Samkomulag um varnarmál

Samkomulag hefur nú náðst milli Bandaríkjanna og Íslands um varnarmál. Það verður kynnt síðdegis á blaðamannafundi í Þjóðmenningarhúsinu. Í viðtali á Morgunvaktinni í morgun fór Geir H. Haarde, forsætisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins, yfir þessi mál. Nú í hádeginu mun leiðtogum stjórnarandstöðuflokkanna hafa verið gerð grein fyrir samkomulaginu af Geir og Jóni Sigurðssyni, formanni Framsóknarflokksins og starfandi utanríkisráðherra. Mér skilst að það verði útvarpað og sjónvarpað frá blaðamannafundi leiðtoga stjórnarflokkanna kl. 16:00, svo að það verður hægt að fylgjast með þessu öllu í beinni.

Það er orðið tímabært að allar línur framtíðarskipulags varna landsins skýrist. Hálft ár er liðið frá einhliða ákvörðun Bandaríkjastjórnar - ákvörðun sem bar hvorki vitni drenglyndi Bandaríkjastjórnar né virðingu í okkar garð. Hún var eins einhliða og ómerkileg og orðið gat. Staða mála eins og hún blasti við okkur þann 15. mars var eins ómerkileg og hún myndi blasa við ef að maki einhvers sliti sambúðinni með SMS-skeyti. Þetta var jafn kalt og ómerkilegt, í sannleika sagt. Síðan hefur viðbúnaður minnkað hratt á varnarliðssvæðinu og þar eru nú aðeins eftir örfáir menn en enginn varnarviðbúnaður.

Varnarviðræðurnar síðustu mánuði hafa enda snúist aðeins um frágang mála. Mér hefur fundist viðræðurnar snúast meira um hvernig skipta beri hlutum upp og haga þeim með nýjum hætti. Í sannleika sagt hefur það ekki alveg snúist um varnarskuldbindinguna. Það er því óhætt að segja að þetta hafi verið nokkuð vandræðalegar viðræður. Þrennt skiptir máli núna: hvernig verður staðið við varnarsamninginn frá árinu 1951, hvernig verður viðskilnaður Bandaríkjamanna við svæðið og síðast en ekki síst hvernig tryggja megi rekstur alþjóðaflugvallarins, sem skiptir okkur auðvitað miklu máli. Þetta eru lykilatriði.

Ég er sammála Davíð Oddssyni, fyrrum forsætisráðherra, um það að í raun sé ekkert eftir af hinum 55 ára varnarsamningi og hefði verið heiðarlegast að segja honum upp og semja frá grunni. Þetta er sú skoðun sem ég hef sagt í mínum skrifum á heimasíðum mínum allt frá því að allt fór upp í loft árið 2003, þegar að þá átti einhliða að flytja allt burtu, svo til í skjóli nætur með örfárra vikna fyrirvara. Það var framkoma sem sýndi okkur vel hver hugurinn var í okkar garð. Það þurfti ekki frekari vitnanna við.

En nú liggur samkomulag fyrir. Það verður fróðlegt að kynna sér það og sjá hvernig staða mála verður, nú þegar að aðeins sólarhringar eru í endalok varnarviðbúnaðar Bandaríkjanna hérlendis.