Breytt valdahlutföll í Washington

Ný valdahlutföll blasa við í bandarískum stjórnmálum í kjölfar þingkosninganna á þriðjudag. Demókratar hafa unnið sigur í báðum deildum Bandaríkjaþings og taka þar við völdum þann 3. janúar nk. er nýkjörið þing kemur saman í fyrsta skipti. Úrslitin tákna breytta stöðu fyrir George W. Bush, forseta Bandaríkjanna, sem nú þarf að leita samkomulags og málamiðlana við þingmeirihluta demókrata og haga störfum sínum með öðrum og mildari hætti við breyttar aðstæður.

George W. Bush hefur aldrei verið maður málamiðlana eða samkomulags í bandarískum stjórnmálum. Það er svosem ekki furða, enda hefur hann getað farið sínu fram í ljósi sterkrar stöðu fylgismanna sinna. Það hefur verið afgerandi einstefna. Repúblikanar voru enda í tólf ár með völdin í fulltrúadeildinni og í rúm fjögur ár samfellt í öldungadeildinni. Hann hefur því lítið þurft að taka tillit til demókrata og skoðana þeirra. Það má því sjá merki nýrra tíma framundan í samskiptum forsetans og þingsins. Það er eðlilegt við þessar aðstæður og nauðsynlegt.

George W. Bush verður auðvitað að sætta sig við vilja þjóðarinnar. Þessi kosningaúrslit eru að mínu mati algjör áfellisdómur yfir honum og stjórn hans og hann verður að taka fullt tillit til þess, þó að hann fari ekki aftur í kosningar sjálfur, enda kemur stjórnarskráin í veg fyrir að forseti geti setið lengur en tvö kjörtímabil. Hann situr því síðara kjörtímabil nú og verður að leita samstarfs við demókrata, það er mjög einfalt mál. Það gerði allavega Clinton árið 1994 þegar að demókratar misstu báðar þingdeildir. Hann fór í samstarf við repúblikana og beitti lagni í þeim samskiptum. Bush ætlar greinilega að gera það sama.

George W. Bush er greinilega að vakna upp í nákvæmlega sömu stöðu og Bill Clinton fyrir tólf árum. Clinton nýtti sína töpuðu stöðu vel árið 1994 og sneri henni sér í vil með áberandi hætti. Hann hélt stöðu sinni og vann endurkjör sem forseti árið 1996 en náði vissulega ekki að snúa þinginu sér í vil í sömu kosningum. Hann beitti miklum klókindum og kænsku, en var þó sanngjarn í samningum við repúblikana. Til dæmis kom mörgum að óvörum er William Cohen var tilnefndur sem varnarmálaráðherra af Clinton eftir forsetakosningarnar 1996, enda var Cohen þingmaður repúblikana í öldungadeildinni. Ekki má búast við að slíkt gerist hjá Bush, en hann virðist skilja hvað gera þurfi.

Bush forseti gat ekki annað en breytt stefnu sinni eftir þetta tap og það var óumflýjanlegt að Donald Rumsfeld myndi fara frá. Val forsetans á Bob Gates sem varnarmálaráðherra mun vonandi sætta ólík sjónarmið, enda hefur Gates unnið innan CIA undir stjórn sex forseta úr ólíkum flokkum og verður nú ráðherra í ríkisstjórn þess sjöunda. Hann hefur mikla reynslu að baki og annan bakgrunn en Rumsfeld, svo að vonandi geta menn farið úr skotgröfum sem fylgdu persónu Rumsfelds og fært stöðu mála fram á veg. Raunar hefði farið betur á því að breytt hefði verið um stefnu fyrr og að Rumsfeld hefði vikið úr ríkisstjórn í kjölfar forsetakosninganna 2004 þar sem að Bush vann endurkjör.

Það verður fróðlegt að fylgjast með því þegar að Bob Gates, tilnefndur varnarmálaráðherra, fer fyrir þingið og hvernig það gengur fyrir sig. Það leikur enginn vafi á því að tilnefning Gates mildar mjög stöðu mála og tryggir nýja forystu í Pentagon, sem menn geta jafnvel orðið sáttir um, óháð flokkapólitík í Bandaríkjunum. Það er greinilegt að bæði George W. Bush og Nancy Pelosi, verðandi forseti fulltrúadeildarinnar, sem verður nú valdamesti forystumaður Demókrataflokksins, hafa í hyggju samstarf að einhverju leyti og byggja brýr á milli svæða sem hafa ekki verið til staðar og hefja samstarf með heilbrigðum og eðlilegum hætti. Því ber að fagna.

Nú fyrir stundu viðurkenndi George Allen, öldungadeildarþingmaður í Virginíu, formlega ósigur sinn fyrir Jim Webb í kosningunum í fylkinu. Með því hafa valdaskiptin í öldungadeildinni formlega verið staðfest og nýjir tímar að hefjast. Fyrr í dag hittust Bush og Pelosi í forsetaskrifstofunni ásamt trúnaðarmönnum flokka sinna og hófu viðræður um stöðu mála. Vel virtist fara á með þeim.

Það verður fróðlegt að fylgjast með bandarískum stjórnmálum næstu tvö árin, þann tíma sem demókratar og repúblikanar munu deila völdum hið minnsta. Bráðlega hefst svo hasarinn vegna forsetakosninganna 2008. Það er svo sannarlega spenna í loftinu, sem við stjórnmálaáhugamenn hljótum að fagna.

Segir Bush hafa orðið að bíða með að tilkynna afsögn Rumsfeld