Engin fyrirsögn

George W. Bush forseti Bandaríkjanna, tilkynnti á blaðamannafundi í Hvíta húsinu í morgun að hann hefði skipað dómarann Samuel Alito sem dómara við Hæstarétt Bandaríkjanna. Er hann skipaður í réttinn sem eftirmaður Söndru Day O'Connor, sem tók fyrst kvenna sæti í réttinum árið 1981. Er hann þriðja dómaraefnið sem skipað er í stað Söndru. Upphaflega, fyrr í sumar, hafði forsetinn skipað John G. Roberts sem dómara við réttinn. Í kjölfar andláts William H. Rehnquist forseta Hæstaréttar, í haust, var Roberts skipaður í stað hans og var staðfestur sem forseti réttarins í lok september. Þá skipaði forsetinn Harriet Miers yfirlögfræðing Hvíta hússins, sem dómara. Tilkynnt var á fimmtudag að hún hefði hætt við að þiggja útnefninguna. Sýnt var að henni skorti nauðsynlegan meirihluta í dómsmálanefnd öldungadeildar Bandaríkjaþings og í þingdeildinni sjálfri. Andstaða við hana innan hins íhaldssama arms Repúblikanaflokksins varð henni að falli - án þess stuðnings var borin von að hún hlyti tilskilinn stuðning í þinginu. Því fór sem fór. Brotthvarf Miers frá ferlinu og erfiðleikar hennar í stöðunni markaði vandræðalegt ástand fyrir forsetann. Það er alltaf vandræðalegt fyrir sitjandi forseta þegar dómaraefni hans er ekki staðfest af þinginu eða viðkomandi neyðist til að bakka frá ferlinu vegna þess að ferlið er strandað eða sá sem forsetinn hefur valið missir baklandið.

Nú tekur Bush forseti engar áhættur í stöðunni. Skipaður er tryggur hægrimaður - umfram allt tryggur íhaldsmaður í lykilmálum. Alito er mjög tryggur íhaldsmaður hvað varðar þau lykilmál sem deilt hefur verið um seinustu árin. Hann er allavega talinn svo líkur hæstaréttardómaranum íhaldssama Antonin Scalia, að hann er almennt uppnefndur Scalito. Þessi brandari er lífseigur og rifjast upp nú þegar hann er orðinn útnefndur dómari við réttinn og þarf að heyja baráttu í þinginu fyrir staðfestingu. Bakgrunnur Alito er allavega mjög honum til styrktar hvað varðar stuðning repúblikana í þinginu. Bush gerði sér allavega grein fyrir því hvaða stuðning þarf til að dómaraefnið komist heilt í land - vandræði Miers og harkaleg endalok staðfestingarferlisins sannfærðu hann vel um það. Því er skipaður tryggur íhaldsmaður með þær grunnskoðanir sem forsetinn telur þurfa til að dómaraefnið nái í gegnum hið langvinna og harðvítuga ferli. Búast má við umtalsverðum deilum. Nú er verið að fylla í skarð Söndru, sem var þekkt sem swing vote í réttinum. Búast má við að demókratar berjist hatrammlega gegn því að yfirlýstur íhaldsmaður taki við af Söndru. Þegar hafa þekktir demókratar tjáð andstöðu sína við Alito og líklegt að nokkur átök verði í þinginu. Um mun meira er enda verið að spila nú en þegar Roberts kom fyrir þingið.

Samuel Alito er fæddur í Trenton í New Jersey hinn 1. apríl 1950. Hann útskrifaðist frá Princeton-háskóla árið 1972 og fór í Yale lagaskólann að því loknu. Hann útskrifaðist þaðan árið 1975. Árin 1976-1977 starfaði hann sem aðstoðarmaður alríkisdómarans Leonard I. Garth. Árin 1977-1981 var Alito aðstoðardómsmálaráðherra New Jersey-fylkis. 1981-1985 var Alito aðstoðarmaður Rex E. Lee lagasérfræðings Hvíta hússins. Árin 1985-1987 var Alito aðstoðardómsmálaráðherra Bandaríkjanna, í ráðherratíð Edwin Meese. 1987-1990 var Alito saksóknari New Jersey-fylkis. Frá árinu 1990 hefur Alito verið alríkisdómari við áfrýjunardómstólinn í Philadelphiu. Alito og eiginkona hans, Martha, búa í West Caldwell í New-Jersey. Þau eiga tvö börn, soninn Phil og dótturina Lauru. Eins og sést á verkum Alito hefur hann gríðarlega reynslu að baki og erfitt verður að finna að verkum hans sem lagasérfræðings. Hann hefur ennfremur flutt tólf mál fyrir Hæstarétti Bandaríkjanna og býr því yfir víðtækri reynslu. Það er enda rétt sem forsetinn sagði í dag að Alito er einn virtasti og hæfasti dómari í Bandaríkjunum.

Verður merkilegt að fylgjast með því er hann kemur fyrir dómsmálanefndina og svarar þar spurningum um lagaleg álitaefni og hitamál samtímans. Má búast við átökum fyrir þinginu vegna skipunar Bush forseta á kaþólikkanum Alito í Hæstarétt Bandaríkjanna. Þar verða átakapunktarnir klassískir - en umfram allt harðir. Þar takast á grunnpólar, með og á móti íhaldssömum sjónarmiðum. Verður sá slagur mjög hvass, enda mun sá sem tekur sæti Söndru Day O'Connor í réttinum hafa umtalsverð áhrif á skipan mála á komandi árum og framvindu hitamálanna sem allir þekkja. Því má búast við að það muni reyna mjög bæði á Alito, sem berst fyrir staðfestingu þingsins, og ekki síður Bush, sem skipar hann til setu í réttinum.

Í gærkvöldi horfði ég á einn þátt úr þáttaröð CNN: The Cold War. Þar var um að ræða þátt um fall Berlínarmúrsins. Má fullyrða að fall múrsins hinn 9. nóvember 1989 hafi verið eitt skýrasta tákn þess að kalda stríðið væri á enda og kommúnisminn í Evrópu væri að geispa golunni. Með falli múrsins birtust fyrstu skýru merki endaloka kommúnistastjórna um mið-Evrópu. Nokkrum dögum eftir fall múrsins féll A-þýska kommúnistastjórnin og hinar fylgdu síðar ein af annarri. Endalok kommúnistastjórnanna urðu misjafnlega friðsamlegar í þessum löndum. Í A-Þýskalandi féll stjórnin með mjúkum hætti, en t.d. í Rúmeníu kom til valdaskipta með harkalegum hætti og aftöku á forsetahjónum landsins t.d. Múrinn var reistur árið 1961 til að koma í veg fyrir fólksflótta frá A-Þýskalandi til V-Berlínar og varð hann á þeim 28 árum sem hann stóð ein af allra helstu táknmyndum kalda stríðsins, þessa merkilega tímabils. Á þessum 28 árum og í kalda stríðinu voru rúmlega 1.000 A-Þjóðverjar drepnir á flótta til vesturs.

9. nóvember verður í sögubókunum ávallt dagur sem markar bæði sigur frelsis og lýðræðis í heiminum. Endalok Berlínarmúrsins markaði alheimsþáttaskil, fáum hefði órað fyrir að fall hans yrði með jafnrólegum hætti og raun bar vitni. Fólkið vann sigur gegn einræðisherrum og einræði með eftirminnilegum hætti þennan dag. Ég gleymi aldrei þessum degi og þáttaskilunum. Ég var 12 ára þegar þessi þáttaskil urðu. Svipmyndirnar af almenningi hamrandi með sleggjum og hömrum á múrnum gleymast aldrei. Eftirminnilegust er þó myndin af vinnuvélunum fella bita úr múrnum og þegar fólkið gekk yfir. Frelsið hafði náð til hinna þjáðu kommúnistaríkja. Þetta voru að mínu mati hin stærstu þáttaskil endaloka kommúnismans. Einræðið var drepið þetta nóvemberkvöld í Berlín. Slíkt augnablik gleymist að sjálfsögðu aldrei. Allavega man ég eftir þessum degi eins og hann hefði verið í gær. Sagan var þarna að gerast - atburður sem hóf dómínófall kommúnismans. Það er enn í dag gleðiefni að horfa á þessi miklu umskipti. Hvet alla til að sjá þessa þætti.

Hvað er málið með forsætisráðherrann? Nú er hann búinn að skipa einhverja þá tilgangslausustu nefnd sem ég hef heyrt af til fjölda ára. Um er nefnilega að ræða nefnd sem (svo orðrétt sé vitnað í orðagjálfurstexta Stjórnarráðsins) "greina á vanda sem tengist óhollu mataræði, offitu, átröskun og hreyfingarleysi og koma með tillögur að samræmdum aðgerðum til að taka á vandamálum sem tengjast þessu." Jahá, það er ekkert annað - góðan daginn maður minn, varð mér að orði við að lesa þessa frétt á netinu. Hvernig á nefnd einhverra besservissera fyrir sunnan að taka á þessu máli? Er þetta ekki bara enn ein nefndin sem sett er á fyrir fólk sem ekkert að gera nema sitja á nefndarfundum? Kannski drekka nefndarmenn kaffi og svolgra í sig sætabrauðsfóðri á þessum fundum til að meta heilsustaðal þjóðarinnar. Ég er eins og vel hefur áður komið fram algjörlega á móti því að ríkið eigi að setjast niður á básum sínum til að móta hvað sé öðru fólki hollt eður ei. Það verður hver og einn landsmaður að vega það og meta hvað þau setja ofan í sig eða drekka, sama hvort það er hard liqueur, kaffisull eða gosdrykkir. Það er móðgun við allt hugsandi fólk að setja á stofn silkihúfunefnd til að ráða hvað ég og nágranni minn megum éta eða drekka.

Það bar til tíðinda undir lok síðustu viku að Ingibjörg Sólrún mætti með betlistafinn til útgerðarmanna og tók lagið: "Ég vil ganga þinn veg - ef þú vilt ganga minn veg" með grátstafinn í kverkunum. Alveg sérdeilis hlægilegt. Þar talaði ISG með þeim hætti að ná mætti sáttum ef aðeins yrði farið eftir hennar leikreglum. Það fyrsta sem mér varð að orði við þessar fregnir var að nú væri greinilega orðið hart í ári í Sollukoti Samfylkingarinnar. Hún semsagt mætt til útgerðarmannanna með blik í auga en kröfuspjöld á lofti. Þetta finnst flestum fyndið - ja nema flokksfélögum hennar (sem flestir hafa vit á því að segja ekki neitt um þetta útspil) og svo auðvitað frjálslyndum sem hafa misst grínið og beina nú spjótum sínum að Samfylkingunni og láta þingmenn flokksins hátt á blaðursíðum sínum. Lítið endilega á það. En fyrir mig sem andstæðing ISG og Samfylkingarinnar er ekki ónýtt að horfa á þetta fyrrum forsætisráðherraefni Samfylkingarinnar í kosningunum 2003 éta ofan í sig nú alla þvæluna um fyrningarleiðina sem þá var látin falla. Skál fyrir því áti Ingibjargar Sólrúnar!

Það er bara að verða ansi jólalegt og notalegt hér norður á Akureyri. Það snjóar og snjóar - kominn ekta vetur með tilheyrandi frosti, skammdegi og kuldatíð. Þó að ég sé ekki mikið fyrir snjó finnst mér alltaf eitthvað ansi rómantískt við snjó og skammdegið. Nú styttist óðum í heilagasta tíma ársins - jólin sjálf. Innan við mánuður er í upphaf aðventunnar og upphaf jólaundirbúningsins. En ég ætla að vona að það muni ekki massasnjóa hér næstu vikurnar. Tel þetta orðið notalegt og gott. Get sætt mig við þetta - ef þetta helst svona. Þó að snjórinn sé rómantískur eru takmörk fyrir öllu þykir mér.

Saga dagsins
1955 Margrét prinsessa, tilkynnti formlega að hún muni ekki ganga að eiga heitmann sinn, Peter Townsend flotaforingja. Konungsfjölskyldan féllst ekki á ráðahag þeirra vegna þess að Peter var fráskilinn. Peter var alla tíð stóra ástin í lífi Margrétar og varð það henni þungt að geta ekki gifst honum nema að þurfa að fórna stöðu sinni innan fjölskyldunnar og í valdaröðinni. Hún giftist 1960 og eignaðist tvö börn síðar. Hún var alla tíð í ástarsorg vegna Peters og lauk hjónabandi hennar með skilnaði 1980. Margrét lést í febrúar 2002, en hún hafði seinustu árin átt við heilsuleysi að stríða.
1984 Indira Gandhi forsætisráðherra Indlands, myrt af síkhum sem komist höfðu í lífvarðasveit hennar og skutu hana í garði fyrir utan embættisbústað hennar í Nýju Delhi. Indira var kraftmesti stjórnmálamaður Indlands í nokkra áratugi og leiddi Kongressflokkinn frá 1966 til dauðadags. Hún var forsætisráðherra landsins 1966-1977 og aftur frá 1980. Sonur hennar, Rajiv, tók við völdum í landinu nokkrum klukkutímum eftir lát móður sinnar. Óeirðir urðu um allt landið í kjölfar dauða hennar.
1993 Ítalski leikstjórinn Federico Fellini lést í Róm, 73 ára að aldri - var meistari í kvikmyndagerð.
1997 Breska fóstran, Louise Woodward, sakfelld fyrir að hafa valdið dauða barns sem hún passaði í Boston þegar hún var þar au-pair. Var orsök andláts barnsins sagt vera Shaken baby syndrome. Dómnum var síðar breytt í manndráp af gáleysi og Louise fékk að halda aftur heim til Englands.
2003 Mahathir bin Mohamad lætur af embætti sem forsætisráðherra Malasíu eftir 22 ára valdaferil.

Snjallyrðið
Heyr himnasmiður
hvers skáldið biður.
Komi mjúk til mín
miskunnin þín.
Því heiti eg á þig,
þú hefur skaptan mig,
ég er þrællinn þinn,
þú ert Drottinn minn.

Guð, heit eg á þig,
að græðir mig.
Minnst mildingur mín,
mest þurfum þín.
Ryð þú röðla gramur,
ríklyndur og framur,
hölds hverri sorg
úr hjarta borg.

Gæt, mildingur mín,
mest þurfum þín,
helst hverja stund
á hölda grund.
Set, meyjar mögur,
málsefni fögur.
Öll er hjálp af þér
í hjarta mér.
Kolbeinn Tumason (1170-1208) (Heyr himnasmiður)

Fallegt ljóð Kolbeins Tumasonar sem snertir alltaf streng í hjartanu mínu - í þessu ljóði er næm taug og tær sál.

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Í sunnudagspistli í dag fjalla ég um þrjú fréttamál vikunnar:

- í fyrsta lagi fjalla ég um nýlegan landsfund VG. Fer ég yfir niðurstöður fundarins hvað varðar vinstriáherslur flokksins, rússneska endurkosningu forystu flokksins og það hvernig formaður flokksins biðlaði til Samfylkingarinnar um pólitísk samstarf á komandi árum. Steingrímur J. allt að því öskraði fimm slagorð byggð á heiti fundarins: NÚNA vil ég fara að fá að ráða einhverju - NÚNA er komið að mér að fá að plotta - NÚNA er komið að okkur að stjórna en ekki Framsókn - NÚNA vil ég að við Samfylking byrjum saman - NÚNA verðum við að beygja til vinstri. Örvænting Steingríms J. var allavega greinileg og það var óneitanlega skondið að fylgjast með fréttum af þessum fundi öllum. Skiljanlegt er að Steingrímur J. sé orðinn hundleiður á stjórnarandstöðuverunni - eftir að hafa dvalið þar 19 af 22 árum sínum á þingi. Hann má þó ekki gleyma þeirri gullnu staðreynd að það eru kjósendur sem hafa barið hann niður í það hlutskipti. Kannski er það vegna þess að kjósendum hugnast ekki vinstriáherslurnar og ruglið sem kommúnískur afdalaflokkur frá fortíðinni býður upp á, á okkar tímum.

- í öðru lagi fjalla ég um kvennafrídaginn, sem haldinn var í byrjun vikunnar. Hátt í 50.000 manns, mest konur eins og fyrir þrjátíu árum, komu saman í miðborg Reykjavíkur til að minnast tímamótanna, en 30 árum áður höfðu konur komið saman af sama tilefni. Þarna var að finna, rétt eins og 1975, fólk af öllum aldri og af öllum stéttum. Íslenskar konur lögðu niður vinnu klukkan 14:08 þann dag. Sú tímasetning var vissulega táknræn - enda höfðu konur þá unnið fyrir launum sínum ef litið er til þess að þær munu hafa um 64% af launum karla. Vinnudegi kvenna var þá lokið sé litið til launamunar kynjanna. Konur þessa lands eiga það skilið að vinnuframlag þeirra í sambærilegum störfum og karla sé metið jafnt. Jafnrétti verður að standa undir nafni - með viðeigandi aðgerðum. Kynbundinn launamunur er og verður óeðlilegur.

- í þriðja lagi fjalla ég um nýtt og spennandi tímarit sem ber heitið Þjóðmál og hefur vakið athygli fyrir áhugaverð skrif um stjórnmál. Hvet ég alla lesendur til að fá sér ritið og lesa það. Allir þeir sem áhuga hafa á þjóðmálum - stjórnmálum samtíma og fortíðar hafa gaman af þessu riti. Hlakkar mér til að lesa næsta tímarit af Þjóðmálum.

Kleifarvatn

Las í vikunni aftur bestu skáldsögu ársins 2004 - Kleifarvatn eftir meistara íslenskra spennusagna, Arnald Indriðason. Hún var ennfremur söluhæsta bókin fyrir seinustu jól - seldist í metupplagi. Rúmlega 30.000 eintök hafa selst af Kleifarvatni - er hún söluhæsta skáldsaga Íslandssögunnar, hvorki meira né minna. Hefur engin bók selst betur síðan farið var að halda utan um sölu á bókum hérlendis með þeim hætti sem nú er, fyrir nokkrum áratugum. Kom þessi góði árangur engum á óvart sem las bókina. Las ég hana tvisvar í fyrra, um leið og hún kom út og svo aftur yfir sjálf jólin. Nú á seinustu árum hef ég stúderað mikið í skáldsögum Arnaldar, en ég er mikill unnandi spennusagna hans og á þær allar. Sérstaklega er notalegt hvernig Arnaldur yfirfærir spennusagnaformið á íslenskt samfélag og fléttar persónurnar saman við veruleika sem allir ættu að geta kannast við. Þetta er svo sannarlega spennusagnabók á heimsmælikvarða. Að mínu mati er þetta besta bók Arnaldar.

Sem jafnan fyrr er aðalsöguhetjan, Erlendur Sveinsson lögreglumaður, og samstarfsfólk hans, Elínborg og Sigurður Óli, sem áður hafa komið við sögu t.d. í Mýrinni, Grafarþögn og Röddinni. Segir frá því að þegar vatnsborð Kleifarvatns lækkar í kjölfar jarðskjálfta finnst beinagrind af manni í sandinum sem vatnið hafði áður hulið. Rannsaka Erlendur og aðstoðarmenn hans málið og leiðir sú rannsókn þau nokkra áratugi aftur í tímann, til þess tíma er hugsjónaeldur brann í brjósti fólks sem var slökktur í viðjum kalda stríðsins. Söguþráðurinn er eins og jafnan fyrr hjá Arnaldi meistaralega spunninn og æsispennandi. Hefur það verið alveg virkilega gaman að gleyma sér í sagnaheimi Arnaldar í gegnum tíðina og lesa magnaða frásögn hans á mönnum og ekki síður rannsókn á voðaverkum sem spinna upp á sig. Sem spennusagnahöfundur er Arnaldur á heimsmælikvarða og hefur hann hlotið alþjóðlega frægð og hlotið Glerlykilinn, norrænu glæpasagnaverðlaunin, fyrir Mýrina og Grafarþögn.

Var Arnaldur tilnefndur loks til Íslensku bókmenntaverðlaunanna, fyrir þessa bók. Slæmt var að hann fékk þau ekki - enda var Kleifarvatn langbesta skáldsaga ársins 2004, að mínu mati og margra fleiri. Hefur hann verið sniðgenginn seinustu ár, þrátt fyrir hvert meistaraverkið á eftir öðru. Á þriðjudag kemur út næsta bók Arnaldar - Vetrarborgin. Ætla ég að kaupa mér hana í vikunni og lesa hana fyrir helgina - af sama áhuga og aðrar bækur þessa góða meistara okkar í spennusagnaritun. Skrifa ég um bókina þegar ég hef lokið lestrinum.

Saga dagsins
1796 Dómkirkjan í Reykjavík var tekin formlega í notkun - hún er höfuðkirkja íslensku þjóðkirkjunnar.
1934 Fyrri hluti skáldsögunnar Sjálfstætt fólk eftir Halldór Kiljan Laxness, kom út. Síðari hlutinn kom út ári síðar. Sjálfstætt fólk er meistaralega vel rituð bók - hún var valin bók 20. aldarinnar árið 1999.
1973 Richard Nixon forseti Bandaríkjanna, rekur Elliot Richardson dómsmálaráðherra, og William Ruckelshaus aðstoðardómsmálaráðherra, úr embættum sínum því að þeir höfðu þá neitað að reka Archibald Cox sérstakan saksóknara í Watergate-málinu, en hann hafði þá gengið nærri forsetanum með því að krefja hann um upptökur af leynifundum hans með helstu ráðgjöfum sínum. Nixon skipaði Robert Bork sem dómsmálaráðherra, og það var hann sem að lokum rak Cox. Framgangur rannsóknar á hneykslismálinu var þó ekki stöðvuð úr þessu og síðar komu í dómsmálunum loks fram upptökurnar frægu sem sönnuðu að Nixon forseti hafði fulla vitneskju, allt frá því í júnímánuði 1972, um innbrotið í Watergate bygginguna og tók þátt í yfirhylmingunni. Leiddi Watergate-málið loks til afsagnar Nixons.
1974 Muhammad Ali endurheimtir heimsmeistaratitil sinn í boxi með því að veita George Foreman þáverandi heimsmeistara, allþungt rothögg í heimsfrægum boxbardaga kappanna í Kinshasa í Zaire.
1991 George H. W. Bush forseti Bandaríkjanna, setur friðarráðstefnu ríkjanna í M-Austurlöndum í Madrid með ræðu þar sem hann hvatti bæði Araba og Ísraeli til að horfa til framtíðar en ekki fortíðar þegar þeir settust að samningaborðinu. Um var að ræða mjög sögulega ráðstefnu þar sem margir erkifjendur í stjórnmálasögu svæðisins hittust í fyrsta skipti og ræddu þá saman málefnin frá víðu sjónarhorni og fóru yfir stöðuna. Leiddu þær til friðarviðræðnanna í Osló milli deiluaðila árið 1993.

Snjallyrðið
Ástarstjörnu
yfir Hraundranga
skýla næturský;
hló hún á himni,
hryggur þráir
sveinn í djúpum dali.

Fjær er nú fagri
fylgd þinni
sveinn í djúpum dali;
ástarstjarna
yfir Hraundranga
skín á bak við ský.

Háa skilur hnetti
himingeimur,
blað skilur bakka og egg;
en anda, sem unnast,
fær aldregi
eilífð að skilið.
Jónas Hallgrímsson skáld (1807-1845) (Ferðalok)

Að mínu mati eitt af allra fallegustu ljóðum íslenskrar bókmenntasögu. Falleg frásögn og næm tilfinning einkenna þetta meistaraverk Jónasar - stök snilld.

Engin fyrirsögn

Í gær tilkynnti George W. Bush forseti Bandaríkjanna, í yfirlýsingu til fjölmiðla að Harriet Miers hefði afþakkað útnefningu hans í embætti dómara við Hæstarétt Bandaríkjanna. Leystist með því eitt stærsta vandamál forsetans - enda hafði blasað við að skipun Miers væri strönduð og hún myndi ekki hljóta staðfestingu þingsins í því ferli sem brátt myndi hefjast í dómsmálanefnd öldungadeildar Bandaríkjaþings. Engu að síður markar brotthvarf Miers frá ferlinu vandræði fyrir forsetann. Það er alltaf vandræðalegt fyrir sitjandi forseta þegar dómaraefni hans er ekki staðfest af þinginu eða viðkomandi neyðist til að bakka frá ferlinu vegna þess að ferlið er strandað eða sá sem forsetinn hefur valið missir baklandið. Fyrst í stað áttu flestir von á að forsetinn myndi ná að berja saman stuðning við Miers. Miers átti enga dómarasetu að baki og var óskrifað blað í mörgum helstu lykilmálum seinustu ára: t.d. samkynhneigð, fóstureyðingar og fleira. Íhaldssamir voru mjög í vafa um að hún væri sá íhaldssami lagasérfræðingur sem Bush forseti, sagði að hún væri. Tóku hægrisinnuðustu repúblikanarnir hana í raun aldrei í sátt og því fór sem fór. Hún varð að bakka frá draumastarfinu - sem dómarasæti í Hæstarétti Bandaríkjanna er í raun.

Í ítarlegum pistli á vef SUS í dag fjalla ég um þessi tíðindi - jafnframt um vandræðin sem steðja nú að Bush forseta. Um þessar mundir er ár liðið frá því að hann var endurkjörinn forseti Bandaríkjanna. Hann bar þá sigurorð af John Kerry öldungadeildarþingmanni frá Massachusetts, í jöfnum og spennandi kosningaslag. Tókst honum þá að hljóta meira en helming greiddra atkvæða og 286 kjörmenn - en 270 kjörmenn þarf til að hljóta lyklavöldin í Hvíta húsinu. Það hafði þá ekki gerst í 16 ár, eða síðan faðir forsetans vann sigur í forsetakosningunum 1988, að frambjóðandi hlyti meira en helming greiddra atkvæða. Bush var fyrst kjörinn í embættið árið 2000, þá mjög naumlega. Hann hefur því sigrað í tvennum forsetakosningum og getur ekki boðið sig fram aftur. Bush hefur jafnan tekist að koma öflugur úr erfiðleikum og staðið af sér allar árásir andstæðinga sinna. Það er alveg óhætt að fullyrða að Bush forseti sé nú þessa októberdaga að glíma við mestu erfiðleika á forsetaferli sínum. Ekki aðeins mælist persónulegt fylgi forsetans hið lægsta á forsetaferli hans heldur hafa nánir samstarfsmenn hans flækst í hneykslismál og rannsókn á því hvort þeir hafi gerst brotlegir við lög vegna uppljóstrana um starfsmann leyniþjónustunnar, CIA.

Við hafa svo bæst erfiðleikarnir vegna skipunar forsetans á Miers sem dómara við hæstarétt. Skipun Miers í réttinn var vissulega nokkuð söguleg - enda var hún aðeins þriðja konan sem skipuð hafði verið til setu í réttinum. Fyrst í stað benti flest til þess að hún yrði skrautfjöður fyrir forsetann - en andstaða hægriarms Repúblikanaflokksins gerði forsetanum erfitt fyrir. Nú er hún hinsvegar hætt við tilnefninguna og þáttaskil hafa orðið hjá henni. Eins og flestir vita er hæstiréttur Bandaríkjanna stjórnlagadómstóll og því dæmir hann fyrst og fremst í málum sem rísa vegna ágreinings um stjórnarskrá Bandaríkjanna. Dómarar við réttinn eru ekki bundnir neinum aldursmörkum og eru því skipaðir til dauðadags, nema þeir biðjist lausnar frá setu þar eða gerast sekir um brot á lögum og verða vegna þess að láta störfum. Verður dómaraefni forsetans að hljóta staðfestingu meirihluta öldungadeildar Bandaríkjaþings og því er forsetinn auðvitað ekki einráður um það hverjir veljast þar til setu. Þann stuðning vantaði í tilfelli Miers og því strandaði ferlið. Hið merkilega var undir lokin að demókratar vörðu Miers en hægrisinnaðir repúblikanar vildu hana ekki. Í fyrrnefndum pistli fjalla ég meira um persónu Miers og bakgrunn hennar - það sem mikilvægt er að fara yfir í málinu.

Nú blasir við Bush forseta að velja nýtt dómaraefni. Væntanlega mun hann hugsa sig vel um áður en hann velur einhvern til setu í réttinum. Hann virðist hafa misreiknað sig svakalega þegar hann valdi Miers - talið að hún myndi verða staðfest þrátt fyrir allt og myndi kannski fá vægari meðferð vegna þess að hún væri kona. Endalok þessarar skipunar í réttinn hefur vissulega skaðað hann og varla verður anað að vali nýs dómara, sem leysa mun af Söndru Day'O Connor, fyrstu konuna sem tók sæti í réttinum, árið 1981. Mun Bush væntanlega skipa tryggan íhaldsmann til setu nú og tekur engar áhættur. Horfir hann þar væntanlega til þess stöðugleika sem einkenndi allt ferlið við skipun John G. Roberts í réttinn, en hann vakti athygli fyrir öfluga og virðulega framkomu fyrir dómsmálanefndinni. Varð andstaða lítil við skipun hans í forsetastól réttarins, en hann tók við forystu hans af William H. Rehnquist, sem lést í haust. Brotthvarf Harriet Ellan Miers frá strönduðu staðfestingarferli vegna sætis í hæstarétt Bandaríkjanna markar allavega súrsæt þáttaskil hjá forsetanum. Væntanlega er honum létt að þessu hitamáli sé lokið, en jafnframt hugsi yfir framtíðinni.

Í byrjun vikunnar minntu íslenskar konur á stöðu sína í samfélaginu með fjölmennum útifundi í miðborg Reykjavíkur – rétt eins og þær gerðu sama dag þrem áratugum áður. Fundurinn sendi nokkuð sterk skilaboð – framlag kvenna til samfélagsins skiptir máli. Án þess framlags fúnkerar samfélagið ekki. Þau skilaboð voru jafnvel enn sterkari nú en á sama degi þrem áratugum áður. Mikið hefur verið rætt og ritað um mikilvægi kvennafrídags. Í pistli á vef SUS í vikunni þótti mér rétt að minna á framlag sjálfstæðiskvenna í jafnréttisbaráttu í pólitík. Eins og flestir vita sitja tvær sjálfstæðiskonur í ríkisstjórn nú. Alls hafa fimm sjálfstæðiskonur setið í ríkisstjórn á þeim 35 árum sem liðið hafa frá því að Auður Auðuns tók sæti í ríkisstjórn, fyrst kvenna. Í pistlinum fjallaði ég sérstaklega um Auði. Hún var ein af fyrstu konunum sem mörkuðu sér sess í stjórnmálasöguna fyrir stjórnmálaþáttöku á vettvangi borgarstjórnar og þings, og hlaut hún ævarandi sess í stjórnmálasögu landsins fyrir að verða fyrsta konan sem varð borgarstjóri og ráðherra. Í pistlinum bar ég fram spurningu til þeirra kvenna sem tala fyrir því að heiðra framlag kvenna í stjórnmálastarfi - hvenær ætla þær að hefja baráttu fyrir því að til sögunnar komi stytta af Auði í miðbæ Reykjavíkur?

(Ég vil þakka vefnum akureyri.net fyrir að birta þennan pistil minn á vef sínum.)

Það hefur verið nóg um að vera í vikunni. Var veikur meginpart hennar. Hinsvegar gat maður lítið pásað sig og nóg að gera. Stjórnmálanámskeiðið er byrjað og í mörg horn að líta vegna þess. Það hefur gengið alveg mjög vel þar. Eftir að hafa verið allt gærkvöldið þar kom ég heim og horfði, enn einu sinni, á kvikmyndina To Kill a Mockingbird. Enn í dag hrífur leikarinn Gregory Peck áhorfendur í óskarsverðlaunahlutverki sínu sem lögmaðurinn Atticus Finch í þessu meistaraverki frá árinu 1962. Þetta er glæsilega sögð saga um hugrekki, hugsjón og persónulega sannfæringu lögmanns sem tekur að sér málsvörn blökkumanns sem ákærður er fyrir að hafa misþyrmt hvítri konu í smábæ í Suðurríkjum Bandaríkjanna. Í myndinni, sem byggð er á verðlaunaskáldsögu Harpers Lee frá árinu 1960, leikur Brock Peters, verkamanninn Tom Robinson, hinn meinta glæpamann. Í fyrstu lítur út fyrir að málsvörn hans sé með öllu vonlaus enda eru fordómar samfélagsins réttlætinu yfirsterkara. En Atticus trúir statt og stöðugt á sakleysi skjólstæðings síns og er tilbúinn að leggja allt í sölurnar til að sanna mál sitt um leið og hann þarf að vernda fjölskyldu sína fyrir andstæðingum sínum. Háklassískt meistaraverk - heilsteypt saga um mannréttindi, lífsvirðingu og síðast en ekki síst réttlæti.

Það hefur varla farið framhjá neinum að prófkjör Sjálfstæðisflokksins í borginni verður eftir viku. Flestallir frambjóðendur búnir að opna vefi og eða kosningaskrifstofur og kynna þar sig og sín málefni. Hef ég fylgst með þessu prófkjöri úr nokkrum fjarska og haft gaman af að fylgjast með prófkjörsslagnum. Hafa lítil átök svosem bein verið - enda eru flokksfélagar að takast á í góðu um sæti og áhrif í gegnum það. Aðalátökin eru enda borgarstjórnarkosningarnar - þar verða menn að vinna saman að því að vinna meirihluta í borgarstjórn. Sérstaklega hef ég talað máli yngri frambjóðendanna. Það er alveg klárt í mínum huga að frambjóðendur á Heimdallar aldri verða að koma þar vel út. Sérstaklega hef ég ekki farið leynt með að ég vil að Gísli Marteinn vinni - en hann er öflugur og góður maður sem ég hef þekkt nokkurn tíma og ég styð áfram til að leiða flokkinn - inn í nýja tíma. Báðir eru hann og Vilhjálmur Þ. mætir menn og tryggt að flokknum verður vel stýrt sama hvor vinnur. En ég vil að unga fólkinu sé treyst fyrir forystunni og því er ég hiklaust þeirrar skoðunar að Gísli Marteinni eigi að fá tækifærið til að leiða flokkinn - og vonandi munu sem flestir á ungliðaaldri ná öruggu sæti á framboðslista.

Þess var minnst bæði í Kastljósi og Íslandi í dag á miðvikudagskvöld að áratugur væri liðinn frá snjóflóðinu á Flateyri. Var fjallað um málið með næmum og tilfinningaríkum hætti á báðum stöðvum. Sérstaklega var mjög áhrifaríkt að horfa á Kastljós, en þar var viðtal við Eirík Guðmundsson og Rögnu Óladóttur. Í flóðinu lést eldri dóttir þeirra, Svana Eiríksdóttir, en yngri dóttir þeirra, Sóley, fannst lifandi í rústum hússins átta tímum eftir að flóðið féll. Þau misstu allar sínar veraldlegu eigur í flóðinu. Var eins og fyrr segir mjög áhrifaríkt að horfa á viðtalið og heyra lýsingar þeirra á þessum degi og sorginni sem þau urðu fyrir og hvernig þau horfðust í augu við hana. Kannast ég örlítið við þessa fjölskyldu, en sonur þeirra, Óli Örn, er góðvinur minn. Er aðdáunarvert hversu heilsteypt þau hafa horfst í augu við framtíðina eftir þetta mikla áfall sem þau urðu fyrir. Mjög áhrifaríkt var svo að fylgjast með stemmningunni fyrir vestan á minningarathöfninni og eins og fyrr vann frú Vigdís hug og hjarta allra landsmanna með framkomu sinni á þessum degi.

Saga dagsins
1780 Reynistaðarbræður lögðu af stað úr Árnessýslu norður Kjöl við fimmta mann, með 180 kindur og 16 hesta - þeir fórust í aftakaveðri í Kjalhrauni. Almennar sögur segja að andi þeirra sé þar enn.
1848 Dómkirkjan í Reykjavík var endurvígð eftir endurbætur - höfuðkirkja íslensku þjóðkirkjunnar.
1886 Grover Cleveland forseti Bandaríkjanna, vígir frelsisstyttuna í New York - hún var gjöf Frakka.
1962 Kúbudeilunni lýkur - John F. Kennedy forseti Bandaríkjanna, tilkynnir að hættuástandið sé liðið hjá og að Sovétmenn hafi látið undan og hörfað frá Kúbu. Hættuástand var í deilunni í 13 daga.
1987 Spjallþátturinn Á tali hjá Hemma Gunn, var í fyrsta skipti á dagskrá Ríkissjónvarpsins - varð langvinsælasti spjallþáttur íslenskrar sjónvarpssögu og var á dagskrá Sjónvarpsins í tæpan áratug.

Snjallyrðið
Og því var allt svo hljótt við helför þína
sem hefði klökkur gígjustrengur brostið.
Og enn ég veit margt hjarta harmi lostið
sem hugsar til þín alla daga sína.

En meðan árin þreyta hjörtu hinna
sem horfðu eftir þér í sárum trega
þá blómgast enn og blómgast ævinlega
þitt bjarta vor í hugum vina þinna.
Tómas Guðmundsson skáld (1901-1983) (Hið bjarta vor)

Fallegt ljóð borgarskáldsins Tómasar - í þessu ljóði er næm taug og falleg sál.

Engin fyrirsögn

Áratugur frá snjóflóðinu á Flateyri

Í dag er áratugur liðinn frá snjóflóðinu mannskæða á Flateyri. Mikill harmur var kveðinn yfir öllum landsmönnum að morgni fimmtudagsins 26. október 1995, er þessar náttúruhamfarir riðu yfir. 20 manns létu lífið þar, þar af fjöldi barna og margir misstu þar allt sitt og sína nánustu ættingja. Það högg sem Vestfirðingar urðu fyrir á þeim degi og áður sama ár er snjóflóð féll í Súðavík snertu við allri þjóðinni. Íslendingar stóðu þá eins og jafnan á slíkum stundum saman í órjúfanlegri heild og mættu því sem að höndum bar með samhug í verki. Þessi kaldi fimmtudagur í októbermánuði fyrir áratug mun aldrei líða mér úr minni. Daginn áður og um nóttina hafði gengið yfir Norðurland sem og mestallt landið nöturlegt kuldaveður með blindbyl. Ég man vel eftir þessum morgni. Ég vaknaði við blindbyl og niðinn í óveðrinu hér á Akureyri um sexleytið um morguninn. Ófært var orðið um allan bæ og veðurofsinn enn þónokkur í upphafi þessa dags. Um sjöleytið um morguninn heyrði ég í útvarpinu frétt þar sem tilkynnt var í fyrsta skipti um snjóflóðið. Eftir því sem leið á morguninn urðu fréttir ítarlegri og umfang þessa skelfilega atburðar varð manni meira ljós. Það var dapurlegt að heyra fréttirnar berast og heyra meira um það sem gerst hafði.

Það var sannkallað áfall að heyra fyrstu fréttir af þessu snjóflóði þennan morgun og heyra nánari fréttir af gangi mála eftir því sem leið á daginn. Hugur minn og allra landsmanna var á Flateyri - hjá þeim sem höfðu misst allt sitt, bæði veraldlegar eigur sem og það sem mest er um vert í lífinu, ættingjar og vinir. Fréttir þessa tíma koma upp í huganum á þessum tímamótum - tíðarandinn og sorgin eru enn sterk í huga mínum, sem og eflaust flestra sem upplifðu þennan tíma. Um var að ræða mannskæðustu náttúruhamfarir í sögu landsins í marga áratugi. Á þessum nöturlega vetrardegi létu tveir tugir landsmanna lífið á heimilum sínum, því sem heilagast er, og eftir stóðu ættingjar í sorg. Þetta var tími sem greyptist í hjarta allra sem upplifðu þá, allavega hvað mig varðaði. Ég þekkti engan af þeim sem létu lífið fyrir vestan en þekki til fólks sem bjó á staðnum. Hafði ég komið þangað og þekkti því staðinn og vissi vel um leið og fyrstu fréttir bárust hversu mikið skarð væri komið í þennan litla og heillandi bæ vestur á fjörðum. Höggið mikla, varð einkennandi næstu vikurnar, bæði í hjarta Vestfirðinga og ekki síður landsmanna allra.

Ekki gleymist mér né öðrum sem upplifðu þessa dimmu októberdaga framganga Vigdísar Finnbogadóttur þáverandi forseta Íslands, og Davíðs Oddssonar þáverandi forsætisráðherra, sem fóru vestur og sýndu aðstandendum samúð sína við minningarathöfn sem haldin var til heiðurs hinum látnu. Samhugur Íslendinga í hörmungum ársins 1995 gleymast ekki okkur sem upplifðum þessa köldu daga og geymast í hjartanu um eilífð. Sterkust var minningin um framlag Vigdísar. Hún fór við allar minningarathafnir og jarðarfarir - hún varð þátttakandi í sorg fjölskyldna sem misst höfðu nána ættingja. Hún tók þátt í sorgarferlinu - huggaði fólk og styrkti með nærveru sinni og hlýlegum orðum. Ég tel að Vigdís hafi aldrei á sínum forsetaferli risið hærra sem þjóðhöfðingi Íslendinga og sem persónan á valdastólnum en þessa dimmu októberdaga, með því að sýna styrk sinn í verki og hugga þá sem misst höfðu allt sitt. Er enda engin furða að Vigdís sé Flateyringum kær - hún er enda þar í dag og dvelur með Flateyringum á þessum degi, er áratugur er liðinn. Mun hún þar flytja í kvöld ræðu og minnast tímamótanna.

Á þessum degi færi ég Flateyringum kærar kveðjur - þeir hafa haft stuðning þjóðarinnar í gegnum þetta áfall og hlotið góðan styrk í gegnum allt sem yfir þá hefur dunið. Á þessum degi er viðeigandi að hugsað sé til baka og farið yfir þetta áfall sem er enn ofarlega í huga Vestfirðinga, sem og allra landsmanna. Fjölmiðlar hafa fjallað um þetta vel og ítarlega í allan dag - nú sem fyrir áratug sýna Íslendingar allir samhug í verki.

Saga dagsins
1927 Gagnfræðaskólanum á Akureyri var veitt formlega leyfi til að útskrifa nemendur sem stúdenta - samhliða þeim breytingum var nafni skólans breytt og hét hann eftir það Menntaskólinn á Akureyri.
1951 Winston Churchill komst aftur til valda í breskum stjórnmálum eftir nauman kosningasigur. Churchill sat áður sem forsætisráðherra Bretlands á stríðsárunum, 1940-1945, en leiddi flokk sinn í stjórnarandstöðu í sex ár. Churchill lét af embætti og hætti í pólitík 1955 - hann lést árið 1965.
1965 Reykjanesbraut, milli Keflavíkur og Hafnarfjarðar, var formlega opnuð til umferðar - var fyrsti eiginlegi þjóðvegurinn sem var lagður bundnu slitlagi - fyrst í stað var vegatollur þar innheimtur.
1986 Hallgrímskirkja í Reykjavík var vígð - hún var reist til minningar um sr. Hallgrím Pétursson.
1995 20 manns fórust þegar snjóflóð féll úr Skollahvilft á byggðina á Flateyri við Önundarfjörð klukkan fjögur að nóttu. Strax eftir að flóðið féll tókst að bjarga sex mönnum á lífi og fjórum um hádegið. Hundruð manna tóku þátt í leit og björgun, en erfitt var að komast þangað vegna veðurs, einungis var fært þangað sjóleiðina. Aftakaveður var út um allt land á þessum degi og verst á Vestfjörðum. Snjóflóðið á Flateyri er eitt mannskæðasta snjóflóð í sögu landsins. Þjóðarsorg var í landinu vegna þessara hörmulegu náttúruhamfara, t.d. fóru þáv. forseti og forsætisráðherra vestur til að hughreysta fólk sem átti um mjög sárt að binda þar og voru viðstödd minningarathöfn á Ísafirði.

Snjallyrðið
Við andvörpum hljóðlát en hugleiðum þó
hve höggið var mikið er byggðina sló.
Hún magnar sín áhrif svo orðlaus og skýr
sú allsherjar sorg er á Flateyri býr.

Og létt er að tárast á líðandi stund
og leita sem vinur á syrgjenda fund;
í harmanna tíbrá þau titra svo glöggt
þau tuttugu hjörtu sem brustu svo snöggt.

Við barnshjartað syrgjum er sviplega brast
og sjómannsins handtakið, öruggt og fast
og alla þá kosti sem fóru svo fljótt
í framhlaupi dauðans á skelfingarnótt.

Svo biðjum við Guð að hann gefi þann frið
sem græðir og líknar og una má við.
Og alþjóðar samúð sé sýnileg gjörð
í sorginni miklu við Önundarfjörð.
Guðmundur Ingi Kristjánsson skáld (1907-2002) (Sorg á Flateyri)

Fallegt ljóð skáldsins úr Önundarfirðinum í kjölfar snjóflóðsins á Flateyri - táknrænn endir á bloggfærslu á þessum degi.

Engin fyrirsögn

Í gær voru þrír áratugir liðnir frá hinum sögulega kvennafrídegi. 24. október 1975 tóku íslenskar konur sér frí á degi Sameinuðu þjóðanna á alþjóðlegu kvennaári, til að sýna fram á mikilvægi starfa kvenna í þjóðfélaginu. Athafnalíf í landinu lamaðist þá að miklu leyti. Á Lækjartorgi í Reykjavík var á þessum degi haldinn fundur sem tæplega 30.000 manns sóttu, nær eingöngu konur. Fundurinn markaði upphaf jafnréttisbaráttu kvenna og leiddi til stofnunar Kvennalista 1982 - eflaust átti fundurinn líka söguleg áhrif sem leiddu til þess að Vigdís Finnbogadóttir gaf kost á sér til forsetaembættis árið 1980 og náði kjöri. Þessa sögulega dags var minnst í gær, þrem áratugum síðar, með baráttufundi kvenna á Ingólfstorgi. Hátt í 50.000 manns, mest konur eins og fyrir þrjátíu árum, komu saman í miðborg Reykjavíkur í gær til að minnast tímamótanna. Þar var að finna fólk af öllum aldri og af öllum stéttum. Íslenskar konur lögðu niður vinnu klukkan 14:08 í gær. Sú tímasetning er vissulega táknræn - enda höfðu konur þá unnið fyrir launum sínum ef litið er til þess að þær munu hafa um 64% af launum karla. Vinnudegi kvenna var þá lokið sé litið til launamunar kynjanna.

Óhætt er að segja að auglýsingaherferð Verslunarmannafélags Reykjavíkur í síðasta mánuði, þar sem varpað er athyglisverðu ljósi á launamun kynjanna, hafi hitt í mark. Í auglýsingunum sáum við þekkta Íslendinga í öðrum kynjahlutverkum. Vöktu auglýsingarnar athygli á því þarfa umræðuefni sem launamunur kynjanna vissulega er. Í þessum auglýsingum birtust t.d. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir menntamálaráðherra og varaformaður Sjálfstæðisflokksins, og Gísli Marteinn Baldursson varaborgarfulltrúi, í merkilegu ljósi. Þessar auglýsingar hófu nauðsynlega umræðu á nýtt plan og vakti þörf á líflegri umræðu um málið - sem þær og gerðu. Eins og vitað er, er launamunur kynjanna algjörlega óeðlilegur og leitt að á okkar tímum sé hann enn til staðar. Það eru eiginlega merkilegustu skilaboð kvennafrídagsins árið 2005 að ekki hafi tekist að laga þessi mál öll sem mótmælt var að væru í ólestri á árinu 1975. Konur þessa lands eiga það skilið að vinnuframlag þeirra í sambærilegum störfum og karla sé metið jafnt. Jafnrétti verður að standa undir nafni - með viðeigandi aðgerðum. Kynbundinn launamunur er og verður óeðlilegur. Á árinu 2005 er ekkert annað viðeigandi en að hann hverfi!

Ég vil nota tækifærið og gratúlera konum með gærdaginn. Þær sýndu og sönnuðu þá, rétt eins og fyrir þrem áratugum, hversu mikilvægur hluti samfélagsins þær eru. Samfélagið fúnkerar ekki án þeirra. Það er vel við hæfi að þær minni á stöðu sína - nú þarf að tryggja að konur fái jafnmikið greitt fyrir sambærileg störf og karlmenn. Annað kemur ekki til greina. Það að svona dag þurfi þrem áratugum eftir hinn öfluga kvennafrídag 1975 segir sína sögu. Ég er alinn upp af öflugum konum og hef alla tíð metið mikils framlag þeirra í mitt líf - þær kenndu mér alveg gríðarlega mikið. Ef ég lít til baka og hugsa um hvar ég lærði mest á lífið hugsa ég fljótt til móðurömmu minnar, Sigurlínar Kristmundsdóttur, föðurömmu minnar, Hönnu Stefánsdóttur og ömmusystur, Hugrúnar Stefánsdóttur. Þær ólu mig upp sem persónu og kenndu mér að meta lífið og grunn þess í raun. Það framlag er ómetanlegt og ég tel því jafnrétti skipta alveg gríðarlega miklu máli. Það þarf því ekki að kenna mér eitt né neitt í þeim efnum. Þeir sem þekkja mig og mínar skoðanir í jafnréttismálum vita hvar ég stend í þessum efnum.

Í tilefni kvennafrídagsins er við hæfi að óska íslenskum konum innilega til hamingju með daginn.

Prófkjör Samfylkingarinnar hér á Akureyri verður í næstu viku. Ef marka má fréttir mun þar verða kosið á milli tólf einstaklinga um fjögur efstu sæti listans. Þeir sem lenda neðar eru ekki öruggir á lista. Er fyrirkomulagið eins og hjá VG í borginni - aðeins geta tvær konur og tveir karlar komist í gegn í örugg sæti. Oktavía Jóhannesdóttir, eini bæjarfulltrúi Samfylkingarinnar hér á Akureyri, ákvað að gefa ekki kost á sér í prófkjörið og víkur hún því úr bæjarstjórn eftir komandi kosningar. Oktavía hefur verið í bæjarstjórn samfellt frá árinu 1998, fyrstu fjögur árin fyrir Akureyrarlista vinstri manna, og þá í meirihlutasamstarfi við okkur sjálfstæðismenn. Frá 2002 hefur Oktavía verið bæjarfulltrúi Samfylkingarinnar. Það hefur blasað við seinustu vikurnar að Oktavía myndi ekki fara fram, enda við ramman reip að draga. Varamaður hennar í bæjarstjórn, Hermann Jón Tómasson, ákvað að gefa kost á sér til leiðtogastöðunnar og þótti flestum ljóst að Oktavía hefði átt erfiðan slag fyrir höndum - hefði hún gefið kost á sér. Verður fróðlegt að sjá hvað Oktavía tekur sér fyrir hendur er hún víkur úr bæjarstjórn. Persónulega vil ég þakka Oktavíu fyrir ágæt samskipti í pólitík hér í bæ og óska henni góðs gengis á nýjum vettvangi - hvað svo sem hún tekur sér nú fyrir hendur er hún víkur úr bæjarpólitík.

Um fyrsta sætið takast Hermann Jón og nafni hans, Hermann Óskarsson, formaður kjördæmisráðs Samfylkingarinnar í NA. Það verður merkilegt að sjá hvor þeirra muni vinna prófkjörið og hvernig munurinn verði á milli þeirra í atkvæðum talið, er yfir lýkur. Þeir nafnar takast væntanlega á í bróðerni, en ljóst er að sá sem tapar slagnum tapar nokkru. Annar er varabæjarfulltrúi, hinn formaður kjördæmisráðs flokksins. Báðir vilja leiða listann. Ennfremur er í framboði Ásgeir Magnússon sem leiddi Akureyrarlistann árið 1998 og varð formaður bæjarráðs á því kjörtímabili, en varð svo undir í leiðtogabaráttunni hjá Samfylkingunni árið 2002 fyrir Oktavíu. Hann tók þá ekki sæti á framboðslista og hætti í bæjarmálum. Nú kemur hann aftur - og sækist merkilegt nokk bara eftir þriðja sæti flokksins. Hann vill vera með greinilega - en hefur ekki ambisjónir í leiðtogastól. Kannski hann ætli sér að verða baráttumaður flokksins í bænum. Fróðlegt hvað forystumenn Samfylkingarfélaga í bænum segja annars um það. Um annað sætið takast á þær Helena Karlsdóttir og Sigrún Stefánsdóttir.

Það blasir við að kona verði í öðru sætinu - enda karl í hinu fyrsta. Þetta verður merkilegt prófkjör - og ljóst að ekki verða allir sáttir að því loknu. Kannski fáum við að sjá sömu fýluna gjósa upp þarna og varð fyrir þrem árum þegar Ásgeiri Magnússyni var hafnað í lokuðu forvali innan flokksins.

Haldið var upp á hálfrar aldar afmæli Eurovision, söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva, síðastliðið laugardagskvöld. Sá ég ekki útsendinguna en horfði á upptöku af henni í gærkvöldi. Var ánægjulegt að horfa á þessa skemmtilegu athöfn - kynna sér þar þekkt lög keppninnar seinustu hálfu öldina og merkilega sögulega punkta keppninnar samhliða því. Vegna afmælisins var valið besta lag keppninnar seinustu hálfu öldina. Það kom fáum á óvart að sigurlagið á þessu tímabili var Waterloo, sem hljómsveitin Abba flutti í söngvakeppninni í Bretlandi árið 1974. Er það að mínu mati ennfremur besta lag keppninnar. Vel var valið í aðdraganda keppninnar en þar var hægt að kjósa á milli fjórtán laga sem sett hafa svip sinn á sögu keppninnar. Eins og ávallt þegar farið er yfir langan feril og valið á milli merkra sögulega punkta vantar alltaf eitthvað inn í sem manni hefði þótt getað sómað sér vel þar. Vantaði að mínu mati fjölda laga sem skarað hefur fram úr á síðustu hálfu öld og hefði getað hlotið meiri heiðurssess en önnur lög. En það er eins og það er, segi ég bara.

Niðurstaðan er glæsileg og vel viðeigandi. Fá lög hafa sett sterkari svip á tónlistarsöguna en Waterloo - varð það enda upphaf að merkum frægðarferli sænsku sveitarinnar Abba, sem starfaði af krafti í um áratug og sigraði heiminn. Í öðru sæti í kosningunni varð Volare, sem heitir réttu nafni Nel blu, di pinto di blu en Ítalinn Domenico Modugno söng það árið 1958. Í 3. sæti varð Hold me now sem Johnny Logan söng til sigurs árið 1987. Hef ég aldrei verið neinn æstur Eurovision-aðdándi - á t.d. ekkert complete safn laga þess en hef fylgst með eins og flestir. Hversu oft hefur maður ekki heyrt Jón í næsta húsi segjast ekki fylgjast með en hann er svo fyrsti maður að skjánum á hverju ári. Mörg lög íslensk sem erlend í sögu keppninnar eru eftirminnileg. Öll erum við annars aðdáendur keppninnar - hvert á sinn hátt. En það er alltaf gaman að fallegum lögum - sem vekja athygli og eignast stað í hjartanu.

Það hefur varla farið framhjá neinum að Páll Magnússon útvarpsstjóri, birtist nú á sjónvarpsskjám landsmanna í hverri viku og les fréttir í kvöldfréttatíma Ríkissjónvarpsins. Hefur þetta mælst misjafnlega vel fyrir og er umdeilt meðal sumra, að því er virðist. Er einsdæmi að útvarpsstjóri lesi fréttir í sjónvarpi. Markús Örn Antonsson las kvöldfréttir 30. september 1991, á 25 ára afmæli Sjónvarpsins. Markús Örn var einn af fyrstu sjónvarpsfréttamönnum þjóðarinnar og las hann fréttir vegna afmælisins þetta kvöld merkisafmælis Sjónvarpsins þetta afmæliskvöld, ásamt Magnúsi Bjarnfreðssyni. Var það engin tilviljun, en þeir lásu fréttir í fyrsta sjónvarpsfréttatímanum hérlendis í októberbyrjun 1966. Sá munur er þó á að Markús Örn var þá ekki starfandi útvarpsstjóri, heldur borgarstjóri. Páll tók sæti Loga Bergmanns Eiðssonar, er hann fór yfir á Stöð 2. Er að mínu mati varla hægt að kvarta yfir komu Páls á skjáinn. Hann er að mínu mati einn allra besti fréttaþulur í íslenskri sjónvarpssögu - hefur allt til að prýða sem þarf í starfið. Síðasta laugardagskvöld gerði Páll grín að þessu með kostulegum hætti - er hann lék sjálfan sig í hinum ýmsu störfum hjá RÚV. Sást þar vel að Páll hefur húmor - fyrst og fremst fyrir sjálfum sér.

Stjórnmálaskóli Sjálfstæðisflokksins hér á Akureyri hefst í kvöld. Þá munu Arnbjörg Sveinsdóttir þingflokksformaður, og Sigrún Björk Jakobsdóttir bæjarfulltrúi, verða með framsögur. Arnbjörg, sem setur námskeiðið, fjallar um sjávarútvegsmál en Sigrún Björk um sveitarstjórnarmál. Er um að ræða fyrsta kvöldið af sex þar sem fjallað er um fjölda áhugaverðra málefna. Á námskeiðinu verður m.a. fjallað um sjávarútvegsmál, heilbrigðismál, menntamál, sveitarstjórnarmál, ræðumennsku- og framkomu, frétta- og greinaskrif, umhverfismál, samgöngumál, stjórnskipan og stjórnsýslu, sjálfstæðisstefnuna og Sjálfstæðisflokkinn. Um er að ræða fjölbreytt og gott námskeið sem haldið er fyrir sjálfstæðisfélögin hér á Akureyri. Mun námskeiðið standa allt til 15. nóvember, en því lýkur með pallborðsumræðum þar sem fyrir svörum verða Kristján Þór Júlíusson bæjarstjóri og leiðtogi bæjarstjórnarflokks Sjálfstæðisflokksins á Akureyri, Þóra Ákadóttir forseti bæjarstjórnar, og Sigrún Björk Jakobsdóttir bæjarfulltrúi.

Saga gærdagsins
1970 Salvador Allende kjörinn forseti Chile - honum var steypt af stóli í valdaráni hersins 1973.
1975 Kvennafrídagurinn - íslenskar konur tóku sér frí á degi Sameinuðu þjóðanna á alþjóðlegu kvennaári, til að sýna fram á mikilvægi starfa kvenna í þjóðfélaginu. Athafnalíf í landinu lamaðist að miklu leyti. Á Lækjartorgi í Reykjavík var haldinn fundur sem 25.000 manns sóttu, nær eingöngu konur. Fundurinn markaði upphaf jafnréttisbaráttu kvenna og leiddi til stofnunar Kvennalista 1982.
1975 Sjónvarpsútsendingar í lit hófust hér á landi - deilur voru uppi um hvort ætti að taka upp litaútsendingar og var tekist á í þingsölum um hvort ætti að hafa litasjónvarp eða auka dagskrárgerð.
2002 Lögregla handtók John Allen Muhammad og Lee Boyd Malvo - þeir héldu íbúum á Washington-svæðinu í greipum óttans um margra vikna skeið með því að skjóta á fólk með veiðiriffli úr launsátri. Þeir myrtu alls 10 manns í október 2002 og særðu nokkra. Muhammad var dæmdur til dauða fyrr á þessu ári og Malvo var dæmdur í lífstíðarfangelsi. Báðum dómunum var svo áfrýjað til Hæstaréttar.
2003 Concorde flugvél fer í síðustu flugferðina - ákveðið hafði verið að hætta að fljúga með Concorde eftir hörmulegt slys á Charles De Gaulle flugvelli í París 25. júlí 2000 þar sem 113 létust.

Saga dagsins
1875 Fyrsta borgaralega hjónavígslan hér á landi fór fram í Vestmannaeyjum, með leyfi konungs.
1937 Ljósafossstöðin var gangsett - með því jókst afl á svæði rafveitu RVK um rúm 13.000 hestöfl.
1976 Elísabet II Englandsdrottning, opnaði formlega þjóðleikhús Bretlands, eftir mörg ár í byggingu.
1993 Jean Chretien varð forsætisráðherra Kanada - hann sat á valdastóli allt til desember 2003.
2002 Öldungadeildarþingmaðurinn Paul Wellstone frá Minnesota, ferst í flugslysi ásamt eiginkonu sinni Sheilu og dótturinni Marciu, í N-Minnesota á kosningaferðalagi. Hann var fyrst kjörinn í öldungadeildina árið 1990 og endurkjörinn 1996. Í kosningunum 11 dögum síðar var Walter Mondale fyrrum varaforseti Bandaríkjanna, frambjóðandi demókrata í stað hans. Hann tapaði kosningunum fyrir Norm Coleman sem vann nauman sigur þrátt fyrir andlát Wellstone, skömmu fyrir kjördaginn.

Snjallyrðið
Svo er um ævi
öldungamanna
sem um sumar
sól fram runna;
hníga þeir á haustkvöldi
hérvistardags
hóglega og blíðlega
fyrir hafsbrún dauðans

Gráti því hér enginn
göfugan föður
harmi því hér enginn
höfðingja liðinn;
fagur var hans lífsdagur,
en fegri er upp runninn
dýrðardagur hans
hjá drottni lifanda.
Jónas Hallgrímsson skáld (1807-1845) (Höfðinginn)

Jónas Hallgrímsson var skáld tilfinninga og sannra hughrifa - þetta ljóð hans um hinn fallna höfðingja snertir streng í hjartarót minni. Fallegt og tilfinninganæmt ljóð.

Engin fyrirsögn

Sunnudagspistillinn
Í sunnudagspistli í dag fjalla ég um þrjú fréttamál vikunnar:

- í fyrsta lagi fjalla ég um þýsk stjórnmál, en stóru flokkarnir í landinu hafa samið um stjórnarsamstarf sín á milli, svonefnda stóru samsteypu. Verður Angela Merkel kanslari, í stað Gerhard Schröder sem hefur verið í því embætti í rúm sjö ár. Blasa mörg vandamál við nýrri stjórn og umfangsmikil úrlausnarefni. Við hafði blasað að ekkert annað stjórnarmynstur gat gengið við breyttar aðstæður í þýskum stjórnmálum eftir kosningarnar 18. september þar sem hvorug valdablokkin náði starfhæfum meirihluta. Hefur stjórn af þessu tagi ekki verið mynduð síðan á miðjum sjöunda áratug, en hún sat árin 1966-1969. Það eru því óneitanlega þáttaskil nú þegar samkomulag milli stóru flokkanna blasir við. Brotthvarf Schröders úr miðpunkti þýskra stjórnmála markar þáttaskil - hann hefur verið lykilspilari í þýskum stjórnmálum undanfarinn áratug. Hann var lengi forsætisráðherra í heimahéraði sínu, Neðra-Saxlandi. Hann varð kanslari Þýskalands í september 1998 eftir sigur vinstriflokkanna í þingkosningum. Verður merkilegt að sjá hvernig Merkel muni ganga í embætti.

- í öðru lagi fjalla ég um skipan Bush forseta á Harriet Miers sem dómara við Hæstarétt Bandaríkjanna, sem virðist ætla að verða umdeild mjög. Heldur koma þó deilurnar upp á skondnum stað að margra mati. Jú, það eru einmitt íhaldssömustu stuðningsmenn forsetans sem skora nú á hann að draga skipun Miers til baka og velja annað dómaraefni. Margir spyrja sig eflaust af hverju þeir láti til skarar skríða gegn Miers og vali hennar í réttinn. Jú, þeir eru hræddir um að hún verði andstæða þess sem menn telja að hún sé er hún er komin í réttinn. Miers á ekki neina dómarasetu að baki og er óskrifað blað í mörgum helstu lykilmálum seinustu ára: t.d. hvað varðar samkynhneigð, fóstureyðingar og fleira. Er andstaðan svo langt gengin að Bush hefur orðið að verja valið.

- í þriðja lagi fjalla ég um kostulegar tillögur Arnar Sigurðssonar arkitekts á landsfundi fyrir viku, og snerust að mestu um andstöðuna við Reykjavíkurflugvöll. Þrátt fyrir ólíkar skoðanir nefndarmanna í samgöngunefnd á landsfundi um tilvist vallarins náðist samstaða um orðalag í ályktunina í endalögum drögum sem fyrir fundinn fóru á sunnudeginum. Var það ánægjuleg niðurstaða - mikið gleðiefni að svo skyldi vera. Það virtist á fundunum nefndarinnar svo að Örn tæki undir málamiðlun í málinu og lagði hann ekki fram neinar tillögur beint í aðra átt þar inni. Það kom því mjög á óvart að sjá tillögur hans - sem voru felldar á landsfundinum, sem er mikið gleðiefni.

Að lokum fjalla ég um styrk Eddu Heiðrúnar Backman, sem berst nú við MND-sjúkdóminn. Dáðist ég að þeim styrk hennar sem sást í tveim sjónvarpsviðtölum nýlega. Er ekki annað hægt en að skrifa um þau viðtöl - en ég, eins og margir fleiri, hrifust af því hvernig Edda Heiðrún horfist í augu við sjúkdóminn, baráttu lífs síns.

Þjóðmál

Nýlega kom út athyglisvert tímarit að nafni Þjóðmál, í ritstjórn Jakobs F. Ásgeirssonar. Þar er að finna fróðlegar og góðar greinar sem fjalla um ýmislegt merkilegt, jafnt í stjórnmálum sem þjóðmálum. Í þessu fyrsta riti Þjóðmáls, sem ætlað er að koma út fjórum sinnum á ári, er að finna fjölbreyttar greinar. Þarna er að finna ítarlega grein eftir Magnús Þór Gylfason um pólitíska sögu R-listans, sem eins og flestir vita hefur nú geispað golunni, og þar er að sjálfsögðu rakin sagan af valdatímanum sem hefur einkennst af ævintýrafjárfestingum og stöðnun umfram allt. Jóhannes Nordal, fyrrum seðlabankastjóri, ritar merkilega grein um sögu Stjórnarráðs Íslands.

Páll Vilhjálmsson, blaðamaður, ritar í tímaritið grein um stjórnmálaferil Davíðs Oddssonar, sem nú hefur vikið af hinu pólitíska sviði og tekið við embætti seðlabankastjóra, eftir að hafa verið formaður Sjálfstæðisflokksins í 14 ár, þar af forsætisráðherra Íslands samfellt í 13 ár af þessum 14. Er ekki ofsögum sagt að skrif Páls um Davíð séu merkileg. Eins og flestir vita er Páll ritari Samfylkingarinnar í Suðvesturkjördæmi. Auk Páls rita Jónas H. Haralz, fyrrum bankastjóri Landsbankans, og Matthías Johannessen, fyrrum ritstjóri Morgunblaðsins, greinar um Davíð. Af öðru efni má nefna fróðlega grein Glúms Jóns Björnssonar um Samfylkinguna. Þar er t.d. að finna margar skondnar lýsingar á þessum flokki, sem vert er að mæla með.

Ennfremur má vekja athygli á grein Þorbjörns Broddasonar, prófessors, þar sem hann dæmir bók Ólafs Teits Guðnasonar, Fjölmiðlar 2004. Eins og flestir vita er Þorbjörn fyrrum borgarfulltrúi Alþýðubandalagsins og því auðvitað fjarri því samherji höfundar bókarinnar í stjórnmálum. Björn Bjarnason, dómsmálaráðherra, skrifar vettvangsgrein um stjórnmálin í ritið og víkur þar auðvitað að þeim stórtíðindum sem urðu með brotthvarfi Davíðs Oddssonar úr stjórnmálum. Ásta Möller, alþingismaður, sem tók sæti á þingi í stað Davíðs, ritar í Þjóðmál ennfremur mjög merkilega grein um ráðherraábyrgð.

Er vel þess virði fyrir áhugamenn um stjórnmál og góð og vel ígrunduð skrif um stjórnmál og málefni samtímans, sem og sagnfræðilegar pælingar að líta á Þjóðmál.

Saga dagsins
1956 Þúsundir ungverja mótmæla kommúnistastjórn landsins og krefjast almennra mannréttinda - stjórn landsins barði niður mótmælin með harðri hendi með beitingu valds nokkrum dögum síðar.
1973 Richard Nixon forseti, samþykkir að afhenda dómstólum hljóðritanir á trúnaðarsamtölum úr forsetaskrifstofunni vegna Watergate-málsins. Hæstiréttur landsins hafði áður skipað honum að afhenda segulböndin. Aðeins var birtur hluti spólanna á þessum tímapunkti, höfða þurfti fleiri mál til að fá öll gögnin. Birting þeirra sumarið 1974 leiddi í ljós að forsetinn hafði fulla vitneskju, allt frá júní 1972 á innbrotinu í Watergate bygginguna og tók þátt í yfirhylmingu málsins. Leiddi málið til afsagnar Nixons forseta, 9. ágúst 1974. Hann varð fyrstur af forsetum landsins til að segja af sér embætti.
1976 Nýr flugvöllur við Sauðárkrók tekinn í notkun - nefndur eftir Alexander Jóhannessyni rektor.
2002 Téténskir uppreisnarmenn taka rúmlega 700 manneskjur í gíslingu í þjóðleikhúsinu í Moskvu - gíslatökunni lauk tveim sólarhringum síðar þegar yfirvöld réðust inn í leikhúsið og sprautuðu gasi þar inn. Allir uppreisnarmennirnir voru drepnir í innrás hersins í húsið, auk þeirra létust um 120 gíslar.
2003 George W. Bush forseti Bandaríkjanna, ávarpar ástralska þingið - neyddist til að gera hlé á ræðunni vegna hrópa frá þingmönnum græningja sem mótmæltu mjög, einkum vegna Íraksstríðsins.

Snjallyrðið
Bærinn stendur við botn á löngum firði
Bláir álar í sólskininu loga
Þó kann öðrum að þykja meira virði,
að þorskur og koli fylla alla voga.
Hvernig sem blæs, er fjörðurinn alltaf fagur.
Fáir heilluðu lengur gamla vini.
Hann skín, þegar ljómar á lofti heiður dagur
Hann leiftrar í stjarnanna dýrð og mánaskini.

Við borgarans augum blasa fjallatindar
brekkur og hlíðar vaxnar grænu lyngi.
Sunnan af heiðum koma vorsins vindar
og vilja, að ár og lækir með þeim syngi.
Þá leysir ísa, fuglar koma og kvaka.
Á kvöldin roðna björgin og taka undir.
Nóttina birtir, villtir vængir blaka.
Veturinn kveður og býður góðar stundir.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Bærinn við fjörðinn)

Ein af perlunum hans Davíðs frá Fagraskógi - hér er ort um bæinn fagra við fjörðinn norðan heiða. Sætt og heilsteypt ljóð sem lýsir vel hinum fagra Eyjafirði.

Engin fyrirsögn

Leiðtogakjörið í breska Íhaldsflokknum er hafið af fullum krafti. Ferlið vegna leiðtogakjörsins hófst formlega fyrr í þessum mánuði er Michael Howard leiðtogi flokksins frá árinu 2003, baðst lausnar. Það gerði hann í lok flokksþings Íhaldsflokksins sem haldið var í Blackpool fyrri hluta mánaðarins. Fimm höfðu tilkynnt framboð þegar framboðsfrestur rann út: David Cameron, Kenneth Clarke, David Davis, Liam Fox og Malcolm Rifkind. Þar sem ekki náðist samstaða um að breyta lögum um vali á leiðtoga flokksins fór því svo að leiðtogakjörið fer fram með sama hætti og er forveri Michael Howard á leiðtogastóli, Iain Duncan Smith, var valinn í leiðtogakjöri árið 2001. Það er með þeim hætti að þingflokkurinn kýs með útsláttarfyrirkomulagi á milli leiðtogaefnanna þangað til að tveir standa eftir. Um þá munu svo flokksmenn kjósa í póstkosningu næstu vikurnar. Svo fór að Rifkind dró framboð sitt til baka í síðustu viku og eftir stóðu því fjórir í leiðtogakjöri innan þingflokksins. Á þriðjudaginn fór fyrsta umferð leiðtogakjörsins fram í þingflokknum.

Þá féll Kenneth Clarke fyrrum fjármálaráðherra Bretlands, úr leik. Hlaut hann fæst atkvæði fjórmenninganna, eða 38 af þeim 198 sem greidd voru. David Davis hlaut flest atkvæði í umferðinni, alls 62. David Cameron hlaut 56 atkvæði og Liam Fox hlaut 42. Clarke var því úr leik í umferðinni. Þetta var í þriðja skipti sem Clarke fer í leiðtogaslag. Hann fór fram árið 1997 þegar að Sir John Major lét af leiðtogaembættinu eftir afhroðið í kosningunum það ár. Hann tapaði svo í póstkosningu allra flokksmanna fyrir Iain Duncan Smith árið 2001. Hann fór þó ekki fram árið 2003, enda var Michael Howard þá sjálfkjörinn í leiðtogastöðuna. Fullyrða má að einkum tvennt hafi orsakað það að Clarke féll úr leik. Bæði er hann harður Evrópusinni, sem fer ekki vel í þingmenn flokksins almennt, og svo er hann orðinn 65 ára gamall og er eldri en núverandi leiðtogi flokksins. Þáttaskil urðu samhliða þessu - Clarke er væntanlega á útleið úr stjórnmálum að loknu þessu kjörtímabili. Hann mun allavega aldrei verða leiðtogi flokksins, þessi úrslit leiða til þess að þessi umdeildi en litríki stjórnmálamaður pakkar niður og heldur af hinu pólitíska sviði.

Leiddi tap Clarke til þess að fjölmargir stuðningsmanna hans lýstu yfir stuðningi við leiðtogaframboð David Cameron, og þótti eftir það sýnt að stuðningur við hann hefði aukist umtalsvert. Í gær fór svo önnur umferð leiðtogakjörsins fram. Þá hlaut Cameron 90 atkvæði, Davis hlaut 57 og Fox hlaut 51. Fox er því úr leik - eins og flestir höfðu spáð - og eftir standa þeir Cameron og Davis. Við blasir að staða David Cameron hefur vænkast verulega seinustu vikurnar. Þau þáttaskil hafa átt sér stað að Davis, sem lengi vel var talinn fremstur í kjörinu og sigurstranglegastur, hefur misst þann sess til Cameron. Honum hefur vaxið mjög ásmegin og stefnir allt í að hann verði leiðtogi með mjög afgerandi hætti. Stuðningur við Davis hefur þverrað mjög hratt seinustu daga og stefnir allt í að hann verði fyrir miklu áfalli í kjörinu. Það var Davis og stuðningsmönnum hans áfall hversu naumur sigur Davis var í fyrri umferðinni.

Enn meira áfall þykir það að hann hafi misst forystuna til Cameron í seinni umferð þingflokksins. Það var þó fyrirséð að svo myndi fara. Því var jafnvel spáð um tíma í gær fyrir kjörið að Cameron myndi fá fleiri en 100 atkvæði í þingflokknum. Slík staða hefði gert vonir frambjóðandans gegn honum í póstkosningunni allt að því vonlausa og því jafnvel spáð að ekki kæmi til póstkosningarinnar yrði sú staðan. Svo fór ekki og þykir ljóst nú að Davis muni leggja allt undir og fara í póstkosninguna. Sigur Cameron í þessari umferð var nokkuð afgerandi en ekki nógu afgerandi til að vera rothögg á mótframbjóðandann. Davis heldur því áfram af krafti í lokabardagann. Við tekur nú sex vikna slagur milli Cameron og Davis um hylli flokksmanna. Ef marka má yfirlýsingar leiðtogaefnanna verður sú barátta mjög hörð. Munu um 300.000 flokksfélagar í breska Íhaldsflokknum nú fá lokavaldið í hendurnar um hvor Davíðinn í forystusveit þeirra David – Cameron eða Davis taki við valdataumunum í flokknum.

Þetta er vissulega nokkuð merkileg þróun í breska Íhaldsflokknum sem átt hefur sér stað í þessum mánuði. Lengi vel var Cameron talinn djarfur að leggja í leiðtogaslaginn og lengi vel talinn algjör outsider í slagnum. Hann hafði enda aðeins setið á þingi í fjögur ár er hann lýsti yfir leiðtogaframboðinu og barðist lengi vel á móti miklum straumi innan flokksstofnana og talinn vera með vonlaust framboð. Davis hafði yfirburðastöðu lengi vel og talið um tíma að slagurinn stæði milli hans og Clarke. Nú er Clarke fokinn burt og stjórnmálaferli hans augljóslega lokið að loknu þessu kjörtímabili. Skjótt skipast því veður í lofti í leiðtogapólitík íhaldsmanna. Það er allavega hægt að orða það þannig að leiðtogi hafi fæðst á flokksþinginu í Blackpool. Þar urðu þáttaskilin – Cameron talaði til flokksmanna með miklum fítonskrafti – algjörlega blaðlaust og þótti öflugur meðan að Davis þótti flytja hundleiðinlega ræðu af blöðum. Munurinn þótti sláandi – síðan hefur Cameron leitt slaginn og sífellt bætt við forskotið.

Aldursmunurinn á milli Davis og Cameron er nokkur. Davis er jafngamall Davíð Oddssyni seðlabankastjóra og fyrrum formanni Sjálfstæðisflokksins, fæddur árið 1948. Cameron er um fertugt, fæddur árið 1966 – maður nýrra tíma semsagt. Þau þáttaskil eru í þessu kjöri að þarna takast á nýji og gamli tíminn í breska Íhaldsflokknum - í fyrsta skipti í mörg herrans ár. Margir telja að flokkurinn sé að ganga í gegnum kosningu, ekki bara um stefnu sína og strauma, heldur um það í hvaða átt hann vilji sækja með nýjum leiðtoga. Hvort hann eigi bara að lúkka vel eða eigi að vera hugsjónapólitíkus. Það er því í raun tekist á um framtíðarsýn leiðtoganna, bæði fyrir Íhaldsflokkinn og sig sem leiðtogaefnið inn í framtíðina. Michael Howard mun gegna leiðtogastöðunni í breska Íhaldsflokknum allt til 6. desember nk. Þann dag munu úrslitin úr póstkosningunni milli Davis og Cameron liggja fyrir. Hans hlutverk er þó að mestu formlegt nú, enda er sviðsljós allra nú á leiðtogaefnunum sem berjast um að hljóta sess hans innan flokksins.

Nú er vissulega komið að krossgötum fyrir Íhaldsflokkinn í starfi sínu. Þar þarf að fara fram mikil endurnýjun í forystuliði að mínu mati og ekki síður hugmyndafræðileg vinna við að bæði marka flokknum nýja tilveru og sóknarfæri. Það er alltaf svo að nýjir leiðtogar koma til sögunnar og þessi grunnvinna skilar árangri. Við sjáum bara hvernig Verkamannaflokkurinn hafði það lengi vel. Þeir voru í stjórnarandstöðu í heil 18 ár og áttu lengi í miklu basli við að marka sér grunn til að lyfta sér til nýrra hæða. Það tókst og það mun íhaldsmönnum takast, fyrr en síðar. Hinsvegar vantar breskum íhaldsmönnum verulega á að hugmyndafræðilega heildin sé heil og menn hafa helst misreiknað sig í því að hafa ekki öfluga framtíðarsýn að boða. Það var helsti akkilesarhæll þeirra í annars góðri kosningabaráttu fyrr á árinu. Það kann aldrei góðri lukku að stýra að leiða kosningabaráttu án framtíðarsýnar og leiðsagnar til framtíðar um verkefni samtímans. Það verður verkefni næsta leiðtoga að taka við keflinu og halda verkinu áfram.

Að mínu mati er nauðsynlegt að menn fari nýjar áttir og velji fólk nýrra tíma til að leiða flokkinn einmitt inn í nýja tíma. Cameron er því rétti maðurinn að mínu mati fyrir íhaldsmenn. Breski Íhaldsflokkurinn hefur í stöðunni mörg sóknarfæri og allmörg tækifæri er þeir feta sig að því að finna þann sem leiðir þá áfram - til sigurs!

Saga gærdagsins
1728 Mikill eldur kom upp í Kaupmannahöfn - þar brann stór hluti bókasafns Árna Magnússonar.
1905 Landsdómur stofnaður til að dæma í málum gegn ráðherrum fyrir brot á stjórnarathöfnum - allt frá stofnun dómsins hefur hann aldrei komið saman, enda ekki þótt neitt tilefni að svo skyldi vera.
1968 Jacqueline Bouvier Kennedy fyrrum forsetafrú Bandaríkjanna, ekkja John F. Kennedy, 35. forseta Bandaríkjanna, giftist milljarðamæringnum Aristotle Onassis í Grikklandi - brúðkaup þeirra olli mjög miklum deilum. Það var ástlaust að mestu, en entist til andláts Onassis 1975 - Jackie lést 1994.
1973 Óperuhúsið í Sydney formlega tekið í notkun - ein glæsilegasta menningarbygging sögunnar.
1989 Borgarleikhúsið í Reykjavík var vígt - það var 13 ár í byggingu og var um 10.000 fm. að stærð.

Saga dagsins
1916 Pétur Ottesen, 28 ára bóndi, var kjörinn á þing fyrir Borgfirðinga - Pétur sat á þingi samfellt í 43 ár, er hann lét af þingmennsku 1959 hafði hann setið á þingi lengst allra sem þar hafa tekið sæti.
1933 Þjóðaratkvæðagreiðsla fór fram um afnám bannlaganna - 15.866 greiddu atkvæði með afnámi en 11.625 greiddu atkvæði á móti tillögunni. Áfengisbann var svo formlega afnumið hinn 1. febrúar 1935.
1944 Ríkisstjórn Ólafs Thors, Nýsköpunarstjórnin, tók formlega við völdum - Sjálfstæðisflokkurinn, Sósíalistaflokkurinn og Alþýðuflokkurinn áttu aðild að henni. Hún sat að völdum í rúmlega þrjú ár. Meginmarkmið hennar var nýsköpun atvinnulífsins og uppbygging eftir seinni heimsstyrjöldina.
1961 Bjarni Jónsson vígslubiskup og fv. forsetaframbjóðandi, varð fyrsti heiðursborgari í Reykjavík.
1998 Útför Guðrúnar Katrínar Þorbergsdóttur forsetafrúar, fór fram frá Hallgrímskirkju í Reykjavík - þjóðhöfðingjar Norðurlandanna voru viðstaddir jarðarför forsetafrúarinnar. Karl Sigurbjörnsson biskup Íslands flutti hugljúfa minningarræðu um hana, en hann jarðsöng. Ríkisstjórn Íslands bar kistu hennar úr kirkju. Að afhöfninni lokinni var kista forsetafrúarinnar flutt í Fossvogskapellu þar sem bálför fór fram. Duftkeri forsetafrúarinnar var komið fyrir í Bessastaðakirkju skömmu eftir útförina.

Snjallyrðið
Heyrið vella á heiðum hveri,
heyrið álftir syngja í veri:
Íslands er það lag.
Heyrið fljót á flúðum duna,
foss í klettaskorum bruna:
Íslands er það lag.

Eða fugl í eyjum kvaka,
undir klöpp og skútar taka:
Íslands er það lag.
Heyrið brim á björgum svarra,
bylja þjóta svipi snarra:
Íslands er það lag.

Og í sjálfs þín brjósti bundnar
blunda raddir náttúrunnar:
Íslands eigið lag.
Innst í þínum eigin barmi,
eins í gleði og eins í harmi
ymur Íslands lag.
Grímur Thomsen skáld (1820-1896) (Íslandslag)

Þetta þjóðlega og kraftmikla ljóð Gríms Thomsens snertir alltaf streng í hjartanu mínu. Þetta er fallegra en orð fá lýst. Þetta fagra ljóð var svo fært í unaðslegan búning við lag Björgvins Guðmundssonar. Stórfenglegt!

Engin fyrirsögn

Þriggja ára afmæli bloggvefsins
Í dag eru þrjú ár liðin síðan ég hóf bloggskrif á netinu á þessum stað. Allt frá upphafi hafa hitamál samtímans, bæði á vettvangi innlendra og erlendra stjórnmála, verið umfjöllunarefni í skrifum mínum. Þennan vettvang hef ég notað til að tjá mínar skoðanir um helstu málin, fara yfir þau frá mörgum hliðum og vera með úttekt á því sem helst er fréttnæmt. Fyrir mér var bloggheimurinn frá upphafi einkar spennandi vettvangur til að tjá skoðanir mínar og hef ég uppfært bloggvefinn reglulega allan þennan tíma. Fyrir tveim árum breytti ég uppsetningunni verulega og bætti hana nokkuð og til sögunnar kom öflugri umfjöllun. Í febrúarmánuði breytti ég aftur til og í sumar hætti ég með gamlan og góðan flokk og kaflaskiptingu og við blasir þetta sem nú sést: samantekt í fimm punktum, dagleg umfjöllun og í lokin sögulegir punktar og snjallyrði. Allan tímann hef ég haft sanna ánægju af þessu. Myndi varla nenna þessu nema sönn ástríða á umfjöllunarefnunum og hjartans áhugi á þjóðmálum væri fyrir hendi. Pælingarnar halda áfram af krafti.

bestu kveðjur og kærar þakkir fyrir samfylgdina
Stefán Friðrik Stefánsson

Kenneth Clarke fyrrum fjármálaráðherra Bretlands, féll í gær úr leik í leiðtogakjöri breska Íhaldsflokksins. Hlaut hann því fæst atkvæði þeirra fjögurra sem gefið höfðu kost á sér til leiðtogastöðunnar. Hann hlaut 38 atkvæði af þeim 198 sem greidd voru. David Davis hlaut flest atkvæði, alls 62. David Cameron hlaut 56 atkvæði og Liam Fox hlaut 42. Clarke er því úr leik og kosið verður að nýju á morgun milli þeirra þriggja sem eftir standa. Þeir tveir sem standa eftir að lokinni þeirri umferð fara í lokaumferðina, sem er póstkosning allra flokksmanna. Þetta er í þriðja skipti sem Clarke fer í leiðtogaslag - alltaf hefur hann tapað slagnum. Hann fór fram árið 1997 þegar að Sir John Major lét af leiðtogaembættinu eftir afhroðið í kosningunum það ár. Hann tapaði svo í póstkosningu allra flokksmanna fyrir Iain Duncan Smith árið 2001. Hann fór þó ekki fram árið 2003, enda var Michael Howard þá sjálfkjörinn í leiðtogastöðuna. Fullyrða má að einkum tvennt hafi orsakað það að Clarke féll úr leik. Bæði er hann harður Evrópusinni, sem fer ekki vel í þingmenn flokksins almennt, og svo er hann orðinn 65 ára gamall og er eldri en núverandi leiðtogi flokksins.

Þáttaskil verða samhliða þessu - Clarke er væntanlega á útleið úr stjórnmálum að loknu þessu kjörtímabili. Hann mun allavega aldrei verða leiðtogi flokksins, þessi úrslit leiða til þess að þessi umdeildi en litríki stjórnmálamaður pakkar niður og heldur af hinu pólitíska sviði. Við blasir að staða David Cameron hefur vænkast verulega seinustu vikurnar. Nú þegar hafa margir af lykilstuðningsmönnum Clarke að styðja hann. Við blasir að hann muni fá flest atkvæði í kjörinu á morgun. Þau þáttaskil hafa því átt sér stað að Davis, sem lengi vel var talinn fremstur í kjörinu og sigurstranglegastur, hefur misst þann sess til Cameron. Honum hefur vaxið mjög ásmegin og stefnir allt í að hann verði leiðtogi með mjög afgerandi hætti. Stuðningur við Davis hefur þverrað mjög hratt seinustu daga og stefnir allt í að hann verði fyrir miklu áfalli á morgun. Það var Davis og stuðningsmönnum hans áfall hversu naumur sigur Davis var í fyrri umferðinni. Það blasir við að margir töldu að Cameron myndi ekki komast yfir 50 atkvæði í fyrstu umferðinni. Það að svo fór leiðir til þess að staða Davis veikist - eins og sést hefur í dag og í gær.

Svo gæti farið að sigur Cameron í annarri umferðinni verði svo yfirgnæfandi að ekki komi til framhaldskosninga. Mótherji hans í póstkosningunni leggi ekki í þann slag og pakki saman. Forskot Cameron er enda orðið svo yfirgnæfandi að fátt annað kemur orðið til greina en að hann nái í mark. Hann hefur meðbyr lykilflokksmanna og hefur stuðning almennra flokksmanna í könnunum. Ef marka má fréttir í dag telja margir að Cameron verði jafnvel orðinn leiðtogi strax fyrir helgi - en til þess þarf sá sem fer í póstkosninguna að draga sig til baka. Margir telja það blasa við - enda hafi Cameron náð það afgerandi stöðu að mótherjinn telji vonlaust að hafa hann undir. Þetta er merkileg þróun, enda var Cameron talinn djarfur að leggja í leiðtogaslaginn og lengi vel talinn outsider í slagnum. En skjótt skipast oft veður í lofti. Það er allavega hægt að orða það þannig að leiðtogi hafi fæðst á flokksþinginu í Blackpool.

Á landsfundi Sjálfstæðisflokksins var nokkuð rætt um flugvöllinn í Vatnsmýrinni. Sat ég fundi samgöngunefndar þar sem var lífleg umræða um málið. Þrátt fyrir ólíkar skoðanir nefndarmanna á tilvist vallarins náðist samstaða um orðalag í ályktunina í endanlegum drögum sem fyrir fundinn fóru á sunnudeginum. Var það ánægjuleg niðurstaða - mikið gleðiefni að svo skyldi vera. Aðilar komu til móts hvor við annan og niðurstaðan farsæl fyrir okkur öll - einkum þó flokkinn okkar. Einn þeirra sem sat fundi nefndarinnar og tók undir samkomulagið að því er virtist var Örn Sigurðsson arkitekt og frambjóðandi í prófkjöri flokksins í borginni. Eins og allir vita er Örn ekki stuðningsmaður vallarins. Það virtist á fundunum nefndarinnar svo að Örn tæki undir málamiðlun í málinu og lagði hann ekki fram neinar tillögur beint í aðra átt þar inni. Það kom því mjög á óvart þegar sami maður lagði fram á sunnudeginum tillögu um að Reykjavíkurflugvöllur ætti að vera farinn úr Vatnsmýrinni, eigi síðar en árið 2012. Komu frá honum ennfremur fleiri tillögur í svipaða átt - allar með þeim hætti að vera algjörlega óviðunandi fyrir landsbyggðarfólk.

Þessi gangur mála hefði varla orðið fréttaefni hér á þessum vef nema fyrir þær sakir að ég og aðrir tókum ekki eftir þessum tillögum Arnar inni í nefndinni. Þetta var mjög merkilegt, svo vægt sé til orða tekið. Eins og allir vita sem sátu í nefndinni tók Örn þátt í því ásamt fjölda manna að móta orðalag sem vera mætti til málamiðlunar og var ekki að flagga neinum sólómennskutillögum. Þær komu þó fram á sunnudeginum. Er mjög vægt til orða tekið að við höfum orðið gáttuð á þessum vinnubrögðum og undrandi á því að þessar tillögur kæmu fram og það með þessum hætti. Birna Lárusdóttir formaður vinnuhópsins um samgöngumál í aðdraganda fundarins, fór í pontu og lagði fram tillögu til frávísunar á tillögur Arnar. Kom þá Örn í pontu og varði tillögur sínar. Meðan að hann talaði lyftum við landsbyggðarfólk (og fleiri) upp rauða nei-spjaldinu sem notað var við atkvæðagreiðslur. Þótti okkur það sterk skilaboð að senda manninum og skilaboðum hans rauða spjaldið með táknrænum hætti. Var það mjög viðeigandi.

Svo fór að tillögur hans voru felldar. Var það mjög gleðilegt! Afstaða fundarmanna kom vel fram og meirihluti landsfundarfulltrúa henti tillögum hans algjörlega út í hafsauga! Tek ég undir með Halldóri Halldórssyni bæjarstjóra á Ísafirði, sem ritar um málið í dagbókinni á vef sínum, að Örn Sigurðsson þurfi að fara á námskeið í félagsstarfsemi og fundaþátttöku! Það veitti varla af því. Allavega fór það svo að arkitektinn rann á rassinn með tillögur sínar á fundinum - okkur landsbyggðarfólki til mikillar gleði!

Nú hefur verið tilkynnt formlega að leikarinn Daniel Craig muni taka við hlutverki njósnara hennar hátignar, James Bond, sem ber kenniheitið 007 í bresku leyniþjónustunni. Markar valið á Craig nokkur þáttaskil - enda verður hann fyrsti ljóshærði leikarinn sem leikur ofurnjósnarann í rúmlega fjögurra áratuga langri sögu kvikmyndanna um Bond. Tekur hann við hlutverkinu af Pierce Brosnan, sem lék Bond í fjórum kvikmyndum á tímabilinu 1995-2002. Mun Craig birtast áhorfendum í kvikmyndinni Casino Royale, sem verður frumsýnd á næsta ári. Verður það 21. kvikmyndin sem Broccoli-fjölskyldan framleiðir um Bond. Eftirsjá er af Brosnan í hlutverki Bond. Taldi ég lengi vel að hann hefði átt að leika Bond einu sinni enn. En skiljanlegt er að framleiðendur vilji breyta til. Verður fróðlegt að sjá Daniel Craig færa okkur annan og unglegri Bond í nýju myndinni.

Rosalega er nýja lagið með Sálinni gott. Ég er ekki fjarri því að lagið "Undir þínum áhrifum" sé besta lag Sálarinnar í fjöldamörg ár. Það allavega hitti beint í hjartastað hjá mér - svo er um fleiri hef ég heyrt. Stórfenglegt lag - þeir eru algjörir snillingar strákarnir. Í vikunni var myndbandið við lagið frumsýnt í Íslandi í dag hjá Svansí og Ingu Lind. Hvet alla til að horfa á það - stórfenglegt myndband sem segir sæta og hugljúfa ástarsögu (afturábak skemmtilegt nokk) frá því að ástin kviknar milli tveggja einstaklinga þar til að kemur að þeirri stundu að annar aðilinn kveður þennan heim. Stórfenglegt lag - frábært myndband. Klikkar ekki!

Saga dagsins
1918 Spænska veikin barst til landsins með tveimur skipum, öðru frá Kaupmannahöfn en hinu frá
New York. Í hinni skæðu inflúensu létust á fáum vikum vel á fimmta hundrað manns í Reykjavík.
1965 Fyrsta plata hljómsveitar Ingimars Eydal kom út. Meðal laga á plötunni voru klassísk lög á borð við Vor í Vaglaskógi og Á sjó. Hljómsveitin starfaði með breytingum allt til andláts Ingimars árið 1993.
1973 Richard Nixon forseti Bandaríkjanna, neitar að afhenda dómstólum hljóðritanir á trúnaðarsamtölum úr forsetaskrifstofunni vegna Watergate-málsins. Þessi ákvörðun leiddi til málaferla sem lauk fyrir hæstarétti þar sem forsetanum var skipað að afhenda hljóðritanirnar. Sú ákvörðun leiddi í ljós að forsetinn hafði fulla vitneskju, allt frá júní 1972 á innbrotinu í Watergate bygginguna og tók þátt í yfirhylmingu málsins. Leiddi málið til afsagnar forsetans, 9. ágúst 1974.
1989 Guildford fjórmenningunum sleppt úr fangelsi, eftir að sannað var að þau voru saklaus um að hafa staðið á bakvið sprengjutilræði í Guildford 1975. Þau sátu inni saklaus í 15 ár, er talið eitt mesta hneykslið í réttarsögu Bretlands - saga málsins er sögð í kvikmyndinni In the Name of the Father.
2003 Móðir Teresa gerð að dýrlingi af Jóhannesi Páli páfa II við hátíðlega athöfn - hún lést 1997.

Snjallyrðið
Í regninu elskendur finnurðu falda,
fallandi regnið mun yfir þau tjalda,
hjörtun þau titra, hjörtun þau loga,
hjörtun sér fórna undir silfruðum boga.

Við þig ég tala meðan tunglið syndir
tekur þín augu sýnir þér myndir.
Lífinu mundi ég vissulega voga
í von um koss undir silfruðum boga.

Dagarnir mínir daufir líða,
daprir eftir ástinni þurfum að bíða
í hjarta mitt sem hamast togar
húmblá augu undir silfruðum boga.

Ef í regninu elskendur finnurðu farna
felldu ekki dóminn, allavega ekki þarna,
ef þú aðeins heldur við hjartans loga
mun hamingjan bíða undir silfruðum boga.

Ástin undir silfruðum boga bíður
að bros þitt vakni því tíminn líður.
Ef regninu kaldar göturnar gengur
gakktu undir bogann og dveldu þar lengur.
Bubbi Morthens tónlistarmaður (Silfraður bogi)

Ein af perlunum hans Bubba - sætt og hugheilt ljóð sem fært var í undurfagran búning á plötunni Dögun fyrir tveim áratugum.

Engin fyrirsögn

Í ítarlegum pistli á heimasíðu minni í dag fjalla ég um 36. landsfund Sjálfstæðisflokksins. Þáttaskil hafa átt sér stað í flokknum. Á landsfundinum sté Davíð Oddsson verðandi seðlabankastjóri, af hinu pólitíska sviði, í orðsins fyllstu merkingu er hann labbaði af aðalsviðinu í Laugardalshöll og hélt út í sal. Hann var ekki lengur forystumaður Sjálfstæðisflokksins, hafði afhent völdin innan flokksins til eftirmanns síns. Geir H. Haarde utanríkisráðherra, hafði þá verið kjörinn formaður Sjálfstæðisflokksins og tekið við forystu flokksins af Davíð. Að baki er merkur ferill – rúmlega þriggja áratuga stjórnmálaferill öflugs leiðtoga sem leitt hefur Sjálfstæðisflokkinn í einn og hálfan áratug, í senn bæði með kraftmiklum og glæsilegum hætti. Þáttaskilin felast í brotthvarfi þessa sterka leiðtoga. Eftirmaðurinn er þó af sömu kynslóð – náinn samstarfsmaður og félagi Davíðs í rúma þrjá áratugi, maður sem þekkir Sjálfstæðisflokkinn og stjórnmálavettvanginn mjög vel. Þáttaskil urðu svo í varaformannskjöri þegar að Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir var kjörin varaformaður, fyrst kvenna. Þó að kosning hafi verið milli Þorgerðar Katrínar og Kristjáns Þórs um embætti varaformanns var baráttan vinsamleg og drengilega háð að hálfu þeirra beggja.

Geir H. Haarde utanríkisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins, tekur við flokknum heilum og öflugum á bakvið sig. Flokksmenn færðu honum forystuna í flokknum með afgerandi hætti og enginn vafi leikur á því hversu sterkur leiðtogi hann er við þessi þáttaskil. Þegar að sterkir leiðtogar kveðja verður alltaf tómarúm. Við sjálfstæðismenn erum svo heppnir að eiga sterka stjórnmálamenn sem geta tekið við forystunni af krafti við brotthvarf Davíðs. Geir H. Haarde er þekktur fyrir verk sín og störf í þágu Sjálfstæðisflokksins. Honum voru launuð þau störf í kosningunni í gær með þeim hætti sem fyrir liggur. Geir er vel kominn að því að taka við forystu flokksins. Hann hefur setið á þingi frá árinu 1987 og hefur aðeins Halldór Blöndal setið lengur í þingflokki Sjálfstæðisflokksins. Geir var varaformaður flokksins í sex ár, en hann var kjörinn varaformaður með yfirburðum á landsfundi flokksins í aðdraganda þingkosninganna árið 1999, og var fjármálaráðherra, lengur en nokkur annar í íslenskri stjórnmálasögu, eða í rúm sjö ár, og hefur nú tekið sæti sem utanríkisráðherra. Verður merkilegt að fylgjast með Geir í nýju hlutverki í íslenskum stjórnmálum.

Það var aldrei vafi á því í mínum huga fyrir landsfundinn að Geir myndi hljóta glæsilega kosningu sem eftirmaður Davíðs á formannsstóli. Við sameinumst nú öll sem eitt að baki Geir og styðjum hann heilshugar í þeim verkefnum sem blasa við honum og flokknum okkar á komandi árum. Framundan eru tvær mjög spennandi kosningar og áhugavert verður að vinna fyrir flokkinn í þeim átökum sem fylgja kosningunum, og undir forystu Geirs sem formanns okkar. Það hefur verið gæfa Sjálfstæðisflokksins seinustu árin að fylgja formanni sínum heilshugar í því sem gera þarf og þeim verkefnum sem framundan eru á veginum. Lengi var sagt að þegar að Davíð Oddsson myndi láta af formennsku myndu pólitísk átök og ósamstaða einkenna andrúmsloftið við þau þáttaskil. Það varð ekki svo – andstæðingum okkar varð ekki að þeirri ósk sinni að læti yrðu við brotthvarf Davíðs. Við færðum Geir formennskuna með öflugum og samhentum hætti og hann hefur umboð okkar til forystu. Bind ég vonir við að Geir muni leiða brátt ríkisstjórn og taka við forystu í stjórnmálum með sama hætti og Davíð Oddsson gerði.

Rétt eins og ljóst var fyrir landsfundinn að Geir yrði formaður var öllum ljóst að nýr varaformaður yrði kjörinn á landsfundinum. Í framboði voru eins og fyrr segir Kristján Þór og Þorgerður Katrín. Eins og vel kom fram í pistli á vef mínum fyrir tæpum mánuði er framboð þeirra lágu fyrir ákvað ég að styðja Kristján Þór til varaformennsku. Hef ég þekkt Kristján Þór Júlíusson í um tvo áratugi og því engin undur og stórtíðindi að ég hafi stutt hann af krafti í þessu varaformannskjöri. Kristján Þór sannaði fyrir mér og öllum öðrum sem þekkja hann og bakgrunn hans í ræðunni á laugardeginum hvernig hann er – bæði sem stjórnmálamaður og persóna. Hann er kraftmikill, heiðarlegur og ábyrgðarmikill stjórnmálamaður – öflugur maður með mikla reynslu – sem þorir að taka áhættur og vill vinna verkin af krafti. Heyrði ég vel á landsfundinum að fólki líkaði markvissar áherslur hans og metnaður fyrir hönd flokksins í varaformannskjörinu. Kom hann enda fram með markvissa stefnu um að efla innra starf flokksins og sótti fram af krafti – umfram allt með metnað fyrir hönd flokksins að leiðarljósi. Þótti mér honum mælast þar vel og náði hann eflaust til þeirra sem óákveðnir voru, enda heyrði ég almenna ánægju allra með ræðu hans.

Þegar kom að kjörinu var öllum ljóst að mjótt gæti orðið á munum og Kristján hefði unnið mjög á. Fyrir fundinn þótti mörgum sem svo að framboð Kristjáns Þórs væri vonlaust og sótt hefði verið fram af hans hálfu aðeins til að skora keilur í athygli. Þeir sem þekkja Kristján Þór vita að hann er keppnismaður og leggur aldrei af stað nema vera fullkomin alvara. Það sáu allir sem fylgdust með ræðu hans á laugardeginum. Hann er enda keppnismaður. Svo fór að Þorgerður Katrín hlaut kjör sem varaformaður Sjálfstæðisflokksins. Markaði hún sér þar sess í sögu flokksins, enda er hún fyrsta konan í sögu hans sem tekur sæti í æðstu forystu hans. Þorgerður Katrín hlaut 728 atkvæði eða 62,3%. Kristján Þór hlaut 424 atkvæði eða 36,3%. Var alveg ljóst á þessum úrslitum að Kristján Þór hafði öflugan stuðning og gott bakland í formannskjörinu. 10 aðrir sjálfstæðismenn fengu samtals 16 atkvæði. Við sem studdum Kristján Þór Júlíusson erum ánægð með góðan árangur hans í kosningunni, sem mun efla hann til komandi verkefna í pólitík, og vinnum af krafti með Þorgerði Katrínu í innra starfinu.

Þáttaskil hafa orðið í íslenskum stjórnmálum. Stjórnmálaferli Davíðs Oddssonar er lokið og flokksmenn hafa á fjölmennum og góðum landsfundi fært Geir H. Haarde forystuna í flokknum. Þetta var mjög góð helgi og ánægjulegur fundur og virkilega gaman að hittast og eiga svo góða stund. Rúmlega þúsund manns greiddu atkvæði í kosningu um formann og varaformann og við finnum á því og kraftinum á fundinum hversu flokkurinn fer öflugur inn í pólitískan vetur. Geir er vel kominn að því að taka við pólitískum völdum Davíðs Oddssonar. Þorgerður Katrín fékk öflugt umboð til varaformennsku og mun vonandi vinna af krafti að innra starfi flokksins og þeim verkefnum sem mikilvæg eru í aðdraganda tveggja kosninga. Að fundinum loknum héldu sjálfstæðismenn sáttir til síns heima. Samstaða okkar er mikil og vinna framundan til að tryggja góða útkomu í kosningunum tveim. Framundan eru skemmtilegir tímar í íslenskum stjórnmálum eftir þessi þáttaskil í Sjálfstæðisflokknum.

Í aðdraganda landsfundar hafði verið nokkur umræða um þá ákvörðun stjórnvalda að skerða bensínstyrk öryrkja. Var þetta mjög umdeild ákvörðun og vakti óánægju í samfélaginu, sem von er. Svo fór á landsfundi Sjálfstæðisflokksins að Bergur Þorri Benjamínsson lagði fram breytingatillögu í heilbrigðisnefnd og mælti fyrir því að ákvörðunin skyldi dregin til baka. Var tillaga hans samþykkt. Var það mikið gleðiefni, mjög svo. Bergur Þorri lenti í alvarlegu slysi fyrir nokkrum árum og lamaðist fyrir neðan mitti. Hann er ein af hvunndagshetjunum. Hann lifir sínu lífi og hefur tekið þátt í þeim verkefnum sem hann hefur áhuga á. Hann er nú gjaldkeri stjórnar Varðar, f.u.s. á Akureyri, þess félags sem ég er formaður í. Ég studdi hann af krafti í að leggja fram þessa tillögu og fagna samþykkt hennar. Það kemur ekki til greina að þessi tillaga heilbrigðisráðherra verði samþykkt. Hún er óeðlileg og það var gleðiefni að Bergur Þorri lét landsfund Sjálfstæðisflokksins taka afstöðu til málsins og sló málið burt hvað varðar flokkinn. Nú er málið í höndum heilbrigðisráðherra. Afstaða Sjálfstæðisflokksins er auðvitað algjörlega skýr. Burt með þessa fyrirhuguðu skerðingu bensínstyrksins. Hver getur enda varið þessa þvælu?

Almennur sjálfstæðismaður, sem er lamaður eftir alvarlegt slys, leggur fram tillögu um þetta mál sem er samþykkt af almennum sjálfstæðismönnum á landsfundi, sem er æðsta stofnun flokksins. Stefna okkar í málum er mótuð á þessum fundi og sjálfsagt að ræða þetta. Stefna flokksins í þessu máli er ljós og því alveg ljóst að menn verða að vinna eftir henni. Merkilegt er að heyra nú í framsóknarmönnum þar sem þeir tala um svik og hvað ofan á annað. Síðan hvenær er það að stinga einhvern í bakið að leggja fram tillögu á landsfundi flokksins síns og berjast fyrir sínum hjartans málum? Er það ekki bara besta dæmið um hversu flokksstarfið er opið og hversu mikil áhrif hinn almenni flokksmaður hefur? Það held ég nú. Við sjálfstæðismenn sögðum okkar á landsfundinum. Þetta er gott dæmi um það að almennir flokksmenn geta tekið málin í sínar hendur - komið með breytingatillögur og keyrt málin í gegnum fundinn og aflað breytingatillögunum stuðnings annarra fundarmanna. Hinn almenni flokksmaður hefur raunverulega áhrif - það er svosem gott að aðrir sjá það. En þetta er góð tillaga sem var þarna samþykkt og vonandi er þetta mál Jóns Kristjánssonar með þessu dautt. Gott hjá Bergi Þorra.

Ég hef lengi velt vel fyrir mér breskri pólitík. Nú er komið að því að íhaldsmenn hefja kosningu innan þingflokksins um það hver eigi að leiða flokkinn á næstu árum. Rifkind hefur hætt við og eftir standa Cameron, Clarke, Davis og Fox. Allt eru þetta mætir menn sem vilja vinna vel fyrir íhaldsmenn og koma flokknum til valda. Á morgun ræðst það hver þeirra dettur fyrst út og á fimmtudag dettur annar út. Þingflokkurinn kýs tvo út og svo munu flokksmenn kjósa á milli þeirra tveggja sem komast í gegnum kosningu þingflokksins. 6. desember verður kjöri nýs leiðtoga lýst. Lengi vel hallaðist ég að Davis eða Fox í þessum slag. Hef aldrei verið mjög hrifinn af Clarke sem stjórnmálamanni. Nú þykir mér sem að stjarna David Cameron sé að rísa. Hann flutti alveg glimrandi ræðu á flokksþingi íhaldsmanna fyrr í mánuðinum og sannaði þar kraft sinn og afl. Talaði þar blaðlaust og af styrk um lykilmál og stefnu flokksins. Er ég kominn á þá skoðun nú að hann sé málið - hann eigi að leiða flokkinn inn í nýja tíma. Hann er aðeins 39 ára gamall og hefur það sem ég tel í slaginn. Ætla að vona að hann vinni þetta. Hallast að því að Clarke detti fyrstur og svo fari Davis eða Fox á fimmtudag, hallast að Fox.

Í síðustu viku var, eins og ég fjallaði um þá, viðtal við Eddu Heiðrúnu Backman leikstjóra og leikkonu, í Kastljósi. Þar talaði Edda Heiðrún með næmum og fallegum hætti um baráttu lífs síns - gegn hrörnunarsjúkdómnum MND, sem nú hefur leitt til þess að hún hefur orðið að hætta leik, langt um aldur fram. Dáðist ég þar að túlkun Eddu Heiðrúnar og því hversu heilsteypt hún horfist í augu við örlög sín. Á sunnudagskvöldið var Edda Heiðrún viðmælandi Jóns Ársæls Þórðarsonar í Sjálfstæðu fólki. Það var svo tilfinninganæmt viðtal að ég komst eiginlega við að fylgjast með henni tala þar um veikindin og lífið. Hreint út sagt að þá dáist ég að Eddu Heiðrúnu - hún er sannkölluð hetja. Þeir sem eru að fjargviðrast yfir smávægilegum erfiðleikum og eru úrillir vegna smáatriða lífsins ættu að horfa á viðtalið við Eddu Heiðrúnu og horfa á þá miklu sómakonu ræða um örlög sín með þeim hætti sem þar kemur fram. Hvet alla til að horfa á þetta viðtal við Eddu Heiðrúnu - það gefur lífinu annan lit að horfa á Eddu tala um örlög sín og hvernig hún horfist í augu við þau.

Á föstudeginum átti ég notalegt spjall við Davíð Oddsson á landsfundi Sjálfstæðisflokksins. Þakkaði hann mér og stjórn Varðar þar fyrir skeytið sem við sendum honum vegna starfsloka hans í stjórnmálum. Þótti mér vænt um vingjarnleg orð Davíðs í garð okkar og félagsins. Það er vægt til orða tekið að ég hafi dýrkað Davíð og flokkinn á þeim áratug sem ég hef verið flokksbundinn þar. Eiginlega mætti segja að ég hafi gengið í flokkinn vegna aðdáunar minnar á honum sem stjórnmálamanni og vegna þess að ég fann taug milli hugsjóna minna og sjálfstæðisstefnunnar. Annars á ég svosem ættir að rekja til flokksins. Afar mínir voru báðir miklir sjálfstæðismenn og kusu flokkinn alla tíð. Þeir mættu hinsvegar báðir á landsfund og fóru sínar leiðir en flokkinn kusu þeir alltaf og hikuðu ekki við að vaða eld og brennistein fyrir hann. Langafi var bæjarfulltrúi hér á Akureyri, svo tengslin í flokkinn eru til staðar og gott betur en það.

Saga dagsins
1755 Kötlugos hófst með miklum jarðskjálftum, eldingum, stórdynkjum, skruðningum, þoku, þykku sandmistri og eldsgangi. Talið er að þetta eldgos sé eitt mesta öskugos á sögulegum tíma í Kötlu.
1970 Anwar Sadat verður forseti Egyptalands - Sadat sat á valdastóli þar til hann var myrtur 1981.
1979 Móðir Teresa hlýtur friðarverðlaun Nóbels fyrir ævistarf sitt að mannúðarmálum í heiminum.
1989 Jarðskjálfti skekur San Francisco og veldur miklum skemmdum - hann mældist 7 Richter-stig.
1998 Kista Guðrúnar Katrínar Þorbergsdóttur forsetafrúar, kom til Íslands frá Seattle, þar sem hún hafði látist hinn 12. október. Stutt athöfn var á Keflavíkurflugvelli vegna þessa. Karl Sigurbjörnsson biskup Íslands, minntist forsetafrúarinnar. Við athöfnina fór að snjóa og þótti það mjög táknrænt.

Snjallyrðið
Nú komin er kveðjustund okkar
og kossinn ég síðasta fæ.
En minningin merlar og lokkar
sú minning fer aldrei á glæ.
Innst í hjarta sem gull ég þig geymi
þú ert glóbjarta drottningin mín.
Þó árin til eilífðar streymi
fer aldrei burt minningin þín.
Kristján Ingólfsson (Kveðjustundin)

Undurfagurt ljóð Kristjáns Ingólfssonar við lag móðurbróður míns, Þorvaldar Friðrikssonar á Eskifirði. Valdi var snillingur í tónsmíðum, samdi listilega falleg lög sem geymast mjög vel í hjarta og huga. Kveðjustundin var hans fallegasta lag að mínu mati og vekur það alltaf upp minningar í huga mér. Texti Kristjáns er sannkallað snjallyrði.

Engin fyrirsögn

Geir og Þorgerður Katrín kjörin í forystu

36. landsfundi Sjálfstæðisflokksins lauk í Laugardalshöll á sjöunda tímanum í kvöld. Geir Hilmar Haarde utanríkisráðherra, var kjörinn formaður Sjálfstæðisflokksins á landsfundinum í stað Davíðs Oddssonar, sem gegnt hafði formennsku í 14 ár og verið forsætisráðherra landsins samfellt í 13 ár, 1991-2004. Greidd voru 1148 gild atkvæði í kosningunni og hlaut Geir 1083 eða 94,3% gildra atkvæða. 23 aðrir sjálfstæðismenn hlutu samtals 65 atkvæði. Auðir seðlar voru 40.

Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir menntamálaráðherra, var kjörin varaformaður Sjálfstæðisflokksins á fundinum í stað Geirs, sem gegnt hafði embættinu í sex ár, frá árinu 1999. Þorgerður Katrín hlaut 728 atkvæði eða 62,3%. Kristján Þór Júlíusson bæjarstjóri, hlaut 424 atkvæði eða 36,3%. 10 aðrir sjálfstæðismenn fengu samtals 16 atkvæði.

9 konur náðu kjöri í miðstjórnarkjöri í dag, en kosið var um 11 sæti. Er þar um talsverð tímamót að ræða, enda hafa aldrei jafnmargar konur náð kjöri á landsfundi í miðstjórn. Kjör hlutu: Birna Lárusdóttir, Unnur Brá Konráðsdóttir, Elínbjörg Magnúsdóttir, Grímur Gíslason, Magni Kristjánsson, Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir, Björk Guðjónsdóttir, Helga Þorbergsdóttir, Valgerður Sigurðardóttir, Stefanía Katrín Karlsdóttir og Sigríður Ásthildur Andersen.

Fjölmargar ályktanir voru samþykktar - hvet ég lesendur til að kynna sér þær.

Saga dagsins
1890 Magnús Stephensen landshöfðingi, tók formlega í notkun síma er lagður var á milli Reykjavíkur og Hafnarfjarðar - um var þá að ræða fyrstu málþráðarlagningu sem lögð hafði verið hér á Íslandi.
1902 Landakotsspítali í Reykjavík var formlega tekinn í notkun - var reistur af St. Jósepssystrum.
1952 Írafossstöðin við Sog var vígð - um var að ræða eitt mesta mannvirki hérlendis til þess tíma.
1978 Pólski kardinálinn Karol Józef Wojtyla kjörinn páfi - hann tók sér nafnið Jóhannes Páll II páfi. Hann sat á páfastóli samfellt í 27 ár, frá árinu 1978 til dauðadags árið 2005. Aðeins tveir sátu lengur.
1984 Presturinn Desmond Tutu hlýtur friðarverðlaun Nóbels fyrir baráttuna gegn aðskilnaðarstefnu.

Snjallyrðið
En er ég kom sem barn til byggða heim,
þá barst mér það til eyrna fyrr en varði,
að horfinn væri úr hópnum einn af þeim,
sem hjartað þráði mest í föðurgarði.
Og alltaf falla fleiri mér kærir í þann val,
og fram hjá streyma ár, og dagar hverfa,
og gömlum bæjum fækkar fram í dal,
en fremstu nafir holskeflunnar sverfa.

Ef finn ég anga föðurtúnin græn,
þá fagnar vori hjartans dýpsti strengur.
En það skal vera þökk mín öll og bæn,
og þó ég deyi, skal hann óma lengur.
Þá birtist mér í heiðri himinlind
öll horfin fegurð, er ég man og sakna.
Er geisladýrðin gyllir fjöll og tind,
skal gleði mín í fólksins hjörtum vakna.

Því get ég kvatt mín gömlu föðurtún
án geigs og trega, þegar yfir lýkur,
að hugur leitar hærra fjallsins brún,
og heitur blærinn vanga mína strýkur.
Í lofti blika ljóssins helgu vé
og lýsa mér og vinum mínum öllum.
Um himindjúpin horfi ég og sé,
að hillir uppi land með hvítum fjöllum.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Föðurtún)

Í minningu þess manns sem kenndi mér það sem mest er um vert - að skynja, segja hug sinn allan til manna og málefna, verja sig af öllum krafti gegn þeim sem sækja að og vera trúr grunninum. Það sem hann kenndi mér met ég mikils. Fyrst og fremst kenndi hann mér það að vera sterkur og kraftmikill - aldrei hvika frá settu marki eða markmiðum. Hann var sterkur allt til loka - sannur og öflugur.

Engin fyrirsögn

36. landsfundur Sjálfstæðisflokksins

36. landsfundur Sjálfstæðisflokksins verður settur í Laugardalshöll í dag. Að þessu sinni ber landsfundurinn yfirskriftina: Hátt ber að stefna. Þáttaskil verða í flokknum á þessum landsfundi. Davíð Oddsson sem verið hefur formaður Sjálfstæðisflokksins frá 10. mars 1991, gefur ekki kost á sér til endurkjörs á landsfundinum. Hann hefur nú látið af ráðherraembætti og þingmennsku og tekur við embætti seðlabankastjóra í næstu viku. Davíð var borgarstjóri í Reykjavík í níu ár, 1982-1991. Hann var forsætisráðherra Íslands, lengur en nokkur annar, samfleytt í 13 ár, á tímabilinu 1991-2004 og utanríkisráðherra 2004-2005. Flokkurinn stendur á krossgötum við lok formannsferil Davíðs Oddssonar. Það verður nýrrar forystu flokksins að leiða hann inn í nýja tíma í íslenskum stjórnmálum. Það er svo sannarlega hægt að setja markið hátt og stefna hátt í komandi verkefnum.

Framundan eru skemmtilegir málefnafundir, kjördæmafundir, landsfundarhófið og allt þetta hefðbundna. Það er ljóst af dagskrá fundarins að nóg verður um að vera. Að sjálfsögðu held ég á landsfund og á þar góða stund með mætum félögum um allt land. Framundan er skemmtilegur landsfundur og verður gaman að hitta pólitíska samherja af öllu landinu í Höllinni. Á meðan ég verð fyrir sunnan verður þessi vefur lítið uppfærður. Mun fjalla ítarlega um landsfundinn hér eftir helgina, og það sem eftir hann stendur, er ný forysta hefur tekið við Sjálfstæðisflokknum.

Margaret Thatcher áttræð

Í dag er Margaret Thatcher fyrrum forsætisráðherra Bretlands og leiðtogi breska Íhaldsflokksins, áttræð. Hún hafði á valdaferli sínum mikil áhrif á stjórnmálasögu Bretlands og sat lengur en nokkur stjórnmálamaður á forsætisráðherrastóli í Bretlandi á 20. öld. Hún er einn af kraftmestu leiðtogum hægrimanna á sama tímabili. Í tilefni dagsins er vel við hæfi að fjalla um ævi og stjórnmálaferil Margaret Thatcher, eins litríkasta leiðtoga í sögu breska Íhaldsflokksins.

Margaret Hilda Roberts fæddist 13. október 1925 í bænum Grantham, sem er í austurhluta Englands. Nám sitt hóf Margaret í sýsluskólanum í Grantham, að því loknu hélt hún í háskólanám í Oxford. Þar nam hún efnafræði. Margaret varð snemma áhugasöm um pólitík og pólitíska starfsemi. Hún varð áberandi sem ein af forystufólki íhaldsmanna í skólanum og tók virkan þátt í stjórnmálaumræðum í Oxford. Varð hún kjörin formaður í félagi ungs hægrifólks í skólanum og varð í kjölfar þess áberandi í ungliðastarfi flokksins. Það varð snemma ljóst að hún myndi ekki beina sjónum sínum að efnafræði að námi loknu. Stjórnmálaferill hennar hófst formlega árið 1951 er hún varð frambjóðandi Íhaldsflokksins í Dartford. Hún náði ekki kjöri, en jók fylgi flokksins þar umtalsvert. Hún gaf ekki kost á sér í þingkosningunum 1955, enda hafði hún þá komið sér upp heimili og eignast börn. Margaret giftist í desembermánuði árið 1951, Denis Thatcher. Saman eignuðust þau tvíbura í ágúst 1953, Mark og Carol Thatcher. Denis stóð við hlið Margaret allan hennar stjórnmálaferil og varð hennar helsti stuðningsmaður og trúnaðarvinur í gegnum þykkt og þunnt. Margaret sagði síðar í ævisögu sinni að án Denis hefði hún aldrei náð þeim árangri sem henni hlotnaðist í stjórnmálum.

Árið 1959 var Margaret Thatcher kjörin á breska þingið fyrir Finchley hérað. Var hún kjörinn fulltrúi þess allan starfstíma sinn á þingi. Í þeim kosningum hélt Íhaldsflokkurinn þingmeirihluta sínum og Harold Macmillan forsætisráðherra, sat áfram á valdastóli. Margaret varð heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra í október 1964. Í næstu þingkosningum ári síðar, féll ríkisstjórn íhaldsmanna. Leiðtogaskipti urðu innan flokksins á því kjörtímabili, við forystunni tók Edward Heath. Margaret varð einn helsti forystumaður flokksins í heilbrigðis- og menntamálum og öflugur talsmaður í skuggaráðuneyti flokksins allt til ársins 1970. Það ár vann Íhaldsflokkurinn góðan sigur í þingkosningum og Edward Heath varð forsætisráðherra. Margaret tók sæti sem menntamálaráðherra í þeirri stjórn. Leiddi hún í sinni ráðherratíð mikla uppstokkun í menntamálum og stóð fyrir miklum sparnaðaraðgerðum í menntakerfinu því samhliða, enda voru útgjöld til málaflokksins að sliga ríkissjóð. Varð hún á þessum árum einn af helstu forystumönnum flokksins. Flokkurinn beið ósigur í þingkosningunum 1974 og Verkamannaflokkurinn undir forystu Harold Wilson tók við stjórnarforystunni. Staða Heath veiktist mjög í kjölfar tapsins í kosningunum og óánægja með störf hans jókst.

Í leiðtogakjöri í Íhaldsflokknum í febrúar 1975 var Heath ýtt til hliðar og Margaret kjörin leiðtogi flokksins. Varð hún fyrsta konan til að leiða breskan stjórnmálaflokk og var kjör hennar því mjög sögulegt. Varð hún öflugur forystumaður stjórnarandstöðunnar á þeim fjórum árum sem hún leiddi minnihluta þingsins. Byggði hún flokkinn með miklum forystuhæfileikum, járnaga og krafti. Réðist hún oft harkalega í fyrirspurnartíma í þinginu að Harold Wilson og eftirmanni hans á forsætisráðherrastóli, James Callaghan, sem tók við embætti árið 1976. Staða ríkisstjórnarinnar veiktist mjög er leið að lokum kjörtímabilsins. Þingmeirihlutinn féll í vantraustskosningu í febrúar 1979 og neyddist Callaghan því að boða til kosninga. Oft á árinu 1978 munaði litlu að stjórnin félli, enda meirihluti hennar undir lokin einungis örfá sæti og varð Callaghan að fórna miklu til að halda völdum margoft. Í kosningabaráttunni kom skýrt fram að meginmarkmið hennar ef flokkurinn ynni sigur yrði að stokka upp efnhagsmálin og taka til hendinni. Þingkosningar fóru fram 3. maí 1979. Íhaldsflokkurinn vann afgerandi sigur og hlaut 43 sæta meirihluta á breska þinginu. Kjör Margaret Thatcher í embætti forsætisráðherra landsins markaði mikil þáttaskil. Það varð strax ljóst þann 4. maí 1979 er hún tók við embætti og hlaut formlegt stjórnarmyndunarumboð frá Elísabetu II.

Er hún kom að embættisbústaðnum Downingstræti 10 var henni fagnað af stuðningsmönnum sínum. Þar flutti hún kraftmikla ræðu og vitnaði þar í St. Francis af Asisi með glæsilegum hætti. Orðrétt sagði hún: "Where there is discord, may we bring harmony. Where there is error, may we bring truth. Where there is doubt, may we bring faith. And where there is despair, may we bring hope". Hófst hún handa af krafti ásamt stjórn sinni, strax eftir embættistökuna. Á fyrsta kjörtímabilinu fengust þegar fram gríðarlegar breytingar á flestum sviðum. Umskipti urðu, staða bresks efnahagslífs batnaði gríðarlega, stjórn var komið á útgjöld ríkissjóðs, hlutur ríkisins í efnahagslífinu var minnkaður til muna og síðast en ekki síst tók hún til hendinni og einkavæddi fjölda ríkisfyrirtækja. Hún tók á verkalýðsfélögunum og barði þau til hlýðni miskunnarlaust og sagði ómögulegt að láta stjórnast af dyntum þeirra. Er ráðist var að henni vegna verka sinna og hún varð umdeild vegna framgöngu sinnar, spurði hún hvort þeir ætluðu að víkja af leið framfara. Hún myndi hvergi hvika. Fleyg urðu ummæli hennar á flokksþingi Íhaldsflokksins 1980 er á móti blés hjá henni í baráttu sinni fyrir breytingum: "You turn if you want to. The lady's not for turning!" Ekki var hvikað. Járnfrúin, eins og hún var kölluð vegna staðfestu sinnar, fékk sínu framgengt.

Þáttaskil höfðu orðið í breskum stjórnmálaheimi og ekkert varð samt aftur. Hún vann stórsigur í þingkosningunum 1983 og jók þingmeirihluta sinn og vann þriðja kosningasigurinn 1987 og þann táknrænasta í sínum huga, enda var með því sýnt fram á að forgangsverkefni hennar nutu stuðnings almennings. Farið var á rétta braut og landsmenn fylgdu stefnunni sem mótuð var. Í kjölfar þriðja kosningasigursins tók hún á sig óvinsæl málefni, kom á frægum og óvinsælum nefskatti sem leiddi til þess að persónulegt fylgi hennar minnkaði verulega. Thatcher, sem fram að því hafði verið óumdeild að mestu innan flokksins, fékk á sig mótspyrnu frá andstæðum öflum sem setið höfðu á sér lengi vel. Árið 1990 sagði Geoffrey Howe, einn nánasti samverkamaður forsætisráðherrans af sér ráðherradómi, vegna óánægju með framgöngu hennar í Evrópumálunum. Afsögn hans leiddi af sér keðjuverkandi þróun. Michael Heseltine, sem tekið hafði sæti í fyrsta ráðuneyti hennar og sagt af sér vegna Westland-hneykslisins 1986, skoraði hana á hólm í leiðtogakjör í nóvembermánuði 1990. Thatcher fór í varnarstöðu gegn áskorun Heseltine. Kosið var 20. nóvember 1990.

Á þeim tímapunkti sat hún fund RÖSE í París og átti von á að nauðsynlegur meirihluti atkvæða væri tryggur og vel það. Ekkert væri að óttast með stöðu mála. Kom í ljós að svo var ekki, henni vantaði örfá atkvæði til að hljóta gildan meirihluta til að forðast aðra umferð. Heseltine varð sterkari en nokkurn hafði órað fyrir. Sú sterka staða sem Thatcher hafði búið yfir í breskri pólitík allan níunda áratuginn var á bak og burt. Er hún kom til London degi síðar, var séð hvert stefndi. Nánustu samverkamenn hennar hvöttu hana flestir í einkasamtölum við hana, að kvöldi 21. nóvember 1990, til að víkja af forsætisráðherrastóli. Þeir töldu ógerlegt að vinna kosningasigur undir hennar forystu árið 1992. Hún hafði ekki lengur stuðning síns innsta hrings, sem nauðsynlegur var til að halda áfram í aðra umferð. Bitur ákvörðun var því óumflýjanleg. Hún tilkynnti um afsögn sína á ríkisstjórnarfundi að morgni föstudagsins 22. nóvember og hélt að honum loknum til drottningar þar sem hún baðst formlega lausnar frá forsætisráðherraembættinu. Jafnframt tilkynnti Thatcher að hún myndi því ekki verða í kjöri við aðra umferð leiðtogakjörsins.

Ekki var liðinn nema tæpur klukkutími frá formlegri afsögn Thatcher þegar að þeir Douglas Hurd utanríkisráðherra, og John Major fjármálaráðherra, höfðu tilkynnt um framboð sín til leiðtogastöðunnar, auk Heseltine. Kosið var á milli þeirra 27. nóvember og hlaut Major þar gildan meirihluta og var réttkjörinn leiðtogi flokksins. Sólarhring síðar lauk forsætisráðherraferli Margaret Thatcher eftir ellefu og hálft ár. Er hún yfirgaf forsætisráðherrabústaðinn hinsta sinni sagði hún: "We're leaving Downing Street for the last time after eleven-and-a-half wonderful years and we're happy to leave the UK in a very much better state than when we came here! Now it's time for a new chapter to open and I wish John Major all the luck in the world." Hún var bitur er hún yfirgaf embættið, enda hafði hún stefnt að því að leiða flokkinn í þingkosningum. Hafði hún beitt sér mjög fyrir kjöri Major, eftir að ljóst varð að hún yrði að víkja af valdastóli. Lagði hún mikla áherslu á að fram kæmi frambjóðandi til leiðtogastöðunnar sem gæti komið í veg fyrir sigur Michael Heseltine. Það tókst, en mörgum að óvörum gerði John Major hann síðar að aðstoðarforsætisráðherra og hann varð einn nánasti samstarfsmaður Major meðan hann sat á valdastóli.

Síðar átti eftir að kastast mjög í kekki með honum og Thatcher og þau urðu t.d. mjög ósammála um stefnu í mikilvægum málaflokkum. Thatcher gaf ekki kost á sér í þingkosningunum 1992 og lét af þingmennsku í kjölfar þeirra. Vann flokkurinn þar nauman sigur og Major sat áfram sem forsætisráðherra, allt til ársins 1997 er Verkamannaflokkurinn batt enda á 18 ára valdaferil flokksins. Tók Thatcher sæti í lávarðadeildinni sumarið 1992 og hlaut með því hefðartitilinn Lafði Margaret Thatcher barónessa. Hún hélt áfram ferðalögum um allan heim í kjölfar þess að hún lét af forsætisráðherraembættinu og hélt erindi á ráðstefnum víðsvegar. Árið 2002, í kjölfar heilablóðfalls, neyddist hún til að hætta að halda ræður og erindi opinberlega. Eiginmaður hennar, Denis, lést árið 2003. Dró hún sig að mestu í hlé í kjölfar þess. Hún flutti þó minningarræðu við útför Ronald Reagan, vins síns og samstarfsfélaga til fjölda ára, er hann lést í júní 2004. Hún skrifaði æviminningar sínar á tíunda áratugnum: The Downing Street Years og The Path to Power: frábærar bækur sem ég mæli mjög með.

Margaret Thatcher er einstakur stjórnmálamaður og fyrirmynd okkar allra sem teljum okkur eiga hugsjónalegt heimili á hægrivæng stjórnmálanna. Hún var forsætisráðherra Bretlands í rúman áratug og vann sigur í þrennum þingkosningum, hún var eini forystumaður breskra stjórnmála sem náði slíkum áfanga á 20. öld og sat lengst á þeim tíma. Hún breytti breskum stjórnmálum án nokkurs vafa. Hún breytti bæði Íhaldsflokknum og megingrunni hans og ekki síður Verkamannaflokknum. Má nú varla á milli sjá hvor flokkurinn fylgir meira grunnstefnu hennar og áherslum á löngum valdaferli. Að mínu mati leikur enginn vafi á því að Thatcher er einn af fremstu leiðtogum hægrimanna á 20. öld, markaði mikinn sess í sögu aldarinnar. Kraftmikil verk hennar og hugsjónaleg forysta verður ávallt í minnum höfð.

Saga dagsins
1792 Framkvæmdir hófust á forsetasetri við Pennsylvania Avenue í Washington - nefnt Hvíta húsið.
1986 Leiðtogafundi Reagans og Gorbatsjovs lauk með litlum sýnilegum árangri. Almennt litið svo á nú að leiðtogafundurinn hérlendis hafi verið eitt þýðingarmesta skrefið að endalokum kalda stríðsins.
1987 Kýr synti yfir Önundarfjörð, frá Flateyri að Kirkjubóli í Valþjófsdal. Leiða átti hana til slátrunar en hún reif sig lausa, lagði á flótta og lagði til sunds. Kýrin hét Harpa, en eftir þetta kölluð Sæunn.
1995 Margrét Frímannsdóttir sigraði Steingrím J. Sigfússon mjög naumlega í formannskjöri í Alþýðubandalaginu. Margrét hlaut 53,5% atkvæða. Flokkurinn varð hluti af Samfylkingunni 2000.
2001 Aðalfundur Læknafélags Íslands staðfesti yfirlýsingu félagsins, Íslenskrar erfðagreiningar og Landlæknisembættisins um miðlægan gagnagrunn á heilbrigðissviði - endalok langra deilna um hann.

Snjallyrðið
Ástum og eldi skírð
óskalönd birtast mér.
Hvílíka drottins dýrð
dauðlegur maður sér!
Allt ber hér hinn sama svip;
söm er hin gamla jörð.
Hægara skaltu skip,
skríða inn Eyjafjörð.

Allt það, sem augað sér,
æskunnar hörpu knýr,
syngur og segir mér
sögur og ævintýr.
Mild ertu, móðir jörð.
Margt hefur guð þér veitt.
Aldrei ég Eyjafjörð
elskaði nógu heitt.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Sigling inn Eyjafjörð)

Eyjafjörðurinn er fallegur - bæði á fögrum sumardegi sem köldu vetrarkvöldi. Þetta ljóð meistara Davíðs lýsir vel ást þeirra sem unna af öllu hjarta hinum fagra firði á Norðurlandi - sem er okkur svo kær.

Engin fyrirsögn

Stjórnmálaferli þýska kratans Gerhard Schröder kanslara Þýskalands, lýkur bráðlega. Hann mun láta af kanslaraembætti um miðjan nóvembermánuð þegar að Angela Merkel leiðtogi CDU, tekur við embættinu í stóru samsteypu, ríkisstjórn krata og íhaldsmanna. Schröder flutti ræðu á þingi verkalýðsfélaga í heimabæ sínum Hanover í gær og var þar hylltur sem þjóðhetja. Þar lýsti hann því yfir formlega sem flestir vissu en hafði ekki verið sagt hreint út áður af honum sjálfum: að hann myndi ekki taka sæti í stjórn Merkel. Hann var klökkur er hann flutti ræðu sína og þurfti margoft að gera hlé á máli sínu til að taka við fagnaðaróskum stuðningsmanna sinna í verkalýðsstétt. Schröder hefur alltaf verið vinsæll í heimahéraði sínu, en flokkur hans missti þó völdin þar í héraðskosningum eins og víða um landið. En Schröder hefur alltaf verið vinsæll sem karakterpólitíkus heima fyrir.

Þáttaskil verða í þýskum stjórnmálum við brotthvarf Schröders. Hann hefur verið lykilspilari í þýskum stjórnmálum undanfarinn áratug. Hann var lengi forsætisráðherra í heimahéraði sínu, Neðra-Saxlandi. Hann varð kanslari Þýskalands í september 1998 eftir sigur vinstriflokkanna í þingkosningum. Hann vann nauman sigur í kosningunum 2002. Lengi vel þeirrar kosninganætur var útlit fyrir að Schröder missti völdin en fylgisaukning græningja undir lok talningarinnar gerði það að verkum að stjórnin hélt velli. Schröder háði erfiðan slag seinustu misseri valdaferils síns. Hann neyddist til að boða til kosninga í sumarbyrjun, ári áður en kjörtímabil ríkisstjórnar krata og græningja átti að ljúka. Ástæða þess var sögulegt tap kratanna í sambandsþingkosningunum í Nordrhein-Westfalen í maí. Alla kosningabaráttuna var Schröder að spila pólitíska vörn og sótti fram gegn keppinaut sem hafði markvisst forskot í könnunum.

Tókst honum að saxa verulega á fylgismuninn. Úrslit kosninganna voru viss varnarsigur fyrir kratana, en engu að síður náði hann ekki að halda stöðu sinni. Stjórnin féll og með því féll yfirburðastaða hans í þýskum stjórnmálum. Fljótt varð ljóst eftir kosningarnar að Schröder gæti ekki tekist að halda kanslarastólnum nema sækjast eftir samstarfi við íhaldsmenn. Á þeim bænum kom aldrei til greina að krati leiddi stjórnina, síst af öllu Schröder. Merkel sóttist eftir stólnum, enda voru kristilegir demókratar með stærri þingflokk en kratarnir. Svo fór að kratarnir urðu að fórna Schröder. Greinileg eftirsjá er á honum við þessi þáttaskil, en nú verður fróðlegt að sjá hvað verður um þennan litríka stjórnmálaleiðtoga þýskra krata. Við Merkel blasir hinsvegar stórt og erfitt verkefni - er hægt að fullyrða að hveitibrauðsdagar hennar í embætti verði frekar fáir og næg vandræði sjáanleg í stöðunni.

Að kvöldi mánudags skrifaði Björn Bjarnason dómsmálaráðherra, um dóm Hæstaréttar í svokölluðu Baugsmáli, á vef sinn. Þar sagði svo: "Stórfrétt dagsins er að sjálfsögðu niðurstaða hæstaréttar í kærumálinu vegna Baugs. Réttarkerfið hefur ekki sagt sitt síðasta orð í málinu. Lögheimildir eru til þess, að ákæruvaldið taki mið af því, sem fram hefur komið hjá hæstarétti við frekari ákvarðanir um framhald málsins." Þessi sakleysislegu orð ráðherrans urðu til þess að allt stjórnmálalitróf stjórnarandstöðunnar tók kast á þriðjudeginum og þingmaður Framsóknarflokksins sagðist reyndar ekki taka ábyrgð á verkum ráðherrans. Sannarlega undarleg viðbrögð og kostulegt hvernig stjórnarandstaðan talaði. Var hún hneyksluð á orðavalinu og sagði að ráðherra væri vart sætt. Fóru þingmenn Samfylkingar, lögfræðingarnir Lúðvík Bergvinsson og Ágúst Ólafur Ágústsson varaformaður flokksins, mikinn í ræðustóli Alþingis eftir hádegið á þriðjudeginum.

Segja má að umfjöllunin hafi verið einn allsherjarstormur í litlu vatnsglasi. Ruku þessir þingmenn upp til handa og fóta og urðu sér til minnkunar með því að reyna að koma höggi á dómsmálaráðherra. Svo fór þó að þeir samfylktu félagar sem börðust fyrr á árinu um varaformennsku flokksins, fóru sneyptir frá þeirri för sinni að reyna að vega að Birni. Greinilegt var á öllum umræðunum að málshefjendur hefðu varla lesið dóm réttarins eða gert tilraun til að skilja skrif Björns á vef sínum. Var gleðiefni hvernig þingmennirnir og lögfræðingarnir Bjarni Benediktsson formaður allsherjarnefndar, og Sigurður Kári Kristjánsson tóku málflutning samfylkingarmannanna og sneru honum glæsilega upp. Eins og vel kom fram í umræðunni segir í dómi réttarins nákvæmlega það sama og kom fram í máli dómsmálaráðherra. Þetta var því sneypuför hin mesta hjá þingmönnunum, svo vægt sé til orða tekið.

Fannst mér sérstaklega ómerkilegt hvernig formaður VG, hinn mikli skapmaður frá Gunnarsstöðum, tók málið fyrir og gerði að umtalsefni utanferð ráðherrans sama dag. Fór hann til útlanda vegna starfa sinna og gat því auðvitað ekki svarað fyrir sig á þingi þennan dag. Fannst mér ummæli Steingríms J. um Björn og ferð hans fyrir neðan virðingu hans. En eftir stendur hversu málið var illa unnið hjá andstöðunni. Þar átti að slá greinilega pólitískar keilur með utandagskrárumræðu til að reyna að klekkja á ráðherranum. Svo fór ekki - málið snerist í höndum stjórnarandstæðinganna. Í raun má segja að þessi sneypuför beri allt bragð pólitísks vindhöggs - aðra einkunn geta þessar aðfarir þeirra ekki hlotið.

Í kvöld ræddi Eyrún Magnúsdóttir við Eddu Heiðrúnu Backman leikstjóra og leikkonu, í vönduðu og heilsteyptu viðtali í dægurmálaþættinum Kastljósi. Þar ræddi Eyrún við Eddu Heiðrúnu um listina miklu og sanna lífsbaráttu. Ég varð mjög snortinn að horfa á Eddu Heiðrúnu tala opinskátt um veikindi sín, en hún greindist á síðasta ári með MND-hrörnunarsjúkdóminn. Leiddu veikindin til þess að hún varð að hætta alfarið leik. Hóf hún leikstjórn í kjölfarið og hefur leikstýrt nokkrum leikverkum seinustu tvö árin. Áður hafði Edda Heiðrún sýnt og sannað að hún var ein besta leikkona sinnar kynslóðar. Hafði hún hlotið bæði Eddu- og Grímuverðlaunin fyrir leik sinn skömmu fyrir veikindin. Talaði Edda Heiðrún um þessi alvarlegu veikindi eins og ekkert væri sjálfsagðara.

Dáðist ég að styrk hennar og krafti. Lítur hún á veikindin eins og hvert annað verkefni sem takast þarf á við í lífinu. Er viðhorf hennar og styrkur aðdáunarverður, svo hreint út sé sagt. Hún er mjög öflugur talsmaður fyrir þá sem þurfa að eiga við þennan sjúkdóm, sem er algjörlega dauðans alvara og hefur áhrif jafnt á þann sem veikist og þá sem nærri standa. En Eyrún ræddi við Eddu Heiðrúnu með næmum og góðum hætti og viðtalið var virkilega gott. Það dró fram hliðar sem þurfa að koma fram og heyrast hvað varðar fólk sem berst við þennan lífshættulega sjúkdóm. Edda Heiðrún er mjög öflug og styrk kona og hefur jafnan verið þekkt fyrir það. Segja má að þessir kostir hennar komi vel fram nú í þessu veikindastríði hennar.

Þegar forsetaferill núverandi forseta Íslands verður rakinn síðar meir af sagnfræðingum framtíðarinnar mun vonandi aldrei gleymast framlag Guðrúnar Katrínar Þorbergsdóttur, fyrri konu hans, í öllum verkum hans og í sögu þessa embættis. Guðrún Katrín var forsetafrú fyrstu tvö ár forsetaferils Ólafs Ragnars, en hún lést úr hvítblæði, á sjúkrahúsi í Bandaríkjunum, á þessum degi fyrir sjö árum, á köldum haustdegi hér á Íslandi. Ég held að það sé ekki á neinn hallað þegar fullyrt er að Guðrún Katrín Þorbergsdóttir hafi verið hinn sanni sigurvegari forsetakosninganna 1996. Hún kom, sá og sigraði. Framlag hennar í sigrinum þá var mikill og hún markaði sér spor í sögu þessa embættis, þó hennar nyti við alltof skamma stund.

Ég gleymi aldrei þegar Guðrún kom hingað á listaviðburð í apríl 1998, skömmu eftir að hún veiktist fyrra sinni af sjúkdómnum sem felldi hana því miður að velli síðar sama ár. Þá bar hún túrban á höfði til að hylja ummerki sjúkdómsins í kjölfar erfiðrar lyfjameðferðar, sem reyndi mjög á hana og fjölskyldu hennar. Síðar um þetta vor hætti hún að ganga með hann og var fyrirmynd annars fólks um að veikindi eru ekki feimnismál og ég veit sem er að hún hafði áhrif á marga sem þurfa að berjast við erfið veikindi af þessu tagi. Framlag Guðrúnar Katrínar í þessari erfiðu baráttu skiptu því fleira máli en þá sem næst henni stóðu. Ég skal því fúslega viðurkenna að ég hef alla tíð borið mikla virðingu fyrir þessari konu. Guð blessi minningu hennar.

36. landsfundur Sjálfstæðisflokksins hefst á morgun. Ber hann yfirskriftina: Hátt ber að stefna. Í dag opnaði svo ný heimasíða Sjálfstæðisflokksins. Er þar um að ræða glæsilegan vef, góða upplýsingaveitu um starf flokksins og verkefnin framundan á vegum hans. Þáttaskil verða auðvitað í flokknum á þessum landsfundi. Formaður flokksins hefur ákveðið að gefa ekki kost á sér til endurkjörs og við blasir að núverandi varaformaður gefur ekki kost á sér til varaformennsku. Það eru því miklar breytingar sem verða og ljóst að allavega verða miklar breytingar á forystusveitinni og miklar áskoranir framundan fyrir þessa nýju forystu.

Saga dagsins
1905 Verzlunarskóli Reykjavíkur, sem nú ber heitir Verzlunarskóli Íslands, tók formlega til starfa.
1918 Eldfjallið Katla gaus eftir tæplega 60 ára hlé. Var kraftmikið gos, hið mesta á Íslandi á 20. öld.
1962 Kvikmyndin 79 af stöðinni, byggð á skáldsögu Indriða G. Þorsteinssonar, var frumsýnd. Var fyrsta mynd okkar í fullri lengd og skartaði Gunnari Eyjólfssyni og Kristbjörgu Kjeld í aðalhlutverkum.
1984 IRA reynir að ráða Margaret Thatcher forsætisráðherra Bretlands, og aðra forystumenn breska Íhaldsflokksins, af dögum í sprengjutilræði í hóteli í Brighton þar sem landsfundur íhaldsmanna var haldinn. Mjög litlu munaði að Thatcher og eiginmaður hennar, Denis Thatcher, létu lífið í árásinni.
1998 Guðrún Katrín Þorbergsdóttir forsetafrú, lést á sjúkrahúsi í Seattle í Bandaríkjunum, 64 ára
að aldri. Guðrún Katrín varð forsetafrú 1996 og hafði mikið persónufylgi þann stutta tíma sem hún
var við hlið forsetans á embættistíma hans. Er almennt litið svo á að hún hafi haft mikil áhrif á það að hann hlaut kjör til embættisins. Guðrún Katrín greindist með hvítblæði 1997 og barðist hetjulegri baráttu gegn því uns yfir lauk. Við útför hennar voru viðstaddir allir þjóðhöfðingjar Norðurlandanna.

Snjallyrðið
Þar sem englarnir syngja sefur þú.
Sefur í djúpinu væra.
Við hin sem lifum, lifum í trú.
Að ljósið bjarta skæra.
Veki þig með sól að morgni.

Drottinn minn faðir lífsins ljóss.
Lát náð þína skína svo blíða.
Minn styrkur þú ert, mín lífsins rós.
Tak burt minn myrka kvíða.
Þú vekur hann með sól að morgni.

Faðir minn láttu lífsins sól.
Lýsa upp sorgmætt hjarta.
Hjá þér ég finn frið og skjól.
Láttu svo ljósið þitt bjarta.
Vekja hann með sól að morgni.

Drottinn minn réttu sorgmæddri sál.
Svala líknarhönd.
Og slökk þú hjartans harmabál.
Slít sundur dauðans bönd.
Svo vaknar hann með sól að morgni.
Bubbi Morthens tónlistarmaður (Kveðja)

Eitt af fallegu og táknrænu ljóðunum hans Bubba - í þessu ljóði er sönn tilfinning.

Engin fyrirsögn

Stjórnarkreppunni í Þýskalandi er lokið. Jafnaðarmannaflokkurinn og Kristilegi demókrataflokkurinn hafa samið um stjórnarmyndun sín á milli. Seinustu vikurnar hafði blasað við að ekkert annað stjórnarmynstur gat gengið eða fúnkerað við breyttar aðstæður í þýskum stjórnmálum eftir kosningarnar 18. september þar sem hvorug valdablokkin náði starfhæfum meirihluta. Niðurstaðan er því með þeim hætti sem margir höfðu spáð bæði fyrir og eftir kosningar. Mynduð er hin svokallaða stóra samsteypa (grosse koalition), samstjórn krata og íhaldsmanna. Hefur slík stjórn ekki verið mynduð síðan á miðjum sjöunda áratug 20. aldarinnar, og sat sú stjórn árin 1966-1969.

Það eru því óneitanlega þáttaskil nú þegar samkomulag milli stóru flokkanna blasir við. Samkomulag hefur nú náðst eftir mikið þrátefli flokkanna um að dr. Angela Merkel verði kanslari Þýskalands. Markar það enn ein þáttaskilin í sögu þýskra stjórnmála, en Merkel verður fyrsta konan á kanslarastóli og er ennfremur fyrsti stjórnmálamaðurinn frá A-Þýskalandi sem verður kanslari Þýskalands eftir sameiningu austurs og vesturs fyrir einum og hálfum áratug. Eins og við blasir við þessi tíðindi verður Gerhard Schröder kanslari, að láta af embætti við valdatöku Merkel. Hann varð undir í kapphlaupinu um völdin við Merkel og víkur nú úr miðpunkti þýskra stjórnmála.

Schröder hefur ekki í hyggju að taka sæti í stjórn Merkel. Hann hefur verið kanslari í rúm sjö ár, en hann varð kanslari eftir kosningasigur vinstriaflanna í þingkosningunum í september 1998. Með tapi í þeim kosningum lauk merkum stjórnmálaferli Helmut Kohl. Er búist við að ný stjórn taki formlega við völdum um miðjan nóvember. En framundan eru erfið verkefni fyrir Merkel og nýja stjórn hennar. Viðbúið er að erfitt verði að berja saman starfhæfa stjórn og markvissan stjórnarsáttmála. Kratar og íhaldsmenn tókust á eins og ljón í kosningaslagnum. Merkel sótti af krafti gegn Schröder og stjórn hans og gagnrýndi harkalega efnahagsstjórn þeirra og forystu í lykilmálum.

Nú verður Merkel að hefja samstarf með krötunum, að vísu undir annarri stjórn, en samt sem áður verður hún að taka tillit til stefnu þeirra og skoðana. Það gæti orðið erfitt, mjög svo. En vissulega er það stórpólitískur sigur fyrir Merkel að hafa náð því að hljóta kanslarastólinn og taki við forystu í þýskum stjórnmálum. Á því leikur enginn vafi. Var það reyndar dýrkeypt, enda urðu íhaldsmenn að samþykkja að veita krötum átta ráðherrastóla en hljóta sex sjálfir til ráðstöfunar. En Merkel mun leiða stjórnina og verður í forsvari hennar. Það eru jákvæð þáttaskil, fyrir konur þegar að kona verður æðsti stjórnmálamaður í þýskri pólitík, tekur við sjálfu kanslaraembættinu.

Kanslaraembættið í Þýskalandi er ein áhrifamesta stjórnmálastaða í heiminum í dag, allavega í Evrópu, lykilspilari á pólitísku sviði. Það að kona verði kanslari í Þýskalandi eru stórfréttir, ánægjulegar fréttir í jafnréttisbaráttu kvenna. Margir sjá þýsku útgáfuna af Margaret Thatcher í hinum verðandi kanslara og að hún verði leiðtogi hægrimanna í Evrópu með sama hætti og Thatcher náði sinni stöðu fyrir tæpum þrem áratugum, er hún varð leiðtogi Íhaldsflokksins og fyrst kvenna forsætisráðherra Bretlands, árið 1979. Merkel er töffari í þýskri pólitík. Hún komst til áhrifa innan CDU á valdatíma Helmut Kohl, sem var kanslari Þýskalands samfellt í 16 ár, 1982-1998, og þykir almennt vera pólitísk fósturdóttir hans.

Angela Merkel er fimmtug, tvífráskilin, nýlega gift í þriðja skiptið og barnlaus og því langt í frá lík t.d. Edmund Stoiber sem þótti vera ímynd hins heilbrigða fjölskyldulífs sem hinn harðgifti fjölskyldufaðir. Schröder og Merkel eiga það sameiginlegt að hafa gifst oftar en einu sinni og vera allskrautlegar týpur sem hika ekki við að taka vinnuna framyfir einkalífið - vera miklir vinnuhestar. Jafnframt þykja þau bæði nokkuð frjálsleg í fasi og ófeimin að sýna skap sitt og ákveðni í pólitík. Nú mun reyna á Merkel sem stjórnmálamann er hún tekur við forystu þýskra stjórnmála - hún tekur á sig mikla ábyrgð og bundnar eru miklar vonir við þennan fyrsta kvenkanslara Þýskalands.

Deilur hafa sprottið upp um skipan George W. Bush forseta Bandaríkjanna, á Harriet Miers sem dómara við Hæstarétt Bandaríkjanna. Heldur koma þó deilurnar upp á skondnum stað að margra mati. Jú, það eru einmitt íhaldssömustu stuðningsmenn forsetans sem skora nú á hann að draga skipun Miers til baka og velja annað dómaraefni. Margir spyrja sig eflaust af hverju þeir láti til skarar skríða gegn Miers og vali hennar í réttinn. Jú, þeir eru hræddir um að hún verði andstæða þess sem menn telja að hún sé er hún er komin í réttinn. Miers á ekki neina dómarasetu að baki og er óskrifað blað í mörgum helstu lykilmálum seinustu ára: t.d. hvað varðar samkynhneigð, fóstureyðingar og fleira.

Íhaldssamir eru mjög í vafa um að hún sé sá íhaldssami lagasérfræðingur sem Bush forseti, segir að hún sé. Er andstaðan svo langt gengin að Bush hefur orðið að verja valið. Það hefur hann gert bæði í vikulegu ávarpi sínu til landsmanna og með blaðamannafundum. Ennfremur hafa nánir samstarfsmenn forsetans þurft að hringja persónulega í þingmenn í öldungadeildinni og forystumenn samtaka íhaldssinnaðra repúblikana til að tryggja að stuðningur þeirra við Miers haldist. Það sjá enda allir að ef sá grunnstuðningur myndi bregðast yrði Miers ekki staðfest til setu í réttinn. Það er því mikilvægt að tryggja grunnstuðning úr röðum repúblikana - án hans strandar staðfestingarferlið hratt.

Það er enda svo merkilegt að þeir sem helst verja Miers í þessum átökum í fjölmiðlum á seinustu dögum eru demókratar og forystumenn hófsamra í fyrrnefndum lykilmálum. Flestir geta þeir sætt sig við Miers og hafa a.m.k. ekki talað gegn henni. Það er þó auðvitað ljóst að bregðist stuðningur repúblikana muni demókratar ekki styðja hana og myndu gera forsetanum lífið leitt í málinu. Það eru þó sífellt minni líkur á að þessi læti íhaldssinnanna verði eitthvað meira en stormur í vatnsglasi. Hefur Miers svarað fyrir sig af krafti og reynt að verja stöðu sína og bæta álit íhaldsmanna á henni. Forsetinn hefur ennfremur talað af miklum ákafa og barið niður helstu andstöðuna.

Þrátt fyrir þessi átök sjá flestir að Miers verður væntanlega staðfest. Það er reyndar merkilegt hversu skeptískir íhaldsmenn eru á Miers. Lykillinn að farsælli niðurstöðu varðandi valið á Miers er auðvitað það að hún er kona og ekki síður ekki með reynslu sem dómari. Það er því algjörlega ljóst að hún hefur litlar sem engar beinagrindur í skápnum sem hægt verður að slengja á hana í staðfestingarferlinu. Niðurstaðan er því miðaldra og settleg kona, afburðalögfræðingur, með mikla reynslu af lögum og lagabókstaf en með enga dómarasetu að baki. En hinsvegar blasir við að hægrisinnuðustu lykilmenn í liði Bush eru hræddir um að þeir fái köttinn í sekknum með Miers.

Í gær féll dómur Hæstaréttar í hinu svonefnda Baugsmáli. Héraðsdómur Reykjavíkur hafði vísað málinu frá dómi í síðasta mánuði en málinu var áfrýjað til Hæstaréttar. Samkvæmt dómnum á héraðsdómur að taka átta liði ákæru efnahagsbrotadeildar ríkislögreglustjóra til efnislegrar meðferðar. 32 ákæruliðum var hinsvegar vísað frá dómi. Það er ekki ofmælt að segja að um áfellisdóm sé að ræða yfir embætti Ríkislögreglustjóra og vinnubrögðum á þeim bænum. Það er óneitanlega reiðarslag fyrir ákæruvaldið að svo umfangsmiklu máli, sem hefur verið í umræðunni til fjölda ára, sé einfaldlega vísað frá dómi vegna þess að það sé ekki dómtækt.

Er vissulega leitt að málið hafi ekki fengið efnislega meðferð. Það verður hinsvegar alfarið að dæmast á embætti Ríkislögreglustjóra hvernig fór fyrir málinu. Eins og við blasir nú er aðeins lítill angi málsins enn dómtækur fyrir héraðsdómi. Það sjá allir menn sem líta á ákæruliðina sem eftir standa að þeir standa ekkert undir öllum þunga málsins sem til var stofnað í upphafi. Ég get ekki annað en sagt hreint út að þessi dómur hlýtur að vera umhugsunarefni fyrir ákæruvaldið. Um er að ræða mikinn áfellisdóm yfir því embætti og þeim sem héldu á málinu á þessu langvinna ferli í rannsókn og fyrir dómi.

Málið þótti stórt í sniðum. Farið var með valdi inn í fyrirtæki og stofnað var til mikilla umræðna um sakargiftir í samfélaginu. Niðurstaðan er með þeim hætti að það hvarflar að manni hvernig mönnum tókst að klúðra efnislegri meðferð málsins með þessum hætti. Allir sem lesa dóm Hæstaréttar sjá mikinn áfellisdóm yfir embætti þessu og forystumönnum rannsóknarinnar og þeim sem héldu á málinu fyrir dómi. Það er bara algjörlega einfalt mál. Öllum veigamestu ákæruatriðunum er vísað frá. Er þar einkum litið til ákæranna um fjárdrátt, umboðssvik og brot á lögum um hlutafélög.

Það er reyndar svo að af þeim átta liðum sem þó standa eftir gerir rétturinn athugasemdir við fjóra þeirra. Þannig að eftir standa fjórir liðir alls málsins sem algjörlega heilir og dómtækir að öllu leyti að mati réttarins. Þetta er merkilegur dómur og eins og Eiríkur Tómasson hefur sagt áfellisdómur yfir þeim sem stóðu í forsvari rannsóknarinnar. Nú hefur verið ákveðið að ríkissaksóknari taki sjálfur við forsjá þeirra 32 ákæruatriða sem Hæstiréttur sló út með dómi sínum. Verður fróðlegt að fylgjast með framhaldi þessa máls eftir þessa útreið fyrir ákæruvaldið.

Sir Malcolm Rifkind þingmaður breska Íhaldsflokksins og fyrrum utanríkisráðherra Bretlands, tilkynnti í dag að hann hefði dregið framboð sitt til leiðtogastöðunnar í flokknum til baka. Hefur hann í hyggju að styðja nú framboð Kenneth Clarke í leiðtogaslagnum. Rifkind tilkynnti um framboð sitt í sumar og hafði sótt fram af krafti í leiðtogaslagnum. Auk hans voru fjórir í slagnum. Fluttu allir frambjóðendurnir ræðu á flokksþingi Íhaldsflokksins í Blackpool í síðustu viku og kynntu sig og framtíðarsýn sína fyrir flokkinn og bresk stjórnmál almennt. Rifkind þótti flytja öfluga ræðu á flokksþinginu. Hinsvegar var hann talinn eiga sífellt minni möguleika á að hreppa hnossið.

Rifkind er einn af síðustu lykilspilurum Thatcher- og Major-valdatímans og var ráðherra samfellt árin 1986-1997 er flokkurinn missti völdin. Rifkind var ráðherra málefna Skotlands, en hann er Skoti, 1986-1990, samgönguráðherra 1990-1992, varnarmálaráðherra 1992-1995 og að lokum utanríkisráðherra 1995-1997. Hann var einn þeirra sem misstu þingsæti sitt í kosningunum 1997. Sat hann á þingi fyrir Skotland árin 1974-1997 en flokkurinn þurrkaðist út í Wales og Skotlandi í kosningunum 1997. Rifkind var svo aftur kjörinn á þing í kosningunum í maí og situr á þingi fyrir Kensington og Chelsea. Er nú almennt talið að slagurinn standi milli David Cameron og Kenneth Clarke.

Í gærkvöldi hóf göngu sína í Sjónvarpinu nýr dægurmálaþáttur, Kastljós. Ritstjóri hans er Þórhallur Gunnarsson en með honum vinna að þættinum þau: Eyrún Magnúsdóttir, Jóhanna Vilhjálmsdóttir, Jónatan Garðarsson, Kristján Kristjánsson, Sigmar Guðmundsson, Ragnhildur Steinunn Jónsdóttir og Þóra Tómasdóttir. Kemur þátturinn í stað Kastljóssins, sem hefur verið á dagskrá Sjónvarpsins í tæp sex ár. Að baki eru vel á annað þúsund þættir þar og mörg ógleymanleg atriði, sem var gaman að rifja upp að kvöldi sunnudags í lokaþætti Kastljóssins. En Kastljós hið nýja er ferskur og öflugur þáttur, mjög fjölbreyttur. Leist virkilega vel á hann. Þetta er flottur pottur áhugaverðs efnis og flott uppstokkun frá því sem áður hefur verið gert í dægurmálaþáttum hjá RÚV. Í fyrsta þættinum var t.d. áhugavert viðtal við Jónínu Benediktsdóttur og flott umfjöllun um Baugsmálið frá ólíkum hliðum. Það mun verða mjög áhugavert að fylgjast með þessum þætti í vetur. Hlakka til að fylgjast með funheitu Kastljósi í vetur.


Í blálokin hér í dag vil ég þakka einstaklega góðar viðtökur við nýrri heimasíðu minni. Metfjöldi heimsókna hefur verið þar seinustu dagana. Frá opnun á sunnudagsmorgun hafa vel á fjórða þúsund heimsóknir verið á nýjan vef einvörðungu. Hér líta ennfremur margir við á hverjum degi, fleiri hundruð manns og heimsóknir aukast sífellt. Það er ekki annað hægt en að þakka af heilum hug fyrir þennan áhuga á skrifum mínum og því sem ég set frá mér um þjóðmálin. Vonandi eigum við samleið áfram.

Saga dagsins
1256 Þórður kakali Sighvatsson, andaðist í Noregi, 46 ára að aldri - Þórður var á sinni tíð, um miðja þrettándu öld, einn valdamesti maður á Íslandi. Hann bjó að Grund í Eyjafirði og var goðorðsmaður.
1986 Leiðtogafundur risaveldanna í Höfða hófst - Ronald Reagan forseti Bandaríkjanna, og Mikhail Gorbachev leiðtogi Sovétríkjanna, ræddu um afvopnunarmál. Leiðtogafundurinn varð allsögulegur.
1988 Guðrún Helgadóttir kjörin forseti Alþingis, fyrst kvenna í rúmlega 1000 ára sögu þjóðþingsins.
2000 Donald Dewar leiðtogi skosku stjórnarinnar, deyr af völdum heilablóðfalls, 63 ára gamall.
2001 Öldungadeild bandaríska þingsins samþykkir fræg Patriot Act-lög George W. Bush forseta BNA.

Snjallyrðið
Yfir hvítum ísabreiðum,
yfir gömlum, frosnum leiðum
flýgur hann og flýgur hann.
Villtur fugl, sem enginn ann
og aldrei sína gleði fann.

Um loftið, blandið bölvi og seiðum,
brýst hann einn og flugið knýr,
útlægur frá himni heiðum,
hræðist menn og dýr.
Bannfærð sál sem böl sitt flýr.

Örvænting að brjósti og baki,
bæn í hverju vængjataki.
Vetur, vetur, veðragnýr,
og jörðin kaldur klaki.

Flugið lamast. Fuglinn hnígur,
flýgur upp með sáru kvaki,
og dauðadansinn stígur -

flýgur og flýgur.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Villti fuglinn)

Fallegt og táknrænt ljóð eftir Davíð frá Fagraskógi - tært snilldarverk.

Engin fyrirsögn

Landsmenn gengu að kjörborðinu á laugardag og greiddu atkvæði um sameiningu sveitarfélaga um allt land. Alls voru sameiningartillögurnar 16 talsins. Þessara kosninga verður væntanlega minnst fyrir tvennt: lélega kjörsókn og samræmdan vilja landsmanna um mestallt landið að hafna sameiningu með valdboði. Hlaut kosningin sömu örlög og hin víðtæka sameiningarkosning árið 1993. Jóhanna Sigurðardóttir talaði þá fyrir sameiningu sveitarfélaga af miklum krafti sem félagsmálaráðherra og beið nokkurn pólitískan ósigur í kosningunni. Tólf árum síðar lendir Árni Magnússon félagsmálaráðherra, í sömu aðstöðu og þessi forveri hennar í embættinu. Bæði börðust þau af krafti fyrir framgangi sameiningar með valdboði af þessu tagi og urðu undir. Bæði brugðust þau eins við slæmum úrslitunum. Þau kenndu sveitarstjórnarmönnunum um úrslitin. Það er fjarri sanni að fyrst og fremst hafi það verið sveitarstjórnarmönnum að kenna að svona fór, eins og ráðherrann hélt fram í útvarpsviðtali sem fyrstu viðbrögð við úrslitunum. Í byrjun kosningavikunnar var félagsmálaráðherra gestur á kynningarfundi á Dalvík um sameiningarmálin og fór yfir málið. Þótti mér ummæli hans þar mjög óþörf og tel reyndar að úrslitin hér í firðinum hafi markast mjög af afstöðu hans sem fram kom á fundinum. Reyndi hann reyndar að breyta túlkun sinni með frekar litlum árangri. Inntakið skildist enda mjög vel.

Athyglisverðustu úrslit sameiningarkosninganna á laugardagskvöldið voru einmitt þau að sameiningin hér við Eyjafjörð var kolfelld, svo vægt sé til orða tekið. Um var hér að ræða víðtækustu sameiningartillöguna. Kosið var um sameiningu níu sveitarfélaga í Eyjafirði, allra nema Grímseyjar. Allsstaðar var sameining felld með nokkrum mun nema á Ólafsfirði og Siglufirði. Önnur umferð verður því ekki að veruleika – sameiningartillagan í Eyjafirði er því andvana fædd. Þetta eru vissulega nokkur vonbrigði í því ljósi að margir sveitarstjórnarmenn töluðu fyrir tillögunni og studdu hana ásamt forystumönnum víða í pólitík á svæðinu. En þetta er lýðræðisleg niðurstaða sem þarna kemur fram: niðurstaða sem ber að virða og taka vel til skoðunar. Mesta athygli mína, og eflaust annarra, vekur hversu afgerandi sameiningu var hafnað hér á Akureyri. Hér höfnuðu 54% kjósenda sameiningu en 42% sögðu já. Þetta er merkileg niðurstaða - mjög afgerandi. Átti ég satt best að segja ekki von á að svona afgerandi meirihluti myndi segja nei og hafði reyndar gert ráð fyrir því að já yrði niðurstaðan hér í bæ. En svona fór þetta og í sannleika sagt tel ég þessi úrslit marka þau þáttaskil að sameining verður ekki á döfinni á þessum skala hér næstu árin. Afgerandi höfnun á sameiningu alls Eyjafjarðar hér á Akureyri eru sterk skilaboð.

Í aðdraganda þessara kosninga taldi ég að úrslitin myndu ráðast í þéttbýlisstöðunum fjórum. Myndi einhver af þeim synja væri málið andvana fætt. Taldi ég líkurnar sífellt aukast eftir því sem nær dró að sveitabyggðirnar myndu fella og var orðinn sannfærður um að það færi svo er nær dró lokum kynningaferlisins. Það fór svo að úrslitin réðust fyrst og fremst hér á Akureyri. Afgerandi höfnun á sameiningu eru mikil þáttaskil og ég tel engar líkur á svo róttækri sameiningartillögu hér næstu árin. Vilji Akureyringa virðist skýr. Allavega þeirra sem mættu á kjörstað og tóku afstöðu. Reyndar eru það tíðindin við lok ferlisins að þessu sinni hvað kosningaþátttakan hér á Akureyri er gríðarlega léleg og hvað Akureyringum virðist algjörlega vera sama um þessi mál. Segja má það almennt um landið að fólki virðist sama. Áhuginn kemur best fram í kosningaþátttökunni. Hún var víðast hvað gríðarlega léleg. Hér á Akureyri var kosningaþátttakan rúm 22%. Sú tala segir allt um stöðu mála við lok þessa ferlis við sameininguna. Áhuginn var enginn hér í bæ og fólki virtist almennt vera nokkuð sama. Sást þetta best á kynningarfundinum um málið í vikunni en þar mættu rétt um 50 manns. Víða um fjörðinn var vel mætt á kynningarfundina en áhugaleysið hér á Akureyri sagði margt um stöðu mála og var fyrirboði þess hvernig fór að lokum.

Eins og fyrr segir urðu örlög þessarar sameiningarkosningar þau sömu og árið 1993. Þá, rétt eins og nú, var ein tillaga um sameiningu samþykkt. Þá var tillaga um sameiningu tveggja sveitarfélaga á Snæfellsnesi samþykkt. Nú var tillaga um sameiningu Mjóafjarðarhrepps, Fjarðabyggðar, Austurbyggðar og Fáskrúðsfjarðarhrepps samþykkt. Verð ég að viðurkenna að ég átti alls ekki von á því að sameining þessi austur á fjörðum yrði samþykkt. Reyndar var mjög naumt á munum í Fjarðabyggð, en 52,9% sögðu þar já en 47% sögðu nei. Naumt en engu að síður er tillagan samþykkt. Austfirðingar viðhalda því ’93 syndrome-inu í sveitarstjórnarmálum og gera úrslitin ekki alslæm fyrir framsóknarmanninn Árna. Hafði ég heyrt í aðdraganda kosningarinnar að ekki væru allir sammála í Fjarðabyggð um ágæti sameiningar og hafði fyrirfram því talið að þar yrði sameining felld og málið færi í aðra umferð, rétt eins og ég hafði talið með Eyjafjörð. Niðurstaðan er sú að á hvorugum staðnum kemur til annarrar umferðar. Á öðrum staðnum er sameining úr sögunni, ja að minnsta kosti í bili, en á hinum staðnum er sameining staðreynd í fyrstu atrennu. Austfirðingar hafa löngum verið taldir einstakir – í þessu ferli og þessari kosningu fá þeir allavega þann stimpil. Hvað þeim finnst um þann stimpil skal ósagt látið.

Allavega er þetta ferli merkilegt – niðurstaðan er hinsvegar fengin. Sameiningu hefur víðsvegar verið hafnað. Í tveim af tillögunum fimmtán sem var hafnað verður að kjósa aftur og merkilegt að fylgjast með hvað gerist í þeirri atrennu að sameiningu. Hvað svo sem kemur út úr því er niðurstaðan í málinu öllu nokkur vonbrigði, einkum fyrir félagsmálaráðherrann sem barðist mjög fyrir samþykkt sameiningartillagna og hafði verið ötull talsmaður málsins mjög lengi. Það er því skiljanlegt að hann vilji kenna öðrum um skipbrot málsins. Það allavega hljómar ekki fallega fyrir stjórnmálamann á framabraut í landsmálum og gegnir embætti félagsmálaráðherra að gangast við niðurstöðunni á landsvísu sem við blasir. Niðurstaðan um allt land er afgerandi og skipbrot málsins er staðreynd. Það er bara ekki flóknara en það – þó að Austfirðingar bjargi að nokkru heiðrinum fyrir félagsmálaráðherrann (eins fyndið og það hljómar). Tek ég undir með mörgum andstæðingum sameiningar að það er rangt af yfirvöldum að framkvæma svona kosningu víða á sama tímapunkti. Það á að vera innri ákvörðun sveitarfélaga hvort að þau vilji sameinast eða taka upp nánari samvinnu í stórum málum. Gott dæmi er sameiningar hér í firðinum á undanförnum árum. Þær hafa komið fram vegna þess að sveitarfélögin hafa viljað vinna saman.

Ljóst er að þróunin stefnir í þá átt að Eyjafjörður verði að lokum eitt sveitarfélag, en það er alveg klárt að það verður að gerast í smærri skrefum en stíga átti um helgina. Það skref sem stíga átti þá mistókst algjörlega og við skullum nokkuð harkalega til jarðar við lok ferlisins. Niðurstaðan vekur okkur öll til nokkurrar umhugsunar að mínu mati. Fyrst og fremst verður sameining ekki fengin fram með valdboði, heldur því að sveitarfélögin vilji stíga skrefið. Það er grunnpunktur að mínu mati. Við fylgjumst með sameiningarferlinu næstu árin – en það er alveg klárt að afgerandi synjun okkar Akureyringa tefur mjög allt sameiningarferlið með fjörðinn sem heild.

Í dag eru 35 ár liðin frá því að Auður Auðuns tók sæti í ríkisstjórn Jóhanns Hafsteins forsætisráðherra, sem dómsmálaráðherra. Markaði það mikil þáttaskil, enda varð Auður með því fyrsta íslenska konan sem tók sæti í ríkisstjórn. Á þeim 35 árum sem síðan hafa liðið hafa alls tíu konur tekið sæti í ríkisstjórn. Nú þegar þessi orð eru rituð sitja þrjár konur í ríkisstjórn: Sigríður Anna Þórðardóttir, Valgerður Sverrisdóttir og Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir. Sigríður Anna og Þorgerður Katrín eru fulltrúar sjálfstæðiskvenna í ríkisstjórn, rétt eins og Auður Auðuns var sem dómsmálaráðherra. Auður hafði er hún varð ráðherra verið lengi forystukona innan Sjálfstæðisflokksins og gegnt mörgum trúnaðarstörfum fyrir flokkinn. Auður var dómsmálaráðherra í rúmt ár, en setti mark sitt á ráðuneytið á þessum skamma tíma. Þó liðu tólf ár þar til að kona varð aftur ráðherra. Sjálfstæðiskonan Ragnhildur Helgadóttir varð menntamálaráðherra árið 1983 og sat á ráðherrastóli samfellt í fjögur ár. Þriðja sjálfstæðiskonan, Sólveig Pétursdóttir, varð dómsmálaráðherra árið 1999 og sat í ríkisstjórn í fjögur ár, en varð forseti Alþingis árið 2005. Eins og fyrr segir sitja tvær sjálfstæðiskonur í ríkisstjórn. Því hafa fimm sjálfstæðiskonur setið í ríkisstjórn á þessum 35 árum. Hinar fimm eru þrjár framsóknarkonur og tvær alþýðuflokkskonur.

Auður Auðuns var mjög litrík á vettvangi stjórnmála. Áður en hún hóf stjórnmálaþátttöku lærði hún lögfræði við Háskóla Íslands og útskrifaðist árið 1935, fyrst kvenna úr lagadeildinni. Hún tók sæti í borgarstjórn Reykjavíkur árið 1946 og átti þar sæti allt til ársins 1970. Hún var forseti borgarstjórnar 1954-1959 og 1960-1970. Auður varð fyrsta konan sem gegndi embætti forseta borgarstjórnar. Hún varð fyrst kvenna kjörin borgarstjóri í Reykjavík árið 1959. Gegndi hún embættinu í rúmt ár ásamt Geir Hallgrímssyni sem var svo einn borgarstjóri árin 1960-1972 og tók svo við formennsku í Sjálfstæðisflokknum ári síðar. Auður var kjörin alþingismaður Reykvíkinga árið 1959 og átti hún sæti á þingi í 15 ár, eða allt til ársins 1974. Auður var ein af fyrstu konunum sem mörkuðu sér sess í stjórnmálasöguna fyrir stjórnmálaþáttöku á vettvangi borgarstjórnar og þings, og hlaut hún ævarandi sess í stjórnmálasögu landsins fyrir að verða fyrsta konan sem varð borgarstjóri og ráðherra. Hún var mikil baráttukona fyrir jafnrétti kynjanna og barðist af krafti fyrir því að konur tækju virkan þátt í stjórnmálum. Er mikilvægt að hennar þáttur í jafnréttisbaráttu kynjanna sé heiðraður sérstaklega, enda skipti sköpum að hún varð ráðherra hérlendis fyrst kvenna. Hennar framlag skipti mjög miklu máli, á því leikur enginn vafi. Auður lést 19. október 1999.

Fyrir nokkru var núverandi borgarstjóri í Reykjavík að býsnast yfir því að það vantaði áberandi kvenstyttur í borgina. Er það vissulega rétt. Er reyndar með ólíkindum að Reykjavíkurborg hafi ekki reist þessari fyrstu konu sem varð borgarstjóri styttu sem heiðri minningu hennar. Er það til marks um pólitíska eymd borgarstjórans að nefna ekki beint nafn Auðar í þessu samhengi. Ef einhver kona á skilið að stytta sé af henni á miðborgarsvæðinu er það Auður. Hún var enda alla tíð ötul baráttukona fyrir því að konur tækju virkan þátt í þjóðmálum og var virk sjálf í stjórnmálabaráttu. Á hátíðarfundi stjórnar Sambands ungra sjálfstæðismanna í Hvannagjá hinn 27. júní í sumar samþykkti þáverandi stjórn sambandsins ályktun þess efnis að reisa ætti styttu af Auði. Þótti okkur það viðeigandi í ljósi þess að 35 ár væru liðin frá því að Auður varð ráðherra, 30 ár frá kvennafrídeginum og síðast en ekki síst þess að 90 ár voru liðin frá því að konur hlutu kosningarétt hérlendis. Við hæfi er í dag að minnast Auðar. Hún var atkvæðamikil stjórnmálakona sem hafði raunveruleg áhrif á íslenskt samfélag. Hún ruddi braut jafnréttis með framgöngu sinni og verður ævinlega minnst fyrir glæsilega og skörulega framkomu.

Á laugardaginn fór ég á ráðstefnu um sjávarútvegsmál í Borgum, rannsóknar- og nýsköpunarhúsi Háskólans á Akureyri. Ráðstefnan var haldin á vegum Sóknar - hugveitu í þágu sjávarútvegs. Bar ráðstefnan yfirskriftina: "Hafrannsóknir - erum við á réttri leið?". Fundarstjóri var Borgar Þór Einarsson formaður SUS, en hann er ennfremur formaður Sóknar. Hófst ráðstefnan með ávarpi Kristjáns Þórs Júlíussonar bæjarstjóra, þar sem hann fjallaði um málefni sjávarútvegs á víðum grunni. Að lokinni ræðu hans hófst formleg dagskrá. Fyrstur flutti ávarp Jóhann Sigurjónsson forstjóri Hafrannsóknastofnunar. Flutti hann erindi þar sem hann fór yfir hlutverk hafrannsókna: í fortíð, nútíð og framtíð. Var mjög fróðlegt að hlusta á erindi Jóhanns og kynnast betur málefnum hafrannókna frá sjónarhóli fræðimannsins. Að loknu erindi hans flutti Björn Gunnarsson deildarforseti auðlindadeildar Háskólans á Akureyri, erindi þar sem hann fjallaði um mikilvægi háskólamenntunar í sjávarútvegs- og fiskeldisfræðum, útfrá kennslu og rannsóknum og hvort að pólitík kæmi þar nærri. Því næst flutti Kristján Þórarinsson stofnvistfræðingur, erindi og fór yfir veiðar og málefni þess hvort veiða ætti meira en Hafró leggði til. Að lokum ávarpaði Peter Weiss forstöðumaður háskólaseturs Vestfjarða, ráðstefnuna og kynnti hvaða hlutverki rannsóknastofnanir á landsbyggðinni gegndu við hafrannsóknir.

Að loknu kaffihléi var komið að pallborðsumræðum. Þar sátu fyrir svörum þau Einar Oddur Kristjánsson alþingismaður, Kristinn H. Gunnarsson alþingismaður, Örvar Marteinsson sjómaður, Örn Pálsson framkvæmdastjóri Landsambands smábátaeigenda, og Elínbjörg Magnúsdóttir varaformaður Verkalýðsfélags Akraness. Fóru þau yfir efni framsöguerindanna og kynntu skoðanir sínar á þeim og málefninu almennt. Voru framsögur þeirra mjög fróðlegar. Er þeim lauk var komið að fundarmönnum að leggja fram spurningar til þeirra. Voru líflegar spurningar og skemmtilegar umræður sem hófust um málefnið og var farið víða yfir á þeim klukkutíma sem pallborðsumræðurnar stóðu. Þótti mér þessi ráðstefna mjög skemmtileg og fræðandi og sérstaklega var ánægjulegt að heyra ólíkar skoðanir á þessu mikla málefni. Eins og gefur að skilja voru þeir Einar Oddur og Kristinn H. ekki sammála. Kom Kristinn H. reyndar með þá skoðun sína að Hafró ætti að heyra frekar undir umhverfisráðuneytið en sjávarútvegsráðuneytið, við litla gleði Elínbjargar og Einars Odds. Þetta voru skemmtilegar umræður. Fundinum lauk um hálffimmleytið. Eftir fundinn hélt ég ásamt fyrirlesurum og pallborðsþátttakendum niður í bæ, og ákváðum við að fá okkur að borða saman á Fiðlaranum áður en þau héldu suður.

Vildi svo merkilega til að lyftan stoppaði á miðri leið upp á fimmtu hæðina á Fiðlarann er við ætluðum að fara þangað. Það var því merkileg tilfinning að fara fastur þar í lyftunni í um sjö mínútur ásamt t.d. Jóhanni Sigurjónssyni, Kristni H., Einari Oddi og Borgari Þór. Vorum við átta í lyftunni og biðum við eftir að losna úr þessari stöðu. Var spjallað um fjölda mála meðan beðið var. Gekk vel að komast svo áleiðis áfram þegar að leyst hafði verið úr biluninni. Eftir að hafa fengið okkur smáveitingar héldu þau inn á flugvöll. Þetta var mjög skemmtileg dagsstund og ánægjulegt að fræðast meira um sjávarútveginn og ræða við þetta góða fólk um málaflokkinn og ekki síður almennt um þjóðmál á þessum laugardegi hér á Akureyri.

Páll Magnússon útvarpsstjóri, birtist á skjánum að kvöldi föstudags og las fréttir í kvöldfréttatíma Ríkissjónvarpsins. Þetta var í fyrsta skipti sem Páll les fréttir hjá Ríkissjónvarpinu í tvo áratugi, en hann var fréttamaður þar árin 1982-1986. Þetta var í fyrsta skipti sem Páll las fréttir í sjónvarpi frá því um miðjan júlímánuð, er hann hætti störfum hjá Stöð 2 og sótti um stöðu útvarpsstjóra sem hann fékk nokkrum vikum síðar. Það markar þáttaskil að útvarpsstjóri lesi kvöldfréttir Sjónvarpsins. Hefur það ekki gerst í 14 ár að útvarpsstjóri lesi fréttir, en Markús Örn Antonsson las kvöldfréttir 30. september 1991, á 25 ára afmæli Sjónvarpsins. Svo virðist vera sem að Páll sé aðeins að leysa af, en ekki hefur enn verið ráðinn fréttalesari í stað Loga Bergmanns Eiðssonar. Er varla hægt að kvarta yfir komu Páls á skjáinn. Hann er að mínu mati einn allra besti fréttaþulur í íslenskri sjónvarpssögu seinustu fjóra áratugina. Hann hefur einhvernveginn allt sem þarf að prýða úrvalsfréttalesara: hefur glæsilega framkomu, er skýrmæltur og yfirvegaður á sjónvarpsskjánum og hefur þá virðingu sem fréttalesari verður að hafa. Þótti mér notalegt að sjá Pál lesa fréttirnar aftur á föstudaginn og svo aftur í gærkvöldi og vona að hann haldi áfram endrum og eins að lesa kvöldfréttir - það er enginn betri í fréttalestrinum en hann.

Ég vil nota tækifærið og þakka þeim sem höfðu samband í gær við mig og tjáðu skoðun sína á breytingunni á heimasíðunni. Þótti mér tímabært að stokka hana upp og breyta til. Þótti mér vænt um að fá að heyra skoðanir annarra á breytingunum sem urðu á vefnum. Þeim sem sendu kveðjur færi ég hugheilar þakkir fyrir vinalegheitin.

Saga dagsins
1899 3 Vestfirðingar fórust, en Hannes Hafstein sýslumaður, og 2 aðrir björgðust þegar að bátur þeirra lagðist á hliðina. Þeir voru þá að reyna að komast um borð í enskan togara sem var þá að ólöglegum veiðum á Dýrafirði. 5 árum síðar varð sýslumaðurinn Hannes fyrsti ráðherra Íslendinga.
1970 Auður Auðuns tók við ráðherraembætti, fyrst íslenskra kvenna. Hún var dómsmálaráðherra í rúmt ár. Áður hafði Auður orðið fyrst kvenna borgarstjóri 1959-1960 og lengi forseti borgarstjórnar.
1972 Skyri var slett á alþingismenn og forsetahjónin er þau voru á leið frá Dómkirkju til þinghúss við formlega þingsetningu. Sá sem sletti skyrinu var Helgi Hóseasson, þekktur fyrir mótmælastöðu sína.
1980 Margaret Thatcher forsætisráðherra Bretlands og leiðtogi Íhaldsflokksins, ávarpaði flokksþing íhaldsmanna í Brighton. Þar lét hún til skarar skríða gegn andstæðingum sínum innan flokksins með leiftrandi barátturæðu fyrir stefnu sinni. Þar lét hún hin fleygu orð falla: The Lady´s not for turning. Ekki var hvikað. Hún sat á valdastóli til ársins 1990 og hafði þá ríkt í 11 ár og leitt flokkinn frá 1975.
2001 Smáralind í Kópavogi var opnuð - þar eru tugir verslana og veitingastaða. Byggingin var yfir 60.000 rúmmetrar og kostnaður níu milljarðar króna. Fyrstu dagana komu þangað 250.000 manns.

Snjallyrðið
Sumir hverfa fljótt úr heimi hér.
Skrítið stundum hvernig lífið er.
Eftir sitja margar minningar,
þakklæti og trú.

Þegar eitthvað virðist þjaka mig,
þarf ég bara að sitja og hugsa um þig.
Þá er eins og losni úr læðingi
lausnir, öllum hlutum við.

Þó ég fái ekki að snerta þig
veit ég samt að þú ert hér.
Og ég veit að þú munt elska mig
og geyma mig og gæta hjá þér.

Þegar tími minn á jörðu hér
liðinn er og þá ég burtu fer,
þá ég veit að þú munt vísa veg
og taka á móti mér.
Ingibjörg Gunnarsdóttir kennari (Minning)

Gríðarlega fallegt ljóð sem segir svo margt í einfaldleik sínum.

Engin fyrirsögn

Breyting á heimasíðunni
Á þessum degi blasir vefur minn við lesendum í algjörlega nýrri mynd. Útliti hans hefur verið breytt algjörlega og eftir stendur mjög breyttur vefur sem mun taka nokkrum breytingum í viðbót á næstu dögum áður en hann er fullkláraður eins og hann verður á næstunni. Vefurinn hafði verið eins frá opnun í júnímánuði 2003 og tímabært að stokka hann aðeins upp. Ég vona að breytingarnar fari vel í lesendurna mína.

kær kveðja - SFS

Sunnudagspistillinn
Í sunnudagspistli í dag fjalla ég um þrjú fréttamál vikunnar:

- í fyrsta lagi fjalla ég um niðurstöður sameiningarkosninganna, sem fram fóru um allt land í gær. Þessara kosninga verður væntanlega minnst fyrir tvennt: lélega kjörsókn og samræmdan vilja landsmanna um mestallt landið að hafna sameiningu með valdboði. Sameiningu var hafnað með afgerandi hætti hér í Eyjafirði en samþykkt merkilegt nokk aðeins á Austfjörðum. Fer ég yfir úrslitin og legg mat mitt á stöðu mála eftir niðurstöðurnar. Átti ég satt best að segja ekki von á að svona afgerandi meirihluti myndi segja nei og hafði reyndar gert ráð fyrir því að já yrði niðurstaðan hér á Akureyri. En svona fór þetta og í sannleika sagt tel ég þessi úrslit marka þau þáttaskil að sameining verður ekki á döfinni á þessum skala hér næstu árin. Afgerandi höfnun á sameiningu alls Eyjafjarðar hér á Akureyri eru sterk skilaboð. Í aðdraganda þessara kosninga taldi ég að úrslitin myndu ráðast í þéttbýlisstöðunum fjórum. Myndi einhver af þeim synja væri málið andvana fætt. Reyndar eru það tíðindin við lok ferlisins að þessu sinni hvað kosningaþátttakan hér á Akureyri var gríðarlega léleg. Kosningaþátttakan hér var rúm 22%. Sú tala segir allt um stöðu mála við lok þessa ferlis við sameininguna.

- í öðru lagi fjalla ég um stjórnmálalitrófið við upphaf þinghalds. Samfylkingin hefur virkað vandræðaleg undanfarna mánuði og niðurstöður skoðanakannana hljóta að vera vonbrigði fyrir flokksmenn. Á meðan eykst fylgi Sjálfstæðisflokksins mjög. Það er óneitanlega engin eymd fyrir okkur pólitíska andstæðing að horfa á vandræðaháttinn sem er innan Samfylkingarinnar. Flokkurinn er ekki að fúnkera rétt – þetta staðfesta kannanir og ekki síður allur pólitíski tíðarandinn. Þetta sést umfram allt vel á vandræðalegu tali Ingibjargar Sólrúnar eftir að Davíð yfirgaf stjórnmálin. Hún á augljóslega í miklum erfiðleikum með að fóta sig eftir brotthvarf hans og virkar eins og vandræðalegur gestur í partýi þar sem hún þekkir engan viðstaddan. Hvað gerist á næstu mánuðum verður fróðlegt að sjá – allavega er það ljóst að þessi pólitíski vetur byrjar ekki sem dans á rauðum kratarósum hjá Ingibjörgu Sólrúnu.

- í þriðja lagi fjalla ég um leiðtogaslaginn í breska Íhaldsflokknum, þar sem eftirmaður Michael Howard verður brátt kjörinn. Nú er vissulega komið að krossgötum fyrir Íhaldsflokkinn í starfi sínu. Þar þarf að fara fram mikil endurnýjun í forystuliði að mínu mati og ekki síður hugmyndafræðileg vinna við að bæði marka flokknum nýja tilveru og sóknarfæri. Það verður verkefni næsta leiðtoga að taka við keflinu og halda verkinu áfram. Að mínu mati er nauðsynlegt að menn fari nýjar áttir og velji fólk nýrra tíma til að leiða flokkinn einmitt inn í nýja tíma. Breski Íhaldsflokkurinn hefur í stöðunni mörg sóknarfæri og allmörg tækifæri er þeir feta sig að því að finna þann sem leiðir þá áfram - til sigurs!

Stjórnmálaskóli á Akureyri

Stjórnmálaskóli Sjálfstæðisflokksins heldur námskeið á Akureyri 25. október til 15. nóvember. Á námskeiðinu verður m.a. fjallað um sjávarútvegsmál, heilbrigðismál, menntamál, sveitarstjórnarmál, ræðumennsku- og framkomu, frétta- og greinaskrif, umhverfismál, samgöngumál, stjórnskipan og stjórnsýslu, sjálfstæðisstefnuna og Sjálfstæðisflokkinn. Um er að ræða fjölbreytt og gott námskeið sem haldið er fyrir félögin á Akureyri. Sem formaður Varðar, f.u.s. á Akureyri tel ég rétt að kynna hér dagskrá skólans.

Þriðjudagur 25. október

kl. 18.00-18.10
Skólasetning: Arnbjörg Sveinsdóttir þingflokksformaður Sjálfstæðisflokksins.

kl. 18.00-19.30
Sjávarútvegsmál: Arnbjörg Sveinsdóttir þingflokksformaður Sjálfstæðisflokksins.

kl. 19.30-20.00
Matur

kl. 20.00-21.30
Heilbrigðisþjónusta: Þorvaldur Ingvarsson lækningaforstjóri FSA.

Fimmtudagur 27. október

kl. 18.00-19.30
Listin að hafa áhrif: Gísli Blöndal markaðs- og þjónusturáðgjafi.

kl. 19.30-20.00
Matur

kl. 20.00-21.30
Greina- og fréttaskrif: Skapti Hallgrímsson blaðamaður.

Þriðjudagur 1. nóvember

kl.18.00-20.00
Listin að hafa áhrif: Gísli Blöndal markaðs- og þjónusturáðgjafi.

kl. 20.00-20.30
Matur

kl. 20.30-22.00
Sjálfstæðisstefnan og starfsemi Sjálfstæðisflokksins: Halldór Blöndal alþingismaður.

Fimmtudagur 3. nóvember

kl. 18.00-19.30
Umhverfismál: Sigríður Anna Þórðardóttir umhverfisráðherra.

kl. 19.30-20.00
Matur

kl. 20.00-21.30
Sveitarstjórnarmál: Sigrún Björk Jakobsdóttir bæjarfulltrúi.

Þriðjudagur 8. nóvember

kl. 18.00-19.30
Menntamál: Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir menntamálaráðherra.

kl. 19.30-20.00
Matur.

kl. 20.00-21.30
Samgöngumál á N-Austurlandi: Þóra Ákadóttir forseti bæjarstjórnar.

Þriðjudagur: 15. nóvember

kl. 18.00-19.30
Stjórnskipan og stjórnsýsla: Björn Bjarnason dóms- og kirkjumálaráðherra.

kl. 19.30-20.00
Matur.

kl. 20.00-21.30
Pallborðsumræður um sveitarstjórnarmál: Kristján Þór Júlíusson bæjarstjóri, og bæjarfulltrúarnir Sigrún Björk Jakobsdóttir og Þóra Ákadóttir. Umræðum stýrir Stefán Friðrik Stefánsson formaður Varðar og stjórnarmaður í Sambandi ungra sjálfstæðismanna.

Skráning og nánari upplýsingar eru hjá Þórdísi Pétursdóttur, [e-mail], eða í síma 515 1777.


Stjórnmálaskóli Sjálfstæðisflokksins var stofnaður 15. febrúar 1938 og er því tæplega sjötugur að aldri. Helsti hvatamaður að stofnun hans var Gunnar Thoroddsen, sem þá var sérstakur erindreki Sjálfstæðisflokksins og síðar varaformaður flokksins og forsætisráðherra. Stjórnmálaskólinn var starfræktur alveg fram til ársins 1954 og voru eitt til tvö námskeið þá haldin á hverju ári. Í skólanum voru fluttir fyrirlestrar um þjóðmál og komu nemendur víðsvegar að af landinu. Í upphafi fengu landsbyggðarnemendur gistingu hjá dyggum flokksmönnum meðan á námskeiði stóð.

Eftir 1954 varð hlé á skólahaldi en Stjórnmálaskólinn var síðan endurreistur árið 1973 eftir 19 ára hlé og hefur starfað óslitið síðan. Við endurreisn hans höfðu þeir Sigurður Hafstein, Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson og Friðrik Sophusson veg og vanda af starfsemi hans. Nú hefur Þórdís K. Pétursdóttir umsjón með Stjórnmálaskólanum. Lauslega talið má ætla að rúmlega 3.500 manns hafi verið þátttakendur á námskeiðum Stjórnmálaskólans frá upphafi og getur engin stjórnmálahreyfing önnur á Íslandi státað af hliðstæðri starfsemi, hvorki fyrr né síðar.

Saga dagsins
1959 Breski Íhaldsflokkurinn vinnur kosningasigur undir forystu Harold Macmillan forsætisráðherra - þetta var þriðji kosningasigur Íhaldsflokksins í röð. Íhaldsflokkurinn ríkti samfellt allt til ársins 1964.
1963 Skáldatími kom út - þetta var fyrsta bók Nóbelsskáldsins sem var merkt Halldóri Laxness en ekki Halldóri Kiljan Laxness. Skáldatími markaði merkileg þáttaskil á ritferli Halldórs. Í bókinni kom fram merkilegt hugsjónalegt og persónulegt uppgjör við kommúnismann. Segja má að Halldór hafi í bókinni formlega snúist gegn kommúnismanum, eins og hann hafði predikað hann þá af krafti til fjölda ára.
1967 Hinn argentínski marxíski byltingaleiðtogi Che Guevara tekinn af lífi í Bólivíu, 39 ára að aldri.
1986 Stöð 2, fyrsta sjónvarpsstöðin í einkaeign, hóf útsendingar. Tilkoma hennar markaði þáttaskil.
2000 Tíu lögregluþjónum úr pappa var komið fyrir meðfram Reykjanesbraut, á milli Reykjavíkur og Keflavíkur, til að minna vegfarendur á umferðarlög. Þrem þeirra var stolið en hinir enduðu í geymslu.

Snjallyrðið
Undir háu hamra belti
höfði drjúpir lítil rós.
þráir lífsins vængja víddir
vorsins yl og sólarljós.

Ég held ég skynji hug þinn allan
hjartasláttinn rósin mín.
Er kristallstærir daggardropar
drjúpa milt á blöðin þín.

Æsku minnar leiðir lágu
lengi vel um þennan stað,
krjúpa niður kyssa blómið
hversu dýrðlegt fannst mér það.

Finna hjá þér ást og unað
yndislega rósin mín.
Eitt er það sem aldrei gleymist,
aldrei það er minning þín.
Guðmundur Halldórsson skáld (Rósin)

Yndislegt ljóð sem snertir mann alveg að innstu hjartarótum - ljóð með mikla sál.

Engin fyrirsögn

Michael Howard leiðtogi breska Íhaldsflokksins, hefur formlega beðist lausnar frá leiðtogastöðunni. Með því hefst formlega leiðtogaslagur innan flokksins. Howard sagði af sér formlega við lok flokksþing Íhaldsflokksins sem haldið hefur verið seinustu dagana í Blackpool. Nú þegar að Howard hefur formlega beðist lausnar getur ferlið við val á leiðtoga flokksins hafist formlega. Fimm hafa tilkynnt framboð til leiðtogastöðunnar og framundan er keppni þeirra á milli. Þar sem ekki náðist samstaða um að breyta lögum um vali á leiðtoga flokksins fer valið á eftirmanni Howards fram með sama sniði og var þegar að forveri hans á leiðtogastóli, Iain Duncan Smith, var valinn í leiðtogakjöri árið 2001. Það er með þeim hætti að þingflokkurinn kýs með útsláttarfyrirkomulagi á milli leiðtogaefnanna þangað til að tveir standa eftir. Um þá munu svo flokksmenn kjósa í póstkosningu. Duncan Smith sigraði Kenneth Clarke í slíkri kosningu en Michael Howard varð sjálfkjörinn sem eftirmaður hans á leiðtogastóli árið 2003. Fram að sigri Duncan Smith hafði þingflokkurinn alfarið valið leiðtogann í kosningu innan sinna raða. Í aðdraganda þessa leiðtogakjörs beitti Howard sér fyrir því að reglunum yrði breytt í þá átt sem var fyrir leiðtogavalið 2001 en að lokum skorti á þá samstöðu sem til þurfti til að breytingarnar yrðu að veruleika.

Eins og vel hefur áður komið fram á vef mínum hafa fimm forystumenn breska Íhaldsflokksins lýst yfir framboði sínu til leiðtogastöðunnar. Þeir eru David Cameron, Kenneth Clarke, David Davis, Liam Fox og Malcolm Rifkind. Í vikunni hafa fimmmenningarnir haldið ræður á flokksþinginu í Blackpool og minnt á sig og áherslur sínar. Í aðdraganda flokksþingsins þótti Davis hafa yfirgnæfandi stöðu meðal flokksmanna á meðan að Clarke er vinsælli meðal allra landsmanna. Í kjölfar flokksþingsins þykir mörgum sem staða Davis hafi veikst mjög. Hann þótti flytja slappa ræðu og koma ekki nógu vel fyrir. Senuþjófar flokksþingsins þóttu vera Cameron og Clarke sem hlutu langmesta hylli flokksmanna. Þeir sem sátu flokksþingið klöppuðu mest fyrir Clarke, eða vel á þriðju mínútu. Margir telja þá vænlegustu kostina. Aldursmunurinn á milli þeirra er þó nokkur. Clarke er kominn vel á sjötugsaldurinn, er elstur leiðtogaefnanna, en Cameron er rétt um fertugt. Þau þáttaskil eru þó í þessu kjöri að þarna takast á nýji og gamli tíminn í breska Íhaldsflokknum - í fyrsta skipti í mörg herrans ár. Margir telja að flokkurinn sé að ganga í gegnum kosningu, ekki bara um stefnu sína og strauma, heldur um það í hvaða átt hann vilji sækja með nýjum leiðtoga. Hvort hann eigi bara að lúkka vel eða eigi að vera hugsjónapólitíkus.

Michael Howard mun gegna leiðtogastöðunni í breska Íhaldsflokknum allt til 6. desember nk. Þann dag munu úrslitin úr póstkosningunni milli tveggja efstu verða formlega kynnt. Howard hefur persónulega ekki gefið upp hvern hann muni styðja. Hann hefur verið lítið áberandi á flokksþinginu í Blackpool og lét sviðið að mestu eftir fimmmenningunum sem vilja taka sess hans í flokknum. Í gær, undir lok flokksþingsins, hélt hann þó lokaávarp þingsins og kvaddi með því eiginlega forystu flokksins með formlegum hætti áður en hann baðst formlega lausnar. Þar bjuggust margir við að hann myndi lýsa yfir stuðningi við einn í embættið og taka af skarið. Það gerði hann ekki. Howard skemmti hinsvegar þjóðinni og kandidötunum fimm með því að segjast lýsa því yfir hvern hann telji að ætti að leiða stjórnarandstöðuna. Frambjóðendurnir urðu við þessa yfirlýsingu vandræðalegir og töldu hann ætla að tala hreint út. Svipur þeirra breyttist úr örvæntingu í breitt bros þegar að Howard öskraði upp nafn Gordon Brown fjármálaráðherra, sem flestir telja að verði orðinn leiðtogi breska Verkamannaflokksins, fyrir næstu þingkosningar og leiði flokkinn þá. Þessi brandari Howard mæltist vel fyrir. Í ræðunni sagðist hann ekki ætla að gefa út hvern hann myndi styðja en hann myndi styðja þann sem flokksmenn myndu velja í sinn stað.

Nú er vissulega komið að krossgötum fyrir Íhaldsflokkinn í starfi sínu. Þar þarf að fara fram mikil endurnýjun í forystuliði að mínu mati og ekki síður hugmyndafræðileg vinna við að bæði marka flokknum nýja tilveru og sóknarfæri. Það er alltaf svo að nýjir leiðtogar koma til sögunnar og þessi grunnvinna skilar árangri. Við sjáum bara hvernig Verkamannaflokkurinn hafði það lengi vel. Þeir voru í stjórnarandstöðu í heil 18 ár og áttu lengi í miklu basli við að marka sér grunn til að lyfta sér til nýrra hæða. Það tókst og það mun íhaldsmönnum takast, fyrr en síðar. Hinsvegar vantar breskum íhaldsmönnum verulega á að hugmyndafræðilega heildin sé heil og menn hafa helst misreiknað sig í því að hafa ekki öfluga framtíðarsýn að boða. Það var helsti akkilesarhæll þeirra í annars góðri kosningabaráttu fyrr á árinu. Það kann aldrei góðri lukku að stýra að leiða kosningabaráttu án framtíðarsýnar og leiðsagnar til framtíðar um verkefni samtímans. Það verður verkefni næsta leiðtoga að taka við keflinu og halda verkinu áfram. Að mínu mati er nauðsynlegt að menn fari nýjar áttir og velji fólk nýrra tíma til að leiða flokkinn einmitt inn í nýja tíma. Breski Íhaldsflokkurinn hefur í stöðunni mörg sóknarfæri og allmörg tækifæri er þeir feta sig að því að finna þann sem leiðir þá áfram - til sigurs!

Hanna Birna Kristjánsdóttir borgarfulltrúi, hefur gefið kost á sér í annað sætið á framboðslista Sjálfstæðisflokksins fyrir næstu borgarstjórnarkosningar. Hanna Birna, sem er aðstoðarframkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins, hefur unnið í borgarstjórn á þessu kjörtímabili og verið fulltrúi flokksins í borgarráði, skipulagsráði, menntaráði og hverfisráði Árbæjar. Hún hefur verið öflugur talsmaður Sjálfstæðisflokksins í skipulagsmálum, þeim málaflokki sem verður að öllum líkindum aðalmálefnið í komandi kosningum á næsta ári. Hanna Birna er mjög skipulögð og öflugur stjórnmálamaður sem verðskuldar stuðning í forystusveitina í þessu prófkjöri. Hef ég kynnst Hönnu Birnu vel í gegnum flokksstarfið, en hún hefur verið öflug í störfum sínum sem aðstoðarframkvæmdastjóri flokksins og ennfremur verið kraftmikil í borgarmálunum, verið áberandi þar sem lykiltalsmaður mikilvægra málaflokka í nafni flokksins. Í gær fór ég suður til Reykjavíkur á fund og litum við Gunni saman í opnunarhóf kosningaskrifstofu Hönnu Birnu, sem er í gamla Landssímahúsinu við Austurvöll. Var mjög ánægjulegt að líta þar við og ræða við fjölda góðs fólks sem þar var mætt til að lýsa yfir stuðningi sínum við Hönnu Birnu.

Við opnun kosningaskrifstofunnar var fólk úr ólíkum áttum innan flokksins og greinilegt að Hanna Birna hefur mikinn og öflugan stuðning. Í upphafi dagskrár fluttu Illugi Gunnarsson hagfræðingur, og Ásdís Halla Bragadóttir forstjóri BYKO og fyrrum bæjarstjóri í Garðabæ, ávörp og kynntu persónuna og frambjóðandann Hönnu Birnu. Að því loknu ávarpaði Hanna Birna gesti sína og fór yfir áherslur sínar og málefni baráttunnar sem framundan er. Benti hún á póstkortin sem eru á skrifstofunni og með mynd af henni á. Þar er hægt að skrifa hugmyndir sínar að betri borg - áherslupunkta sem fólk vill koma með í baráttuna til handa Hönnu Birnu. Slagorðið á póstkortunum er viðeigandi: Hannaðu hugmynd handa Hönnu Birnu! Flott og snjallt slagorð á póstkortin. Að lokinni ræðu Hönnu Birnu tók söngvarinn Ragnar Bjarnason lagið. Söng hann nokkur af sínum góðu lögum við undirleik Þorgeirs Ástvaldssonar útvarpsmanns. Í einu laginu, Flottur jakki, fékk Raggi Bjarna góða og óvænta aðstoð. Bakraddir í laginu með honum tóku Hanna Birna, Ásdís Halla og Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir menntamálaráðherra. Fóru þær stöllur alveg á kostum og gestir höfðu gaman af þessu óvænta skemmtiatriði. Þetta var notaleg og góð stund á kosningaskrifstofu Hönnu Birnu.

Ég hef bæði unnið með Hönnu Birnu í flokksstarfinu og fylgst með verkum hennar í borgarmálum seinustu árin - af miklum áhuga. Ég tel Hönnu Birnu Kristjánsdóttur verðskulda sess í forystusveit Sjálfstæðisflokksins í komandi borgarstjórnarkosningum. Það er skoðun mín að hún og Gísli Marteinn Baldursson eigi að leiða framboðslista Sjálfstæðisflokksins í þessum kosningum - leiða flokkinn til sigurs. Skoðanakannanir sýna að flokkurinn er að uppskera vel og að meirihlutinn sé í augsýn í kosningunum. Það er mikilvægt að sjálfstæðismenn í Reykjavík tryggi Hönnu Birnu góða og öfluga kosningu í annað sætið. Ég óska henni góðs í prófkjörsbaráttunni og hvet flokksfélaga mína í borginni til að styðja Hönnu Birnu í annað sætið. Hanna Birna er skeleggur forystumaður í stjórnmálum - með því að kjósa hana til forystu eignast sjálfstæðismenn öfluga og glæsilega konu í forystusveit framboðslistans.

Mikið hefur síðasta sólarhringinn verið rætt og ritað í íslensku samfélagi um breskan dóm þar sem Hannes Hólmsteinn Gissurarson prófessor, var dæmdur fyrir meiðyrði í garð Jóns Ólafssonar fyrrum athafnamanns hérlendis. Merkilegt er að sjá umfjöllun vissra blaða í málinu, en það segir sína sögu. Það er alveg klárt að mínu mati að það er aðför að tjáningarfrelsi á Íslandi ef breskur dómstóll hefur einhverja lögsögu yfir því hvað menn segja hér á landi um menn og málefni. Það er vissulega upphaf að þáttaskilum í almennu tali ef erlendur dómstóll getur dæmt í slíku máli með því tagi sem hér sést og með þessari niðurstöðu. Leitt hefur verið að sjá hvernig fjallað hefur verið um málið af pólitískum andstæðingum. Mat á málinu virðist hvað marga snertir snúast um persónu Hannesar og stjórnmálaskoðanir hans. Menn verða að skoða málið mun víðar en svo. Við verðum að lifa við tjáningarfrelsi, það að skerða það er aðför að tjáningu almennings. Það á ekki að skipta máli hversu vel okkur geðjast að Hannesi eða skoðunum hans heldur á að standa vörð um tjáningarfrelsi hans sem annarra, í þessari stöðu sem uppi er. Ég tek undir orð þeirra sem hafa talað með þeim hætti að fjarstæða sé að bresk lög gildi um það sem við segjum hér heima á Íslandi. Réttlætið á í þessu máli sem öðrum að koma að innan.

Í gær þegar ég fór á kosningaskrifstofu Hönnu Birnu hitti ég Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur menntamálaráðherra, og átti við hana mjög gott samtal. Hún var þá nýkomin með flugi frá Akureyri. Þar var hún viðstödd kynningu í Listasafninu hér á Akureyri á hinum Íslensku sjónlistarverðlaunum. Ræddum við það mál auk stjórnmálanna að sjálfsögðu, en þar er ávallt nóg um að vera. Auk hennar voru viðstödd þá athöfn: þau Kristján Þór Júlíusson bæjarstjóri, Valgerður Sverrisdóttir viðskiparáðherra, Hannes Sigurðsson forstöðumaður Listasafnsins, Páll Magnússon útvarpsstjóri, Áslaug Thorlacius frá SÍM, Páll Hjaltason frá FORM og Sigrún Björk Jakobsdóttir formaður menningarmálanefndar Akureyrarbæjar. Listasafnið hér í bæ hefur haft forgöngu að veitingu verðlaunanna í samstarfi við Akureyrarbæ, menntamálaráðuneytið, iðnaðar- og viðskiptaráðuneytið, samband íslenskra myndlistarmanna (SÍM) og Form Ísland - samtök hönnuða. Verðlaunin munu ekki einskorðast við myndlist eða svokallaðar fagurlistir heldur verða allar greinar sjónlista þar inni. Allar lykillistgreinar eiga orðið sínar uppskeruhátíðir og því gleðiefni að sjónlistir séu verðlaunaðar með verðskulduðum hætti.

Í gær var ár liðið síðan að þáverandi utanríkismálanefnd SUS hélt til Washington DC. Sú ferð var farin bæði í senn til að kynna sér Bandaríkin og bandaríska menningu og ekki síður bandarísku forsetakosningarnar fyrir ári. Þetta var ógleymanleg ferð og gríðarlega skemmtileg. Fór ég út í hópi góðs fólks og skemmtum við okkur öll mjög mikið. Í kjölfar ferðarinnar skrifaði ég um hana og það sem fyrir augu bar. Það er óþarfi fyrir mig að endurtaka ferðasöguna nú ári síðar. Því vil ég í tilefni þess að ár er liðið benda lesendum vefsins á þennan ítarlega pistil minn um ferðina.

Saga dagsins
1954 Minjasafn Reykjavíkur var stofnað - síðar var því skipt í tvennt: í skjalasafn og Árbæjarsafn.
1959 Bjarghringur úr danska skipinu Hans Hedtoft fannst rekinn í Grindavík - skipið hafði farist við Grænland 31. janúar sama ár og allir sem með því voru, 95 manns. Meira fannst úr skipinu síðar.
1992 Flóðljós voru tekin í notkun á Laugardalsvelli í Reykjavík, á landsleik Íslands og Grikklands.
2001 Bandaríkin ráðast inn í Afganistan í kjölfar hryðjuverkanna í Bandaríkjunum, 11. sept. 2001.
2004 Bretinn Kenneth Bigley sem haldið hafði verið föngnum í Írak í nokkrar vikur, tekinn af lífi.

Snjallyrðið
Þó fjúki í fornar slóðir
og fenni í gömul skjól
geta ekki fönnin og frostið
falið Álfahól.

Yfir hann skeflir aldrei
þó allt sé af gaddi hvítt,
því eldur brennur þar inni,
sem ísinn getur þítt.

Þar á ég höfði að halla,
þó hríðin byrgi sól,
fjúki í fornar slóðir
og fenni í gömul skjól.
Davíð Stefánsson skáld frá Fagraskógi (1895-1964) (Álfahóll)

Fallegt ljóð - með hjarta og sanna sál - eins og öll önnur ljóð meistara Davíðs frá Fagraskógi.

Engin fyrirsögn

Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra og formaður Framsóknarflokksins, flutti stefnuræðu af hálfu ríkisstjórnar sinnar á Alþingi í gærkvöldi. Fór forsætisráðherrann víða yfir í ræðu sinni. Þar sagði hann að ríkisstjórnin hefði ákveðið að hrinda af stað sérstöku átaki undir yfirskriftinni "Einfaldara Ísland". Er gert ráð fyrir að hvert ráðuneyti fari yfir lög og reglur, sem undir það heyra, með það fyrir augum að einfalda regluverkið, minnka skriffinnsku og auka skilvirkni enn frekar. Halldór sagði að íslensk stjórnsýsla væri sú þriðja skilvirkasta í heimi. Samt sem áður mætti margt betur fara og sagðist Halldór hafa látið hefja vinnu, sem miði að því að einfalda stjórnsýsluna og gera hana markvissari og meira í takt við tímann. Það þýði meðal annars endurskoðun á lögum og reglum um Stjórnarráð Íslands. Halldór fjallaði ennfremur um vinnu við endurskoðun stjórnarskrár lýðveldisins og sagði að meiri samstaða þyrfti að vera um stjórnarskrárbreytingar en um lagabreytingar yfirleitt. Rík krafa væri meðal almennings að handhafar ríkisvalds sinntu starfi sínu af ábyrgð með almannaheill að leiðarljósi og vandað væri til verka í stjórnsýslu, við lagasetningu og hjá dómstólunum. Ennfremur væru uppi óskir um að fulltrúalýðræðið yrði endurnýjað þannig að almenningur fengi færi á að taka virkan þátt í ákvörðunartöku um sameiginleg málefni.

Það gæti ekki einungis átt sér stað í þingkosningum á fjögurra ára fresti, heldur einnig þess á milli, t.d. í þjóðaratkvæðagreiðslum. Halldór sagðist í stefnuræðunni vænta mikils af starfi nefndar sem fjallað hefur um stöðu fjölskyldunnar hérlendis. Sagði hann að hérlendis eigi ekki að viðgangast mismunun, hvorki á grundvelli litarháttar, trúarskoðana né kynhneigðar. Þess vegna væri framundan að leggja fram frumvarp um aukin réttindi samkynhneigðra. Halldór tók fram í ræðu sinni að ríkisstjórnin leggði áherslu á stöðugleika í efnahagsmálum og sagði m.a. að fyrir dyrum stæði tugmilljarða uppgreiðsla erlendra skulda ríkissjóðs vegna sölu Símans. Afgangurinn yrði að mestu ávaxtaður í Seðlabanka Íslands þar til honum verður ráðstafað frá og með árinu 2007. Þetta myndi skila ríkissjóði umtalsverðum vaxtatekjum og komi í veg fyrir þensluáhrif á sama tíma og stóriðjuframkvæmdirnar eru í hámarki. Sagði Halldór að menn ættu að fara varlega í að fjármagna neysluútgjöld sín með lántökum eins og borið hefði upp að undanförnu. Sagði hann að alltaf færi best á að menn kynnu sér hóf. Síðar í ræðu sinni varð Halldóri að orði að mikilvægt væri að huga að frekari nýtingu orkulinda okkar, þar sem jafnframt verði tekið fullt tillit til umhverfisþátta. Sagðist hann sannfærður um að sú stefna myndi nú sem áður styrkja stoðir atvinnulífs.

Geir H. Haarde utanríkisráðherra og varaformaður Sjálfstæðisflokksins, flutti afbragðsgóða ræðu við stefnuræðuna. Hann sagði að að stjórnmálin snerust um grundvallarviðhorf og mismunandi viðhorf einstaklinga til þeirra. Hann fjallaði um brotthvarf Davíðs úr stjórnmálum og fór yfir málefni þingvetrarins. Líflegar umræður urðu um ræðu forsætisráðherra og má segja að formenn stjórnarandstöðuflokkanna hafi reynt í máli sínu að ala á neikvæðni og svartagallsrausi í takt við það sem venjulegast sést til þeirra. Eins og allir sjá sem kynna sér umræðurnar reyndi andstaðan að mála vegginn eins svartan og mögulegt var meðan að stjórnarsinnar lýstu jákvæðri stöðu mála. Er svosem varla furða að stjórnarandstaðan sé vandræðaleg í upphafi þingvetrar í ljósi nýlegrar skoðanakönnunar Gallups sem sýndi stjórnarflokkana með nokkuð drjúgan meirihluta á bakvið sig. Steingrímur J. virkaði á mig sem æsingamikill öfgapredikari en hann er vissulega ansi fyndinn þegar hann fer í ofsapredikaragírinn sinn. Ræður auk Geirs af hálfu Sjálfstæðisflokksins fluttu Ásta Möller alþingismaður, sem nýverið hefur tekið sæti á þingi að nýju eftir að Davíð Oddsson lét af þingmennsku, og Halldór Blöndal formaður utanríkismálanefndar og fyrrum forseti Alþingis. Halldór fór á kostum og sló niður gagnrýni Ágústs Ólafs og Steingríms J. í kaf með góðum bröndurum.

Í heildina var um að ræða athyglisverðar umræður, gagnlegar þeim sem hafa áhuga á stjórnmálum og málefnum samtímans. Það er alltaf gaman af umræðum um stjórnmál og pólitísk málefni, málefnaleg skoðanaskipti um málin. En mér fannst fjarvera Davíðs Oddssonar eiginlega æpandi. Mikið innilega er stjórnmálalitrófið og pólitíska landslagið breytt við brotthvarf hans. Það er enda ekki fjarri því að það hafi verið áberandi hversu stjórnarandstaðan á erfitt með að fóta sig nú þegar að Davíð er farinn úr stjórnmálum.

Kosið verður um sameiningu níu sveitarfélaga hér í Eyjafirði á laugardaginn. Hefur utankjörfundarkosning staðið nú í nokkrar vikur. Hefur umræða um sameininguna og málefni tengd henni verið áberandi seinustu vikurnar. Fréttavefirnir hér í firðinum hafa fjallað mjög um málin. Fátt hefur meira verið rætt í kaffispjalli Jóns og Gunnu í firðinum en kostir og gallar málsins. Sitt sýnist hverjum - eins og ávallt í stjórnmálaumræðu. Seinustu vikurnar hafa verið kynningarfundir um málið og farið yfir ólíkar hliðar þess. Í gærkvöldi var kynningarfundur í Ketilhúsinu og sameiningarmálefni þar til umræðu - var það seinasti kynningarfundurinn. Heldur þótti mér mæting á hann dræm, enda mikilvægt málefni, en þeir sem mættu fengu góða kynningu á málinu. Ennfremur hefur verið gefinn út ítarlegur kynningarbæklingur um málið. Hef ég kynnt mér vel tillögur vinnuhópanna í þeim fjórum málaflokkum sem lagt var upp með. Er það að mörgu leyti mjög athyglisverð lesning. Hef ég tekið afstöðu til málsins fyrir nokkru - en ætla að halda því fyrir mig hvað ég ætla að gera. Held ég þó að þeir sem þekkja mig viti hvað ég hafi í hyggju. Eftir stendur að þetta er stórt málefni og fróðlegt að sjá hvaða viðtökur málið fær hjá kjósendum á laugardaginn. Merkilegast að sjá hvort þetta sameiningarferli með valdboði verði árangursríkara en það sem var fyrir tólf árum.

Í dag skrifar Sigrún Björk Jakobsdóttir bæjarfulltrúi og formaður sameiningarnefndar, um málið. Þar segir Sigrún Björk svo: "Stórt og öflugt sveitarfélag er betur í stakk búið til að taka við auknum verkefnum t.d. rekstur heilsugæslunnar, rekstur flugvallar, málefnum fatlaðra o.s.frv. Í tillögum sem fulltrúar ríkisins setttu fram sl.vetur er lagt til að verkefnaskipting á milli ríkis og sveitarfélaga fari úr því að vera eins og er í dag 70% ríki og 30% sveitarfélög, í mun jafnari skiptingu og að hlutur sveitarfélaganna í þjónustu við þegnanna aukist til muna. Sveitarfélögin geta ekki tekið við þessum verkefnum og annast þessa þjónustu nema stækka og eflast. Þetta er lykilatriði í þessu verkefni og það er tilgangurinn með þessu átaki á landsvísu að við munum horfa á breytingar á þjónustu við þegnana, þ.e. að ákvarðanir færist heim í hérað. Ég lít svo á að þessar kosningar snúist um traust - traust Eyfirðinga til hvers annars í að standa saman til að efla svæðið sem eina heild. Ef það er ekki fyrir hendi þá er betra heima setið en af stað farið." Vel skrifað - góð grein sem er gott sjónarhorn á málið. En ég hvet fyrst og fremst alla til að kjósa. Látum ekki dræma kjörsókn vera aðalfrétt þessarar kosningar - við eigum að kjósa og taka afstöðu - burtséð frá því hvort við segjum já eða nei. Við verðum að taka afstöðu!

Sú ákvörðun George W. Bush forseta Bandaríkjanna, um að skipa hina sextugu Harriet Miers sem dómara við hæstarétt Bandaríkjanna í stað Söndru Day O'Connor, mælist vel fyrir vestanhafs. Pólitískir fréttaskýrendur hafa almennt hrósað forsetanum og segja hann hafa leyst flókið mál óaðfinnanlega. Eru flestir sérfræðingar í málefnum hæstaréttar Bandaríkjanna sammála um það að skipan Miers verði samþykkt nokkuð fljótlega. Eru allavega mjög fáir á þeirri skoðun að vandræði verði í staðfestingarferlinu sem framundan er. Lykillinn að farsælli niðurstöðu varðandi valið á Miers er auðvitað það að hún er kona og ekki síður ekki með reynslu sem dómari. Það er því algjörlega ljóst að hún hefur litlar sem engar beinagrindur í skápnum sem hægt verður að slengja á hana í staðfestingarferlinu. Demókratar sem gírað höfðu sig fyrir hvassyrta og mikla baráttu eru frekar vandræðalegir nú, enda verður lítið um baráttu að óbreyttu. Var greinilegt að leiðtogar flokksins í þinginu höfðu talið að Bush myndi sverfa til stáls og skipa fasttryggan íhaldsmann til setu og manneskju með afgerandi sjónarmið eftir dómarasetu. Svo varð ekki. Niðurstaðan er því miðaldra og settleg kona, afburðalögfræðingur, með mikla reynslu af lögum og lagabókstaf en með enga dómarasetu að baki.

Ef þetta er ekki eitt hið mesta snilldarPR í bandarískri pólitík lengi þá veit ég ekki hvað það er. Allavega hefur Bush leyst vandann við tvær lausar dómarastöður óaðfinnanlega með því að velja Roberts og Miers. Ferill þeirra er þannig að þau eru óumdeild að mestu leyti. Það er allavega ljóst að demókratar munu fá mjög fá hörð skotfæri á þessa skipan mála og valið á Miers. Annars vil ég að auki þakka þeim sem hafa kommentað á skrif mín um hæstarétt Bandaríkjanna. Mjög (og þá meina ég mjög) lengi hef ég haft áhuga á réttinum og frá því ég var unglingur hef ég lesið bækur um sögu hans og kynnt mér vel næstum því öll smáatriði um hann. Við þessar breytingar sem orðið hafa seinustu vikurnar við tvö laus dómarasæti hef ég svo skrifað mikið um málið og farið yfir. Mat ég mikils að heyra í Davíð Stefánssyni fyrrum formanni SUS og einum af forverum mínum á formannsstóli Varðar, er hann hafði samband við mig og sagði að ég væri einn fárra hér á landi sem bæði nennti og hefði áhuga á að skrifa af viti um málefni hæstaréttar Bandaríkjanna. Þakka ég Davíð fyrir kommentið og áhugann á skrifunum. Þau halda áfram af krafti. :)

Horfði í gærkvöldi á eðalmyndina Jackie Brown. Myndin, sem byggð er á einni af sögum Elmore Leonard, segir frá flugfreyjunni Jackie Brown sem drýgt hefur tekjurnar með því að smygla peningum inn í landið fyrir vopnasalann Ordell Robbie. Dag einn er hún staðin að verki á flugvellinum og handtekin. Þeir sem hafa málið á sinni könnu, lögreglumaðurinn Mark Dargus og vopnaeftirlitsmaðurinn Ray Nicolet, bjóða henni tvo kosti: annaðhvort hjálpar hún þeim að fletta ofan af Ordell eða hún fær langtíma gistingu á bak við rimlana. Með aðstoð aðdáanda síns og hjálparhellu, Max Cherry, tekst Jackie að leggja fram tryggingu fyrir frelsi sínu, ákveðin í að velja þriðju leiðina út úr vandræðunum. Hún hefur engan áhuga á að fara í fangelsi og veit hvað verður um þá sem dirfast að svíkja Ordell. Hún tekur því þá ákvörðun að skjóta bæði Ordell og hjálparkokkum hans, þeim Louis og Melanie, og lögreglunni, ref fyrir rass, etja þeim saman á slyngan hátt og stinga síðan sjálf undan með ávinninginn, hálfa milljón dollara í beinhörðum peningum! Myndin skartar úrvalshópi leikara: Robert De Niro, Samuel L. Jackson og Michael Keaton - senuþjófarnir eru Robert Forster í hlutverki Max og Pam Grier, sem fer á kostum í hlutverki ferils síns, hinnar úrræðagóðu Jackie. Frábær spennumynd fyrir alla sanna kvikmyndaunnendur.

Eins og flestir tóku eftir svaraði ég í síðustu viku áskorun félaga míns, Friðbjörns Orra Ketilssonar. Hann semsagt klukkaði mig - ég svaraði um hæl og benti á þrjá bloggara sem mér datt í hug. Einn þeirra var góðvinur minn og Vestfirðingurinn Gylfi Ólafsson, sem er í háskólanámi hér á Akureyri. Hann er hress og fínn og hefur nú tekið áskoruninni. Bendi lesendum á að líta á svar hans sem er á vefnum hans. Takk fyrir að taka áskoruninni Gylfi.

Punktarnir

- hvað er þetta með frjálslynda? Ég bara spyr. Einn er í kjöri í embætti og þeir finna að því að geta ekki sagt nei. Hvað er málið - annaðhvort segja menn já við þeim sem er einn í kjöri eða menn sitja hjá (skila auðu). Þetta er svo fáránlegt rugl hjá frjálslyndum að menn skilja hvorki upp né niður. Er svosem ekkert nýtt með menn á þeim bænum. Þetta er greinilega enn eitt PR-ið til að komast í fjölmiðla með sama gamla innihaldslausa þvaðrið!

- ennfremur vil ég benda á pistil minn um 38. sambandsþing SUS, sem haldið var í Stykkishólmi um helgina. Fer ég yfir það með mínum hætti - fátt svosem um það að segja. Þið lesið pistilinn sem áhuga hafið. Að auki má þess geta að þetta er hundraðasti pistillinn sem ég rita á árinu 2005 - en það er svosem aukaatriði málsins. Efni pistilsins er mikilvægara.

- lítið endilega á þennan hreint afbragðsgóða pistil Össurar eðalbloggara og kratahöfðingja í RN - þarna ritar hann um kanínupælingar og gambramenningu Frjálslynda flokksins. Gott hjá Össuri - kaldhæðnin skín alveg í gegn og þetta er alveg mergjaður húmor sem þarna sést. Eðalskrif - lítið á þau!

- alveg að blálokum lesendur góðir! Spaugstofan var alveg brilljant á laugardaginn - þvílíkir snillingar fimmmenningarnir eru. Besti þáttur þeirra í mörg herrans ár. Ekki eitt einasta atriði flatt og hlátur tryggður út í gegn. Pjúrasnilld!

Saga dagsins
1946 Alþingi samþykkti Keflavíkursamninginn. Hann fjallaði að mestu um afnot Bandaríkjanna af Keflavíkurflugvelli. Harðar deilur urðu og leiddi hann loks til stjórnarslita í nýsköpunarstjórninni.
1962 Hljómsveitin The Beatles gaf út fyrsta lag sitt, Love Me Do - hljómsveitin starfaði allt til ársins 1970 og markaði mikil þáttaskil í tónlistarmenningu um allan heim með tónlist sinni og nýjum takti.
1974 Fimm látast í sprengjutilræði IRA í Guildford á N-Írlandi - fernt var handtekið vegna málsins og þau dæmd í fangelsi fyrir aðild sína að málinu. 1989 var sakleysi þeirra staðfest og þau látin laus.
1991 Blönduvirkjun var formlega tekin í notkun af Vigdísi Finnbogadóttur þáverandi forseta Íslands.
2000 Víkingaskipið Íslendingur kom til hafnar í New York, en það hafði siglt frá Íslandi í júnímánuði.

Snjallyrðið
Vegir liggja til allra átta
enginn ræður för,
hugur leitar hljóðra nátta
er hlógu orð á vör
og laufsins græna á garðsins trjám
og gleðiþyts í blænum.
Þá voru hjörtun heit og ör
og hamingja í okkar bænum.

Vegir liggja til allra átta
á þeim verða skil,
margra er þrautin þungra nátta
að þjást og finna til
og bíða þess að birti á ný
og bleikur morgunn rísi.
Nú strýkur blærinn stafn og þil
stynjandi í garðsins hrísi.
Indriði G. Þorsteinsson rithöfundur (1926-2000) (Vegir liggja til allra átta)

Táknrænt og gott ljóð - varð ódauðlegt í undurfögrum búningi Ellýjar Vilhjálms, sem að mínu mati var besta dægurlagasöngkona Íslands á 20. öld. Hiklaust eitt af fallegustu dægurlögum 20. aldarinnar.