Gordon Brown hristir rækilega upp í breskri pólitík

Gordon Brown, forsætisráðherra Bretlands, hefur kynnt ráðherralista nýrrar ríkisstjórnar sinnar. Þar eru mjög miklar breytingar á ráðherrahóp frá því sem var undir lokin í forsætisráðherratíð Tony Blair. Það fór eins og ég spáði að valdamiklum ráðherrum Blair-tímans sem enn voru eftir var vísað á dyr, sumir þeirra halda ekki einu sinni sæti sínu. Brown sagði við komuna í Downingstræti 10 að stokkað yrði upp. Það verður bæði í málefnum sem og fólki.

Brown forsætisráðherra rauf eldgamlar hefðir strax við valið á ráðherrunum í stjórn sinni. Hann sat á þingskrifstofu sinni í Westminster frá því síðdegis í gær eftir valdaskiptin og fram á nótt við að ljúka við ráðherrahrókeringarnar en ekki á forsætisráðherraskrifstofunni í Downingstræti. Það hefur jafnan mátt sjá ráðherrana sem fjúka og eða eflast í uppstokkun koma og fara af fundi forsætisráðherrans í Downingstræti, en það varð auðvitað ekki nú. Margaret Thatcher, John Major og Tony Blair hikuðu aldrei við að láta svipuna falla á ráðherrum með þessum hætti í kastljósi fjölmiðla.

Stærstu tíðindi þessa ráðherrakapals eru auðvitað þau að David Miliband, umhverfisráðherra, verður utanríkisráðherra Bretlands og um leið einn valdamesti stjórnmálamaður landsins. Staða Miliband sem framtíðarleiðtoga Verkamannaflokksins og krónprins við hlið forsætisráðherrans er staðfest með þessu og leikur með því enginn vafi á því að þeir hafa gert einhvers konar samkomulag sín á milli um að Miliband nyti þess mjög færi hann ekki fram gegn Brown í leiðtogakjöri við brotthvarf Tony Blair. Það er spurning hvort að Granita-samkomulag Blairs og Browns hafi öðlast nýtt líf með öðru letri hjá Brown og Miliband. Ég get ekki betur séð en að þarna sé kominn sá sem á að erfa völdin.

Margaret Beckett, fráfarandi utanríkisráðherra, er kastað á dyr með ótrúlega nöprum hætti að því er virðist. Beckett var ekki aðeins fyrsta konan sem varð utanríkisráðherra, heldur einnig fyrst kvenna sem leiðtogi og varaleiðtogi Verkamannaflokksins. Hún var varaleiðtogi við hlið Johns Smith og var leiðtogi í nokkrar vikur árið 1994 þegar að hann féll frá og þangað til að Tony Blair tók við. Hún var traustur stuðningsmaður Blairs og var sett á þennan póst fyrir ári eftir afhroðið í byggðakosningum til að verjast mönnum Browns. Hún nýtur nú ekki stuðnings til að halda áfram. Þetta eru stórtíðindi, enda hefur Beckett verið framlínukona í flokknum frá leiðtogadögum Jim Callaghan.

Önnur risavaxin tíðindi er skipun Jacqui Smith sem innanríkisráðherra. Hún verður fyrsta konan á þeim pósti og verður ennfremur einn valdamesti stjórnmálamaður landsins. Innanríkisráðuneytið hefur alla tíð verið mikið karlaveldi og því auðvitað tíðindi að kona taki sæti ráðherra þar. Þetta er auðvitað eitt mest áberandi ráðuneytið í breskum stjórnmálum og þar eru mörg helstu lykilmálin undir. Þannig að við eigum svo sannarlega eftir að sjá mikið af Jacqui Smith, sem greinilega er orðin forystukona innan flokksins við þessar hrókeringar, þó ný sé. Það kemur engum að óvörum að Alistair Darling taki við af Brown sem fjármálaráðherra, enda hafa þeir verið alla tíð mjög nánir.

Svo vekur auðvitað athygli að Alan Johnson fari í heilbrigðismálin. Hann var menntamálaráðherra en fær nú mun stærri sess og er það greinilega sárabót eftir tapið í varaleiðtogakjörinu. Johnson hefði án efa orðið varaforsætisráðherra ala John Prescott hefði hann unnið. Það er greinilegt að enginn annar hefði haft stöðu í það, enda ekki skipað í embættið. Ekki mun honum skorta verkefnin í heilbrigðismálunum. Þetta verður lykilmál leiðtogaferils Browns. Það hefur öllum orðið ljóst af tali hans undanfarna daga. Athygli vekur að Jack Straw snýr aftur, ári eftir að honum var sparkað úr utanríkismálunum, hann verður nú dómsmálaráðherra. Hann var kosningastjóri Browns í vor.

Mér finnst merkilegt að Des Browne haldi varnarmálunum og að Peter Hain fái stöðuhækkun eftir afhroð í varaleiðtogakosningu, hann fær lífeyris- og atvinnumálin. Brown tekur þá merkilegu ákvörðun svo að splitta menntamálaráðuneytinu upp, sem hefur verið mjög stór póstur alla tíð, í skólamál eftir fjölskyldu- og grunnskólamálum og í háskóla- og fræðslumál. Ed Balls, sem er einn nánasti lykilmaður við hlið forsætisráðherrans, verður ráðherra fyrri flokksins og John Denham hins. Svo fær James Purnell menningarmálin - Tessu Jowell er sparkað. Hilary Benn fær umhverfismálin frá Miliband og Ruth Kelly er lækkuð í tign, missir samfélagsmálin til Hazel Blears og fær samgöngumál.

Í heildina eru þetta miklar sviptingar og áhugavert að kynna sér þær. Yfir öllu þessu er yfirskrift þess sem allir vissu reyndar að myndi gerast og það er að Brown ætlar sér ekki að taka við því sem Tony Blair gerði. Það er öllu snúið við, áherslur hafa breyst. Þeir hafa gjörólíkar skoðanir á því hverjir eigi að vera í lykilhóp þeirra verka og við blasir að nýjir tímar eru framundan í breskum stjórnmálum eftir þessa risauppstokkun í bresku ríkisstjórninni. Það efast allavega enginn um það núna hver ræður.

Tími Gordons Brown er runninn upp og hann hefur sýnt það og sannað að tími hópanna í kringum hann eru komnir og þar verði horft fram á veginn en ekki aftur. Sagt er skilið við leiðsögn Tony Blair og horft til nýrra tíma. Það eru grunnskilaboð þessara miklu sviptinga. Og við blasir auðvitað að áherslurnar verða aðrar. Það sést best af grimmilegum örlögum þeirra sem nánastir voru Blair. Sé þeim ekki sparkað eru þeir komnir út í horn með einum eða öðrum hætti.

Ráðherrakapall Gordons Brown

Brown kynnir ráðherralista sinn