Tony Blair hættir í stjórnmálum innan árs

Tony Blair, forsætisráðherra Bretlands, tilkynnti í dag að hann myndi láta af embætti og yfirgefa stjórnmálin innan árs. Sagði hann flokksþing Verkamannaflokksins eftir hálfan mánuð verða það síðasta sem hann myndi sitja sem leiðtogi flokksins. Tony Blair hefur verið leiðtogi Verkamannaflokksins frá því í júlí 1994, er hann var kjörinn eftirmaður John Smith, sem látist hafði tveim mánuðum áður af völdum hjartaáfalls. Blair byggði flokkinn upp eftir eins og hálfs áratugs stjórnarandstöðu til kosningasigurs í maí 1997 með sögulegum hætti. Mjög hefur verið þrýst á forsætisráðherrann að tilgreina tímasetningu brotthvarfs síns, en jafnharðan neitað því. Harkaleg átök á opinberum vettvangi innan flokksins í gær neyddu hann til að skipta um skoðun og koma með vísbendingar í þá átt.

Athygli vakti að bein dagsetning var ekki nefnd en yfirlýsingin er mjög skýr. Stjórnmálaferli Tony Blair er að ljúka og hann er með yfirlýsingunni í raun að biðja flokksmenn vinsamlegast um að leyfa sér að yfirgefa stjórnmálin með sínum hætti úr því sem komið sé. Hann er í raun að biðja um vopnahlé innan flokksins en jafnframt að fastsetja að hann verði farinn fyrir flokksþing Verkamannaflokksins í september 2007. Líklegast er að hann ætli sér að láta af völdum fljótlega eftir tíu ára valdaafmæli Verkamannaflokksins í maí 2007. Hann vill væntanlega verða við völd er þeim áfanga er náð en telji svo vænlegt að fara frá völdum. Það hefur verið harkalega að honum sótt og í raun var enginn vafi eftir afsagnir undirráðherranna í gær og bréfaflóð þingmanna um beiðni um afsögn að til þessa myndi koma.

Einn forvera Tony Blair á leiðtogastóli breska Verkamannaflokksins, hinn sigursæli, Harold Wilson, fyrrum forsætisráðherra, sagði með eftirminnilegum hætti einu sinni að vika væri langur tími í pólitík. Það eru orð að sönnu. Það má fullyrða að eitt ár er langur tími í stjórnmálum. Nú verður að ráðast hvort að Tony Blair hafi kraft og stuðning til að sitja við völd í forsæti ríkisstjórnar Bretlands og leiða stærsta flokk landsins í þá mánuði sem hann vill sitja úr þessu. Hvort hann nái að sitja við völd fram að valdaafmælinu er í raun stóra spurningin. Það hefur löngum verið sagt að stór yfirlýsing á borð við þessa lami allt valdsvið sterks leiðtoga hratt, sé eitthvað vald í raun eftir.

Nú verður það að ráðast hvort Blair geti setið í þann tíma sem hann vill. Stóra spurningin er nú hvort hann geti í raun stýrt atburðarásinni allt til enda eða hvort að hann verði að lokum ein af sögupersónunum í plottinu sem verða undir og verði undir í þeirri öldu sem hefur stefnt í áttina til hans. Jafnframt verður fróðlegt að sjá hvort að fylkingabarátta um forsætisráðherrastólinn fari ekki jafnharðan af stað núna þegar að öllum er ljóst að endalokin eru svo nærri sem raun ber vitni.

Það eru mörg óvissumerki yfir Verkamannaflokknum og stjórn ríkisstjórnar Bretlands eftir svona yfirlýsingu og í raun fróðlegt að sjá hver nær yfirhöndinni í þessu valdatafli er á hólminn kemur.

Árni M. Mathiesen fer fram í Suðurkjördæmi

Árni M. Mathiesen, fjármálaráðherra og leiðtogi Sjálfstæðisflokksins í Suðvesturkjördæmi, hefur ákveðið að gefa kost á sér í leiðtogasæti flokksins í Suðurkjördæmi. Ein lífseigasta pólitíska sagan í sumar hefur verið hvort að Árni myndi færa sig til og gefa með því eftir í raun leiðtogastólinn í kraganum til Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur, menntamálaráðherra og varaformanns Sjálfstæðisflokksins, sem þegar hefur lýst yfir áhuga sínum á að leiða flokkinn í kjördæminu. Árni, sem hefur setið á Alþingi í 15 ár og leitt framboðslista af hálfu flokksins í landsmálum allt frá alþingiskosningunum 1999, hlýtur að teljast öruggt ráðherraefni áfram nái hann að tryggja áhrif sín með leiðtogasetu í öðru kjördæmi. Hann hefur mikinn styrkleika og stuðning æðstu forystumanna flokksins til að vera í ríkisstjórn.

Það er ekki undarlegt að Árni sækist eftir því að fara í Suðurkjördæmið. Þar er enda enginn áberandi leiðtogi og ekki virðist heldur leiðtogi sem hefði styrkleika til ráðherrasetu í sjónmáli. Fylgi Sjálfstæðisflokksins í Suðurkjördæmi ætti að vera það mikið í kosningunum að vori að leiðtogi listans ætti að hafa styrkleika og stuðning til að verða ráðherra. Svo hefur ekki verið frá árinu 1999, er Þorsteinn Pálsson, fyrrum formaður Sjálfstæðisflokksins, hætti í stjórnmálum. Árni Ragnar Árnason leiddi framboðslista flokksins í kjördæminu í þingkosningunum 2003. Árni Ragnar hafði verið veikur af krabbameini nokkurn tíma áður en hann var valinn leiðtogi og virtist hafa náð sér að fullu. Hann veiktist aftur í kosningabaráttunni og varð frá að hverfa. Hann lést fyrir nákvæmlega tveim árum, í ágúst 2004, eftir hetjulega baráttu sína.

Frá andláti Árna Ragnars hefur Drífa Hjartardóttir leitt flokkinn í Suðurkjördæmi en þá öðru sinni tókst hún á hendur það verkefni að leiða flokkinn á erfiðum tímamótum. Hún varð leiðtogi flokksins í gamla Suðurlandskjördæmi er Árni Johnsen varð að segja af sér þingmennsku sumarið 2001 vegna hneykslismála sinna. Drífa hefur staðið sig vel að mínu mati og leitt flokkinn í gegnum erfiða tíma á þessum slóðum. Fylgi flokksins í Suðurkjördæmi er mikið og það sást vel í sveitarstjórnarkosningunum í vor en flokkurinn er í forystu nær allra sveitarfélaga í kjördæminu. Það er því auðvitað með ólíkindum að flokkurinn þar hafi ekki ráðherrastól og hlýtur það að vera markmið þeirra sem velja framboðslista flokksins í kjördæminu fyrir næstu kosningar að tryggja að sá sem leiði listann sé í þeirri stöðu að teljast öruggt ráðherraefni.

Árni M. Mathiesen hefur verið ráðherra í sjö ár og leitt sjávarútvegsmálin og fjármálin af hálfu flokksins. Það er hægt að fullyrða með nokkurri vissu að hann sé öruggt ráðherraefni að vori. Það verður að ráðast hvort flokksmenn vilja fá Árna til forystu í kjördæminu. Væntanlega verður þar prófkjör, enda virðist mér á flestum sem ég þekki úr kjördæminu að þeir vilji fá uppstokkun á þingmannahópi kjördæmisins og mæla styrkleika frambjóðenda. Er það enda eðlilegast að prófkjör sé í öllum kjördæmum hjá flokknum nú, eins og ég hef áður bent á. Er mikið rætt um hvort að Árni Johnsen fari fram í Suðurkjördæmi, eftir að hann hlaut uppreist æru frá handhöfum forsetavalds.

Það stefnir í spennandi tíma hjá Sjálfstæðisflokknum í Suðurkjördæmi. Það verður fróðlegt að sjá hverja flokksmenn þar velja til forystu hjá sér. Að mörgu leyti hlýtur að verða spurt hvort sjálfstæðismenn hafi sterkt og vænlegt ráðherraefni í forystu framboðslista síns. Það hlýtur að teljast sterkt fyrir þá að hafa Árna M. Mathiesen í forystu framboðslista síns, enda fer þar ráðherra í sjö ár og leiðtogi kjördæmis allan þann tíma. En nú verður svo auðvitað að ráðast hvort Árni sæki sér stuðning flokksmanna til forystu og nái kjöri í það verkefni. Það verður fróðlegt að sjá.