Björgum þotunni - Gullfaxa til Akureyrar

Fjórum áratugum eftir að þotan Gullfaxi markaði þáttaskil í flugsögu Íslendinga er saga hennar að verða öll í Nýju-Mexíkó þar sem á að brytja hana niður. Það er að mínu mati stórslys ef ekki tekst að bjarga Gullfaxa frá þeim örlögum. Að mínu mati á Gullfaxi best heima í safni hér á Íslandi, enda merkilegur hluti af flugsögu landsins.

Best færi á því að það myndi takast að flytja Gullfaxa hingað til Akureyrar og þotan yrði hluti af Flugsafninu hér. Sögulega séð væru það viðeigandi endalok í þessum efnum. Það er allavega mikilvægast af öllu að bjarga Gullfaxa frá því að verða brytjaður niður og koma flugvélinni aftur til Íslands. Það verður menningarlegt slys ef það tekst ekki og tilraunir þeirra sem eru að reyna að eignast Gullfaxa renna út í sandinn.

Það er svo merkilegt að ég var að horfa á gamlar spólur í gærkvöldi og rakst þá á gamlan þátt úr Sjónvarpinu þar sem var klippt saman gömlu efni. Þar á meðal var umfjöllun um komu Gullfaxa árið 1967 og merkilegar klippur frá athöfn á Reykjavíkurflugvelli þar sem Ásgeir Ásgeirsson, þáverandi forseti Íslands, kom fram ásamt fleiri merkisfólki. Koma Gullfaxa voru stórtíðindi, enda með því mörkuð þáttaskil í flugsögu landsins. Var þessum atburði líka lýst vel í þætti um flugsöguna, sem voru gerðir árið 2002, sem ég ennfremur á bandi og horfði nýlega á.

Sagan er mikilvæg - það má vel vera að Gullfaxi sé kominn til ára sinna og þjóni ekki lengur lykilhlutverki í samgöngusögu landsins. En hann lék þar sögulega rullu og það er mikilvægt að bjarga þotunni frá því að verða brytjuð niður. Myndi slíkur merkisgripur íslensku flugsögunnar hvergi passa betur en á safni hér nyrðra, en sárt yrði að sjá hann enda í varahlutum og járnarusli í Nýju-Mexíkó.

Fyrsta þota Íslendinga í hættu

19 ára afmæli bjórsins

Í dag, 1. mars, eru 19 ár liðin frá því að sala á sterkum bjór, var leyfð á Íslandi. Innflutningur og sala á bjór var bönnuð með lögum árið 1915, bannið var því í gildi í 74 ár. Frumvarp um afnám bjórbannsins var samþykkt á Alþingi að kvöldi 9. maí 1988. Oft hafði fram að því verið lagðar fram tillögur á þingi um afnám bannsins, en alltaf tókst andstæðingum þess að sala á áfengu öli yrði heimiluð að nýju, að stöðva framgang breytinganna.

Loks tókst að ná þingmeirihluta um málið í kjölfar þingkosninganna 1987 og frumvarpið varð að lögum eins og fyrr segir vorið 1988. Ólíkt því sem nú er, voru deildir þingsins þá tvær, efri og neðri deild, og tafði það afgreiðslu málsins að ekki var víst um stuðning í annarri deildinni. Atkvæðagreiðsla um bjórinn varð þó ekki eins tvísýn og búist hafði verið við í upphafi. Andstæðingar frumvarpsins reyndu er ljóst var að frumvarpið færi í gegn að koma fram með tillögu um þjóðaratkvæði um tillöguna.

Þeir féllu frá því er ljóst var að hún nyti ekki heldur stuðnings meirihluta þingmanna. Bjórfrumvarpið í heild var samþykkt í efri deild þingsins með 13 atkvæðum gegn átta. Þeir sem samþykktu bjórinn voru: Eyjólfur Konráð Jónsson, Danfríður Skarphéðinsdóttir, Eiður Guðnason, Jón Magnússon, Guðmundur Ágústsson, Guðmundur H. Garðarsson, Halldór Ásgrímsson, Halldór Blöndal, Jóhann Einvarðsson, Júlíus Sólnes, Karvel Pálmason, Salome Þorkelsdóttir og Valgerður Sverrisdóttir.

Á móti voru: Karl Steinar Guðnason, Egill Jónsson, Guðrún Agnarsdóttir, Jón Helgason, Margrét Frímannsdóttir, Skúli Alexandersson, Svavar Gestsson og Þorvaldur Garðar Kristjánsson. Áður en að þessari lokaafgreiðslu kom og sigri stuðningsmanna bjórsins, hafði mikið verið rætt um málið í báðum deildum og farið yfir alla fleti málsins. Andstæðingar þess að bjór skyldi leyfður héldu uppi langvinnu og útúrteygðu málþófi í umræðunum og reyndu að tefja framgang þess með hverju sem hægt var. Málþófið verður nokkuð hlægilegt þegar að hugsað er til baka.

Meðal þeirra sem mælti hvað harðast gegn bjórnum var Sverrir Hermannsson, þáverandi þingmaður Sjálfstæðisflokks og fyrrum ráðherra. Í umræðum á þingi í febrúar 1988 lét hann svo um mælt að frumvarpið væri málatilbúnaður sem væri sá einstæðasti í sögu þingsins. Orðrétt sagði hann: "Rakaleysurnar í þessu frumvarpi eru með þeim hætti að fágætt er – og áreiðanlega einsdæmi í þessi 1058 ár sem liðin eru frá stofnun Alþingis. Hefði því viðkomandi þingnefnd séð þann kost vænstan að kasta frumvarpinu og meirihluti hennar samið nýtt".

Ekki lét Sverrir við þetta sitja heldur hélt áfram: "Með þessu vinnulagi voru flutningsmennirnir (Jón Magnússon, Geir H. Haarde, Guðrún Helgadóttir og Ingi Björn Albertsson) kaghýddir og hin þorstláta valkyrja, 13. þingmaður Reykvíkinga (Guðrún Helgadóttir) kom hér upp og kyssti á vöndinn og heyrðist smellurinn langt út á tún." Að auki gagnrýndi Sverrir greinargerð þá sem fylgdi frumvarpinu, og sagði allan málatilbúnaðinn til skammar fyrir þingið.

Hann lét að því liggja að flutningsmenn frumvarpsins hefðu lagt það fram í þeim einum tilgangi að styrkja sig áður á vettvangi prófkjöra "... af því að þeir telja sér trú um að ölberserkir séu í meirihluta í okkar flokki". Að auki lét Sverrir í þessari stormasömu ræðu að því liggja að gróðasjónarmið réðu ferðinni hjá flutnings- og stuðningsmönnum frumvarpsins. Sagði hann að ekki væri hugsað um þann áfengisvanda sem kæmi vegna frumvarpsins.

Margrét Frímannsdóttir studdi ekki frumvarpið á þeirri forsendu að hún væri móðir tveggja unglinga og gæti samvisku sinnar vegna ekki sagt já við frumvarpinu. Steingrímur J. Sigfússon, formaður VG, studdi frumvarpið ekki heldur og var með hávær mótmæli við því. Það vakti því athygli tveim áratugum síðar þegar að hann nefndi bjórverksmiðju Kalda á Árskógsströnd sem einn helsta vaxtarbroddinn í atvinnulífi á svæðinu til að forðast að tala um álver.

Steingrímur J. sagði orðrétt um bjórinn í þingumræðum árið 1988: "Ég hef til viðbótar pólitískar ástæður fyrir því að ég vil ekki standa að breytingum hvorki í áfengismálum né annarsstaðar sem gera fólkið óvirkara og sljórra gagnvart umhverfi sínu. Það tel ég að stóraukin neysla bjórs, jafnvel þó að eitthvað dragi úr neyslu annarra áfengistegunda, muni gera." Stuðningur sama manns við bjórframleiðslu varð til þess að ummæli fyrri tíma voru rifjuð upp.

Enn skrautlegri málatilbúnað viðhafði Ólafur Þ. Þórðarson í sömu umræðu. Hann las upp orðréttan laugardagspistil eftir Flosa Ólafsson leikara, frá 9. janúar 1988, í dagblaði, en í honum fjallaði pistlahöfundur um jólahald í "bjórlandinu Danmörku". Las hann ennfremur upp ályktun 133 lækna, sem lýstu sig andvíga frumvarpinu og að lokum nöfn allra þeirra og jafnframt heimilisföng, enda taldi hann að ósköp eðlilegt væri að nöfn þeirra varðveittust í Alþingistíðindum.

Þegar farið er yfir gamlar umræður á þingi og kynnt sér vel umræður koma fram mörg spaugileg dæmi um tilraunir sumra þingmanna til að beita öllum brögðum til að halda uppi málþófi og tilraunum til að tefja umræðuna eftir öllum leiðum. Svavar Gestsson hélt t.d. langar ræður gegn bjórnum og talaði um að æska landsins væri í húfi í þessum efnum. Þetta eru aðeins nokkur dæmi sem ættu að teljast hlægileg, nú tæpum tveim áratugum síðar - sem hægt er að brosa yfir.

Hrakspár þeirra sem helst börðust gegn því að bjórinn skyldi leyfður á ný, hafa ekki ræst. Það hefur ekkert á þessum tíma breyst til hins verra. Það eina sem breyttist var að fólk hafði frelsi til að velja fyrir sjálft sig. Það sem í gangi var fram til 1. mars 1989 í málefnum bjórsins var forræðishyggja í sinni þekktustu mynd. Enda sást vel að fólk kunni vel að meta frelsið sem því var veitt. Það á að vera almennings að ákveða hvað það borðar og ekki síður drekkur.

Það hefur aldrei lukkast vel að ríkið taki ákvarðanir fyrir aðra. Reyndar er það með ólíkindum að aðeins nítján ár skuli liðin frá því að bjórbannið leið loks undir lok. Það er varla vafi á því í hugum almennings að rétt skref var stigið við samþykkt frumvarps um afnám bannsins árið 1988.

Enginn vill stíga skrefið til baka. Nú sem fyrr á það að vera fólksins að hafa frelsi til að velja.

Hvað er þetta eiginlega með Svía og reiðhjól?

Netmogginn er ansi naskur á að finna hina ótrúlegustu smálegu atburði af erlendum vettvangi og gera úr þeim skondna fréttamola til að gera netumræðuna enn litríkari. Held að þessi frétt af Svíanum og reiðhjólunum sé með þeim skrautlegri og toppi flest annað sem sést hefur lengi í umræðunni um undarlegustu kenndir mannskepnunnar - er eiginlega svo ótrúleg að henni verður varla trúað.

Er ekki nema von að menn spyrji sig að því hvað þetta sé með Svía og reiðhjól.

Hafði mök við dömureiðhjól

Íslendingar kjósa sitt fólk sama á hverju gengur

Það hefur sjaldan vantað dugnaðinn í okkur Íslendinga þegar að tryggja þarf stuðning við okkar fólk í erlendum keppnum. Það er greinilegt að góður íslenskur stuðningur hefur fært Ásdísi Rán góðan byr í keppninni sem hún tekur þátt í og er mikilvægt að við styðjum hana áfram. Enda hefur umfjöllunin um þátttöku hennar í keppninni greinilega leitt til þess að íslenskir netverjar hafa skráð sig á vefinn og kosið.

Það er gott að standa með sínu fólki. Við gleymum seint eða aldrei sumrinu 2006 þegar að Magni keppti í Rockstar Supernova á bandarískum tíma að íslenskri nóttu í miðri viku og við vöktum og kusum hann áfram og sumir fóru meira að segja á Hawaii-tímann til að styðja sinn mann, enda átti hann það líka skilið. Þá líka varð Magni stórstjarna hér heima, stærri en nokkru sinni áður og vakti eiginlega mest athygli í okkar augum þá.

Það er vonandi að Ásdísi Rán gangi vel í þessari keppni og fái góðan stuðning, ekki bara vegna þess að hún er íslensk heldur líka það að hún á skilið að vinna.

Ásdís Rán komst á toppinn í gær

Annað dópmál í Borgarfirði á innan við sólarhring

Það er stutt stórra tíðinda á milli úr Borgarfirðinum - komið upp annað dópmál þar á innan við sólarhring. Það virðist vera sem að sveitasælan geti verið eitthvað skuggalegri en hún lítur út fyrir að vera. Það er fjarri því svo að þessi iðja sé bara stunduð í þéttbýlinu, en það hefur verið ansi algengt að talað sé um að þarna sé ómenning sem tilheyri bara kaupstöðunum.

Það er gott að lögreglan vinnur sitt verk vel og tryggir að það sé komið upp um svona útgerð, þar sem ræktað er kannabis. Fróðlegt verður um að heyra hvort að þessi ræktun í sveitinni var bara ætluð til prívatnota eða hefur verið selt þaðan efni. Löggan stendur sig vel og á hrós skilið að hafa náð að koma upp um þetta.

Eiturlyf í Borgarfirði