunum og drottnaði yfir sprúttsölunni í New York. Capone var handtekinn vegna skattsvika 1931 og sat í hinu alræmda Alcatraz-fangelsi. Sleppt úr fangelsi 1939 og var lítt áberandi eftir það
1952 Sveinn Björnsson forseti Íslands, lést á Landsspítalanum, sjötugur að aldri. Þegar lýðveldi var stofnað á Þingvöllum, 17. júní 1944, var Sveinn kjörinn fyrsti forseti Íslands á Alþingi og var tvívegis sjálfkjörinn, 1945 og 1949. Sveinn var eini ríkisstjóri Íslands 1941-1944 og sendiherra 1926-1941
1980 Kvikmyndin Land og synir var frumsýnd bæði í Reykjavík og á Dalvík. Ágúst Guðmundsson gerði hana eftir skáldsögu Indriða G. Þorsteinssonar - markaði upphaf íslenska kvikmyndavorsins
1990 Íslensku bókmenntaverðlaunin afhent í fyrsta skipti - Stefán Hörður Grímsson skáld, hlaut þau fyrstur fyrir ljóðabók sína, Yfir heiðan morgun. Fyrsta ljóðabók Stefáns Harðar, Glugginn snýr í norður, kom út 1946. 5 árum síðar sendi hann frá sér ljóðabókina Svartálfadans. 19 ár liðu fram að næstu ljóðabók hans, Hliðin á sléttunni, árið 1970. 11 árum síðar, 1981, kom bókin Farvegir út. Árið 1987 sendi Stefán síðan frá sér ljóðabókina Tengsl og var hún t.d. tilnefnd til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs 1989. Yfir heiðan morgun varð seinasta ljóðabók hans. Stefán Hörður lést árið 2002

Snjallyrðið
Þar sem háir hólar
hálfan dalinn fylla
lék í ljósi sólar,
lærði hörpu að stilla
hann sem kveða kunni
kvæðin ljúfu, þýðu,
skáld í muna og munni,
mögur sveitablíðu.

Brosir laut og leiti,
ljómar fjall og hjalli.
Lækur vætu veitir,
vökvast bakka halli.
Geislar sumarsólar
silungsána gylla
þar sem háir hólar
hálfan dalinn fylla.
Hannes Hafstein skáld og ráðherra (1861-1922) (Hraun í Öxnadal)


Næstu daga verð ég á Austurlandi. Mun ég nota tækifærið þar og fara á fund í fundaröð flokksins á Neskaupstað á morgun og sinna ýmsu öðru, t.d. heimsækja ættingja og vini fyrir austan. Vefurinn verður næst uppfærður er ég kem heim seinna í vikunni. Þeir sem þurfa að ná sambandi við mig á meðan ég verð fyrir austan geta hringt í símanúmer mitt, 847-8492.

með kveðju, SFS

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Eins og flestum er kunnugt hefur Ísland ákveðið að sækjast eftir sæti í Öryggisráðinu árið 2009 og hefur hafið kosningabaráttu til að hljóta þar sæti. Alls eiga 15 ríki sæti í Öryggisráðinu, þar af eru fimm með fast sæti. Kosið er um hin 10 sætin á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna. Ísland mun keppa um laust sæti í ráðinu við Tyrkland og Austurríki. Hefur þetta vakið miklar deilur og er alveg ljóst að ekki er samstaða innan Sjálfstæðisflokksins um málið og þessa aðildarumsókn í heild sinni. Í fréttum um helgina tjáði Einar Oddur Kristjánsson alþingismaður og varaformaður fjárlaganefndar þingsins, eindregna andstöðu sína við aðildarumsóknina. Segir hann kostnað við hana getað farið yfir einn milljarð króna þegar allt er talið með. Vill hann að Davíð Oddsson utanríkisráðherra, dragi umsóknina til baka. Sagði Einar Oddur við sama tækifæri að sér þættu litlar líkur á að Íslendingar myndu ná kosningu. Sagði Einar að utanríkisþjónustan væri nú þegar orðin of dýr og rétt væri að íhuga betur málið áður en lengra væri haldið. Er ég alveg innilega sammála Einari Oddi. Hef ég alla tíð verið mjög andvígur því að Ísland myndi sækja um þessa aðild, enda um að ræða mjög kostnaðarsama kosningabaráttu sem taki bæði langan tíma og alls óvíst sé um árangur í því.

Eins og sést hefur er nauðsynlegt ef heyja á baráttu um sætið af einhverri alvöru að eyða í það stórpeningum án þess að nokkuð sé um það öruggt að Ísland muni vinna sætið. Er að mínu mati rétt að staldra aðeins við og hugsa málið betur. Á það ber að minnast að meirihluti þeirra mála sem tekinn er fyrir af Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna eru málefni sem Íslendingar hafa hingað til lítið sem ekkert beitt sér í. Eins og fram hefur komið að hálfu okkar í stjórn og utanríkismálanefnd Sambands ungra sjálfstæðismanna, og ítrekað í stjórnmálaályktunum sambandsþings í Borgarnesi 2003 og málefnaþings á Selfossi 2004, þykir ungum sjálfstæðismönnum skorta á að sýnt sé með skýrum hætti fram á hvaða ávinningur hlýst af setu í Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna. Kostnaðurinn er það mikill að fá þarf betur fram hver ávinningurinn sé, eigi að halda áfram á þessari braut. Sannast hefur svo ekki verður um villst að utanríkismálin verða sífellt viðameiri málaflokkur og útþensla málaflokksins hafi verið þónokkur. Það er ekki laust við að sú spurning vakni hvort þörf sé fyrir alla þessa miklu yfirbyggingu í utanríkisráðuneytinu í formi sendiráðanna og svo ekki síst þessi kosningabarátta um sæti í Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna. Nú er að störfum starfshóp sem skila á tillögum um hagræðingu í utanríkisþjónustunni. Er ætlunin með því að ná fram sem mestri hagræðingu með tilfærslu starfsmanna og fjármuna innan ráðuneytis og sendiskrifstofa. Hefði það átt að hafa gerst fyrir margt löngu. En eftir stendur að taka þarf mál öryggisráðsumsóknarinnar til endurskoðunar og fara betur yfir það og helst hætta við hana að óbreyttu. Fór ég yfir stöðu utanríkismálanna í ítarlegum pistli við ráðherraskiptin í utanríkisráðuneytinu, haustið 2004, og bendi á hann.

Alþingi kom saman að nýju í dag eftir rúmlega mánaðarleyfi. Við upphaf þinghalds í dag var fyrirspurnartími ráðherra og var um margt rætt. Eins og venjulega var mikið rætt um Íraksmálið. Virðist svo vera að það sé eina málið sem stjórnarandstaðan getur náð samstöðu um að tala um og náð samhljómi í. Krafðist formaður Samfylkingarinnar í upphafi að trúnaði yrði aflétt af fundabókum utanríkismálanefndar í aðdraganda innrásarinnar í Írak fyrir tveim árum. Er þessi beiðni allundarleg í ljósi þess að trúnaði hefur þegar verið aflétt með leka í fjölmiðla. Eins og sást af forsíðufrétt Fréttablaðsins á föstudag komst blaðið yfir fundagerðarbækur þar. Annaðhvort hefur nefndarmaður eða starfsmaður þingsins lekið þessu eða þá að þeim hefur einfaldlega verið stolið. Mjög mikilvægt er að fá úr þessu skorið og leiða í ljós hvaðan lekinn kemur. Hefur svona nokkuð gerst áður, nægir að nefna að stefnuræðu forsætisráðherra var lekið, bæði 2003 og 2004 og birtist efni hennar í fjölmiðlum áður en hún var flutt opinberlega.

Verður reyndar merkilegt að fylgjast með Samfylkingunni þessa fyrstu þingdaga. Allt virðist þar krauma undir niðri af óánægju og biturð vegna formannsslagsins í flokknum, þar sem formaður og varaformaður flokksins munu berjast um formannsstólinn. Hefur það sést vel seinustu daga að öllu á að beita í slagnum, öll brögð virðast vera gild í því. Hef ég áður fjallað um það hvernig verkalýðsarmi flokksins á að beita í nafni Ingibjargar Sólrúnar og vinna í haginn fyrir hana gegn Össuri. Sérstaka athygli vöktu hvöss ummæli framkvæmdastjóra ASÍ í hádegisfréttum RÚV í gær í garð formanns flokksins, var ekki betur hægt að heyra en að hann væri að tala í nafni verkalýðshreyfingarinnar beint. Sagði hann t.d. að verkalýðshreyfingin myndi fylkja sér að baki nýjum formanni Samfylkingarinnar, hver sem hann yrði, en að stuðningur hennar við Ingibjörgu Sólrúnu væri ótvíræður. Eru þetta undarleg ummæli af embættismanni í hreyfingunni, sem ekki hefur verið kjörinn fulltrúi verkalýðsfélaga beint. Nú hafa sex aðilar í forystu verkalýðshreyfinga og allir fulltrúar í verkalýðsmálaráði Samfylkingarinnar sent frá sér yfirlýsingu þar sem þeir segja að skoðanir framkvæmdastjórans séu ekki skoðanir verkalýðsmálaráðsins. Össur kom fram í fréttum í gær og sagði þar að stuðningsmenn Ingibjargar hefðu seinustu daga ráðist að sér með grófari og persónulegri hætti en andstæðingar hans í pólitík hefðu nokkru sinni gert. Er ljóst að mikil harka er hlaupin í þetta formannskjör og stefnir í harkalega baráttu um völd og áhrif milli valdatvíeykisins svokallaða hjá Samfylkingunni. Er barist um allt eða ekkert hjá báðum aðilum.

Hitch átti mest skilið að fá óskar
Skv. niðurstöðum skoðanakönnunar sem gerð var meðal kvikmyndagerðarmanna, er breski kvikmyndaleikstjórinn Sir Alfred Hitchcock sá kvikmyndagerðarmaður sem helst átti skilið að hljóta Óskarsverðlaunin á ferli sínum. Hitchcock var 6 sinnum á sínum glæsilega leikstjóraferli tilnefndur til leikstjóraverðlaunanna hjá bandarísku kvikmyndaakademíunni á tímabilinu 1941-1961, en vann aldrei. Hann var tilnefndur fyrir Rebeccu, Suspicion, Lifeboat, Spellbound, Rear Window og Psycho. Næstir í kjörinu komu Martin Scorsese og Stanley Kubrick. Scorsese hefur fimm sinnum verið tilnefndur til verðlaunanna en gæti mögulega unnið þau á þessu ári ef hann fær tilnefningu fyrir The Aviator, eins og flest bendir til. Á lista yfir karlleikara sem helst á skilið verðlaunin er efstur Samuel L. Jackson og í hópi leikkvenna varð Demi Moore efst. Kemur valið á Moore nokkuð óvænt, enda hefur hún aldrei hlotið tilnefningu til verðlaunanna, ólíkt Hitchcock og Jackson, og hún notið lítillar hylli hjá gagnrýnendum. Valið á Hitchcock kemur ekki á óvart. Hann hefur reyndar alla tíð verið minn uppáhaldsleikstjóri. Á ég flestar af kvikmyndum hans og hef notið þeirra mjög í gegnum árin.

Hitch, eins og hann var jafnan kallaður, var án nokkurs vafa meistari spennumyndanna. Árið 1922 fékk hann fyrsta leikstjórnarverkefni sitt upp í hendurnar, Number 13, en myndin var aldrei kláruð. Eftir það fékk hann vinnu hjá Gainsborough Pictures sem handritshöfundur og listrænn stjórnandi. Með því hófst magnaður leikstjóraferill hans sem stóð í 55 ár. Það var árið 1925 sem hann leikstýrði fyrstu kvikmynd sinni í fullri lengd, The Pleasure Garden. Fyrstu stórmynd sinni leikstýrði hann árið 1927, The Lodger. Myndin þótti óvenjuleg og nýstárleg spennumynd og markaði viss þáttaskil í frásögn í spennumyndum. Alfred Hitchcock sló í gegn í kjölfarið. Á næstu árum gerði leikstjórinn hverja myndina á fætur annarri og markaði sér ógleymanlegan sess í kvikmyndasöguna. Hitchcock hlaut aldrei leikstjóraóskarinn á ferli sínum, sem hefur jafnan þótt einn mesti skandall kvikmyndaakademíunnar. Hann hlaut þó Irving G. Thalberg leikstjóraverðlaunin, fyrir ævistarf sitt til kvikmyndagerðar, á óskarsverðlaunahátíðinni 1967. Hann varð þekktur fyrir að birtast í kvikmyndum sínum í eigin persónu, oftast var það í upphafi þeirra "til að spilla ekki fyrir söguþræðinum" eins og hann sagði sjálfur. Ferill Hitchcocks er einstakur. Hann var einn fremsti kvikmyndagerðarmaður 20. aldar. Meistari spennumyndanna, sannkallaður snillingur í að ná fram því besta frá leikurum sínum og skapa ógleymanlegar stórmyndir. Ég skrifaði ítarlegan pistil um feril hans í desember 2003, þar sem ég fór yfir ævi hans og leikstjóraferil, en hann leikstýrði rúmlega 70 kvikmyndum á sínum ferli.

Áhugavert efni
Hræringar í Framsókn - pistill Stefáns Fr. Stef.
Halldór Blöndal forseti Alþingis, á Morgunvaktinni
Um forsætisráðherrabókina - pistill á Vef-Þjóðviljanum
Fara hagnaður og heiðarleiki saman? - pistill Sigþrúðar Ármann
Johnny Carson látinn - kveðjukynning Johnny Carson - 22. maí 1992
Rose Mary Woods, sem var einkaritari Richard Nixon í forsetatíð hans, látin

Saga dagsins
1855 Kirkjan að Hvanneyri á Siglufirði fauk af grunni sínum og lenti hún á hliðinni í kirkjugarðinum
1908 Konur voru kjörnar í bæjarstjórn Reykjavíkur í fyrsta sinn - listi þeirra hlaut fjóra fulltrúa af 15
1965 Sir Winston Churchill fyrrum forsætisráðherra Bretlands, lést, níræður að aldri. Churchill var einn eftirminnilegasti stjórnmálamaður Breta á 20. öld og var forsætisráðherra 1940-1945 og 1951-1955
1985 Jón Páll Sigmarsson, sigrar, fyrstur Íslendinga í keppninni Sterkasti maður alheims. Jón Páll vann keppnina alls fjórum sinnum á sínum glæsilega ferli. Jón Páll varð bráðkvaddur í janúar 1993
1989 Fjöldamorðinginn Ted Bundy, sem myrti a.m.k. 30 konur svo vitað væri með vissu en er talinn hafa myrt yfir 100 manns alls, var tekinn af lífi í rafmagnsstólnum í alríkisfangelsinu í Flórída-fylki

Snjallyrðið
Það er svo margt að una við,
að elska, þrá og gleðjast við,
jafnt orð, sem þögn og lit sem lag,
jafnt langa nótt, sem bjartan dag.
Mér fátt er kærra öðru eitt
ég elska lífið djúpt og heitt,
því allt, sem maður óskar, næst
og allir draumar geta ræzt.

Ég byggi hlátraheima
í húmi langrar nætur.
Af svefni upp í söngvahug
með sól ég rís á fætur.
Og augun geisla af gleði
sem grær í mínu hjarta.
En syrti að ég syng mig inn
í sólskinsveröld bjarta.
Kristján frá Djúpalæk skáld (1916-1994) (Dans gleðinnar)

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Að þessu sinni fjalla ég um valdaátökin í Samfylkingunni, en formannsslagur milli Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur og Össurar Skarphéðinssonar er hafinn af fullum krafti þar og virðist sem svo að öllum brögðum muni nú beitt í þessum harðvítugu átökum um völd og áhrif á vinstrivæng stjórnmálanna. Bæði eru að berjast fyrir pólitísku lífi sínu á komandi árum. Fyrstu augljósu merki þess að allt, nákvæmlega allt verður sett í baráttuna birtust í fréttum fjölmiðla í gær er verkalýðshreyfingin kom sér í fréttirnar og minnti á hlutverk Össurar í eftirlaunamálinu og að hann væri óhæfur bæði sem leiðtogi flokksins og gæti ekki leitt flokkinn til stjórnarforystu. Jafnframt kom fram að forystumenn í verkalýðshreyfingunni hefðu í hyggju að halda fund til að ræða hvort þeir ættu að beita sér í þágu Ingibjargar Sólrúnar í væntanlegu formannskjöri. Nú á greinilega að nota allt gegn Össuri til að grafa undan stöðu hans og menn komnir í fortíðargírinn greinilega. Verkalýðsarmurinn er orðinn eins og pólitískur hluti innan flokksins og beitir sér af krafti í sínu nafni í leiðtogakjöri og valdabaráttu beint. Virðist ASÍ vera pólitísk hreyfing, enda sat forseti ASÍ fund norrænna jafnaðarmannaleiðtoga í Viðey í ágúst í fyrra, enda ASÍ með aðild að bandalagi norrænna krataflokka. Alveg kostulegt.

Seinustu vikuna hefur enn og aftur verið deilt um Íraksmálið, fjalla ég um stöðu mála í því í ljósi frétta um að margnefndur listi sé löngu dottinn uppfyrir og að auglýsingaherferð svokallaðrar Þjóðarhreyfingar virðist hafi verið skot í myrkrinu. Frétt um helgina þess efnis að listinn sé svo ekki lengur til af hálfu bandarískra stjórnvalda undirstrikar endanlega á hvaða villigötum svokölluð Þjóðarhreyfing og stjórnarandstaðan hefur verið í málinu. Hafa sömu spekingar og reyna að teygja þetta mál fram og aftur reynt að láta líta svo út fyrir að pólitískir forystumenn landsins hafi ekki mátt taka þá ákvörðun að lýsa yfir stuðningi við innrásina. Eitthvað sljákkaði í þeim eftir að Eiríkur Tómasson forseti lagadeildar Háskólans, birtist í fréttum og lýsti því yfir að þeir Davíð Oddsson og Halldór Ásgrímsson hefðu haft fulla lagalega heimild til þess að taka einir þá ákvörðun að styðja innrás Bandamanna í Írak. Hægt er því að fullyrða með sanni að fjarað hafi allhressilega undan málflutningi viðkomandi aðila í málinu sem hömuðust gegn stjórnvöldum. Niðurlæging þeirra sem stóðu að baki auglýsingunni í NY Times er því algjör og er ekki annað hægt að segja en að það sé neyðarlegt fyrir Ólaf Hannibalsson og félaga hans í hreyfingunni að reyna að snúa sér frá málinu án þess að missa algjörlega andlitið. Staðreyndin er sú að þeir og stjórnarandstaðan öll reyndar hafa algjörlega orðið að athlægi nú á seinustu dögum og vikum með málflutningi sínum. Að lokum fjalla ég um stöðu Bush forseta, en hann sór embættiseið öðru sinni í vikunni.

Johnny Carson látinn
Bandaríski spjallþáttastjórnandinn Johnny Carson er látinn, 79 ára að aldri. Hann fæddist í Iowa, 23. október 1925. Hann vann næstum alla ævi sína sem grínisti í sjónvarpi eða stjórnandi í spjallþáttum. Hann hóf feril sinn hjá sjónvarpsstöðum í Nebraska, þar sem hann bjó lengi, á fimmta áratugnum. Hann var skemmtikraftur á mörgum sjónvarpsstöðvum eftir það vítt um landið og var alla tíð þekktur fyrir leiftrandi húmor og skemmtilegt glott sem fékk alla til að brosa. Hann hóf feril sinn sem spjallþáttastjórnandi í þættinum 'The Tonight Show' hjá NBC, 2. október 1962. Hann var alla tíð mjög vinsæll og hélt sínum áhorfendafjölda og vinsældum allt til loka. Hann var einkar laginn við að hitta á góða punkta í gríni, og náðu þeir hæfileikar eflaust hámarki í Watergate-málinu í upphafi áttunda áratugarins. Brandarar hans um Nixon og þátt hans og nánustu samstarfsmanna í málinu vöktu mikla athygli og gleði fólks um allan heim. Árið 1980 lenti Carson í deilum við stjórnendur NBC er ákveðið var að stytta þáttinn úr 90 mínútum í klukkutíma, en þau leystust farsællega.

Hann fékk marga til að hlaupa oft í skarðið og meðal helstu gestastjórnenda þáttarins voru Joan Rivers, Jerry Lewis og Jay Leno, sem tók við þættinum við starfslok hans. Á níunda áratugnum náðu vinsældir Carson hámarki. Hann fékk metupphæð fyrir þáttinn og brandarar hans um Reagan forseta, þóttu í senn alveg kostulegir og hitta vel í mark. Sjálfur sagði Reagan eitt sinn að sinn óvægnasti andstæðingur á vettvangi stjórnmála væri Johnny Carson, sem þótti til marks um hversu demókratar væru lélegir í stjórnarandstöðunni. Er leið að lokum níunda áratugarins tilkynnti Carson að hann myndi ekki endurnýja samning sinn við stöðina og hann yfirgaf þáttinn eftir þriggja áratuga feril að kvöldi 22. maí 1992. Þá hafði hann stýrt 4.531 þáttum. Miklar deilur urðu um hver ætti að taka við forystu þáttarins sem ákveðið var að myndi halda áfram án hans. Jay Leno og David Letterman börðust hatrammlega um að taka við af Carson. Fór það svo að Leno vann það kapphlaup og hann tók við í maílok 1992 en Letterman fór á CBS. Eftir að Carson hætti á NBC dró hann sig algjörlega í hlé og var lítið sýnilegur í skemmtanabransanum en veitti stöku sinni viðtöl. Hans verður minnst fyrir líflega og hressilega brandara sem hittu í mark og kætti fólk um allan heim. Hann var einstakur grínisti.

Saga dagsins
1907 Togarinn Jón forseti, sem var fyrsti botnvörpungurinn sem Íslendingar smíðuðu, kom til landsins
1973 Eldgos hófst í Heimaey, um kl. 2 að nóttu - eldur og eimyrja vall upp úr tveggja kílómetra langri eldgjá sem myndast hafði. Langflestir af 5.500 íbúum Vestmannaeyja voru fluttir til lands á örfáum klukkutímum. Miklar skemmdir urðu fyrstu daga gossins er hluti bæjarins varð undir hrauninu. Um tíma leit út fyrir að höfnin myndi lokast af völdum gossins en svo fór ekki. Gosið stóð allt fram í júní
1973 Richard Nixon forseti Bandaríkjanna, lýsir því yfir að náðst hafi friðarsamningur í Víetnam - hann var undirritaður í París síðar sama dag og tók gildi á miðnætti 27. janúar - stríðinu lauk 1975
1981 Tilkynnt var að Snorri Hjartarson hefði hlotið bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs fyrir bók sína, Hauströkkrið yfir mér. Snorri var eitt af bestu ljóðskáldum landsins á öldinni. Hann lést 1986
1997 Madeleine Albright varð utanríkisráðherra Bandaríkjanna, fyrst kvenna - sat í embætti til 2001

Snjallyrðið
Í nótt er gott að gista Eyjafjörð
og guðafriður yfir strönd og vogum.
Í skini sólar skarta haf og jörð
og skýjabólstrar slegnir rauðum logum.

Það veit hver sál, að sumar fer í hönd,
en samt er þögn og kyrrð um mó og dranga,
og hvorki brotnar bára upp við strönd
né bærist strá í grænum hlíðarvanga.

Svo ljúft er allt í þessum heiða hyl,
svo hátt til lofts og mjúkur barmur jarðar,
að víst er engin veröld fegri til
en vornótt björt í hlíðum Eyjafjarðar.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Vornótt)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
George Walker Bush forseti Bandaríkjanna, sór í gær embættiseið og hefur því hafið seinna kjörtímabil sitt í embætti. Embættistakan var að venju stórglæsileg og mjög til hennar vandað að öllu leyti. Eins og ég sagði frá í gær var undirbúningur fyrir hana að hefjast þegar ég var í Washington í októbermánuði og var mjög merkilegt að sjá að þá þegar væri vinna hafin við uppsetningu pallana fyrir utan þinghúsið og fleira sem tengdist þessu. Þessi stutta athöfn skiptir Bandaríkjamenn miklu, enda er embættistaka forseta mikilvæg fyrir landið í heild sinni og stjórnskipan þess. William Rehnquist forseti Hæstaréttar, stjórnaði embættistökunni og setti forsetann inn í embætti að nýju. Var þetta í fyrsta skipti í þrjá mánuði sem Rehnquist kom fram opinberlega, en hann hefur verið í veikindaleyfi síðan í október er hann greindist með krabbamein í skjaldkirti. Var Rehnquist mjög veiklulegur við athöfnina og augljóst að hann hefur látið mjög á sjá vegna veikinda sinna. Er almennt talið nær öruggt að hann láti af embætti síðar á þessu ári. Hafa aðeins tveir forsetar Hæstaréttar orðið eldri í embætti en hann, en hann varð áttræður í fyrra. Bendir flest til þess að annaðhvort muni Antonin Scalia eða Clarence Thomas taka við stjórn réttarins, en báðir eru tryggir repúblikanar. Skipan Thomas yrði söguleg, enda yrði hann fyrsti blökkumaðurinn á forsetastóli. Sú skipan yrði jafnframt umdeild, enda var mjög deilt um skipan hans í réttinn árið 1991 vegna máls Anitu Hill sem sakaði hann um kynferðislega áreitni, í vitnisburði í staðfestingarferli hans fyrir öldungadeildinni eins og sögulegt varð.

Í ræðu sinni að embættistökunni lokinni sagði Bush forseti að mikilvægt væri að halda áfram stríðinu gegn hryðjuverkaöflum í heiminum, og lýsti hann því yfir að til að tryggja frelsi í heimalandinu yrði sífellt mikilvægara að afla frelsinu fylgis í öðrum löndum. Forsetinn nefndi Írak ekki á nafn í ræðunni og notaði aldrei orðið hryðjuverk heldur. Orðrétt sagði hann að svo lengi sem heilu heimshlutarnir væru undirlagðir af óánægju og harðræði myndi steðja ógn að Bandaríkjunum. Rás atburða og heilbrigð skynsemi leiddi Bandaríkjamenn einungis að einni niðurstöðu, og hún væri með þeim hætti að þeirra eigin frelsi væri sífellt meira komið undir því að frelsi ríkti meðal annarra þjóða. Var frelsið og lýðræði megininntak ræðunnar og mikilvægi þess að standa vörð um það. Er það mjög gott inntak og ættu flestir ef ekki allir friðelskandi menn að geta tekið undir mikilvægi þess að frelsi og lýðræði sé allsstaðar við lýði. Var mjög merkilegt að heyra viðbrögð vinstrimanna við ræðu forsetans. Demókratar sögðu eftir embættistökuna að ljóst væri af þessu að forsetinn væri að leggja drög að innrás í tvö af öxulveldunum frægu, Íran og N-Kóreu. Hræðsluáróður demókrata er alkunnur og er vart undarlegur ef litið er á pólitíska stöðu þeirra. Flokkurinn er að mestu í pólitískri eyðimörk og hlaut herfilega útreið í seinustu þingkosningum, svo ekki sé nú talað um forsetakjörið. Þeir sem eru andsnúnir hinum réttkjörna forseta Bandaríkjanna og ríkisstjórn hans eiga ekki að láta hatur sitt á persónu forsetans blinda sér sýn í því sem framundan er. Öll eigum við að geta verið sammála um að frelsi einstaklings og lýðræðisþróun sé mikilvæg. Ef við getum ekki sameinast um þessi hugtök er illa komið fyrir fólki almennt. Einræði og ógnarstjórnir eiga aldrei að verða sjálfsagður hlutur. Að embættistökunni lokinni snæddi forsetinn með gestum við athöfnina í þinghúsinu og að því loknu héldu forsetahjónin í hin fjölmörgu boð sem skipulögð höfðu verið víðsvegar um borgina. Hæst þeirra bar hinn frægi Commander-in-Chief dansleikur. Þar tóku forsetahjónin sporið og dönsuðu inn í nóttina að loknum ánægjudegi í lífi þeirra.

Eins og frægt varð undir lok seinasta árs ákváðu íslensk stjórnvöld að veita Bobby Fischer fyrrum heimsmeistara í skák, dvalarleyfi hér á landi en hann hefur verið í gæsluvarðhaldi í Japan frá því um miðjan júlímánuð. Bandarísk yfirvöld hafa óskað eftir því að fá Fischer framseldan til Bandaríkjanna, en þar á hann yfir höfði sér allt að 10 ára fangelsi fyrir að hafa brotið viðskiptabann Bandaríkjanna gegn Júgóslavíu með því að tefla við Boris Spassky í Belgrad árið 1992. Síðan hefur Fischer verið á flótta og ekki farið til Bandaríkjanna. Seinasta mánuðinn höfðu japönsk yfirvöld melt stöðuna og velt fyrir sér næstu skrefum, hvort framselja skyldi Fischer til Íslands. Á fimmtudag tilkynnti dómari í Japan að Fischer myndi ekki verða fluttur til Íslands að óbreyttu. Hann fengi aðeins að fara þangað ef skákmeistarinn hlyti íslenskan ríkisborgararétt. Í kjölfar þessa skrifaði Fischer bréf til Alþingis og bað formlega um íslenskan ríkisborgararétt. Fischer stenst ekki skilyrði fyrir veitingu ríkisborgararéttar, enda verður skv. lögum viðkomandi að hafa búið hérlendis í fimm ár og hafa hreint sakavottorð. Því getur aðeins þingið samþykkt undanþágu fyrir Fischer.

Lýsti ég yfir ánægju minni með þá ákvörðun að íslensk stjórnvöld styddu við bakið á Fischer og myndu aðstoða hann við það að koma fótunum undir sig og líf sitt aftur, með því að veita honum dvalarleyfi hér. Ég er hinsvegar algjörlega andsnúinn því að honum verði veittur íslenskur ríkisborgararéttur með þeim hætti sem um er rætt. Ég er almennt séð ekki mjög hlynntur því að veita undanþágur frá lögum um ríkisborgararétt með þessum hætti. Fyrir eru mjög góðar reglur um veitingu hans og þurfa að vera mjög gild rök fyrir því að veita undanþágu. Ég sé ekki þörfina á að veita honum ríkisborgararétt umfram reglurnar sem fyrir hendi eru, en hann stenst þau ekki eins og fyrr er sagt. Er ómögulegt að mínu mati að afgreiða þetta sem einangraðan hlut, og án þess að skapa þá fordæmi fyrir fleiri að sækja um slíkt og fá ríkisborgararétt með sama hætti. Ég er því mjög andsnúinn því að Íslendingar aðstoði Fischer umfram það sem gert var með því rausnarlega boði að veita honum landvistarleyfi. Það er rétt að aðstoða skákmeistarann með öllum mögulegum hætti og það sem stenst lög almennt, en aðstoð við hann verður að vera fær á efnislegum og málefnalegum forsendum, ekki með tilfinningarökum einvörðungu. Afstaða mín persónulega til málsins er því alveg skýr.

Húmorinn
President Bush is being criticized because his inaugural celebration cost $40 million. When asked about it, the president said, 'Sorry, but my daughters insisted on an open bar.'

Security is a big issue this year. So the Secret Service announced that people attending President Bush's inaugural ceremony will not be allowed to bring coolers or alcoholic beverages. In other words, the Bush twins will not be going.
Conan O'Brien

News from Washington -- Condoleezza Rice ... says there are no plans to invade North Korea, which can only mean one thing - they don't have any oil.

So everything is being done to assure a smooth passage. I'm starting to worry about President Bush again, when he was told that Condoleezza Rice had been confirmed today he said 'I didn't even know she was Catholic.

Washington DC is on high alert for this week's inaugural event for President Bush. Anti-aircraft missals have been deployed near the capitol. F-16's are patrolling around the clock and every bartender in town is on strict orders -- do not serve the Bush twins.
Craig Ferguson

It was so cold that for the inauguration they may need to use jumper cables to start both the president's limo and Dick Cheney.

President Bush gave a speech honoring the life of Martin Luther King today. And then he said, Mr. King hosts my favorite CNN show.

Bush says being re-elected, he doesn't have the same pressure as the first time. He said he wants to enjoy himself in the Oval Office this time. Not as much as Clinton enjoyed himself.

According to the New York Post both Al Gore and John Kerry are planning on running for president in 2008. Gore and Kerry - again experts say it is to early to say who would loose bigger.

President Bush told the reporter that he saw his re-election as the approval by the American people to continue the war in Iraq. Kind of like how Clinton thought his re-election meant the American people wanted him to continue cheating on Hillary.
Jay Leno

Áhugavert efni
Umfjöllun um dóm Hæstaréttar
Davíðs Stefánssonar skálds minnst á Vef-Þjóðviljanum
SUS hvetur Þorgerði Katrínu til að leggja fram frumvarp
Frelsisdeildin heldur áfram á vef Sambands ungra sjálfstæðismanna
Stóryrðaskrif Jónasar Kristjánssonar tekin í gegn - pistill Vef-Þjóðviljans

Saga dagsins
1886 Bergur Thorberg landshöfðingi, lést, 57 ára að aldri - hann hafði verið landshöfðingi í fjögur ár en var áður amtmaður. Eftirmaður Bergs varð Magnús Stephensen - var hann seinasti landshöfðinginn
1918 Mesta frost í Reykjavík til þessa, -24°C, mældist þennan dag. Miklir kuldar voru snemma ársins um allt land og hefur síðan mjög almennt verið talað um frostaveturinn mikla til að lýsa kuldanum þá
1924 Vladimir Lenin leiðtogi sovéska kommúnistaflokksins, lést, 53 ára að aldri. Lenín hafði verið leiðtogi Sovétríkjanna frá 1917 og var pólitískur leiðtogi kommúnista í byltingunni. Eftirmaður hans i embætti varð Josef Stalin. Lík Leníns er smurt dag hvern og hefur verið varðveitt í grafhýsi í Kreml
1959 Kvikmyndaleikstjórinn Cecil B. DeMille lést, 77 ára að aldri, úr hjartasjúkdómi. Hann var einn áhrifamesti leikstjórinn á gullaldardögum Hollywood og var valdamikill í kvikmyndabransanum
1981 Gíslarnir 52 sem haldið var föngnum í sendiráði Bandaríkjanna í Teheran í Íran var sleppt. Þeim var haldið í tæpa 14 mánuði eða allt frá því að uppreisnin gegn Íranskeisara hófst. Eftir embættistöku Ronald Reagan, 20. janúar 1981, náðist samkomulag um lausn þeirra og þeim var loksins veitt frelsi

Snjallyrðið
Ég er friðlausi fuglinn,
sem fæddist með villtri þrá,
sem elskar heiðingjans himin
og hamrafjöllin blá.

Ég er friðlausi fuglinn,
sem frelsinu mikla ann,
sem hatrið gerði að hetju
og heimskan söng í bann.

Ég er friðlausi fuglinn,
sem forðast að leita í skjól,
þó kaldan blási um brjóstið,
og bregðist vor og sól.

Ég er friðlausi fuglinn,
sem flýgur í norðurátt,
er syngjandi svanir líða
suður um heiðið blátt.

Ég er friðlausi fuglinn
sem finnur sinn villta þrótt.
Í hjartanu hálfu er dagur,
en hálfu kolsvört nótt.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Friðlausi fuglinn)


Myndir frá embættistöku George Walker Bush

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
George Walker Bush mun í dag sverja embættiseið sem forseti Bandaríkjanna, öðru sinni. Með því verður hann nítjándi forseti landsins sem sver embættiseiðinn öðru sinni og mun ef hann situr allt til loka kjörtímabilsins, 20. janúar 2009 verða sá 11. sem situr í embætti heil tvö tímabil, 8 ár samtals. Bush var kjörinn forseti í fyrra skiptið 7. nóvember 2000. Deilt var um sigur Bush í 36 daga, munaði litlu á honum og mótframbjóðandanum Al Gore í Flórída-fylki. Gore óskaði Bush til hamingju með sigur í upphafi en dró það til baka þegar ljóst varð hversu naumt var á milli þeirra. Munaði nokkur hundruð atkvæðum að lokum. Það naumt varð að úrslit fengust ekki strax og handtelja varð atkvæði í nokkrum sýslum fylkisins. Gore fékk örlítið fleiri atkvæði á landsvísu í forsetakosningunum en tapaði hinsvegar í kjörmannasamkundunni. Að lokum fór svo að hæstiréttur staðfesti sigur forsetans í fylkinu og Gore viðurkenndi því ósigur sinn eftir lagaflækjurnar, hlaut Bush 271 kjörmann en Gore 267. Annað var upp á teningnum í forsetakosningunum 2. nóvember 2004. Þá sigraði Bush með afgerandi hætti og hlaut 286 kjörmenn á móti 252 sem John Kerry hlaut. Sigraði Bush með þriggja prósentustiga mun þá, hlaut afgerandi umboð.

Mikið verður um dýrðir í Washington í dag við embættistökuna. Reiknað er með því að athöfnin muni í heildina kosta 40 milljónir dollara, eða 2,5 milljarða íslenskra króna. Athöfnin sem slík er í rauninni mjög einföld og tekur aðeins nokkrar mínútur, sem er skondið miðað við allan tilkostnaðinn. Í upphafi mun Dennis Hastert forseti fulltrúadeildarinnar, stjórna innsetningu varaforseta og mun Dick Cheney taka við embætti öðru sinni. Er þetta aðeins í fjórða skiptið sem þingforseti stjórnar þessu verki, en áður var það forseti Hæstaréttar sem setti bæði forseta og varaforseta inn í embætti. Að því loknu mun forsetinn stíga fram á svalir þinghússins, leggja aðra hendi sína á biblíu sem eiginkona hans, Laura Welch Bush, heldur á og heldur annarri hendi uppi meðan William Rehnquist forseti Hæstaréttar, les embættiseiðinn sem Bush endurtekur. Tekur þetta ferli aðeins um tæpa mínútu, en að því loknu flytur forsetinn ræðu. Allt frá stofnun Bandaríkjanna hefur embættiseiðurinn verið eins og athöfnin svipuð að uppbyggingu. Vafi lék lengi á því hvort Rehnquist myndi stjórna athöfninni, en hann gekkst undir aðgerð vegna krabbameins í skjaldkirtli í október. Hafa margar sögur borist af heilsufari hans og er almennt talið að hann muni víkja úr réttinum á þessu ári. Mun þá forsetinn væntanlega skipa sinn fyrsta dómara við réttinn. Innsetningarathöfn forseta Bandaríkjanna er tilkomumikil stund. Í ferð minni til Washington í haust fórum við í þinghúsið. Sérstaklega ánægjulegt var að standa á svölunum þar sem athöfnin fer fram. Þar er heillandi útsýni yfir til Washington Monument, Lincoln Memorial og yfir miðborg Washington. Var þá undirbúningur fyrir athöfnina þegar hafinn, þó kosningarnar væru ekki einu sinni yfirstaðnar.

Ítarleg umfjöllun um embættistöku George Walker Bush
Bush-fjölskyldan ein af valdamestu stjórnmálaættum sögunnar
Powell kveður utanríkisráðuneytið - dagskrá embættistöku Bush forseta

Eins og vel hefur komið fram í fréttum er greinilegur titringur innan Framsóknarflokksins vegna Íraksmálsins. Umfram allt tengjast þessi átök á bakvið tjöldin nú ekki því máli beint í raun heldur valdaátökum um forystu flokksins sem eru ekki að byrja á þessum tímapunkti. Það er ekkert nýtt að átök séu milli Halldórs Ásgrímssonar forsætisráðherra, og Guðna Ágústssonar landbúnaðarráðherra. Eins og öllum er kunnugt sem fylgst hafa með stjórnmálum varð Guðni á sínum tíma fúll með að fá ekki ráðherrastól strax árið 1995, eftir góðan árangur í sínum fyrstu kosningum sem leiðtogi flokksins í Suðurlandskjördæmi. Reyndar munaði þá litlu að Guðni myndi verða 1. þingmaður Suðurlandskjördæmis og næði þeim sess af Þorsteini Pálssyni þáverandi ráðherra. Síðan þá hefur Guðni verið rísandi stjarna innan flokksins, varð ráðherra eftir þingkosningar vorið 1999. Er einn nánasti samstarfsmaður Halldórs, varaformaðurinn Finnur Ingólfsson, hætti afskiptum af stjórnmálum í árslok 1999 greip Guðni tækifærið í tómarúminu sem hann skildi eftir sig og gaf kost á sér til varaformennsku á næsta flokksþingi.

Ekki má gleyma því að Halldór studdi Jónínu Bjartmarz í varaformannskjörinu á þeim tíma. Guðni vann Jónínu og Ólaf Örn Haraldsson, sem varð forystumaður flokksins í RVK við brotthvarf Finns, með afgerandi hætti. Innsti kjarni Halldórsmanna studdi hana en Guðni hafði yfirgnæfandi stuðning af landsbyggðinni. Reyndar varð síðar vík milli vina þegar Jónína fékk ekki ráðherrastól eftir kosningarnar 2003 og einn nánasti samstarfsmaður Halldórs, Árni Magnússon varð félagsmálaráðherra í stað Páls Péturssonar. Leiddi það til deilna enda taldi Jónína sig eiga rétt á stólnum, enda leiðtogi í Reykjavíkurkjördæmi suður og hafði setið á þingi í þrjú ár, en hún tók við þingmennsku af Finni, en Árni komst inn á lokatölum að morgni 11. maí 2003 og felldi reyndar hið margfræga forsætisráðherraefni Samfylkingarinnar eins og frægt varð. Árni var þá nýr í landsmálum og aldrei setið á þingi áður. Síðan þá hefur Árni verið krónprins flokksins og leiða má líkum að því að merkileg ummæli Guðna nú hafi einmitt verið sett fram til að verja stöðu sína og hindra að Árni færi í framboð gegn sér. Kostulegt er allavega að fylgjast með stöðu mála og segja má að það sé sögulegt að formaður flokks og forsætisráðherra gefi út frá sér sérstaka fréttatilkynningu til að verjast ummælum sem koma frá varaformanni viðkomandi flokks og samstarfsmanni á þingi í tæp 20 ár. Þetta segir pólitískum áhugamönnum auðvitað bara eitt um stöðu mála.

Á ljóðsins vængjum - Davíð Stefánsson
Á morgun eru 110 ár liðin frá fæðingu Davíðs Stefánssonar frá Fagraskógi. Hans verður minnst með ýmsum hætti af hálfu menningarmálanefndar Akureyrarbæjar, Héraðsskjalasafnsins og Karlakórs Akureyrar-Geysis. Á morgun opnar kl. 17:00 sýning á verkum, bréfum og munum úr fórum Davíðs á Amtsbókasafninu, en Davíð var lengi bókavörður þar. Bygging safnsins sem vígð var á sjöunda áratugnum var helguð minningu Davíðs. Á sýningunni verða t.d. sýnd bréf sem fóru milli Davíðs og Önnu Z. Osterman, sendikennara frá Svíþjóð, sem aldrei hafa komið fyrir sjónir almennings áður. Sá bréfapakki var lokaður og innsiglaður til ársins 2000. Þarna verða einnig sýndir óopnaðir bréfapakkar frá Davíð, m.a. pakkar sem að óbreyttu má ekki opna fyrr en eftir tvær aldir. Sýningin er á vegum Héraðsskjalasafnsins á Akureyri og Amtsbókasafnsins.

Hátíðartónleikar verða í Glerárkirkju annað kvöld kl. 20.30. Á þeim mun Karlakór Akureyrar - Geysir flytja allar helstu söngperlur Davíðs. Einsöngvarar á tónleikunum verða m.a. Óskar Pétursson, Alda Ingibergsdóttir og Hulda Garðarsdóttir. Auk þeirra munu kórfélagar syngja einsöng, einnig munu dúett og kvartett koma fram. Kórinn mun síðar á þessu ári gefa út geisladisk í tilefni af afmæli skáldsins. Á tónleikunum verður frumflutt lag við ljóð Davíðs, Fögur er hlíðin, en lagið er eftir kórfélagann Jónas Jóhannsson. Á laugardag verður haldið málþing um Davíð í Ketilhúsinu í Listagili. Fjallað verður um Davíð frá mörgum sjónarhornum, verk hans, einstök ljóð, tónlistina við ljóðin og síðast en ekki síst persónuna á bakvið nafnið, skáldið sjálft. Við hæfi er að við Akureyringar og landsmenn allir heiðrum minningu Davíðs á þessum degi og nú um helgina. Davíð var eitt helsta skáld landsins. Að mínu mati hefur engu íslensku skáldi tekist betur að tjá sig frá hjartanu, er þá sama hvort átt er við t.d. gleði, sorg, ástina eða lífskraftinn. Davíð var einstakur.

Saga dagsins
1936 George V. Englandskonungur, lést, sjötugur að aldri - sonur hans, Edward VIII tók við embætti. Hann sagði af sér í desember 1936, vegna ástarsambands síns við bandaríska tvífráskilda konu, Wallis Warfield Simpson, en hann varð að velja á milli konungdæmisins og hennar. Edward varð hertogi af Windsor við valdaafsalið, en bróðir hans, George VI. tók þá við krúnunni. Wallis og Edward kvæntust sumarið 1937. Hertogahjónin töluðu ekki við meðlimi konungsfjölskyldunnar til fjölda ára og bjuggu í Frakklandi í útlegð til dánardags. Edward lést árið 1972 en Wallis árið 1986. Þau hvíla bæði í Windsor
1937 Franklin D. Roosevelt sver embættiseið sem forseti Bandaríkjanna, öðru sinni. Það var í fyrsta skipti sem embættistaka forseta landsins fór fram 20. janúar. Áður hafði hún alltaf farið fram 4. mars. Forsetakjör í Bandaríkjunum fer alltaf fram fyrsta þriðjudag í nóvembermánuði á fjögurra ára fresti
1957 Vilhjálmur Einarsson kjörinn íþróttamaður ársins 1956 - þetta var í fyrsta skipti sem samtök íþróttafréttamanna völdu íþróttamann ársins. Vilhjálmur vann titilinn sex fyrstu árin sem hann var veittur. Sonur hans, Einar Vilhjálmsson spjótkastari, vann sama titilinn þrisvar sinnum á sínum ferli
1993 Óskarsverðlaunaleikkonan Audrey Hepburn lést úr krabbameini, 63 ára að aldri - hún hlaut óskarinn fyrir leik sinn í Roman Holiday árið 1954 og var ein vinsælasta leikkona sinnar kynslóðar
1996 Yasser Arafat kjörinn fyrsti forseti heimastjórnar Palestínu - hann sat í embætti allt til dauðadags, en hann lést í París 11. nóv. 2004. Eftirmaður hans sem forseti varð Mahmoud Abbas

Snjallyrðið
Stjörnurnar, sem við sjáum
sindra um himininn,
eru gleðitár Guðs, sem hann felldi,
er hann grét í fyrsta sinn.

Honum fannst ekkert af öllu
yndi sér veita né ró
og allt vera hégómi og heimska
á himni, jörð og sjó.

En gleðitár Guðs, sem hann felldi,
er grét hann í fyrsta sinn,
eru stjörnurnar, sem við sjáum
sindra um himininn.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Stjörnurnar)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Formannsslagur milli Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur og Össurar Skarphéðinssonar er hafinn í Samfylkingunni. Ekki er hægt að segja að það komi á óvart að þau berjist um embættið. Það hefur blasað við í tvö ár, eða allt frá því að Ingibjörg fór í misheppnað varaþingmannsframboð og missti yfirburðastöðu sína á vinstrivængnum frá sér eftir klúðurslega framgöngu vegna ákvörðunar um framboð til þings sem leiddi til þess að hún missti trúnað samstarfsmanna sinna í R-listanum og varð að segja af sér embætti borgarstjóra í Reykjavík. 26. ágúst 2003 lýsti Ingibjörg Sólrún yfir framboði sínu til varaformennsku í flokknum og kynnti jafnframt þá ákvörðun sína að stefna að framboði til formennsku á flokksþingi 2005. Í stað þess að leggja þegar til við að ná fullum völdum í flokknum beið hún álengdar, varð varaformaður hans og stefndi að formannsframboði síðar. Össur varð formaður flokksins áfram og hefur ekki sýnt á sér neitt fararsnið þegar kemur að næsta flokksþingi, hann ætlar ekki að víkja af stóli til að tryggja Ingibjörgu forystusess innan hans, umfram það sem varð í alþingiskosningunum 2003.

Allt frá því Ingibjörg varð að velja á milli borgarstjórastóls og þingframboðs í desember 2002, hafa verið á lofti raddir þess efnis að hún yrði formaður Samfylkingarinnar. Eftir að taka fimmta sætið á framboðslista flokksins í RN, varð hún jafnframt forsætisráðherraefni flokksins. Hún var andlit flokksins í allri kosningabaráttunni og stefnan var sett á þrennt; koma ISG á þing, gera Samfylkinguna að stærsta flokk landsins og fella ríkisstjórnina. Ekkert af þessu gekk eftir. Ingibjörg Sólrún var valdalaus eftir kosningar og náði ekki kjöri á þing, var varaþingmaður og óbreyttur borgarfulltrúi. Martröð hvers þess sem vill vera í forystu í landsmálapólitík. Formaður flokksins tók skýrt fram daginn eftir kosningar að hann færi fram til formennsku á ný. Forsætisráðherraefnið var slegið af í beinni sjónvarpsútsendingu og formaður Samfylkingarinnar, bauð formanni Framsóknarflokksins forsætið ef til samstjórnar flokkanna kæmi. Svo fór ekki, stjórnarsamstarfið var áfram við völd og Samfylkingin áhrifalaus í landsmálapólitíkinni. Ekkert að því sem stefnt var að gekk eftir. Segja má að niðurstaða mála eftir kosningar hafi verið Össuri áfall en Ingibjörgu meiriháttar áfall. Staða Össurar var þó sterkari en Ingibjargar sem hefur allt síðan mátt lifa við algjört valdatómarúm.

Staða Ingibjargar eftir kosningarnar var því ekki öfundsverð, afsalaði sér borgarstjóraembætti og hlutverki sameiningartákns þriggja flokka innan R-listans en sat eftir sem óbreyttur borgarfulltrúi og varaþingmaður. Varaformennska flokksins hjálpaði henni frá algjörri pólitísku eyðimerkurgöngu en greinilegt er að Ingibjörg telur það hlutverk ekki ásættanlegt í stöðunni og sækir fram til formennsku. Þetta er barátta um völd og áhrif og ekkert er gefið eftir. Skiljanlegt er að Ingibjörg vilji leggja í þetta núna, svona áður en hún fuðrar endanlega upp pólitískt. Hefur rýrnað svo pólitískt á tæpu ári að með ólíkindum í raun er. Sést bara á allri fjölmiðlaumfjöllun með ISG að staða hennar er allt önnur en var lengi vel, skiljanlega. En hún hefur sjálf spilað svona úr sínum spilum. Hvort þeirra vinni verður óneitanlega merkilegt að fylgjast með, en eflaust verður þetta mikill kattaslagur, bæði eru að berjast fyrir pólitísku lífi sínu á komandi árum. Allt er lagt í sölurnar greinilega. Sést það bara á framkomu öflugs Samfylkingarfólks í fjölmiðlum. Allt verður lagt í þetta, enda eru báðir þessir stjórnmálamenn að berjast fyrir pólitísku lífi sínu.

Þemað fyrir slaginn var kynnt af hálfu stuðningsmanna Ingibjargar fyrst í Kastljósi í gærkvöldi er einn helsti pólitíski málsvari hennar, Kristrún Heimisdóttir lögfræðingur og varaþingmaður, var gestur Kastljóssins. Verður það byggt á því mati að Össur sé ekki leiðtogi og erfitt sé að sjá hann fyrir sér í forsætisráðherrastóli. Össur og hans fólk mun leggja upp með það þema að Össur hafi styrkt flokkinn, byrjað með hann í sögulegu lágmarki og byggt hann upp og engin þörf sé á að skipta um hest í miðri á, engra breytinga sé í raun þörf. Athygli vakti þó einkum í dag fróðleg ummæli Þórunnar Sveinbjarnardóttur að nauðsynlegt sé að vanda öll vinnubrögð innan flokksins og allt innra starf þurfi að bæta. Segir hún nauðsynlegt að skipta um forystu í flokknum. Deilur eru þegar hafnar um ummæli Kristrúnar í Kastljósinu í gær og hefur Björgvin G. Sigurðsson einn helsti pólitíski málsvari Össurar, sagt að ummæli Kristrúnar séu misskilningur eða ekki sanngjarnt að tjá sig með þessum hætti um formanninn og verk hans. Við hefur blasað að þetta uppgjör milli Össurar og Ingibjargar sé vandræðalegt fyrir Samfylkinguna og þá sem þar starfa. Sést það best í því að uppgjörinu er flýtt til að því ljúki sem fyrst. En það er þó fyllilega ljóst að slagurinn verður mjög harkalegur og ljóst að það sem tapar mun draga sig til baka frá forystu flokksins og láta hinu sviðsljósið eftir. Hvort sem mun vinna er ljóst að mikið uppgjör blasir við.

(Segja má að skondið sé að myndin af Össuri er til hægri í uppsetningarkerfi vefsins og af Ingibjörgu til vinstri. Ætli þetta sé ekki lýsandi um frambjóðendurna til formennsku í Samfó, annar horfir til hægri að einhverju leyti en hinn einblínir til vinstri).

Öldungadeildin staðfestir skipan dr. Condi Rice
Second Term - bráðfyndin söngklippa frá JibJab

Frumvarp um rýmri afgreiðslutíma verslana
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra, lagði fram á ríkisstjórnarfundi í gær, frumvarp um breytingu á lögum um helgidagafrið þannig að verslanir sem uppfylla ákveðin skilyrði megi hafa opið framvegis á formlegum hátíðisdögum og helgidögum. Er þar átt við föstudaginn langa, páskadag og hvítasunnudag. Mun undanþágan ná til matvöruverslana með verslunarrými undir 600 fermetrum þar sem a.m.k. tveir þriðju hlutar veltunnar er sala á drykkjarvörum, matvælum og tóbaki. Er frumvarpið flutt eftir starf nefndar skipuð fulltrúum dómsmálaráðuneytisins, Samtaka verslunar og þjónustu og biskupsstofu. Er þetta einkum gert til að jafna aðstöðu verslana og t.d. bensínstöðva sem opnar eru á helgidögum og eru farnar að selja matvöru í þónokkrum mæli. Ber að fagna þessari ákvörðun dómsmálaráðherra. Margir ungir sjálfstæðismenn hafa ljáð máls á því í ræðu og riti að mikilvægt væri að auka frjálsræði neytenda og verslunarrekenda með því að breyta lögum um helgidagafrið eða fella þau úr gildi.

Með frumvarpi dómsmálaráðherra er að nokkru leyti tekið undir þessi sjónarmið. Því ber að fagna. Ég sem ungur sjálfstæðismaður hef lengi verið talsmaður þess að breyta þessum lögum og rýmka mörkin í þessum efnum. Þegar deilt var um opnun 10-11 á hvítasunnu í júní 2003 skrifaði ég þessi orð á þennan vef: "Þessi forræðishyggja að hafa sumar búðir opnar þessa daga en aðrar ekki er algerlega á eftir sinni samtíð. Enda sjá allir að bensínstöðvar mega selja matvörur á hátíðisdögum en stórmarkaðirnir ekki. Annaðhvort er að leyfa þetta alveg eða hafa allt lokað. Svo einfalt er það. Skondið var að sjá forræðishyggjumanninn Ögmund áðan (í viðtali í Kastljósi það kvöld), reyna að bera á móti þessu, og vilja halda áfram á sömu braut í stjórnmennskunni. Eitt sinn kommi, alltaf kommi greinilega. Allavega búðirnar eiga að vera opnar ef fólk vill vinna og kúnnarnir kaupa, svo einfalt er það í mínum huga. Burt með forræðishyggjuna!" Þessi skrif mín í júní 2003 segja allt sem segja þarf, ég er enn sömu skoðunar og ítreka því ánægju mína með þetta frumvarp og það skref í frelsisátt sem það er.

Sjálfstæðisfélögin á Akureyri minnast Valgerðar Hrólfsdóttur

Áhugavert efni
Stríðsmenn hjartans
Gagnsærri og réttlátari yfirvinnureglur
Af skattaæði R-listans - pistill Bolla Thoroddsen
Sjálfstæðismaðurinn - pistill Arnljóts Bjarka Bergssonar
Fjárfesting í heilbrigðismálum - pistill Höskuldar Marselíussonar

Saga dagsins
1903 Þýski togarinn Friederich Albert strandaði á Skeiðarársandi. Áhöfnin komst öll í land en hraktist síðan um sandinn í tvær vikur og 3 menn fórust. Í kjölfarið var byggt skipbrotsmannaskýli á sandinum
1942 Breskir hermenn lentu í hrakningum í fjallgöngu milli Reyðarfjarðar og Eskifjarðar - átta létust
1966 Indira Gandhi kjörin leiðtogi indverska Kongressflokksins og varð því forsætisráðherra Indlands í stað Lal Bahadur Shastri sem látist hafði skömmu áður. Indira var dóttir Jawaharlal Nehru fyrsta forsætisráðherra Indlands. Varð fyrsti kvenforsætisráðherra Indlands, leiddi stjórnmálalíf landsins í tvo áratugi og var forsætisráðherra 1966-1977 og á ný 1980-1984. Indira var myrt 31. október 1984
1983 Stríðsglæpamaðurinn Klaus Barbie handtekinn í Bólivíu og framseldur til Frakklands - hann hafði farið huldu höfði þar undir nafninu Klaus Altmann frá 1955. Lést úr krabbameini í fangelsi í Lyon 1991
1997 Yasser Arafat forseti Palestínu, snýr aftur eftir 30 ára fjarveru til Hebron, er Ísraelar afhentu Palestínumönnum yfirráð yfir Vesturbakkanum, sem samið var um 1993. Arafat lést 11. nóv. 2004

Snjallyrðið
Komið allir Caprisveinar
komið, sláið um mig hring
meðan ég mitt kveðju kvæði
um Catarinu litlu syng.
Látið hlæja og gráta af gleði
gítara og mandólín.
Catarina, Catarina,
Catarina er stúlkan mín.

En nú verð ég að kveðja Capri
og Catarinu litlu í dag.
Horfa mun ég út til eyjar,
einn, um næsta sólarlag.
Grátið með mér gullnu strengir,
gítarar og mandólín.
Ó, Catarina, Catarina,
Catarina, stúlkan mín.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Capri Catarina)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
George Walker Bush forseti Bandaríkjanna, mun sverja embættiseið öðru sinni á fimmtudag. Þessa dagana einkennist öll umræða um stjórnmál í Bandaríkjunum af upphafi seinna kjörtímabils forsetans og vangaveltum stjórnmálaspekúlanta um það hvernig hann muni halda á málum á næstu fjórum árum. Eins og venjulega er þar helst beint sjónum að utanríkis- og varnarmálum, sem verið hafa lykilmálaflokkar fyrra kjörtímabils forsetans og munu vafalaust verða það áfram á seinna tímabilinu. Allt frá því forsetinn tilkynnti fyrir tveim mánuðum að dr. Condoleezza Rice þjóðaröryggisráðgjafi stjórnarinnar og einn af nánustu ráðgjöfum hans í utanríkismálum, myndi verða utanríkisráðherra og taka við embættinu af Colin Powell, hefur verið deilt um hverjar yrðu áherslur hennar í embætti og hvort áherslur utanríkismálanna myndu taka á sig annan blæ en verið hefur. Ekki er hægt að segja að val forsetans á utanríkisráðherra kæmi á óvart. Condi Rice er sérfræðingur í málefnum A-Evrópu, M-Austurlanda og Rússlands. Hún talar rússnesku, frönsku, kínversku, spænsku og ítölsku reiprennandi. Hún er mjög reynd í utanríkismálum og var ráðgjafi George H. W. Bush í forsetatíð hans, 1989-1993, í málefnum Sovétríkjanna og Rússlands og var áberandi í þeim málaflokki sérstaklega við lok kalda stríðsins og mótaði öllum öðrum fremur utanríkisstefnu sonar hans frá því hann tók við embætti árið 2001. Ekki er því vænst mikilla breytinga.

Condi kom í dag fyrir utanríkismálanefnd öldungadeildar Bandaríkjaþings í yfirheyrslu sem er hluti af staðfestingaferlinu sem þarf að eiga sér stað áður en skipan hennar verður formlega staðfest. Þar lýsti hún því yfir að hún muni í embætti á næstu árum leggja mikla áherslu á að nota samninga og samstarf mun meira en verið hefur í samskiptum Bandaríkjastjórnar við umheiminn. Óhætt er að segja að þingmenn demókrata hafi spurt Condi ítarlegra spurninga og verið öflugir í framgöngu sinni. Hún var spurð í þaula um stefnu Bandaríkjastjórnar á alþjóðvettvangi og sérstaklega í Írak, og hvað tæki við í þeim málum eftir að hún tekur við embætti. Er um að ræða fyrri dag yfirheyrslna en talið er að á morgun muni hún fá ítarlegar spurningar um Íraksmálið og þátt sinn í þeim málum á undanförnum árum sem þjóðaröryggisráðgjafi. Eftir stendur að skipan Condi Rice í þessa valdamiklu áhrifastöðu í ríkisstjórn Bandaríkjanna er mjög söguleg. Hún verður fyrsta blökkukonan sem sest í stól utanríkisráðherra Bandaríkjanna og er aðeins önnur konan í sögunni. Madeleine Albright, forveri Colin Powell í embættinu var fyrsta konan sem varð utanríkisráðherra en hún var seinni utanríkisráðherra Clinton-tímans, sat í embætti 1997-2001. Segja má um Condi að hún sé fagmanneskja á sínu sviði. Fróðlegt er að kvenréttindasinnar og svokallaðir jafnréttissinnar hafa þagað þunnu hljóði yfir þessum þáttaskilum í stjórnmálasögunni, sem verða óhjákvæmilega með þessum ráðherraskiptum. Embætti utanríkisráðherra er gríðarlega valda- og áhrifamikið og stendur sem þriðja í valdaröðinni á eftir varaforseta og forseta fulltrúadeildarinnar. Það er því alveg ljóst að enginn getur neitað að um sögulegan atburð í stjórnmálasögu Bandaríkjanna er að ræða, þegar blökkukona tekur við embættinu, hvort sem vinstrimenn þola að heyra á það minnst eður ei.

Anders Fogh Rasmussen forsætisráðherra Danmerkur, tilkynnti í dag að þingkosningar myndu fara fram í landinu þann 8. febrúar nk. og rauf með því þing landsins. Blasað hefur við í nokkrar vikur að forsætisráðherrann myndi boða til kosninga fyrr en nauðsyn krefur í ljósi skoðanakannana sem sýnt hafa fram á að ríkisstjórn frjálslyndra og íhaldsmanna myndi halda velli ef gengið væri til kosninga nú. Kjörtímabil stjórnarinnar lýkur í haust, en mikil umræða hafði átt sér stað um að forsætisráðherrann og hægristjórnin myndi ekki bíða til haustsins. Samkvæmt danskri þinghefð boðar forsætisráðherra til kosninga með a.m.k. þriggja vikna fyrirvara. Kosningar fóru fram í Danmörku síðast haustið 2001. Í þeim kosningum féll vinstristjórn Poul Nyrup Rasmussen en hún var minnihlutastjórn jafnaðarmanna varin vantrausti af minni vinstriflokkum. Þá hafði Nyrup verið forsætisráðherra í rúm 8 ár og vinstrimenn leitt landsstjórnina samfellt þann tíma undir hans forystu eftir 10 ára setu hægristjórnar þar áður. Skömmu eftir kosningarnar hætti Nyrup afskiptum af danskri pólitík og varð þingmaður á Evrópuþinginu.

Allt frá valdamissinum og brotthvarfi Nyrups hafa jafnaðarmenn átt erfitt með að fóta sig að nýju og finna fyrri takt. Mogens Lykketoft sem var fjármálaráðherra í stjórn Nyrups tók við leiðtogahlutverkinu af honum innan flokksins. Hefur honum gengið brösuglega að ná trausti kjósenda og höfða til þeirra og þykir mörgum, m.a. kjósendum flokksins hann vera staðnaður í hlutverki sínu og þreytulegur fulltrúi valdaferils Nyrups og vanta þann kraft og ferskleika sem þarf til að höfða til kjósenda. Jafnaðarmenn hafa á seinustu vikum verið að undirbúa kosningabaráttuna sem blasti við að myndi hefjast innan skamms og hafa í málflutningi sínum lagt mikla áherslu á að skapa þurfi fleiri störf í landinu, einkum fyrir menntafólk, og bæta stórlega þjónustu við barnafjölskyldur, bæði sjúklinga og aldraða. Ekki virðist málflutningur þeirra þó breyta miklu um stöðu mála eða því að staða stjórnarinnar er sterk og bendir flest til þess að hún muni halda völdum með nokkuð afgerandi hætti. Í dag eftir tilkynningu Fogh var kynnt ný skoðanakönnun Gallup sem bendir til þess að ríkisstjórnin auk stuðningsflokka sinna muni fá 92 þingsæti í kosningunum af alls 175 og missi með því tvö sæti. Stjórnarandstaðan myndi hljóta 83 þingmenn. Framundan er snörp kosningabarátta í Danmörku, þriggja vikna slagur um völdin. Verður fróðlegt að sjá hvernig staða mála verði í dönskum stjórnmálum eftir kjördaginn og hverjir muni leiða Dani á næstu árum, hvort stjórnin haldi velli eða muni missa völdin.

Stríðsmenn hjartans - sýning í Listasafninu á Akureyri
Ég fór um helgina í Listasafnið hér á Akureyri á athyglisverða sýningu sem ber yfirskriftina "Stríðsmenn hjartans" sem var formlega opnuð á laugardaginn. Já athyglisverð er hún svo sannarlega. Hún varð til í samstarfi listamannsins Ashkan Sahihi og Hannesar Sigurðssonar safnstjóra. Sýningin ætti að snerta við okkur öllum, skiptir þá engu máli hvort við höfum áhuga á að fylgjast með stefnum og straumum í listalífi almennt eða erum of önnum kafin á stríðsvelli hversdagsins. Orðrétt segir um sýninguna á vef safnsins: "Nú má fara í Listasafnið á Akureyri og láta sig dreyma um að allir reikningar hafi verið greiddir og sandur af seðlum afgangs til að láta sér líða vel því á safninu má einmitt sjá sand af seðlum, 100 milljónir króna í beinhörðum peningum - arfareiðufé - lungamjúku kapítali allra þeirra hluta sem gera skal." Vissulega er kostuleg stemmning í salnum þegar gengið er þar um og skoðuð listin, eða ættum við að segja horfst í augu við alla peningana. Í hátölurunum hljómar söngur tíbeskra munka í sérstakri útfærslu Hilmars Arnar Hilmarssonar tónskálds. Einnig hljómar söngur reggígoðsins Peter Tosh og rokkarans Mick Jagger í laginu: Don't look back. Til að komast inn í sýningarsalina þarf að smeygja sér framhjá þungum stálvegg. Þetta er því allt alveg kostulegt.

Meira segir um sýninguna á vef safnsins. Þar segir: "Augljóst er að svona haugur af peningum getur sjokkerað og vakið athygli. Seðlar í búntum grípa augað í hvaða samhengi sem er. Staflar af seðlum, glás af peningum, böns af monníngum. Orðaforðann þrýtur þegar lýsa á svo grófri sýningu, svo plebbalegri peningadýrkun, en um leið eru seðlarnir ótrúlega aðlaðandi og heillandi - tælandi - lofandi ríkidæmi, meira frelsi og betra lífi. Samt eru verkin á sýningunni afskaplega blátt áfram og sakleysisleg. Þetta eru jú bara seðlar þegar allt kemur til alls, gamalt niðursagað skilningstré. Við haldleikum peninga á hverjum degi og við hugsum um þá allan daginn. Við vitum hvað þarf sirka mikið af þeim til að kaupa pott af mjólk eða næstum hvað sem er. Ef peningar eru núna orðnir að list þá þarf aðeins að ráða í boðskapinn. Orð er svo takmörkuð. Þarf að hafa fleiri orð um það? Nú taka peningarnir til máls, mál málanna." Þessi sýning er alveg mögnuð, hefur mikil áhrif. Hafa peningar annars ekki alltaf áhrif, er þetta ekki bara leikur að okkur, finna á hvaða status við hugsum um peninga. Ég held það svei mér þá. Gott ef það er ekki svo. Allavega þeir sem eiga leið um Akureyri eða eru hér í bænum, ég hvet ykkur til að kíkja í safnið, þefa af peningunum og horfast í augu við þá. Alveg mögnuð tilfinning, vægast sagt!

Áhugavert efni
Skattar að lækka - pistill Sindra Guðjónssonar
Tækifæri í pólitík - pistill Kristins Más Ársælssonar
Umfjöllun um áfengismálin - pistill Vef-Þjóðviljans
Mun tími Jóhönnu koma með póstinum? - pistill á Vef-Þjóðviljanum
Umfjöllun um Schengen-samstarfið - pistill Hjartar J. Guðmundssonar

Saga dagsins
1930 Hótel Borg tók formlega til starfa þegar veitingasalirnir voru opnaðir, en gistihúsið var tekið í notkun í maímánuði. Var þá og er enn í dag eitt af glæsilegustu veitinga- og gistihúsum á landinu
1937 Snjódýpt í Reykjavík mældist 55 sentimetrar sem er það mesta síðan mælingar hófust í borginni.
1963 Hugh Gaitskell leiðtogi breska Verkamannaflokksins, deyr úr hjartasjúkdómi, 56 ára að aldri. Hann var leiðtogi flokksins frá 1955 til æviloka. Eftirmaður hans á leiðtogastóli varð Harold Wilson
1968 Gunnar Tryggvason leigubílstjóri í Reykjavík, skotinn til bana í bifreið sinni. Rannsókn málsins var mjög umfangsmikil en varð aldrei formlega upplýst, einn var grunaður um morðið en sýknaður
1998 Matt Drudge birtir fyrstur allra frétt á vef sínum, Drudge Report, um ástarsamband Bill Clinton forseta Bandaríkjanna, og Monicu Lewinsky lærlings í Hvíta húsinu. Clinton neitaði formlega um tilvist sambandsins á blaðamannafundi í Hvíta húsinu, 26. janúar 1998. Síðar kom í ljós að forsetinn sagði ósatt og viðurkenndi hann það um sumarið eftir að tilvist sambandsins hafði í raun verið staðfest. Leiddi það til þess að þingið ákvað að stefna forsetanum fyrir embættisafglöp, öðrum forsetanum í sögu landsins. Leiddi það þó ekki til afsagnar forsetans sem sat allt til loka tímabilsins

Snjallyrðið
Ástar minnar eldur hreinn,
augnaljósi kveiktur þínu
lifa skal um eilífð einn
óslökkvandi í hjarta mínu.
Páll Ólafsson skáld (1827-1905) (Ástareldur)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Eins og öllum er kunnugt hefur mjög verið deilt á seinustu mánuðum um málefni innrásarinnar í Írak fyrir tveim árum, í mars 2003, og stuðningsyfirlýsingu Íslands við það. Andstæðingum innrásarinnar og stríðsins í Írak hefur gramist mjög að Ísland hafi lýst yfir stuðningi við innrásina og gagnrýnt mjög hvernig um málið var fjallað á Alþingi á sínum tíma. Stuðningsmenn innrásarinnar telja aftur á móti að ekkert hafi verið athugavert við meðferð málsins, rétt hafi verið að ráðast inn í landið og ekki sé hægt að hætta við þann stuðning, enda innrásin löngu liðin og ekki hægt að snúa við gangi sögunnar. Greinilegt er að ólga er innan Framsóknarflokksins um þessi mál, tengjast þau eflaust væntanlegu flokksþingi þess og hræringum varðandi varaformannskjör þar. Fróðlegt var að heyra yfirlýsingar Guðna Ágústssonar landbúnaðarráðherra og varaformanns flokksins, í fjölmiðlum í gær, í Sunnudagsþættinum og viðtali í Fréttablaðinu. Þar sagði hann að ákvörðun um stuðning Íslands við innrásina orki tvímælis. Var ekki hægt að sjá betur en að þessi ummæli Guðna væru óbeint skot á formann flokksins og forsætisráðherrann.

Í dag gaf svo Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, út yfirlýsingu um þessi mál vegna umræðu seinustu daga, einkum ummæla Guðna. Í yfirlýsingunni segir meðal annars að Íraksmálið hafi verið rætt nokkrum sinnum í í utanríkismálanefnd og á Alþingi veturinn 2002 - 2003. Þar segir: "12. mars 2003 felldi meirihluti nefndarinnar að afgreiða úr nefnd tillögu Vinstrihreyfingarinnar - græns framboðs til þingsályktunar um að "ríkisstjórnin beiti sér gegn áformum um innrás í Írak og að Ísland standi utan við hvers kyns hernaðaraðgerðir gegn Írak." Málið var rætt síðar um daginn í þingsal undir dagskrárliðnum Um störf þingsins og sagði þáverandi utanríkisráðherra þá m.a: "Nú liggur fyrir að meiri hluti þingsins útilokar það ekki að valdi verði beitt í þessum málum. ... en það liggur alveg ljóst fyrir af hálfu ríkisstjórnarinnar að það er ekki hægt að ná friði og friðsamlegri lausn varðandi Írak nema að baki liggi alvarleg hótun." Að morgni 18. mars 2003 var ríkisstjórnarfundur og var Íraksmálið fyrsta málið á dagskrá. Sá fundur var undir stjórn utanríkisráðherra vegna forfalla forsætisráðherra. Í kjölfar þess fundar ákváðu þáverandi utanríkisráðherra og forsætisráðherra að styðja aðgerðir undir forystu Bandaríkjamanna og Breta um að afvopna Saddam Hussein og var sendiherra Bandaríkjanna tilkynnt um það." Málið lítur mjög einfalt út. Það hafði verið rætt innan utanríkismálanefndar og afstaða tekin í samræmi við meirihlutavilja þingmanna þess efnis að lýsa yfir stuðningi við innrásina. Það þýðir ekki að breyta gangi sögunnar nú. Afstaða okkar á þeim tíma var með þeim hætti sem þá var. Ég fór ítarlega yfir þetta mál í sunnudagspistli í gær.

Áratugur var í gær liðinn frá snjóflóðinu mannskæða í Súðavík. Mikill harmur var kveðinn yfir öllum landsmönnum að morgni mánudagsins 16. janúar 1995, er þessar náttúruhamfarir riðu yfir. 14 manns létu lífið þar, þar af 8 börn og margir misstu allt sitt og sína nánustu ættingja. Það högg sem Vestfirðingar urðu fyrir á þeim degi og síðar sama ár er snjóflóð féll á Flateyri snertu við allri þjóðinni. Íslendingar stóðu þá eins og jafnan á slíkum stundum saman í órjúfandi heild og mættu því sem að höndum bar með samhug í verki. Þessi kaldi mánudagur í janúarmánuði fyrir áratug gleymist mér aldrei. Mikið áfall var að heyra fyrstu fréttir af þessu snjóflóði þennan morgun og heyra nánari fréttir af gangi mála eftir því sem leið á daginn. Ekki gleymist heldur framganga Vigdísar Finnbogadóttur þáverandi forseta Íslands, og Davíðs Oddssonar þáverandi forsætisráðherra, sem fóru vestur og sýndu aðstandendum samúð sína við minningarathöfn sem haldin var til heiðurs hinum látnu. Samhugur Íslendinga í hörmungum ársins 1995 gleymast ekki okkur sem upplifðum þessa köldu daga og geymast í hjartanu um eilífð.

Um helgina var haldin landssöfnun til styrktar þeim sem misstu allt sitt í náttúruhamförunum í Asíu um jólin. Söfnunin var haldin undir yfirskriftinni: Neyðarhjálp úr norðri. Er óhætt að fullyrða að Íslendingar hafi tekið vel við sér og sýnt samhug í verki eins og svo oft áður er náttúruhamfarir verða. Íslendingar þekkja mátt náttúrunnar eins og hefur sannast af því sem gerðist á Vestfjörðum fyrir áratug. Þá komu margir okkur til hjálpar og lögðu peninga til styrktar þeim sem áttu þá um sárt að binda. Við endurgjöldum þann vinarhug með sama hætti og tökum þátt í að styrkja þá sem misst hafa sitt. Söfnuðust rúmlega 110 milljónir króna til styrktar þessu verkefni, sem er stórglæsilegur árangur. Fór ég í verslunarmiðstöðina Glerártorg á laugardag og fylgdist þar með dagskrá sem haldin var til að styrkja fólkið í Asíu. Þar var verið að safna og gaf ég í söfnunina og ræddi við þau sem þar héldu utan um dagskrá og voru að sinna þessu verkefni hér. Hitti ég marga aðra sem þarna voru komnir og var stemmningin þarna notaleg og gekk vel þarna eins og annarsstaðar á landinu við þessa söfnun. Áður en Neyðarhjálp úr norðri hófst formlega höfðu Íslendingar þegar lagt 250 milljónir alls til söfnunarinnar. Einnig höfðu tæplega 20 milljónir safnast til viðbótar frá einstaklingum og fyrirtækjum. Um er því að ræða mjög öflugt átak okkar allra Íslendinga og mikilsvert framlag sem vonandi nýtist vel til styrktar þeim sem misst hafa sitt og þar sem byggja verður upp eftir hamfarirnar.

Golden Globe 2005
Golden Globe, kvikmynda- og sjónvarpsverðlaunin voru afhent í Los Angeles sl. nótt í 62. skiptið. Sigurvegari kvöldsins var kvikmyndin The Aviator, er fjallar um ævi Howard Hughes. Var tilnefnd til sex verðlauna en hlaut þrenn. Var valin besta dramatíska kvikmynd ársins og hlaut Leonardo DiCaprio verðlaun fyrir leik í aðalhlutverki og Howard Shore fyrir tónlistina. Kvikmyndin Sideways var valin besta gaman/söngvamynd ársins og hlaut einnig verðlaun fyrir besta handrit ársins. DiCaprio var eins og fyrr segir valinn besti leikarinn í dramatískri mynd fyrir leik sinn í The Aviator. Hilary Swank hlaut verðlaunin sem leikkona í dramatískri kvikmynd fyrir leik sinn í Million Dollar Baby. Jamie Foxx var valinn besti leikarinn í gaman/söngvamynd fyrir magnaðan leik sinn í Ray, en hann fer þar á kostum í hlutverki söngvarans Ray Charles og að margra mati hreinlega verður söngvarinn einstaki að öllu leyti, sannkallaður leiksigur. Annette Bening hlaut verðlaunin sem besta leikkonan í gaman/söngvamynd fyrir leik sinn í Being Julia. Fer Annette á kostum í myndinni og er þegar talið líklegast að hún muni hljóta óskarinn fyrir leik sinn.

Gamla brýnið Clint Eastwood var valinn leikstjóri ársins fyrir kvikmynd sína, Million Dollar Baby. Að margra mati er þetta besta kvikmynd Eastwood, en hann fer einnig á kostum í hlutverki í myndinni en hann leikur þar boxþjálfarann Frankie Dunn. Clive Owen var valinn leikari í aukahlutverki fyrir leik sinn í Closer, og Natalie Portman var valin leikkona í aukahlutverki, einnig fyrir leik sinn í Closer. The Life and Death of Peter Sellers var valin besta sjónvarpsmynd ársins og aðalleikari myndarinnar, Geoffrey Rush var valinn besti leikarinn í sjónvarpsmynd. Glenn Close var valin besta leikkonan í sjónvarpsmynd fyrir leik sinn í The Lion in Winter. Desperate Housewives var valin besta gamanþáttaröðin í sjónvarpi og aðalleikkona þáttanna, Teri Hatcher var valin besta leikkonan í gamanþætti. Jason Bateman var valinn besti leikarinn í gamanþætti. Nip/Tuck var valinn besti dramatíski þátturinn í sjónvarpi. Ian McShane var valinn besti leikarinn í dramaþætti fyrir leik sinn í Deadwood og Mariska Hargitay besta leikkonan fyrir Law and Order: Special Victims Unit. Spænska kvikmyndin Mar adentro var valin besta erlenda mynd ársins. Leikarinn Robin Williams hlaut Cesil B. DeMille heiðursverðlaunin fyrir æviframlag sitt til kvikmynda. Kvikmyndahluti Golden Globe gefur oft vísbendingar um Óskarsverðlaunin sem afhent eru í lok febrúar, en tilnefningar til verðlaunanna verða formlega kynntar í næstu viku.

Áhugavert efni
Hvernig á að ráðstafa söluvirði Símans?
Furstinn í fílabeinsturninum - pistill Elínar Gränz
Minnkum skriffinnskuna - pistill á Vef-Þjóðviljanum
Þögul kistulagning - pistill Þorbjargar Helgu Vigfúsdóttur
Ábyrgðarleysi R-listans - pistill Magnúsar Þórs Gylfasonar

Saga dagsins
1850 Pereatið - skólasveinar í Lærða skólanum gera hróp að Sveinbirni Egilssyni rektor skólans. Þeir hrópuðu 'Pereat' (niður með hann). Nemendurnir voru að mótmæla skylduaðild að bindindisfélagi
1914 Eimskipafélag Íslands hf. stofnað í Iðnaðarmannahúsinu í Reykjavík - varð eitt af öflugustu fyrirtækjum landsins og oft nefnt óskabarn þjóðarinnar. Fyrsti stjórnarformaður var Sveinn Björnsson
1991 Persaflóastríðið hefst - George H. W. Bush forseti Bandaríkjanna, fyrirskipar hermönnum að ráðast á Írak. Hann ávarpaði bandarísku þjóðina, tveim tímum eftir upphaf átakanna. Takmarkið var að frelsa Kuwait undan Írökum, en þeir höfðu hertekið landið í ágústmánuði 1990. Stríðinu lauk með fullum sigri Bandamanna 27. febrúar. Einræðisstjórn Saddam Hussein í Írak féll svo loks í apríl 2003
1991 Sautjánda Heklugosið á sögulegum tíma hófst - gosið þótti mjög öflugt og stóð það í 53 daga
1991 Ólafur V Noregskonungur, lést, 87 ára að aldri. Ólafur var konungur frá 1957 allt til dauðadags

Snjallyrðið
Gagntekinn, hrifinn, utan við mig enn
af æsku þinnar fyrstu munarkossum
ég finn í hjarta ást og ótta senn
slá undarlega saman heitum blossum.

Þú ert svo björt, svo ung og blíð og góð,
önd þín er gljúp, sem mjúk er höndin ljúfa.
En ég á dökkt og órótt ólgublóð,
og ungur sló ég sigg á mína hnúa.

Það stingur mig í hjartað eins og ör:
Felst, ef til vill, í bylgjum sálar minnar
eitthvað, sem kynni að setja fingraför
á fagurhreinan spegil sálar þinnar?
Hannes Hafstein skáld og ráðherra (1861-1922) (Ást og ótti)

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Að þessu sinni fjalla ég um fjalla ég um undarlega umræðu sem fram fer nú um Íraksmálið í ljósi kostulegrar skoðanakönnunar Gallups, fer ég yfir málið og kem með skoðanir mínar á því öllu. Framundan eru kosningar í Írak sem ber að fagna, ég vona að allir geti orðið sammála um það í málinu, í þeirri merkilegu umræðu sem uppi er. Það er mikilvægasti áfanginn við innrásina og það sem gert var fyrir tveim árum að lýðræði verður endurreist í Írak. Fólk getur gengið að kjörborðinu, kosið og látið í því ljósi uppi skoðanir sínar og valið um frambjóðendur, valið um flokka, valið um það hverjir stjórni landinu. Þetta eru auðvitað þáttaskil og markar endalok einræðis í landinu. Fólki er frjálst að hafa skoðanir, tjá sig, frjálst að mótmæla og vera ósammála ráðandi öflum. Slíkt var ekki áberandi á valdadögum Saddams nema viðkomandi aðilar vildu eiga á hættu fangelsi eða dauða. Enda er ansi ólíklegt að til kosninga hefði verið boðað hefði einræðisherrann Saddam ríkt þar enn.

Þau sögulegu þáttaskil áttu sér stað í vikunni að Norðurljós, eitt umdeildasta fjölmiðlaveldi seinni tíma í fjölmiðlasögu landsins voru sett í það ferli að fuðra upp. Eftir í Norðurljósum stóðu eftir í öllu sínu veldi skattaskuldir Jóns Ólafssonar og aðrar skuldir frá fyrri tíð. Segja má því að dauðadómur Norðurljósa hafi verið staðfestur. Ný stjórn og framkvæmdastjóri voru kynnt til sögunnar í Norðurljósum á þessum fundi: aðilar sem voru ráðnir til að ganga frá fyrirtækinu endanlega og lausum endum þess. Sannkallaðir útfararstjórar þessa sögufræga fyrirtækis sem féll í valinn án þess að fjölmiðlalögin kæmu til sögunnar. Tilkynnt var svo á föstudag að raunverulegu eignir Norðurljósa sem tilheyra Og Vodafone myndu sameinast í nýju fyrirtæki, sem hlaut hið stórmerkilega nafn: 365 - ljósvakamiðlar og 365 - prentmiðlar. Eflaust mun þetta heiti fara í sögubækurnar síðar meir sem eitt stórmerkilegasta heiti á fjölmiðlafyrirtæki í heiminum. R-listinn er að verða jafn friðvænlegur innbyrðis og villta vestrið þegar það var upp á sitt besta, í lok pistilsins fer ég yfir stöðu mála þar og innbyrðis væringar innan og á milli flokkanna.

Saga dagsins
1947 Talsímasamband við Bandaríkin opnað - fyrsta samtalið var milli Emils Jónssonar og Thors Thors
1960 Selma Jónsdóttir listfræðingur, varði doktorsritgerð við Háskóla Íslands, fyrst íslenskra kvenna
1979 Mohammad Reza Pahlavi Íranskeisari, flýði heimaland sitt. Hann hafði setið á valdastóli allt frá árinu 1941 er herir Breta og Sovétmanna hertóku Íran og neyddu föður hans, þáverandi keisara, til þess að segja af sér. Andstaða sjía-múslima fór mjög vaxandi því hann reyndi að færa landið til vestrænna hátta og gilda. Keisarinn var talinn lifa í óhófsmunaði sem var vatn á myllu leiðtoganna. Einn helsti trúarleiðtoginn, Ayatollah Khomeini, var hrakinn í útlegð árið 1964. Hann flúði til Frakklands og stjórnaði andstöðu gegn keisaranum þaðan. Óánægja með keisarann jókst sífellt og lauk því með uppreisn almennings og hann flúði land. Skömmu síðar sneri Khomeini heim úr 15 ára útlegð og tók völdin þar og ríkti til dauðadags 1989. Landið varð íslamskt lýðveldi. Keisarinn lést 1980
1995 Snjóflóð féll í Súðavík - 14 manns fórust, þar af 8 börn, en 12 manns var bjargað úr snjónum.
12 ára strákur, Tomasz Lupinski, fannst lifandi tæpum sólarhring eftir snjóflóðið. Miðhluti þorpsins sópaðist algjörlega í burtu í flóðinu sem féll snemma morguns, en aðeins nokkrum klukkustundum áður hafði hluti byggðarinnar verið rýmdur vegna snjóflóðahættu. Mannskæðasta snjóflóð hérlendis allt frá árinu 1919 til þess. Leiddi þetta til þess að byggðin var færð og endurskipulögð að mestu
2004 Karl Bjarni Guðmundsson sjóari frá Grindavík, kjörinn fyrsta poppstjarnan í Idol-stjörnuleit

Snjallyrðið
Þig, sem í fjarlægð fjöllin bak við dvelur
og fagrar vonir tengdir líf mitt við.
Minn hugur þráir, hjartað ákaft saknar,
er horfnum stundum, ljúfum dvel ég hjá.
Heyrirðu ei, hvern hjartað kallar á,
heyrirðu storminn kveðju mína ber?
Þú fagra minning eftir skildir eina
sem aldrei gleymi, meðan lífs ég er.
Valdimar Hólm Hallstað skáld (Í fjarlægð)

Engin fyrirsögn

Íslendingur - grein SFS um bæjarmálin
Íslendingur, blað sjálfstæðisfélaganna hér á Akureyri, kom út á miðvikudag. Þar eru ítarlegar greinar, fréttir um bæjarmálin og ýmislegur fróðleikur úr bæjarlífinu. Í ítarlegri grein eftir mig og birtist í blaðinu fjalla ég um atvinnu- og byggðamál og það sem hæst ber að mínu mati sem verkefni fyrir þetta ár. Þar segir t.d. "Vöxtur og uppgangur hefur verið mikill á Akureyri á undanförnum árum. Staða bæjarins hefur styrkst mjög á þessum tíma. Að okkar mati í Verði er mikilvægast að standa vörð um öflugt atvinnulíf í bænum, kraftmikla menntun og treysta undirstöður bæjarins sem öflugs samfélags sem gott er að búa í. Við teljum rétt að huga að því að styrkja Eyjafjörð sem heild og teljum því mikilvægt að huga að því að fjörðurinn verði eitt og kraftmikið sveitarfélag í fyllingu tímans. Hér á Akureyri eru öll lífsins gæði, hér er gott að búa og samfélagið okkar er öflugt og traust.

Við njótum hér allrar þeirrar þjónustu sem nauðsynleg er og öll erum við sammála um það markmið að hann verði öflugur og kraftmikill sem stærsti þéttbýlisstaðurinn á landsbyggðinni. Það að halda vel utan um bæinn okkar og styrkja enn frekar á alltaf að vera markmið okkar og eftir því skal ávallt unnið. Það er og verður alltaf okkar helsta verkefni. Það er grunnurinn auðvitað að skapa atvinnulífinu aðstæður til vaxtar. Forgangsmál að okkar mati eru góðir skólar, hagstætt orkuverð, góðar samgöngur, öflug þjónusta á sviði fjarskipta- og gagnaflutninga, nútímalegt stjórnkerfi og nægt framboð lóða. Mikilvægt er að vekja athygli á Akureyri sem álitlegum stað til búsetu og fyrirtækjarekstrar, standa vörð um hin öflugu sjávarútvegsfyrirtæki okkar og skilyrði þeirra til áframhaldandi vaxtar. Nauðsynlegt er að leita að tækifærum til uppbyggingar af nýjum hugmyndum að öflugu atvinnulífi í Eyjafirði almennt og er þá rétt að líta til uppbyggingar stóriðju hér á Eyjafjarðarsvæðinu. Eftir stendur þó sem grunnpunktur málsins að mikilvægt er að stóriðja rísi á Norðurlandi, það er nauðsynlegt að fá þennan kost hingað í fjórðunginn. Það er mikilvægt nú að sveitarstjórnarmenn sameinist kröftugri en nokkru sinni fyrr í því að sameinast um grunnáherslu málsins: að tryggja að stóriðja rísi hér."

Neyðarhjálp úr norðri - landssöfnun vegna hamfaranna í Asíu

Valgerður Hrólfsdóttir (1945-2001)
Valgerður Hrólfsdóttir fyrrum bæjarfulltrúi og fyrsti stjórnarformaður Norðurorku, hefði orðið sextug í dag. Við hæfi er að minnast þessarar kraftmiklu kjarnakonu, sem svo lengi var í forystusveit okkar sjálfstæðismanna á Akureyri, á þessum degi. Valgerður fæddist í Reykjavík 15. janúar 1945. Hún var kennari að mennt og starfaði við kennslu og fræðslumál lengst af, meðal annars í Árbæjarskóla í Reykjavík, Lundarskóla á Akureyri og á Fræðsluskrifstofu Norðurlandsumdæmis eystra. Hún starfaði síðustu æviár sín sem forstöðumaður Norrænu upplýsingaskrifstofunnar á Akureyri. Þátttaka Valgerðar í sveitarstjórnarmálum hófst árið 1987, og sat hún í ýmsum nefndum og ráðum fyrir Sjálfstæðisflokkinn frá þeim tíma allt til dánardags. Hún sat m.a. í félagsmálaráði, stjórn Tónlistarskólans, menningarmálanefnd, hafnarstjórn, í stjórn Eyþings, Leikhúsráði, skólanefnd, héraðsnefnd Eyjafjarðar og héraðsráði, stjórnum Minjasafnsins og Listasafnsins.

Valgerður Hrólfsdóttir tók sæti í bæjarstjórn árið 1996 og sat ennfremur í bæjarráði og varð fyrsti stjórnarformaður Norðurorku. Valgerður gegndi til fjölda ára ýmsum trúnaðarstörfum fyrir sjálfstæðisfélögin á Akureyri. Valgerður vann öll sín störf af trúmennsku og dugnaði og hennar þægilega viðmót og hæfileikar til að vinna með öðrum nutu sín vel á vettvangi sveitarstjórnarmála. Ég kynntist Völlu persónulega fyrst sumarið 1996 þegar ég vann að framboði Péturs Kr. Hafsteins, en hún studdi framboðið af krafti. Kynntist ég þar fljótlega öflugri og réttsýnni konu sem lagði sig ávallt að fullu fram við að vinna heilsteypt að málum. Valla var glaðleg og hress kona sem lífgaði upp á sitt nánasta umhverfi. Valgerði auðnaðist því miður ekki að sitja í bæjarstjórn lengi, hún sat þar einungis í fimm ár. Á þeim tíma sást þó vel kraftur hennar og styrkur í öllum verkum. Valgerður lést eftir erfið veikindi, 21. júní 2001. Þá þurfti Sjálfstæðisflokkurinn á Akureyri að sjá á eftir þessari kjarnakonu langt um aldur fram. Á þessum degi er við hæfi að við sjálfstæðismenn á Akureyri minnumst öflugrar konu sem setti mikinn svip á starfið innan flokksins og var farsæl í öllum sínum verkum. Blessuð sé minning hennar.

Saga dagsins
1970 Moammar al Gaddafi verður leiðtogi Líbýu - Gaddafi hefur ríkt þar síðan við fullt einræði
1973 Richard Nixon forseti Bandaríkjanna, fyrirskipar vopnahlé í Víetnamsstríðinu - því lauk 1975
1983 Bandalag jafnaðarmanna var stofnað að frumkvæði Vilmundar Gylfasonar fyrrum ráðherra og þingmanns Alþýðuflokksins, en hann hafði sagt sig úr flokknum í nóvember 1982. Flokkurinn hlaut fjóra menn kjörna í alþingiskosningum í apríl sama ár. Vilmundur lést í júní 1983 og við andlát hans varð flokkurinn í raun forystulaus og forystulega lamaður. Hann sameinaðist Alþýðuflokknum 1986
1991 Stöð 2 hefur beinar útsendingar frá bandarísku stöðinni CNN vegna átakanna við Persaflóa
1994 Minnihlutaflokkarnir í borgarstjórn Reykjavíkur ákveða að bjóða fram sameiginlega undir nafni Reykjavíkurlistans í kosningum í maí 1994 - R-listinn sigraði í kosningunum og hefur ríkt alla tíð síðan

Snjallyrðið
Ég beið þín lengi lengi
mín liljan fríð,
stillti mína strengi
gegn stormum og hríð.
Ég beið þín undir björkunum
í Bláskógarhlíð.

Ég leiddi þig í lundinn
mín liljan fríð.
Sól skein á sundin
um sumarlanga tíð.
Og blærinn söng í björkunum
í Bláskógarhlíð.

Leggur loga bjarta
mín liljan fríð
frá hjarta til hjarta,
um himinhvelin víð.
Og blítt er undir björkunum
í Bláskógarhlíð.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Ég leiddi þig í lundinn)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Héraðsdómur Reykjavíkur felldi á miðvikudag úr gildi úrskurð Skipulagsstofnunar þess efnis að mat á umhverfisáhrifum, sem gert var fyrir álver sem Norsk Hydro hugðist reisa, gilti fyrir væntanlegt álver Alcoa í Reyðarfirði. Að óbreyttu þarf því að meta umhverfisáhrif álversins að nýju. Stjórnvöld og Fjarðaál hafa ákveðið að áfrýja úrskurði héraðsdóms til hæstaréttar, en eins og nærri mun geta mun nýtt umhverfismat á staðnum tefja málið mjög og er vart viðunandi. Er ekki hægt annað en að tjá undrun sína með þessa niðurstöðu héraðsdóms sem Alcoa er að byggja á Reyðarfirði. Í kjölfar þessa sagði Hjörleifur Guttormsson fyrrum ráðherra og þingmaður, sem kærði málið á forsendum þess að mengunarvarnir nýja álversins væru með allt öðrum hætti en fyrirhugað hefði verið, að öll leyfi fyrir álverinu og tengdum framkvæmdum séu úr gildi og gera þurfi nýtt umhverfismat. Með ólíkindum er að heyra málatilbúnað Hjörleifs og stórundarlegt að hann vinni þetta mál á þessum forsendum sem hann lagði upp með. Það þarf því varla að undrast að áfrýjað verði.

Upphaflega stóð til að reisa 420.000 tonna álver og rafskautaverksmiðju í Reyðarfirði og höfðu umhverfisáhrif þess verið metin og stjórnvöld lagt blessun sína yfir framkvæmdina. Þegar Alcoa tók við af Norsk Hydro var hinsvegar fallið frá áformum um rafskautaverksmiðju og ákveðið að byggja minna álver, eða 320.000 tonna. Skipulagsstofnun taldi að þetta kallaði ekki á nýtt mat á umhverfisáhrifum og staðfesti þáverandi umhverfisráðherra þá niðurstöðu í apríl 2003. Eins og fyrr segir telur Austfirðingurinn Hjörleifur fyrri ákvarðanir nú marklausar eftir þennan dóm og því megi vinna við byggingu álversins í raun ekki halda áfram. Er það auðvitað fjarstæða. Sérfræðingur í umhverfisrétti við lagadeild Háskóla Íslands hefur nú komið í fjölmiðla og sagt að auðvitað muni framkvæmda- og starfsleyfi áfram halda sínu gildi. Dómurinn getur ekki haft ráðandi áhrif á framkvæmdirnar jafnvel þótt svo illa færi að hæstiréttur myndi staðfesta hann, enda eru engin ákvæði í lögum um mat á umhverfisáhrifum sem beiti viðurlögum þótt umhverfismat sé ekki fyrir hendi. Ég hef alla tíð verið stuðningsmaður þess að álver rísi við Reyðarfjörð og að Kárahnjúkavirkjun verði að veruleika. Er enginn vafi á því að virkjun á Austurlandi og virkjun í Reyðarfirði er kraftmikil byggðaframkvæmd sem mun styrkja stöðu mála í kjördæminu til framtíðar. Fór ég vel yfir sögu málsins og skoðanir mínar á álverinu og virkjuninni í ítarlegum pistli á heimasíðu minni í nóvember 2004, sem ég hvet fólk til að lesa ef það vill fara yfir málið.

Eins og vel hefur komið fram í fréttum seinustu vikurnar eru mikil átök og deilur milli útvarpsmanna sem störfuðu lengi vel á Útvarpi Sögu og forystumanna stöðvarinnar nú. Arnþrúður Karlsdóttir útvarpsstjóri á Sögu, hefur nú kært þrjá fyrrum samstarfsmenn sína á stöðinni, þá Ingva Hrafn Jónsson, Hallgrím Thorsteinsson og Sigurð G. Tómasson, til efnahagsbrotadeildar ríkislögreglustjórans fyrir meint brot á lögum um einkahlutafélög. Er það mat Arnþrúðar að þeir hafi haldið ólöglegan stjórnarfund þar sem hún var svipt prókúru fyrir útvarpsstöðina. Kæran fjallar einnig um meintan ásetning þeirra að stöðva rekstur Útvarps Sögu og þvinga hana með þeim hætti til að selja Frétt ehf. eignarhluta hennar í félaginu. Er þetta margflókið og undarlegt mál og hafa málsaðilar háð orrustu sín á milli seinustu daga í fjölmiðlum. Lætur Arnþrúður til skarar skríða nú, enda blasir við að Íslenska útvarpsfélagið ætli með fulltyngi fyrrum samstarfsmanna hennar að láta til skarar skríða gegn henni og Sögu með því að stofna nýja talmálsstöð. Málið tók þó merkilega stefnu í dægurmálaspjallþættinum Íslandi í dag í gærkvöldi. Þar voru mætt Arnþrúður og Hallgrímur að ræða þessi mál.

Þar var upplýst hið stórmerkilega að Baugur lánaði Arnþrúði 5 milljónir króna á síðasta ári til þess að hún gæti keypt Ingva Hrafn út úr stöðinni. Þá sagði Hallgrímur að þetta lán hafi verið til útvarpsstöðvarinnar til að stuðla að samstarfi Norðurljósa og Sögu. Eftir allt fjölmiðlafár um fjölmiðlafrumvarpið í fyrra, er það óneitanlega alveg stórmerkilegt að Baugur ákvað að kaupa sér jákvæða umfjöllun hjá Sögu og með þessu hafi allir þar í raun verið til sölu. Merkilegt er líka að auki að í miðri heitustu umræðunni um fjölmiðlalögin í fyrrasumar að til komi svo þetta lán til Arnþrúðar til að losa sig við Ingva Hrafn og með því að reyna að kaupa stöðina aftur til baka. Jóhannes Jónsson kaupmaður í Bónus, var sjálfur nafngreindur í þættinum sem sá sem stóð í þessu öllu og var í viðræðum um málefni Sögu við Arnþrúði og aðra eigendur stöðvarinnar. Í miðjum hita fjölmiðlamálsins eru semsagt Sigurður G. (stuðningsmaður forsetans), Jóhannes og Gunnar Smári að plottast um að kaupa upp eina af fáum stöðvum sem ekki voru í þeirra eigu. Alveg kostulegt, svo ekki sé meira sagt og hefði ef upp hefði komist þá haft áhrif á ferli málsins, hiklaust. En eftir stendur að Arnþrúður fékk persónulegt lán hjá einum af ríkustu mönnum landsins, sem hann veitti til að reyna að sölsa undir sig stöðina en tókst ekki. Vandséð er hvernig félagarnir þrír af gömlu Sögu ætli nú að ná til baka trúverðugleikanum og hefja trúverðuga þjóðmálaumræðu undir merkjum Baugs-gríssins.

Stjórnmálafundur á Húsavík
Fundaröð þingmanna og ráðherra Sjálfstæðisflokksins: Með hækkandi sól, hélt áfram í Norðausturkjördæmi á miðvikudagskvöld með fundi á veitingastaðnum Sölku á Húsavík. Á fundinum voru sérstakir gestir okkar, þeir Sturla Böðvarsson samgönguráðherra, og Sigurður Kári Kristjánsson alþingismaður. Fór ég með þeim og fleiri góðu fólki héðan frá Akureyri síðdegis á miðvikudaginn til að sitja fundinn. Var kuldaveður stóran hluta leiðarinnar austur, skafrenningur og leiðindaveður í Víkurskarðinu og í Köldukinn var þæfingur og var leiðindaskafrenningur þegar nálgaðist Húsavík. En það gekk vel að komast þrátt fyrir íslenskt kuldaveður í janúarmánuði og var mjög ánægjulegt að hitta flokksfélaga í Þingeyjarsýslu við þetta tækifæri. Áður en formlegur fundur hófst fengum við okkur að borða saman og ræddum málin.

Kynnti Friðfinnur Hermannsson bæjarfulltrúi, okkur gestunum stöðu bæjarins og setti okkur vel inn í stöðu mála þar og hver helstu málefni í bæjarmálunum séu. Hófst fundurinn formlega kl. 20:00. Fundarstjóri var Arnbjörg Sveinsdóttir alþingismaður. Flutti Sturla ítarlega framsögu í byrjun fundar og fór yfir stöðu mála á valdaferli Sjálfstæðisflokksins, seinustu 14 árin og vék sérstaklega að stöðu efnahagsmála við upphaf valdatímans og það sem blasir við nú og fór í lok framsögunnar ítarlega yfir samgöngumálin, sem er hans málefni í pólitík almennt. Var framsaga Sturlu góð og umfangsmikil og gagnlegt að hlusta á hana. Að þessu loknu tók Siggi Kári til máls og kynnti skattalækkanirnar og ákvarðanir ríkisstjórnarinnar í þeim efnum með ítarlegum hætti. Kom hann með mörg athyglisverð dæmi og fór yfir þessi mál mjög vel. Að því loknu voru málin rædd og fundarmenn komu með spurningar til Sturlu, Öbbu og Sigga Kára. Greinilegt var á fundinum að málefni stóriðju, samgöngu- og atvinnumál voru aðalmálin á Húsavík og það sem helst brann á fólki. Var þetta ánægjulegt kvöld og gaman að sækja flokksfélaga heim og ræða málin við þá.

Saga dagsins
1814 Danmörk lætur Noreg af hendi til Svíþjóðar með Kílarfriðargerðinni - konungdæmi var svo loks endurreist í Noregi árið 1905 með valdatöku Hákonar konungs, og færðust þá völdin aftur þangað
1918 Læknafélag Íslands formlega stofnað - tilgangurinn einkum sá að efla hag læknastéttarinnar
1972 Friðrik IX Danakonungur, deyr, 72 ára að aldri. Margrét Þórhildur prinsessa, verður drottning Danmerkur. Hún var fyrsta drottning Dana frá 1412 og ennfremur fyrsti þjóðhöfðingi Dana frá 1513, sem ekki ber nafnið Friðrik eða Kristján, sem hefur gengið lið af lið. Margrét hefur ríkt síðan þá
1976 Ólafur Jóhann Sigurðsson skáld, hlýtur bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs, fyrstur Íslendinga
1990 Simpson-fjölskyldan hefur göngu sína á Fox-sjónvarpsstöðinni - áður höfðu verið sýndir nokkrir kynningarþættir sem hittu alveg beint í mark. Þátturinn, sem varð mjög vinsæll, er enn á dagskrá

Snjallyrðið
Yfir hvítum ísabreiðum,
yfir gömlum, frosnum leiðum
flýgur hann og flýgur hann.

Villtur fugl, sem enginn ann
og aldrei sína gleði fann.
Um loftið, blandið bölvi og seiðum,
brýst hann einn og flugið knýr,
útlægur frá himni heiðum,
hræðist menn og dýr.

Bannfærð sál,
sem böl sitt flýr.
Örvænting að brjósti og baki,
bæn í hverju vængjataki.
Vetur, vetur, veðragnýr,
og jörðin kaldur klaki.

Flugið lamast. Fuglinn hnígur,
flýgur upp með sáru kvaki,
og dauðadansinn stígur.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Villti fuglinn)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
George W. Bush forseti Bandaríkjanna, mun sverja embættiseið sinn fyrir næsta kjörtímabil, fimmtudaginn 20. janúar nk. Báðar deildir bandaríska þingsins staðfestu formlega kjör hans í embætti 6. janúar sl. Áður hafði bandaríska kjörmannasamkundan staðfest úrslit forsetakosninganna 13. desember sl. á fundi í þinghúsinu. Í fyrsta skipti í 170 ár varð að fresta fundi beggja deilda og bíða eftir formlegri staðfestingu á atkvæðum kjörmanna Ohio og staðfestingu innanríkisráðherra fylkisins til að geta endanlega staðfest úrslitin í þinginu. Véfengdu Barbara Boxer öldungadeildarþingmaður, og nokkrir fulltrúadeildarþingmenn Ohio-fylkis úrslitin í Ohio. Eftir fjögurra klukkutíma töf og lagaflækjur innan þingnefnda til að fá samþykki stofnana fylkisins í gegn hófst fundur á ný í deildunum og þingdeildirnar samþykktu þá endanlega úrslitin í Ohio. Með því lauk formlega harkalegum deilum vegna úrslita kosninganna í Ohio, 2. nóvember sl. Áður höfðu nokkrir frambjóðendur sem hlutu innan við prósent í fylkinu kært úrslit kosninganna og krafist endurtalningar í fylkinu, studdu demókratar þá kröfu en tóku ekki beint þátt í henni.

Endurtalning staðfesti öruggan sigur forsetans í fylkinu og í kosningunum. Hæstiréttur fylkisins hafnaði í gær svo endanlega þeim málaleitunum andstæðinga forsetans að hefja endurtalningu öðru sinni og hafna þeim úrskurði sem felldur var af innanríkisráðherra Ohio, þann 6. janúar sl. vegna staðfestingar þingsins. Með því varð endanlega ljóst að deilumálum vegna kosninganna væri lokið og að embættistakan færi fram eins og venjulega, 20. janúar nk. Með þessu fær Bush þá 20 kjörmenn sem fylkið ræður yfir og vinnur því forsetaembættið, enda var þetta eina fylkið sem deilur stóðu um. Úrslitin voru því með þeim hætti sem blasti við að kosningum loknum, Bush hlaut 286 kjörmenn en Kerry 252. Sigur forsetans í kosningunum, bæði á landsvísu og í kjörmannasamkundunni er staðreynd og hefur því endanlega verið staðfestur af til þess bærum aðilum. Ráðherraefni forsetans fyrir næsta kjörtímabil koma nú einn af öðrum fram fyrir þingið í staðfestingarferli fyrir skipan þeirra. Af 15 ráðherrum Bush láta 9 þeirra af störfum er seinna kjörtímabilið hefst. Skipað hefur verið í allar stöður með formlegum hætti, en enginn þeirra hefur hlotið endanlega staðfestingu og blasir við að ekki muni þeir allir hafa hlotið staðfestingu fyrir 20. janúar. Bush forseti, skipaði seinasta ráðherraefnið formlega í gær er hann tilkynnti að dómarinn Michael Chertoff yrði heimavarnarráðherra, embættið sem áður var ætlað Bernard Kerik. Er þetta mesta uppstokkun í ríkisstjórn Bandaríkjanna frá endurkjöri Richard Nixon 1972, en 9 ráðherra hans hættu þá eins og nú.

Mikið hefur snjóað, hér á Akureyri og í Eyjafirði undanfarnar vikur. Eins og kom fram hér í gær fór ég á mánudag á fundi okkar sjálfstæðismanna út á Dalvík og Ólafsfirði. Hefur snjóað mjög út með firði og var alveg merkilegt að sjá allan þann snjó sem hafði safnast saman þar og mokaður hafði verið í hauga sem voru víðsvegar um bæina. Segja má að annað eins hafi ekki sést í tæp 10 ár þarna út með firði og langt er síðan svipað magn af snjó hefur verið hér í bænum. Eins og nærri má geta hlýst mikill kostnaður af snjómokstri þessa dagana hér í bænum og út með firði vegna fannfergisins. Eins og fram kom í fréttum útvarps í dag er langt síðan annað eins magn hefur fallið af snjó hér eins og nú.

Segja má að stanslaust sé unnið að snjókmokstri hér, tugir menn að störfum og mokað fyrir meira en milljón krónur á dag, til að halda götum hér greiðum. Eins og fram kom í fréttinni hafa kröfur um mokstur aukist, bílum fjölgi á Akureyri og byggðin þéttist. Byrjað er að moka klukkan fjögur á morgnana hér í Þórunnarstrætinu og götur þar jafnan fyrst ruddar, enda er gatan ein þeirra sem í raun má aldrei vera ófær enda er sjúkrahúsið hér við götuna. Snjór er fluttur langt fram á kvöld. Á mánudag var það erfitt að safna saman snjónum að hann var mokaður í kamba sem stóðu eftir miðri götunni og var hann ekki fjarlægður fyrr en seint um kvöldið, þegar umferð var tekin að hægjast, en Þórunnarstrætið er ein helsta umferðaræð bæjarins og mikil umferð þar nær allan daginn. Ekkert lát er á ofankomunni og hefur snjóað töluvert á Akureyri seinustu daga. Á eftir held ég til Húsavíkur á fund með samgönguráðherra og þingmönnum flokksins sem þar verður í kvöld. Er færið slæmt á hluta leiðarinnar og verður fróðlegt að sjá hvernig muni ganga að komast yfir Víkurskarðið og austur fyrir.

The Amazing Race á Íslandi
Mjög áhugavert var að horfa á fyrstu tvo þættina í nýjustu þáttaröðinni af The Amazing Race, Kapphlaupinu mikla, í gærkvöldi á Stöð 2. Að þessu sinni er Ísland viðkomustaður í þáttunum og hefst keppnin þar að þessu sinni. Ellefu lið hófu þátttöku í Chicago. Var mjög gaman að fylgjast með þáttunum, íslensk náttúra skartaði sínu allra fegursta og þættirnir báðir gríðarlega sterk og öflug auglýsing fyrir Ísland og íslenska ferðaþjónustu. Í síðustu þáttaröð ferðuðust keppendur rúmlega 100 þúsund kílómetra leið og fram undan er annað eins ferðalag að þessu sinni. Allt frá upphafi hef ég fylgst með Kapphlaupinu mikla og haft mikinn áhuga á þessum þáttum. Áður en þættirnir tveir voru sýndir var þáttur um gerð þáttaraðarinnar hérlendis, rætt við þá sem komu nálægt vinnslu þáttanna hér og fleiri aðila. Er þetta allt mjög vel heppnað og mikið gleðiefni að öllu leyti, hversu vel tókst til.

Húmorinn
President Bush admitted today that there are four areas of Iraq where it will be very difficult for people to vote. The east, the west, the north, and the south.

President Bush said, and this is the actual quote, "The election will go ahead as scheduled, it doesn't matter if nobody votes - the important thing is to say you held an election." Yeb, it sure worked in Florida.

President Bush is getting ready for his inauguration next week. He's working on his speech. Its a pretty good speech. So far all he has is 'ask not what your corporation can do for you but what you can do for your corporation.

As you know a big shake up over at CBS new over the story about President Bush and the falsified National Guard records. CBS issued a report saying that '60 Minutes' was mislead by an unreliable source. Yeah, I think his name was Dan Rather.
Jay Leno

The people who were fired by CBS news were treated shabbily. They were all forced to get together and form a naked pyramid.

Did you hear that Mahmoud Abbas was elected president of Palestine? I heard the votes were counted by his brother Jeb Mahmoud Abbas.

Palestinians went to the polls and elected a new president, Mahmoud Abbas. And John Kerry was there as an observer. You know same role he played in our last election.

According to rumors down there in Washington, President Clinton and George W. Bush are buddies. They're pals. They're getting together. They're hanging around. They're becoming friends. A lot of people think it may just be Clinton's way of making a move on the Bush twins.
David Letterman

They say that the security arrangements for the up coming presidential inauguration will be the most extensive in history. And that's just to keep the Bush twins away from the champagne.
Craig Ferguson

Saga dagsins
1268 Gissur Þorvaldsson jarl, lést, sextugur að aldri - einn af mestu höfðingjunum hérlendis á 13. öld
1830 Friðrik Sigurðsson og Agnes Magnúsdóttir, sem myrtu Natan Ketilsson og Pétur Jónsson, voru tekin af lífi í Vatnsdalshólum í A-Húnavatnssýslu - þetta var síðasta aftakan sem fram fór á Íslandi
1940 Einar Benediktsson skáld, lést, 75 ára að aldri, að heimili sínu í Herdísarvík. Einar var jarðsettur í þjóðargrafreitnum á Þingvöllum, 27. janúar, fyrstur allra. Einar Ben var eitt af bestu skáldum okkar
1976 Breska skáldkonan Agatha Christie, lést, 86 ára gömul - einn besti spennusagnahöfundurinn
1993 Samningur um aðild Íslands að hinu Evrópska efnahagssvæði (EES), var samþykktur á Alþingi eftir lengstu umræður í þingsögunni, alls um 100 klukkustundir. Hann tók gildi þann 1. janúar 1994

Snjallyrðið
Þú, sem fyrr með ást og orku kunnir
efla mentir þessa klakalands,
fljetti nú það mál, sem mest þú unnir,
minning þinni lítinn heiðurskrans.
Biðjum þess, að íslenskt mál og mentir
megi hljóta þroska, rík og sterk.
Göngum allir fram sem braut þú bentir!
Blómgist æ þitt drengilega verk.
Hannes Hafstein skáld og ráðherra (1861-1922) (Landið)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Sigríði Árnadóttur fréttastjóra Stöðvar 2 og Bylgjunnar, var sagt upp störfum í gær. Hafði hún þá setið á stóli fréttastjóra í tæpt ár, en hún tók til starfa 1. febrúar 2004, eftir skipulagsbreytingar sem urðu á fréttamiðlum Norðurljósa í kjölfar sameiningar Fréttar ehf. og Íslenska útvarpsfélagsins inn í Norðurljós. Þá lét Karl Garðarsson af störfum eftir tæplega fjögurra ára starf og Sigríður var ráðin til starfa inn í fyrirtækið í hans stað. Er óhætt að fullyrða að fréttir af brotthvarfi Sigríðar hafi komið mörgum á óvart, þó vissulega hafi margir séð í hvað stefndi á fréttastofunni. Í grein Jónínu Benediktsdóttur í Morgunblaðinu á sunnudag sagði hún að Sigríður yrði næsta fórnarlambið hjá fyrirtækinu og nefndi að Gunnar Smári Egilsson forstjóri þess, hefði horn í síðu Sigríðar og þess yrði skamms að bíða að hún myndi verða látin fara. Það varð vissulega stutt bið. Hvet ég fólk til að lesa grein Jónínu í sunnudagsmogganum, merkileg lesning. Mun nú Páll Magnússon sjónvarpsstjóri Stöðvar 2, taka við fréttastjórastarfinu að nýju. Er þetta í þriðja skiptið sem Páll tekur við þessu starfi. Hann var fyrsti fréttastjóri stöðvarinnar 1986-1990 og var aftur fréttastjóri 1996-2000. Greinilegt er að uppstokkun er framundan hjá Norðurljósum.

Í dag var tilkynnt að ný stjórn Norðurljósa hefði verið kjörin á hluthafafundi félagsins í morgun. Á þeim fundi var staðfestur sá aðskilnaður sem orðið hefur á milli Norðurljósa og hinsvegar Íslenska útvarpsfélagsins og Fréttar en síðarnefndu félögin voru nýlega seld til Og Vodafone. Ríkharð Ottó Ríkharðsson hefur verið ráðinn framkvæmdastjóri Norðurljósa í stað Gunnars Smára Egilssonar. Í stjórn Norðurljósa voru kjörnir Baldur Baldursson formaður, Ríkharð Ottó Ríkharðsson og Árni Hauksson. Staðfest er með þessu að Norðurljós heyra í raun sögunni til. Eignir Norðurljósa hafa verið færðar burt til Og Vodafone. Eftir þar standa skattaskuldir Jóns Ólafssonar og aðrar skuldir frá fyrri tíð. Segja má því að dauðadómur hafi verið kveðinn upp yfir Norðurljósum. Þeir sem til félagsins hafa nú komið við framkvæmdastjórn og setu í stjórn hafa einungis verið ráðnir til að ganga frá fyrirtækinu endanlega og lausum endum, saga þess er í raun öll. Skondið var að fyrir tæpu ári samhliða umræðu um svokallað fjölmiðlafrumvarp að talað var um að það myndi ganga frá Norðurljósum. Nú innan við ári síðar er saga fyrirtækisins í raun öll, þar standa aðeins eftir skattaskuldir og afgangur skulda félagsins frá fyrri tíð, sem nú á að ganga endanlega frá með breytingum á yfirmönnum þar. Merkilegt allt saman og mikill húmor yfir þessu öllu. En fróðlegt verður að sjá hvað taki nú við hjá Íslenska útvarpsfélaginu og Frétt ehf. Við taka nú vangaveltur um hver muni taka við fréttastofu Stöðvar 2 og Bylgjunnar. Ekki síður verður merkilegt að fylgjast með hvað Sigríður fari að gera. Áður en hún söðlaði um og fór til starfa á Stöð 2 var hún fréttamaður Útvarpsins í tæpa tvo áratugi. Staða fréttastjóra útvarps er nú laus, spurning er hvort hún sæki um hana og fari aftur á fyrri slóðir.

Seinustu daga hefur birst á vefsíðu framsóknarmanna í Reykjavík opinská og lifandi umræða um stöðu flokksins í borginni og um framtíð þátttöku flokksins í sameiginlegu framboði meirihlutaflokkanna í Reykjavík, R-listanum. Margt hefur breyst á kjörtímabilinu innan R-listans. Þrír borgarstjórar hafa setið á innan við tveim árum og sá stöðugleiki sem einkenndi R-listann fyrir borgarstjórnarkosningarnar 2002 og samhent forysta og einn afgerandi leiðtogi er á bak og burt. Allt frá því að borgarstjóri R-listans í rúm 8 ár ákvað þingframboð hefur R-listinn virkað eins og ósamhent heild, hugsandi um það eitt að halda völdum og semja um að halda völdum. Þetta hefur birst vel og sást síðast best eftir að Þórólfur Árnason sagði af sér embætti og eftirmaður hans var valinn. Nú eru framsóknarmenn greinilega að takast um hvort þeir verði áfram innan R-listans og hvort borgarfulltrúar í nafni flokksins vinni vel og séu vænlegir áfram til framboðs.

Eins og sést hefur í þessum greinum á vef framsóknarmannanna er mjög tekist á um stöðu Alfreðs Þorsteinssonar formanns borgarráðs. Hann er orðinn mjög umdeildur, enn umdeildari en oft áður. Á 10 ára borgarfulltrúaferli Alfreðs hefur hann verið gríðarlega umdeildur og tekist á um verk hans. Allt frá því að hann varð leiðtogi flokksins innan framboðsins fyrir seinustu borgarstjórnarkosningar hefur hann orðið sífellt meira áberandi og segja má að eftir brotthvarf Ingibjargar Sólrúnar í ársbyrjun 2003 sé hann í raun orðinn forystumaður listans og hefur hreðjatak á öllu sem þar gerist. Sést þetta best á málefnum Orkuveitunnar en fulltrúar flokkanna tveggja með Framsókn innan listans samþykkir allt sem hann gerir í nafni fyrirtækisins sem stjórnarformaður. Nú hefur staða hans veikst svo mjög að deilt er innan Framsóknarflokksins um verk hans og ólgan með störf hans hefur náð á heimavöllinn. Ekki er óeðlilegt að Alfreð sé að tapa tiltrú sinna manna, enda tala verk meirihlutans í OR og spillingin sem þar viðgengst sínu máli og er óverjandi, algjörlega óverjandi.

Björn og Arnbjörg funda í Eyjafirði
Fundaröð þingmanna og ráðherra Sjálfstæðisflokksins: Með hækkandi sól, hélt áfram í Norðausturkjördæmi á sunnudag með fundum á Hótel Héraði á Egilsstöðum og Café Kósý á Reyðarfirði. Þar fluttu framsögur, þau Geir H. Haarde fjármálaráðherra, og alþingismennirnir Arnbjörg Sveinsdóttir og Guðlaugur Þór Þórðarson. Fundaröðin hélt svo áfram hér í Eyjafirði í gær. Þá héldu Björn Bjarnason dómsmálaráðherra, og Abba, fundi á Dalvík og Ólafsfirði. Fór ég með þeim á fundina. Fundurinn á Dalvík hófst kl. 17:30 og flutti Björn þar ítarlega framsögu og fór yfir mörg mál. Að því loknu kynnti Abba skattalækkanirnar og ákvarðanir ríkisstjórnarinnar í þeim efnum með ítarlegum hætti. Að því loknu voru málin rædd og fundarmenn komu með spurningar til Björns og Öbbu. Gekk fundurinn mjög vel og stóð í tæpa tvo tíma. Að því loknu héldum við til Ólafsfjarðar. Er við komum um hálfáttaleytið í Tjarnarborg beið okkar þar matur, höfðinglegar móttökur eins og jafnan hjá Ólafsfirðingum. Var ánægjulegt fyrir okkur að ræða við sjálfstæðismenn á Ólafsfirði um málin yfir borðhaldinu og fara yfir ýmis mál áður en fundurinn hófst. Hann hófst klukkan 20:00. Var hann eins uppbyggður og fundurinn á Dalvík og gekk mjög vel. Greinilegt var á báðum fundum er kom að fyrirspurnum að málefni Héðinsfjarðarganga og sameiningarmál skipta miklu máli hér út með firði. Var þetta ánægjulegt kvöld og gaman að sækja flokksfélaga heim og ræða málin við þá.

Áhugavert efni
Ávöxtur sósíalismans - pistill Sindra Guðjónssonar
Stjórnskipunarsamráð - pistill Snorra Stefánssonar
Ögmundur og Palestína - pistill Gísla Freys Valdórssonar
Undarlegar rangfærslur um hækkun barnabóta - góður pistill Vef-Þjóðviljans

Saga dagsins
1897 Leikfélag Reykjavíkur stofnað - fyrsta verkið sem sett var þar á svið var danskur gamanleikur
1918 Bjarndýr ganga á land í Núpasveit í Öxarfirði, á frostavetrinum mikla. Næstu daga gengu dýr á
land um allt Norður- og Austurland. Mestu frosthörkur í sögu landsins stóðu þennan vetur hér
1937 Óeirðir brjótast út í verkfalli hjá General Motors í Michigan - lauk með sigri félaganna
1944 Togarinn Max Pemberton ferst út af Snæfellsnesi. Með skipinu fórst öll áhöfnin, alls 29 manns
1989 Ronald Reagan forseti Bandaríkjanna, flytur kveðjuræðu sína sem forseti - hann lét af embætti 20. janúar 1989 og hvarf þá af stjórnmálasviðinu, eftir farsælan feril. Reagan forseti lést 5. júní 2004

Snjallyrðið
Fögur er foldin,
heiður er Guðs himinn,
indæl pílagríms ævigöng.
Fram, fram um víða
veröld og gistum
í Paradís með sigursöng.

Kynslóðir koma,
kynslóðir fara,
allar sömu ævigöng.
Gleymist þó aldrei
eilífa lagið
við pílagrímsins gleðisöng.
Matthías Jochumsson skáld og prestur (1835-1920) (Fögur er foldin)

Frænka mín, Valgerður Frímann, var jarðsungin í dag. Ég vil hér að lokum í dag þakka Valgerði allt sem hún gerði fyrir mig og fjölskyldu mína. Minning um eftirminnilega konu mun lifa.

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Mahmoud Abbas leiðtogi PLO, var í gær kjörinn forseti Palestínu, í stað Yasser Arafat sem lést 11. nóvember sl. Abbas tók við forystu frelsissamtaka Palestínu og leiðtogahlutverki Fatah við andlát Arafats og var alla kosningabaráttuna með yfirburðastöðu. Abbas fékk alls 483.039 atkvæði, eða 62,3% atkvæða. Helsti keppinautur hans, læknirinn Mustafa Barghouti, hlaut 153.516 atkvæði eða 19,8% atkvæði. Er þetta í fyrsta skipti í sögu heimastjórnar Palestínu sem tvær valdablokkir takast á um embætti, en Arafat var í rúma fjóra áratugi nær óskoraður leiðtogi Palestínu og hlaut rúm 90% atkvæða þegar hann var kjörinn forseti heimastjórnarinnar fyrir tæpum áratug. Kosning gekk víðast hvar vel á heimastjórnarsvæðinu og var reyndar ákveðið vegna góðrar kjörsóknar að framlengja kjörtímann um tvo tíma, til að sem flestir gætu náð að kjósa. Abbas lýsti yfir sigri strax og fyrstu útgönguspár voru kynntar í gærkvöldi, enda varð þá ljóst að hann hlyti rúm 60% atkvæða. Í sigurræðu sinni helgaði Abbas sigurinn minningu forvera síns í embætti, Arafats. Læknirinn og friðarsinninn Barghouti náði sínu aðalmarkmiði, að hljóta um 20% atkvæða og ná sterkri stöðu á pólitíska sviðinu í landinu. Ekki hefur fyrr gerst að aðili utan ráðandi afla nái þessari stöðu og kom fram í fylgi hans. Sagði Barghouti í ræðu sinni að hann væri stoltur af því að tilheyra annarri stærstu fylkingu Palestínumanna, sem væri stærri en Hamas.

Búist er við að Abbas muni sverja embættiseið sem forseti heimastjórnarinnar á fundi þings Palestínu á laugardag. Mun hann þá taka við embættinu af Rawhi Fattouh sem gegnt hefur embættinu allt frá láti Arafats. Abbas er stjórnmálamaður allt annarrar gerðar en Arafat. Hann er maður sáttaumleitana og friðarviðræðna, hógværari og rólegri í framkomu og þykir vera hófstilltur í framgöngu. Vekur það vonir um að friðarferlið hefjist nú að nýju. Mun nú reyna á Ísraelsstjórn sem neitaði samstarfi við Arafat og taldi hann Þránd í götu friðarumleitana. Nú er Arafat hluti af sögunni og hans valdatímabil er að baki. Nýir tímar eru framundan og mun nú koma í ljós hvort ríkisstjórn Ísraels stendur við stóru orðin um að hefja nýjar friðarumleitanir samhliða nýrri og hófstilltari forystu í stjórnmálum Palestínu. Ehud Olmert varaforsætisráðherra Ísraels, var skjótur til að bregðast við úrslitunum, fagnaði kjöri Abbas og sagði kjör hans lofa góðu um framtíðina. Í yfirlýsingu hans hvetur hann í nafni stjórnarinnar, Abbas til að berjast gegn hryðjuverkum, slíkt muni opna leiðina að nýju friðarferli. Við blasir að Abbas býður stórt og mikið verkefni. Ef honum á að auðnast að leiða Palestínu af krafti verður honum að takast að tryggja sér stuðning allra helstu fylkinga og fá þær til að leggja niður vopn, ennfremur að koma í framkvæmd umbótum í stjórnkerfi Palestínu. Sú von er í brjósti allra að kjör Abbas og þáttaskil í stjórnmálaforystu Palestínu megi verða til þess að auka líkur á friðarsamkomulagi og tryggja megi frið í M-Austurlöndum. Vonandi er að nýjar og bjartar leiðir hafi opnast til nýs friðarferlis milli Ísraels og Palestínu.

Um fátt er meira rætt í breskum fjölmiðlum þessa dagana en harðvítug pólitísk átök Tony Blair forsætisráðherra Bretlands, og Gordon Brown fjármálaráðherra, á bak við tjöldin. Er þar um að kenna að því er fjölmiðlar fullyrða svik þess fyrrnefnda á samkomulagi þeirra fyrir áratug um að hann drægi sig í hlé til að hleypa Brown í forsætisráðuneytið. Lengi hefur orðrómur verið á kreiki um að Brown hafi ekki gefið kost á sér í leiðtogakjöri Verkamannaflokksins en stutt Blair þá, vegna þess að þeir hefðu samið um að Blair yrði leiðtogi flokksins en myndi víkja úr stólnum fyrir Brown þegar hann hefði setið í 7-8 ár. Eins og allir vita eru nú liðin 8 ár síðan Blair tók við völdum og Brown er orðinn langeygður í biðinni eftir stólnum og hefur viljað seinasta árið að valdaskiptunum kæmi, sem hefði verið lofað samkvæmt þessu. Mælinn mun endanlega hafa fyllt vangaveltur um að Blair gerði ekki ráð fyrir Brown í stjórn sinni til langframa og ekki síður ummæli forsætisráðherrans að undanförnu að ef flokkurinn myndi vinna sigur í þingkosningum á þessu ári myndi hann sitja til loka þess kjörtímabils en færi þó ekki fram aftur þá.

Er málið talið fara að skaða flokkinn, er almennt búist við að þeir muni slíðra sverðin áður en frekari skaði yrði skeður á kosningaári og muni því freista þess að snúa bökum saman og láta líta út fyrir að engin gjá sé á milli þeirra. Munu þeir orðið vart talast við nema í gegnum talsmenn sína og starfsmenn í ráðuneytum. Er þeim þó báðum ljóst að slíðri þeir ekki sverðin muni flokkurinn eiga minni líkur á endurkjöri í kosningunum. Þeir séu því sammála um það að stuðla að endurkjöri flokksins en flokkspólitískir andstæðingar nái ekki að notfæra sér sundrungu milli þeirra og jafnvel vinna því kosningarnar. Rætur þess að átökin blossuðu endanlega upp á yfirborðið var hin óvænta atburðarás sem gerðist á fimmtudag er Blair hélt sinn mánaðarlega fund með fjölmiðlum í Downingstræti 10 á fimmtudaginn, á nákvæmlega sama tíma og Brown flutti lykilræðu að hálfu fjármálaráðuneytisins í Edinborg um baráttuna gegn fátækt í þróunarríkjum. Þótti það afhjúpa mjög óróann milli þeirra. Á þessum blaðamannafundi kom mjög á óvart að Blair neitaði að staðfesta hvort hann myndi útnefna Brown sem fjármálaráðherra í nýrri stjórn færi Verkamannaflokkurinn með sigur af hólmi í kosningunum. Mun það hafa gert Brown æfan og hann muni hafa sagt við Blair á stormasömum ríkisstjórnarfundi á föstudag að honum væri vart orðið treystandi. Verður fróðlegt að sjá hvað muni gerast á næstunni í þessu máli, en það er ljóst að það kraumar undir og stefnir í hressilegt uppgjör milli þessara forystumanna að óbreyttu um völd og áhrif.

Ronald Reagan
Í ferð minni til Washington DC fyrir rúmum þrem mánuðum keypti ég fjöldann allan af bókum um bandarísk stjórnmál og ævisögur þekktra stjórnmálamanna. Hef ég verið á seinustu vikum að fara yfir allar þessar bækur og kynna mér þær mjög vel. Þar sem ég var í bókaverslun Barnes and Noble í Georgetown stóðst ég sérstaklega ekki mátið og ákvað að kaupa ævisögu Lou Gannon um Ronald Reagan 40. forseta Bandaríkjanna. Átti ég smárit byggt á bókinni en lengi viljað eignast allt ritið, sem eru tvær þykkar bækur í veglegri öskju. Þarna var bókin og ég gat ekki hugsað mér að fara án þess að kaupa kassann með bókunum tveim. Þær enduðu í körfunni og sá ég ekki eftir því að hafa skellt mér á þær sem og allar hinar bækurnar. Eftir að ég kom heim fór ég að lesa bækurnar og er óhætt að fullyrða að um er að ræða mjög vandaða umfjöllun um ævi forsetans og verk hans. Hef ég lesið margar bækur um ævi hans og verð í sannleika sagt að telja þessa þá bestu og jafnframt ítarlegustu. Er þetta gríðarlega vönduð samantekt og sennilega ein sú besta í bókarformi um forsetaferil Reagans og ekki síður um verk hans sem ríkisstjóra í Kaliforníu.

Gannon fylgdist sem blaðamaður með ríkisstjórakosningunum 1966 þegar Ronald Reagan tók fyrst þátt í stjórnmálum og síðar í forsetakosningunum 1980, er Reagan náði kjöri til forsetaembættis, og hefur mikið skrifað um stjórnmálaferil hans. Segir Gannon á leiftrandi hátt frá persónu Reagans og stefnumálum hans á valdastóli. Reagan var fyrsti forseti Bandaríkjanna sem beitti sér ákveðið gegn auknum ríkisútgjöldum og afskiptasemi ríkisins. Ásamt Margaret Thatcher færði hann hægrimönnum um allan heim þá trú að hægt væri að vinda ofan af gríðarlegum ríkisafskiptum. Afskipti ríkisins af viðskiptum og fleiri ráðandi þáttum samfélagsins var alla tíð sem eitur í beinum hans. Kraftmikil trú hans á einstaklinginn og mátt einkaframtaksins var grundvallarstef í öllum orðum og gerðum hans sem stjórnmálamanns og æðsta manns heims í 8 ára valdatíð sinni. Hann leiddi Kalda stríðið til lykta, tryggði endalok kommúnismans og trygga forystu Bandaríkjamanna á vettvangi heimsmálanna. Ronald Reagan setti sem forseti Bandaríkjanna mark sitt á söguna með baráttu sinni fyrir lýðræði og ekki síður með því að fylgja sannfæringu sinni í hvívetna og vera trúr lífshugsjónum sínum. Það er því mikil lífslexía fyrir alla hægrimenn að lesa þessa vönduðu ævisögu forsetans og hvet ég alla til þess að gera það. Um er að ræða góða og vel gerða bók með lifandi lýsingu um ógleymanlegan mann í sögunni.

Áhugavert efni
Endurskoðun stjórnarskrár - pistill Stefáns Friðriks Stefánssonar
Alfreð og stjórnarhættirnir í Orkuveitunni - pistill Vef-Þjóðviljans
Einfalt skattkerfi - pistill Bjarka Más Baxter um skattamál á sus.is

Saga dagsins
1884 Ísafold, sem varð fyrsta stúka góðtemplara, var formlega stofnuð í Friðbjarnarhúsi á Akureyri
1942 Ford bílaverksmiðjurnar hófu framleiðslu á jeppum, sem varð notaður fyrst sem farartæki í hernaði. Jeppinn náði fljótt miklum vinsældum og hefur síðan orðið eitt helsta farartæki samtímans
1944 Laxfoss strandar í byl út af Örfirisey - mannbjörg varð. Endurbyggt en fórst síðar við Kjalarnes
1957 Harold Macmillan fjármálaráðherra Bretlands, tekur við embætti sem forsætisráðherra
1994 Þyrla varnarliðsins bjargar 6 mönnum af Goðanum í Vöðlavík á Austfjörðum - einn maður fórst

Snjallyrðið
Þar sem lækir fleygjast
hvítum vængjum
ofan hlíðina
gegnt upprisu dagsins
drúpi ég höfði
einn með sorg minni og þrá
trúin á regnbogann
byrgð undir hellu
sem enginn morgunn fær lyft

En magn jarðar
finn ég undir fótum mér
finn ég í brjósti
taugar slagæðar líf
mátt upprunans
sem rofið gæti steininn
vakið nýtt líf
nýja trú.
Snorri Hjartarson skáld (1906-1986) (Dögun)

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Að þessu sinni fjalla ég um fundaröð ráðherra og þingmanna Sjálfstæðisflokksins, undir yfirskriftinni: Með hækkandi sól, sem hófst með fundum í gær t.d. í Reykjavík og á Akureyri. Haldnir verða alls 45 fundir um allt land og munu þar verða kynnt verk okkar fulltrúa í landsmálum á kjörtímabilinu sem senn er hálfnað, ber þar án vafa hæst skattalækkanirnar sem eru til hagsbótar fyrir almenning. Framsögumenn á fundinum hér voru þeir Geir H. Haarde fjármálaráðherra og varaformaður Sjálfstæðisflokksins, og Halldór Blöndal forseti Alþingis og leiðtogi Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi. Fundarstjóri var Arnbjörg Sveinsdóttir alþingismaður og varaformaður þingflokks Sjálfstæðisflokksins. Var fundurinn fjölsóttur og sátu um 100 manns fundinn. Þrátt fyrir leiðindaveður hér í bænum komu margir á fundinn og hlustuðu á framsöguerindi Geirs og Halldórs og ræddu stjórnmálaástandið að því loknu og það sem fólk vildi almennt ræða við ráðherrann og þingmenn okkar hér í kjördæminu. Á fundinum fór Geir ítarlega yfir skattalækkunartillögur ríkisstjórnarinnar og frumvarp hans sem Alþingi samþykkti í desembermánuði. Með samþykkt þessa máls í lok seinasta árs varð loks að veruleika eitt mikilvægasta baráttumál okkar sjálfstæðismanna. Bæði við ungliðar í flokknum og almennir flokksmenn höfðu barist fyrir þessum tímamótaskattalækkunartillögum í langan tíma og það var mikið gleðiefni fyrir okkur öll þegar þetta náðist loks í gegn. Geir fór yfir tillögurnar á skilmerkilegan hátt og var farið skemmtilega yfir tölur og þýðingu skattalækkana fyrir almenning allan.

Forsætisráðherra skipaði formlega í vikunni stjórnarskrárnefnd sem vinna á að endurskoðun stjórnarskrár lýðveldisins. Er þar einkum litið til þess að huga að endurskoðun fyrsta, annars og fimmta hluta hennar. Í skipunarbréfi nefndarinnar kom fram að endurskoðunin skyldi einkum bundin við fyrsta, annan og fimmta kafla stjórnarskrárinnar og þau ákvæði í öðrum köflum hennar sem tengjast sérstaklega ákvæðum þessara þriggja kafla. Ekki var langur tími liðinn frá því skipunarbréf þetta var kynnt þar til farið var að deila um starf nefndarinnar og vinnuna innan hennar. Kostulegt var að fylgjast með ummælum fulltrúa Samfylkingarinnar í nefndinni, fjalla ég um þetta mál í pistlinum. Í lok hans fjalla ég um málefni Reykjavíkur. Eins og flestir vita er meginástæðan fyrir skattahækkunum R-listans einfaldlega léleg fjármálastjórn og stóraukin skuldasöfnun. Fróðlegast er þó að fylgjast með málefnum Orkuveitunnar. Kostulegt var að fylgjast með Alfreð Þorsteinssyni í Kastljósinu á miðvikudag, en þar var hann að ræða málefni OR ásamt Hönnu Birnu Kristjánsdóttur og Ólafi F. Magnússyni. Þar talaði hann út í eitt um gagnrýni á störf sín. Er það kostulegasta við málflutning hans að hann tekur gagnrýni á störf sín og umdeild verk þar sem gagnrýni á fyrirtækið sem slíkt og undirstöður þess. Hann sér ekki lengur orðið mun á sér og fyrirtækinu. Eins og sést af vettvangi borgarstjórnar halda aðrir fulltrúar R-listans verndarhendi yfir verkum Alfreðs og óráðsíu þar í hans nafni.

Pistill Kristjáns Þórs
Í áramótahugleiðingu á vef mínum fer Kristján Þór Júlíusson bæjarstjóri, yfir hið viðburðaríka ár 2004 í bæjarmálunum og tjáir sig um stöðu bæjarins við upphaf nýs árs. Í pistlinum segir Kristján Þór: "Það er einkar ánægjulegt að á þessum tímamótum er hægt að fullyrða að Akureyri hefur ótvíræðu forystuhlutverki að gegna á landsbyggðinni og er orðinn valkostur til búsetu við höfuðborgarsvæðið. Í mínum huga er ljóst að Akureyri hefur alla burði til þess að vera sterkur þjónustukjarni vegna stærðar sinnar og miðstöðvarhlutverks á sviði mennta-, menningar-, íþrótta- og heilbrigðismála. Sérstaklega ber að geta ánægjulegrar stöðu á sviði verslunar, þjónustu sem kom berlega í ljós á síðustu vikum ársins þegar fólk víðsvegar af Norður- og Austurlandi sótti hingað verslun og þjónustu.

Miklar fjárfestingar í grunngerð samfélagsins á undanförnum árum hafa styrkt samkeppnishæfni Akureyrar og er það án efa forsenda þess árangurs sem við höfum náð. Til að tryggja sem best vöxt og viðgang bæjarfélagsins, verður miklum fjármunum varið til uppbyggingar árið 2005, líkt og á árinu sem er að líða. En við getum alltaf bætt okkur og tækifærin liggja víða. Bæta þarf aðstöðu fyrirtækja með lækkun flutningskostnaðar og bættum samgöngum. Við eigum að kanna lagningu hálendisvegar af fullri alvöru, tryggja stöðu Akureyrarflugvallar og stuðla að reglubundnu millilandaflugi. Mikilvægt er að bora sem fyrst göng í gegnum Vaðlaheiði og gera með því leiðina til austurs greiðari. Jafnhliða því að aðstæður til fyrirtækjarekstrar hér verða bættar og samkeppnishæfni aukin, á að róa að því öllum árum að byggja upp orkufrekan iðnað á svæðinu, til dæmis með stóriðju á Dysnesi."

Saga dagsins
1799 Básendaflóðið: mesta sjávarflóð sem sögur fara af hér við Ísland. Þá tók verslunarkaupstaðinn Básenda á Suðurnesjum af með öllu. Mikið ofsaveður - kirkjur fuku og Grótta breyttist úr nesi í eyju
1957 Sir Anthony Eden forsætisráðherra Bretlands, segir af sér embætti vegna heilsubrests síns og ágreinings um forystu hans í Suez-deilunni 1956. Eftirmaður Edens í embætti var Harold Macmillan
1986 Michael Heseltine varnarmálaráðherra Bretlands, biðst lausnar vegna ágreinings við Margaret Thatcher forsætisráðherra, um Westland-málið. Heseltine skoraði hana á hólm í leiðtogakjöri 1990, leiddi það til falls hennar af valdastóli en Heseltine tókst þó ekki að komast til valda innan flokksins
1990 Gríðarlegt sjávarflóð á Suðurlandi, hið mesta á 20. öld. Sjóvarnargarðar skemmast á Stokkseyri. Sjór lak unnvörpum inn í hús í sjávarbæjum á Suðurlandi og fiskur kastast á land í Vestmannaeyjum
1991 Hagvarnarráð hélt fund vegna Persaflóadeilunnar. Ráðið hafði þá ekki áður komið saman og hefur ekki hist síðan. Tilgangur þess var að skipuleggja viðbrögð til varnar landinu á hættustundum

Snjallyrðið
Ástarstjörnu
yfir Hraundranga
skýla næturský;
hló hún á himni,
hryggur þráir
sveinn í djúpum dali.

Fjær er nú fagri
fylgd þinni
sveinn í djúpum dali;
ástarstjarna
yfir Hraundranga
skín á bak við ský.

Háa skilur hnetti
himingeimur,
blað skilur bakka og egg;
en anda, sem unnast,
fær aldregi
eilífð að skilið.
Jónas Hallgrímsson skáld (1807-1845) (Ferðalok)

Engin fyrirsögn

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Bæjarráð Dalvíkurbyggðar samþykkti á fundi sínum í morgun að leggja til að þann 23. apríl nk. verði kosið um sameiningu allra sveitarfélaga á Eyjafjarðarsvæðinu. Fagna ber þessari niðurstöðu, hún er sú sama og kom fram að loknum fundi bæjarráðs Akureyrar þann 30. desember sl. Nú þegar hefur Eyjafjarðarsveit hinsvegar hafnað sameiningarkosningu og því ljóst að ekki munu öll sveitarfélögin 10 kjósa um sameiningu í vor. Í fréttum Útvarps Norðurlands í gærkvöldi sagði Bjarni Kristjánsson sveitarstjóri í Eyjafjarðarsveit, að ósanngjarnt væri að velta fjárhagslegum vanda byggðanna út með firði yfir á aðra. Tek ég undir með Valdimar Bragasyni bæjarstjóra í Dalvíkurbyggð, að afstaða Bjarna sé bæði smekklaus og byggð á misskilningi. Með ákvörðun Dalvíkinga er ljóst að a.m.k. verður kosið um sameiningu Dalvíkur, Akureyrar og Siglufjarðar í apríl, en Siglfirðingar hafa ennfremur samþykkt þessa kosningu. Það stefnir því að óbreyttu að mjög öflugri sameiningu á þessu ári hér í firðinum og ljóst að verði sameining samþykkt muni verða kosið á næsta ári í byggðakosningum til nýs og öflugs sveitarfélags.

Eyfirðingar virðast hafa vaxandi áhuga fyrir samstarfi og sameiningu sveitarfélaga við fjörðinn, ef marka má niðurstöður könnunar sem Rannsóknastofnun Háskólans á Akureyri kynnti skömmu fyrir jól. Líst mér mjög vel á niðurstöður rannsóknarstofnunar Háskólans, hef ég kynnt mér helstu atriði hennar og farið yfir. Hef ég alla tíð verið mjög hlynntur því að sveitarfélög í Eyjafirði myndu sameinast í eitt og verið þeirrar skoðunar í tæpan áratug að það væri skynsamasta skrefið að stefna að því. Hefur ferlið gengið mun hraðar fyrir sig en ég þorði að vona í upphafi þessa kjörtímabils og mikið gleðiefni ef þetta öfluga sveitarfélag verður til á þessu ári. Í júnímánuði í fyrra samþykktu Akureyringar og Hríseyingar að sameinast. Alla tíð var það mitt mat að einungis væri um að ræða fyrsta skrefið á þeirri vegferð að Eyjafjörður verði eitt sveitarfélag og mikilvægt væri að hefja ferlið með þeim hætti að Hrísey og Akureyri yrðu eitt sveitarfélag í upphafi. Nú, innan við ári síðar, stefnir allt í að sveitarfélagið stækki eftir sameiningarkosningu í apríl. Í hugum flestra Eyfirðinga er svæðið allt að verða ein heild og ennfremur hætt að hugsa í gömlum hrepparíg um að þetta og eitt sé málefni eins svæðis og þetta komi afmörkuðum parti einungis við. Ég finn það á fólki sem býr út með firði og ég hef þekkt til fjölda ára að sameining sveitarfélaga á sér sífellt fleiri stuðningsmenn en verið hefur. Andstaðan hefur verið mikil við sameiningu í vissum sveitarfélögum út með firði, en hlutirnir eru að breytast, sem betur fer. Fólk er hætt að horfa til fortíðar, það horfir þess í stað fram á veginn og hugsar til framtíðar. Það eitt skiptir okkur hér máli að styrkja Eyjafjörð sem mótvægi við höfuðborgarsvæðið og gera það ákjósanlegt að búa hér og efla svæðið sem sterka heild.

Eins og vel hefur komið fram seinustu daga hefur stjórnarskrárnefnd forsætisráðherra formlega verið skipuð og ljóst hverjir muni sitja í henni og móta það starf að stokka upp stjórnarskrá lýðveldisins: verkefni sem fyrir löngu var orðið tímabært. Í skipunarbréfi nefndarinnar kom fram að stefna ætti sérstaklega að því að huga að endurskoðun fyrsta, annan og fimmta kafla stjórnarskrár. Kostulegt hefur verið að fylgjast með ummælum fulltrúa Samfylkingarinnar í nefndinni, formanns og varaformanns flokksins sem virðast komin í kapphlaup um yfirlýsingagleði í fjölmiðlum þessa dagana. Hefur Ingibjörg Sólrún sagt að skipunarbréfið sem gerir ráð fyrir sérstakri uppstokkun þriggja kafla stjórnarskrár bjóða heim óeiningu strax í upphafi starfsins.

Eru þessar yfirlýsingar undarlegar enda er nefndinni heimilt að ræða öll atriði stjórnarskrár en skipunarbréfið nefnir sérstaklega nokkra þætti, það bindur þó auðvitað engan veginn hendur hennar að taka fyrir fleiri þætti. Stjórnarskráin verður öll rædd, en varla er þó nokkur vilji að fara yfir t.d. mannréttindakaflann að nýju, en hann er einungis 10 ára gamall og var samþykktur á hátíðarfundi þingsins á Þingvöllum, þann 17. júní 1994. Eins og komið hefur fram í viðtölum við formann nefndarinnar mun nefndin ræða öll þau atriði stjórnarskrár sem nefndarmenn vilja ræða, þó nokkrir þættir séu nefndir sérstaklega í skipunarbréfi. Fyrir liggur að mest hefur verið deilt um þessa kafla að undanförnu og varla tíðindi þó farið sé sérstaklega í þá þætti hennar. Er ástæða til að taka undir með þingmanni Framsóknarflokks sem hefur sagt að þessi geðvonskuköst í upphafi lýsi undarlegu verklagi fulltrúa þessa flokks í nefndinni. Ástæða er til að menn fari í starfið með heilindum og án allra prímadonnustæla í fjölmiðlum, en það er því miður eðli þessara flokksfulltrúa að þurfa að ana í fjölmiðla til að vekja á sér athygli.

Jarðskjálfti að styrkleika 5,5 á Richter á Norðurlandi

Með hækkandi sól - lægri skattar - aukin hagsæld
Sjálfstæðisflokkurinn gengst á næstu vikum fyrir opnum, almennum stjórnmálafundum í öllum kjördæmum landsins, undir yfirskriftinni: Með hækkandi sól - lægri skattar - aukin hagsæld. Fundirnir verða 45 talsins og hefst fundaröðin með fundi í Valhöll, Háaleitisbraut 1 í Reykjavík, á laugardaginn kl. 10.30. Þar verður framsögumaður, Davíð Oddsson utanríkisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins. Sama dag verður fundur kl. 15:00 á Hótel KEA, hér á Akureyri. Hér verða framsögumenn Geir H. Haarde fjármálaráðherra og varaformaður Sjálf­stæðis­flokksins, og Halldór Blöndal forseti Alþingis. Fundarstjóri verður Arnbjörg Sveinsdóttir varaformaður þingflokks Sjálfstæðisflokksins. Sama dag verða ennfremur fundir í Þorlákshöfn og í Keflavík. Á sunnudag verða sex fundir: á Egilsstöðum, Reyðarfirði, Hellu, Stykkishólmi, Borgarnesi og Búðardal. Hvet ég alla sjálfstæðismenn að mæta á þessa fundi, sérstaklega sjálfstæðismenn hér á Akureyri og í Norðausturkjördæmi á auglýsta fundi.

Framundan er kraftmikil fundaröð í Norðausturkjördæmi næstu vikurnar sérstaklega. Eins og fyrr segir verða fundir á sunnudag fyrir austan. Kl. 16:00 á Hótel Héraði á Egilsstöðum og um kvöldið kl. 20:30 á Café Kósý á Reyðarfirði. Framsögumenn á þessum fundum verða Geir, Abba og Guðlaugur Þór Þórðarson. Á mánudag verða Björn Bjarnason dómsmálaráðherra, og Abba á ferð í Eyjafirði og verða með fundi á kaffihúsinu Sogni á Dalvík kl. 17:30 og félagsheimilinu Tjarnarborg á Ólafsfirði kl. 20:00. Á miðvikudag verða Abba, Sturla Böðvarsson samgönguráðherra, og Sigurður Kári Kristjánsson með fund á veitingahúsinu Sölku á Húsavík. Laugardaginn 15. janúar verða Abba og Árni M. Mathiesen sjávarútvegsráðherra, með fund á veitingastaðnum Toppnum á Eskifirði. Síðar sama dag verða þau með fund í Herðubreið á Seyðisfirði með Sigga Kára. Sturla og Abba verða svo með fund á Hótel Bjargi á Fáskrúðsfirði sunnudaginn 16. janúar. Þriðjudaginn 18. janúar verða Abba og Einar K. Guðfinnsson þingflokksformaður, með fundi á Hótel Bláfelli í Breiðdalsvík og Hótel Framtíð á Djúpavogi. Laugardaginn 22. janúar verða Halldór og Sigríður Anna Þórðardóttir umhverfisráðherra, með fund á Allanum á Siglufirði. Miðvikudaginn 26. janúar verða Björn, Halldór og Gunnar I. Birgisson með fund á Hótel Capitano á Neskaupstað. Fimmtudagskvöldið 27. janúar verða Sigga og Halldór með fund á Hótel Seli í Mývatnssveit. 31. janúar verða svo Halldór og Árni M. með fundi á Miklagarði í Vopnafirði og í grunnskólanum í Bakkafirði. Í febrúar eru svo auglýstir fundir með Þorgerði, Halldóri og Pétri Blöndal á Þórshöfn og á Raufarhöfn.

Saga dagsins
1919 Theodore Roosevelt 26. forseti Bandaríkjanna, lést, 61 árs að aldri. Hann var forseti 1901-1909
1923 Halldór Laxness var skírður og fermdur til kaþólskrar trúar í Clervaux-klaustri í Lúxemborg. Með þessu tók hann formlega upp kaþólska dýrlingsnafnið Kiljan. Halldór var kaþólskur allt til æviloka. Trú hans staðfestist er hann var kvaddur að hætti kaþólskra við sálumessu við lát sitt
1949 Leikstjórinn Victor Fleming lést, 59 ára að aldri. Fleming leikstýrði á löngum ferli fjölda góðra kvikmynda, þeirra þekktastar eru án vafa stórmyndirnar Gone with the Wind og The Wizard of Oz
1968 Rannsóknarstöð Hjartaverndar í Reykjavík, tekin í notkun. Tilkoma hennar markaði þáttaskil í hjartalækningum og aðstöðu til rannsókna. Fyrsti yfirlæknir þar var Ólafur Ólafsson, síðar landlæknir
2001 George W. Bush ríkisstjóri í Texas, formlega kjörinn sem forseti Bandaríkjanna, er öldungadeild Bandaríkjanna staðfestir formlega úrslit forsetakosninganna 2000. Það kom í hlut Al Gore varaforseta, sem forseta öldungadeildarinnar að stjórna fundinum og lýsa formlega yfir kjöri Bush. Gore hafði verið mótframbjóðandi Bush í kjörinu og hlotið fleiri atkvæði á landsvísu en tapað í kjörmannakjöri

Snjallyrðið
Heyrið vella á heiðum hveri,
heyrið álftir syngja í veri:
Íslands er það lag.
Heyrið fljót á flúðum duna,
foss í klettaskorum bruna:
Íslands er það lag.

Eða fugl í eyjum kvaka,
undir klöpp og skútar taka:
Íslands er það lag.
Heyrið brim á björgum svarra,
bylja þjóta svipi snarra:
Íslands er það lag.

Og í sjálfs þín brjósti bundnar
blunda raddir náttúrunnar:
Íslands eigið lag.
Innst í þínum eigin barmi,
eins í gleði og eins í harmi
ymur Íslands lag.
Grímur Thomsen skáld (1820-1896) (Íslandslag)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Klukkan 12:00 á hádegi í dag var þriggja mínútna þögn í aðildarríkjum Evrópusambandsins til að minnast fórnarlamba náttúruhamfaranna í Asíu á öðrum degi jóla. Víða var flaggað í hálfa stöng, gert var hlé á sjónvarpsútsendingum og kirkjuklukkum var hringt. Sérstaklega var mikil sorg í Svíþjóð en fjöldi Svía fórst í hamförunum. Að minnsta kosti 14.000 Svíar voru um jólin í löndunum þar sem hamfarirnar riðu yfir. 52 hafa nú fundist látnir. 1.903 er enn saknað skv. opinberum tölum. Um heim allan er nú safnað til styrktar þeim sem eiga um sárt að binda og til að styrkja hjálparstarf í Asíu. Alls hafa nú tæplega 160.000 manns látist í þessum náttúruhamförum og því ljóst að um er að ræða mannskæðustu náttúruhamfarir í marga áratugi. Fjölmargir stjórnmálamenn hafa farið til Asíu til að skoða hamfarasvæðin og hafa t.d. Laila Freivalds utanríkisráðherra Svíþjóðar, og Colin Powell utanríkisráðherra Bandaríkjanna, lagt þangað leið sína. Í vikunni hvöttu George W. Bush forseti Bandaríkjanna, og fyrrum forsetarnir George H. W. Bush og Bill Clinton Bandaríkjamenn til að gefa fé til söfnunar vegna hamfaranna í Asíu. Komu forsetarnir saman á mánudag til að rita nöfn sín í minningabók um þá sem létust, í indverska sendiráðinu í Washington.

Tilkynnt var á blaðamannafundi í Hvíta húsinu í byrjun vikunnar að Bush eldri og Clinton myndi verða falið það verkefni að stjórna átaki þar sem Bandaríkjamenn og bandarísk fyrirtæki væru hvött til að gefa fé til söfnunarinnar með einkaframlögum. Bush forseti hafði verið gagnrýndur fyrir að bíða með að rjúfa jólaleyfi sitt í Crawford í Texas, þar til þremur dögum eftir hamfarirnar en fyrst þá kom hann fram í fjölmiðlum og tjáði sig um þær. Þá voru önnur ríki mun fljótari að senda háar fjárhæðir til hjálparstarfsins. Japönsk stjórnvöld hafa gefið mest eða 500 milljónir dollara en bandarísk stjórnvöld hafa gefið 350 milljónir. Bush forseti hefur nú gefið andvirði 10.000 dollara, sem er um 620.000 íslenskar krónur, úr eigin vasa til hjálparstarfsins í SA-Asíu. Eins og fyrr segir er Powell utanríkisráðherra, staddur á flóðasvæðunum og hefur verið þar sem fulltrúi bandarískra stjórnvalda ásamt bróður forsetans, Jeb Bush. Verður þetta væntanlega eitt af seinustu embættisverkum ráðherrans en hann lætur af embætti fimmtudaginn 20. janúar nk. við upphaf seinna kjörtímabils forsetans. Fór Powell í þyrlu um þau svæði sem verst urðu úti í jarðskjálftanum og flóðbylgjunni. Sagðist hann aldrei hafa séð neitt þessu líkt og hefði þó upplifað margt: tekið þátt í stríðsátökum og fylgst með hjálparaðgerðum, meðal annars í kjölfar fellibylja og skýstróka. Á morgun mun Powell sitja ásamt fleiri embættismönnum og t.d. Kofi Annan framkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna, ráðstefnu um hjálparstarf á flóðasvæðunum. Enginn Íslendingur fórst í þessum hamförum sem betur fer, og fjöldi Norðmanna sem talið var að hefðu látist, hefur minnkað mjög seinustu daga.

Í áramótaávarpi sínu að kvöldi gamlársdags fjallaði Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, um stöðu fjölskyldunnar í nútímanum. Einkum varð honum tíðrætt um gildi fjölskyldunnar og mikilvægi hinna sönnu fjölskyldugilda, hvort þau hefðu breyst og hvað væri ef svo væri til ráða til varnar því að fjölskyldugildin létu undan fyrir breytingum. Tilkynnti hann að ákveðið hefði verið að setja af stað vinnu við að meta stöðu íslensku fjölskyldunnar. Verð ég að viðurkenna að ég fann mikinn samhljóm með mínum skoðunum og hans. Það er eðlilegt að ræða þessi mál, enda á ekkert að skipta okkur meira máli en gildi fjölskyldunnar og mikilvægt er að halda vel utan um heilbrigt fjölskyldulíf og styrkja undirstöður hennar, með því styrkjum við allt sem okkur er og á ávallt að vera kærast. Án traustra fjölskyldugilda er lífið allt litlausara og verra. Halda verður vörð um þessi gildi af krafti. Á nýársdag lýsti Karl Sigurbjörnsson biskup Íslands, yfir svipaðri skoðun í predikun í Dómkirkjunni. Var ég sammála mati þeirra beggja á þessu máli. Einhvern veginn taldi ég er þessi orð þeirra féllu um áramótin að sátt gæti náðst um þessi eðlilegu atriði og enginn myndi mótmæla þeim. En það var greinilega mikil bjartsýni ef marka má umræðuna sem svo hefur verið í fjölmiðlum.

Ekki var liðinn langur tími af nýju ári er Guðrún Ögmundsdóttir alþingismaður Samfylkingarinnar, tjáði sig í fjölmiðlum og undraðist greinilega mjög þessi ummæli forsætisráðherra og biskups. Spurði hún í sjónvarpsviðtali hvort ráðamenn þjóðarinnar vildu með þessu að konur færu aftur inn á heimilin til að hugsa um börnin. Sagði hún í fyrrnefndu viðtali orðrétt að í orðum forsætisráðherrans glitti í íhaldssama bandaríska fjölskyldustefnu. Spurning væri því að hennar mati hvort undirliggjandi væri að konur ættu hreinlega að fara aftur inn á heimilin og hætta að mennta sig. Kom fram að mati Guðrúnar að málflutningur forsætisráðherra og biskups væri fyrst og fremst til þess fallinn að ala á samviskubiti foreldra. Það væri með þessu verið að segja einstæðum mæðrum og fólki sem þurfi að vinna mikið til að ná endum saman að það fari betur á því að annast börnin sín. Málflutningur hennar kom mér og eflaust fleirum mjög á óvart. Ekkert sögðu ráðamenn í fyrrnefndum áramótahugleiðingum, sem komust nærri þessu mati sem Guðrún kom fram með og hún taldi sig hafa séð og heyrt af ávörpum þeirra. Það er óneitanlega kostulegt ef ekki má velta upp stöðu fjölskyldunnar og hvernig hún standi í nútímanum, nema að kvenréttindakonur fyrri ára rísi upp á afturlappirnar og telji að sér og konum almennt ráðist. Sjálfsagt er og eðlilegt tel ég að ræða þessi mál opinskátt. Sú vinna mun fara fram í vinnuhópi forsætisráðherra um þetta mál og algjör óþarfi að umpólast þó ráðamenn geri þetta að umræðuefni eins og eðlilegt er við áramót. Tal kvenréttindakvenna eins og þingmanns Samfylkingarinnar virkar því sem undarlegt hjóm og allt að því fljótfærni með tilliti af þessu. En það er annars margt sem Samfylkingarþingmenn nota til að reyna að koma sér í fjölmiðlana.

Pétur W. Kristjánsson - in memoriam
Pétur Wigelund Kristjánsson tónlistarmaður, lést langt um aldur fram þann 3. september 2004. Óhætt er að fullyrða að Pétur hafi á löngum ferli sínum í tónlistinni helgað sig henni algjörlega. Hann var tónlistarmaður af guðs náð. Hann var aðeins 14 ára gamall þegar hann byrjaði í hljómsveitinni Pops sem bassaleikari. Síðar varð Pétur helsti forystumaður í fjölda hljómsveita, nægir þar að nefna Paradís, Pelíkan, Náttúru, Svanfríði og Start. Seinustu árin hafði Pétur helgað sig útgáfu tónlistar og sölu á vandaðri tónlist, fór hann um landið með tónlistarmarkað sinn og seldi góða tónlist. Var Pétur hafsjór af fróðleik um tónlist og margir sem leituðu til hans og keyptu af honum tónlist. Kynntist ég Pétri í gegnum tónlistina, fór jafnan á tónlistarmarkaði hans og keypti af honum tónlist og mat alltaf mikils gríðarlega þekkingu hans á tónlist. Hef ég alla tíð haft mikinn áhuga á góðri tónlist og var því hreint óviðjafnanlegt að leita til hans og versla af honum góða geisladiska.

Alla setti hljóða þegar fregnaðist af veikindum Péturs og síðar af ótímabæru andláti hans. Það var eflaust eins með mig og alla aðra sem eitthvað höfðu kynnst Pétri og rætt við hann að það var óraunverulegt að þessi kraftmikli og áberandi maður í íslensku tónlistarlífi á seinustu áratugum væri farinn með svo snöggum hætti. Það kom vel í ljós við andlát Péturs að hann hafði eignast marga vini og kunningja í gegnum störf sín í tónlistinni. Er mjög ánægjulegt að heyra af því að félagar hans í tónlistargeiranum ætli nú að minnast þessa mikla höfðingja með þeim einum hætti sem honum hefði eflaust sjálfum líkað: með vönduðum rokktónleikum. Pétur var rokkari af guðs náð og engum Íslendingi auðnaðist betur að syngja t.d. smellinn ódauðlega Wild Thing. Tónleikarnir verða haldnir á Broadway á morgun og hefjast kl. 22:00, mun allur ágóði þeirra renna í minningarsjóð sem stofnaður hefur verið í nafni Péturs. Kynnar verða hinir landsþekktu fjölmiðlamenn: Þorgeir Ástvaldsson, Hermann Gunnarsson og Gunnlaugur Helgason. Fjöldi tónlistarmanna og hljómsveita kemur þar fram. Í tilefni tónleikanna og til þess að heiðra minningu Péturs kom hljómsveitin Start saman í fyrsta skipti í 22 ár og tók upp lag til minningar um Pétur, sem heitir einfaldlega Paradís. Er það instrumental-lag, táknrænt og flott lag sem hæfir vel þegar minnst er þessa mikla merkismanns.

Saga dagsins
1874 Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands var staðfest af Danakonungi - hún tók gildi 1. ágúst sama ár
1895 Alfred Dreyfus yfirmaður í franska hernum, sakfelldur um landráð - dæmdur til vistar á Djöflaey
1946 Kvikmynd um lýðveldishátíðina 17. júní 1944 var frumsýnd í Reykjavík. Var fyrsta kvikmyndin sem tekin var hér á Íslandi og var í nútímagæðum þess tíma: með tónum, tali og eðlileg litaskilyrði
1968 Alexander Dubcek kjörinn leiðtogi kommúnista í Tékkóslóvakíu - kjör hans leiddi til mikilla breytinga í valdakerfi landsins og innan flokksins. Þótti of frjálslyndur og var síðar komið frá völdum
1994 Tip O'Neill fyrrum forseti bandarísku fulltrúadeildarinnar, lést, 81 árs að aldri. Tip O'Neill sat í fulltrúadeildinni í 34 ár og var forseti hennar í 10 ár, 1977-1987, lengst allra sem hafa setið í forsæti

Snjallyrðið
Hér sit ég einn og sakna þín.
Með sorg í hjarta drekk ég vín.
Og mánaljósið líkfölt skín
á legubekkinn minn.
Og aleinn sit ég þar í þetta sinn.

Hve ást þín mig á örmum bar.
Hve innileg vor gleði var,
er saman tvö við sátum þar,
svo saklaus, góð og hrein,
sem fuglar tveir, er syngja á sömu grein.

Og alltaf skal ég að því dást,
að enn skuli mitt hjarta þjást
af sömu þrá og sömu ást,
þótt sértu farin burt,
þótt sértu farin fyrir löngu burt.

Hún þykir fágæt þessi dyggð.
Ég þekki enga slíka tryggð.
En tíminn læknar hugans gryggð
og hylur gömul sár,
en sumum nægir ekki minna en ár.
Tómas Guðmundsson skáld (1901-1983) (Tryggð)

Engin fyrirsögn

Heitast í umræðunni
Athyglisvert hefur verið að fylgjast með borgarmálum í fjölmiðlum að undanförnu og stjórn R-listans á borginni er nú sem fyrr mjög umdeilanleg. Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins hafa að undanförnu vakið athygli á skattahækkunum og sviknum loforðum R-listans. Það var gert með enn markvissari hætti með auglýsingu í Morgunblaðinu í gær undir yfirskriftinni: "Jólagjöfin sem þú getur ekki skilað". Eins og fram hefur komið var eitt síðasta verk R-listans fyrir jólin að staðfesta verulegar skatta- og gjaldahækkanir á Reykvíkinga í fjárhagsáætlun fyrir árið 2005, þvert á þau loforð, sem forystufólk framboðsins t.d. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir fyrrum leiðtogi listans og borgarstjóri 1994-2003, gáfu fyrir borgarstjórnarkosningarnar 25. maí 2002. Í auglýsingu borgarfulltrúanna eru tekin þrjú dæmi vegna hækkunar útsvars: fasteignaskatta, sorphirðugjalds og leikskólagjalds þar sem annað foreldri er í námi: í fyrsta lagi að hjón með 6 milljónir króna í árstekjur, sem búa í íbúð þar sem fasteignamat er 15 m.kr. greiða 25.772 kr. meira árið 2005 en þau gerðu árið 2004. Í öðru lagi að hjón með 3 milljónir króna í árstekjur, sem búa í íbúð þar sem fasteignamat er 15 milljónir króna og með barn á leikskóla, þar sem annað foreldri er í námi greiða 68.652 kr. meira árið 2005 en þau gerðu árið 2004. Í þriðja og síðasta lagi að hjón með 3 milljónir króna í árstekjur, sem búa í íbúð þar sem fasteignamat er 15 milljónir kr. og með 2 börn á leikskóla, þar sem annað foreldri er í námi greiða 109.065 kr. meira árið 2005 en þau gerðu árið 2004.

Þessi dæmi segja allt sem segja þarf um hvernig kosningaloforð R-listans hafa verið svikin og þarfnast varla frekari útskýringa við. Nægir að líta á blaðaviðtal við þáverandi leiðtoga framboðsins í maí 2002. Lengi vel neituðu forystumenn R-listans að viðurkenna skuldastöðu borgarinnar og slæma stöðu hennar. Nú ber annað við og allt í einu nú er feluleiknum að mestu hætt og spilin lögð á borðið. Enn er R-listinn þó í algjörri afneitun greinilega á vissum stigum málsins. Er mikilvægt að borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins tjái sig með auglýsingunni og vekji Reykvíkinga til umhugsunar um fjármálastjórn R-listans. Viðbrögð borgarstjóra við auglýsingunni voru þau að fara með hefðbundnar rangfærslur og útúrsnúninga að hætti R-listans. Hélt hún því fram að auglýsingin væri villandi og fullyrti að önnur sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu væru að hækka sömu gjöld með sama hætti. Þetta er einfaldlega rangt. Til dæmis hefur útsvar ekki verið hækkað í Garðabæ og Seltjarnarnesi, en þar fara sjálfstæðismenn með hreinan meirihluta. Í Kópavogi nemur hækkun útsvars 0,09% en Reykjavíkurborg hækkar útsvarið hinsvegar um 0,33%. Svo einfalt er að ekkert sveitarfélag á Íslandi hefur hækkað útsvar jafn mikið frá árinu 1998 og Reykjavíkurborg. Það er eftirtektarvert að langstærsta og öflugasta sveitarfélag landsins sé að hækka skatta umfram önnur minni sveitarfélög. Þvert á móti ætti Reykjavík að geta rekið opinbera þjónustu með minni tilkostnaði en önnur sveitafélög fyrir tilstuðlan hagkvæmni sem hlýst af stærð sveitarfélagsins. Það er ekki hægt að vísa á önnur og minni sveitarfélög og reyna að finna þar réttlætingu fyrir fjármálaóstjórninni í Reykjavík. Meginástæðan fyrir skattahækkunum R-listans er einfaldlega léleg fjármálastjórn og stóraukin skuldasöfnun.

Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra, skipaði í dag Jón Kristjánsson heilbrigðisráðherra, sem formann stjórnarskrárnefndar. Eins og ég sagði frá hér í gær hefur nefndin það hlutverk að endurskoða stjórnarskrá lýðveldisins Íslands og hefja umræðu um breytingar sem lagðar verði fram fyrir þingkosningar eftir tvö ár. Geir H. Haarde fjármálaráðherra og varaformaður Sjálfstæðisflokksins, verður varaformaður nefndarinnar. Auk þeirra verða í nefndinni: Þorsteinn Pálsson sendiherra og fyrrum forsætisráðherra og Birgir Ármannsson alþingismaður (að hálfu Sjálfstæðisflokksins), Jónína Bjartmarz (að hálfu Framsóknarflokksins), Össur Skarphéðinsson alþingismaður, og Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarfulltrúi (að hálfu Samfylkingarinnar), Steingrímur J. Sigfússon alþingismaður (að hálfu Vinstrihreyfingarinnar - græns framboðs) og Guðjón Arnar Kristjánsson alþingismaður (að hálfu Frjálslynda flokksins). Með nefndinni mun starfa fjögurra manna sérfræðinganefnd. Í henni verða Eiríkur Tómasson lagaprófessor, sem verður formaður, og ennfremur Kristján Andri Stefánsson lögfræðingur, Gunnar Helgi Kristinsson prófessor í stjórnmálafræði og Björg Thorarensen lagaprófessor.

Í skipunarbréfi nefndarinnar kemur fram að endurskoðunin verði einkum bundin við fyrsta, annan og fimmta kafla stjórnarskrárinnar og þau ákvæði í öðrum köflum hennar sem tengjast sérstaklega ákvæðum þessara þriggja kafla. Stefnt skal að því að frumvarp til breytinga á stjórnarskrá liggi fyrir í síðasta lagi í byrjun ársins 2007 og verði samþykkt fyrir þingkosningar síðar sama ár. Báðum nefndum er ætlað að hefja störf hið fyrsta. Til fjölda ára hefur skort pólitískan kjark til að hrinda úr vör þessu ferli, opna málið og ræða málefni stjórnarskrár með opnum huga og ræða nauðsynlegar breytingar, sem verða að eiga sér stað í samræmi við nútímann, vinna að sjálfsagðri endurskoðun á stjórnarskrá. Mjög mikilvægt er að gera skýrt í eitt skipti fyrir öll hvert sé valdsvið forseta og eyða öllum vafaatriðum um embættið. Nú er loksins komið að hinni pólitísku forystu að taka af skarið í þessum efnum. Fagna ég því að það hafi verið gert með skipun nefndar af hálfu forsætisráðherra og ferlið sé því komið af stað. Eins og ég lýsti yfir hér í gær er mikilvægt að taka sérstaklega til opinnar umræðu málefni 26. greinarinnar: hvernig eigi að breyta henni og hvort forseti eigi áfram að hafa þann möguleika opinn að geta stöðvað af þingmál lýðræðislega kjörins þings. Mín skoðun liggur vel ljós fyrir, en nú er komið að því að taka umræðuna í samfélaginu. Mikilvægt er að sem flestir hafi skoðun á þessu máli. Svo þarf nefndin að taka á öllum vafaatriðum tengdum þessum málum, sem hefur verið deilt um að undanförnu.

Áramótakveðja Ríkisútvarpsins
Á gamlárskvöld flutti Markús Örn Antonsson útvarpsstjóri, áramótakveðju frá Ríkisútvarpinu. Að þessu sinni ávarpaði Markús þjóðina frá Skriðuklaustri í Fljótsdal á Austurlandi, en þar bjó Gunnar Gunnarsson skáld, í mörg ár og þar er nú safn til minningar um hann. Inn á milli atriða með Markúsi var fléttað tónlistaratriðum þar sem einsöngvarar, kórar og hljómsveit á Austurlandi fluttu tónlist eftir austfirsk tónskáld, t.d. Inga T. Lárusson, Björgvin Guðmundsson og Jón Þórarinsson. Seinustu ár hefur áramótakveðja Ríkisútvarpsins verið að þróast í þá átt að kynna tónlist og menningarlíf úti á landi og minna á þekktar perlur íslenskra tónskálda og textahöfunda seinustu aldar. Hófst þetta með þessum hætti fyrir tveim árum en þá flutti Markús Örn ávarp sitt héðan frá Akureyri og var ávarp hans tekið þá upp á Sigurhæðum, heimili sr. Matthíasar Jochumssonar, og Bjarkarstíg 6, sem var heimili Davíðs Stefánssonar frá Fagraskógi. Þar eru nú söfn til minningar um þá. Kórar og tónlistarhópar í bænum fluttu þá tónlist eftir ljóð þeirra. Í fyrra var dagskráin tekin upp á Ísafirði og lög Sigvalda Kaldalóns hljómuðu.

Er þetta vel til fundið og mikilvægt að leitað sé í þennan merka tónlistararf og kynnt lög og ljóð merkra Íslendinga, sem eru þjóðinni mjög kær. Eiginlega er það menningarleg skylda RÚV sem ríkisstofnunar að gera þetta, meira mætti gera af þessu ef stofnunin á að standa undir nafni sem slík. Nú var mjög ánægjulegt að heyra lög meistarans austfirska Inga T. Lárussonar, en óhætt er að fullyrða að fáum mönnum á seinustu öld hafi tekist betur að semja falleg og táknræn lög sem hittu beint í hjartastað með fegurð sinni. Lengi hef ég verið mikill aðdáandi laga Inga T. Amma mín, Sigurlín Kristmundsdóttir, sem bjó á Eskifirði í 50 ár og taldi sig alltaf Austfirðing, þó hún hafi reyndar verið fædd í Eyjafirði en flutt ung austur og búið svo í Eyjafirði seinustu 26 ár ævi sinnar, kenndi mér að meta lög Inga. Henni voru þau alltaf kær. Að hennar mati auðnaðist engum betur að semja frá hjartanu lög með tilfinningu, lög með sanna sál. Með árunum hef ég sífellt betur séð að þetta er rétt. Ingi T. Lárusson var einstakur snillingur, lagahöfundur af guðs náð. Þegar líða tók að ævilokum ömmu minnar lagði hún áherslu á það við mig að tryggja að við útför hennar hljómuðu þessi lög. Það tryggði ég og þegar hún var kvödd á Eskifirði við útför hennar þann 22. janúar 2000, hljómuðu þrjú af bestu lögum Inga að hennar mati: Átthagaljóð, Hríslan og lækurinn og Það er svo margt. Austfirska taugin var sterk og tónlistarsmekkurinn var ekki síðri hjá þessari merku kjarnakonu. Alla tíð hef ég metið Austurland mikils og þau bönd sem tengja mig þangað. Það var því mjög ánægjulegt að horfa á þetta ávarp og heyra þessi fallegu lög og þá kveðju sem útvarpsstjóri flutti að kvöldi gamlársdags.

Saga dagsins
1891 Konráð Gíslason málfræðingur, lést, 31 árs að aldri - hann var einn Fjölnismanna og var mikill brautryðjandi í íslenskri orðabókargerð. Flestir Fjölnismanna dóu ungir en höfðu þó söguleg áhrif
1917 Fyrsta ráðuneyti Jóns Magnússonar tók við völdum - Jón var forsætisráðh. til dauðadags 1926
1989 Stórbruni varð að Réttarhálsi 2 í Reykjavík þar sem Gúmmívinnustofan hf. og önnur fyrirtæki voru til húsa. Tjónið nam á fimmta hundrað milljónum króna og var hið mesta í sögu brunamála
1994 Samið var við Bandaríkjamenn um samdrátt í rekstri varnarliðsins - orrustuþotum af gerðinni F-15 fækkaði úr 12 í 4 og lokað var hlustunarstöð og miðunarstöð. Hermönnum fækkaði þá um alls 380
2004 Dr. Mikhail Saakashvili kjörinn forseti Georgíu - hafði gegnt embættinu frá nóvember 2003

Snjallyrðið
Man ég þig, mey,
er hin mæra sól
hátt í heiði blikar.
Man ég þig, er máni
að mararskauti
sígur silfurblár.

Hví hafa örlög
okkar beggja
skeiði þannig skipt?
Hví var mér ei leyft
lífi mínu
öllu með þér una?

Sólbjartar meyjar,
er ég síðan leit,
allar á þig minna.
Því geng ég einn
og óstuddur
að þeim dimmu dyrum.
Jónas Hallgrímsson skáld (1807-1845) (Söknuður)