Öldungadeildin staðfestir skipan Robert Gates

Öldungadeild Bandaríkjaþings staðfesti fyrir stundu skipan Robert Gates sem varnarmálaráðherra Bandaríkjanna. Stormasömum ráðherraferli Donalds Rumsfelds lýkur senn þegar að Gates mun formlega sverja embættiseið sinn. Robert Gates verður 22. varnarmálaráðherrann í sögu Bandaríkjanna, sá annar í forsetatíð George W. Bush. Það eru tímamót að Donald Rumsfeld yfirgefi nú ríkisstjórn Bandaríkjanna og eflaust gleðjast margir með það nú á þessu kvöldi.

95 þingmenn öldungadeildarinnar staðfestu skipan Gates en tveir þingmenn repúblikana; Rick Santorum og Jim Bunning greiddu atkvæði gegn honum. Gates var staðfestur af hermálanefnd öldungadeildarinnar í gær. Var ekki búist við formlegri staðfestingu þingdeildarinnar fyrr en á morgun en henni var flýtt.

Var þingmönnum beggja flokka eflaust það mjög mikið keppikefli að klára staðfestinguna af svo binda megi enda á ráðherraferil Rumsfelds, sem er einn umdeildasti ráðherrann í ríkisstjórn Bandaríkjanna á síðustu áratugum.

Kristján Þór þiggur biðlaunin

Kristján Þór Júlíusson, bæjarstjóri, hefur ákveðið að þiggja biðlaun, sem hann á rétt á samkvæmt ráðningarsamningi. Í gærkvöldi upplýsti Kristján Þór á heimasíðu sinni að Samfylkingin hefði gert þá kröfu að hann hætti strax sem bæjarstjóri í kjölfar prófkjörssigurs hans hér í kjördæminu í síðasta mánuði. Er greinilegt að hann valdi að taka þessa ákvörðun, enda hefði allt annað þýtt endalok meirihluta Sjálfstæðisflokksins og Samfylkingarinnar í bæjarstjórn Akureyrar.

Það telst varla óeðlilegt að Kristján Þór þiggi biðlaunin í þeirri stöðu sem uppi var er hann allt að því neyddist vegna krafna Samfylkingarinnar til að afsala sér embætti bæjarstjóra fyrir þingkosningar. Honum var allt að því gert að láta af störfum og tók þá ákvörðun og stendur uppi án þessa embættis sem honum var falið að loknum kosningum.

Samfylkingin tók þá ákvörðun að Kristján Þór gæti ekki verið lengur bæjarstjóri, það þjónaði þeim ekki að horfa upp á það í stöðunni. Það er þeirra val. Það er því varla undrunarefni að hann láti reyna á ákvæði um biðlaun í þeim samningi sem hann hafði sem bæjarstjóri og full samstaða um milli meirihlutaflokkanna.

Kristján Þór þiggur biðlaun

Styttist í ráðherraskipti í Pentagon

Flest bendir til þess að öldungadeild Bandaríkjaþings muni á morgun staðfesta Robert Gates sem nýjan varnarmálaráðherra Bandaríkjanna og þá muni formlega ljúka langri ráðherratíð hins umdeilda Donalds Rumsfelds í Pentagon. Hermálanefnd Bandaríkjaþings samþykkti skipan Gates samhljóða í gær og nú fer málið fyrir þingdeildina sjálfa. Er full samstaða meðal beggja flokka um tilnefningu Bush forseta á Gates. Sérstaklega eru demókratar áfjáðir í að staðfesta Gates til að binda enda á ráðherraferil Rumsfelds.

Gates vann stuðning ólíkra afla við tilnefningu sína og hlaut aðdáun landsmanna með afdráttarlausri framkomu og hiklausum svörum í fimm tíma yfirheyrslu fyrir hermálanefndinni í gær. Þar sagði Gates að árás á Íran eða Sýrland kæmi ekki til greina, nema sem algjört neyðarúrræði. Þá sagðist hann ekki telja að Bandaríkin séu á sigurbraut í Írak og þar sé mikið verk óunnið eigi sigur að vinnast í bráð. Sagðist hann vera opinn fyrir nýjum hugmyndum varðandi málefni Íraks. Athygli vakti að hann tók undir staðhæfingar demókrata í nefndinni um að ástandið í Írak væri óásættanlegt og lagði áherslu á uppstokkun á stöðu mála.

Val Bush forseta á Robert Gates í stað Donalds Rumsfelds var til marks um uppstokkun mála og upphaf nýrra tíma, enda er Gates allt annarrar tegundar en Rumsfeld. Brotthvarf Rumsfelds veikir t.d. Dick Cheney í sessi innan ríkisstjórnarinnar, en Cheney, sem varnarmálaráðherra í forsetatíð Bush eldri 1989-1993, og Rumsfeld voru menn sömu áherslna og beittari en t.d. forsetinn sjálfur í raun. Gates hefur mikla reynslu að baki og annan bakgrunn en Rumsfeld. Hann vann innan CIA í þrjá áratugi undir stjórn sex forseta úr báðum flokkum (hann var forstjóri CIA í forsetatíð George H. W. Bush, föður núverandi forseta) og verður nú ráðherra í ríkisstjórn þess sjöunda.

Það eru svo sannarlega tímamót sem verða nú í valdakerfinu í Washington við brotthvarf Donalds Rumsfelds úr ríkisstjórn Bandaríkjanna. Hann hefur verið varnarmálaráðherra Bandaríkjanna alla forsetatíð George W. Bush og verið við völd í Pentagon því frá 20. janúar 2001. Rumsfeld er elsti maðurinn sem hefur ráðið ríkjum í Pentagon, en jafnframt sá yngsti en hann var varnarmálaráðherra í forsetatíð Gerald Ford 1975-1977. Hann er því með þaulsetnustu varnarmálaráðherrum í sögu Bandaríkjanna.

Herská stefna hans hefur verið gríðarlega umdeild og hann er án nokkurs vafa umdeildasti ráðherrann í forsetatíð Bush og í raun síðustu áratugina í stjórnmálasögu Bandaríkjanna. Hefur staða hans sífellt veikst síðustu tvö árin, í aðdraganda forsetakosninganna 2004 og eftir þær, vegna Abu-Ghraib málsins og stöðunnar í Írak. Honum var ekki sætt lengur eftir þingkosningarnar í nóvember og hefði í raun átt að fara frá eftir kosningarnar 2004.

Brotthvarf hans úr ráðherraembætti og húsbóndaskipti í Pentagon breyta hiklaust mjög svipmóti ríkisstjórnar Bush forseta og tryggir að líklegra sé að repúblikanar og demókratar getið unnið saman með heilsteyptum hætti þann tíma sem þeir verða að deila völdum hið minnsta, eða fram að forsetakosningunum eftir tæp tvö ár, þar sem eftirmaður George W. Bush verður kjörinn.

Gates telur Bandaríkin ekki á sigurbraut í Írak

Í minningu dr. Kristjáns Eldjárns

Í dag eru 90 ár liðin frá fæðingu dr. Kristjáns Eldjárns, þriðja forseta íslenska lýðveldisins. Því verður minnst með hátíðardagskrá í Þjóðminjasafninu í dag. Kristján Eldjárn hefur alltaf að mínu mati verið einn fremsti forseti þjóðarinnar - sannkallaður heiðursmaður sem var sameiningartákn í embættinu. Kristján fæddist að Tjörn í Svarfaðardal þann 6. desember 1916. Hann nam fornleifafræði við Kaupmannahafnarháskóla 1936-1939 og var skipaður þjóðminjavörður 1947.

Kristján Eldjárn var kjörinn forseti Íslands í forsetakosningunum 1968. Sat hann á forsetastóli í þrjú kjörtímabil, 12 ár, eða allt til ársins 1980. Hann lést á sjúkrahúsi í Cleveland í Ohio í Bandaríkjunum þann 14. september 1982. Kristján vann afgerandi kosningasigur í forsetakjörinu 1968. Hann var forseti fólksins, honum auðnaðist alla tíð að tryggja samstöðu landsmanna um verk sín og naut virðingar allra landsmanna. Kristján var forseti á miklum umbrotatímum hérlendis, bæði í þjóðmálum og á vettvangi stjórnmála. Hann var mitt á milli átakalínanna í samfélaginu, en valdatími hans var átakamikill í stjórnmálum landsins.

Kristján var ólíkur því sem við kynntumst síðar í embættinu. Hann fór í langa göngutúra á Álftanesi, ferðaðist lítið og þótti vera táknmynd alþýðleika hérlendis ásamt eiginkonu sinni, Halldóru Ingólfsdóttur Eldjárn. Deilt var meira að segja um það í kosningabaráttunni 1968 að Kristján væri litlaus og kona hans hefði sést í fatnaði frá Hagkaupsverslunum, svokölluðum Hagkaupssloppi. Lægra þótti háttsettum ekki hægt að komast en að sjást í slíkum alþýðufatnaði. En Kristjáni og Halldóru auðnaðist að tryggja samstöðu um embættið og eru metin með þeim hætti í sögubókunum, nú löngu eftir að hann lét af embætti.

Kristján var mjög kraftmikill ræðumaður og rómaður fyrir innihaldsríkar og tilkomumiklar ræður sínar. Hef ég kynnt mér ítarlega ævi hans og starfsferil og skrifaði langa ritgerð um hann í skóla eitt sinn. Þegar ég kynnti mér verk hans og ævi þótti mér helst standa upp úr hversu farsællega hann vann öll sín verk. Hann var öflugur þjóðarleiðtogi og ávann sér virðingu fólks með alþýðlegri og tignarlegri framkomu, jafnt hér heima sem á erlendum vettvangi. Hann var sannkallað sameiningartákn landsmanna - eitthvað sem við höfum svo sannarlega saknað frá því að Vigdís Finnbogadóttir hætti sem forseti.

Bók Gylfa Gröndals, sem kom út árið 1991, um Kristján er stórfengleg lýsing á þessum merka manni. Merkilegast af öllu við að kynna mér hann og verk hans í gegnum þessa bók var það að honum var alla tíð illa við Bessastaði og var alltaf stressaður vegna ræðuskrifa sinna - var aldrei sáttur við neinar ræður sínar. Hann var hinsvegar talinn þá og enn í dag besti ræðumaður sinnar kynslóðar að Gunnari Thoroddsen frátöldum. Hann er eini af þeim þrem forsetum landsins sem látnir eru sem hvílir ekki að Bessastöðum, heldur hvílir hann í Fossvogskirkjugarði í Reykjavík.

Í fyrra kom út bók Guðna Th. Jóhannessonar, sagnfræðings, Völundarhús valdsins. Byggðist bókin á ítarlegum minnispunktum og dagbókum Kristjáns frá forsetaferli hans. Var þar sjónum einkum beint að stjórnarmyndunum í forsetatíð hans og því hvernig hann hélt á þeim málum á ferli sínum. Í ítarlegum pistli í nóvember 2005 fjallaði ég um forsetatíð dr. Kristjáns Eldjárns og bendi á þau skrif hér með. Kristján leiddi átakamál á valdaferli sínum til lykta með farsælum hætti og er því farsæll í huga landsmanna í sínum verkum.

Hátíðardagskrá á afmæli Kristjáns Eldjárns