Áratugur frá örlagadegi Englandsdrottningar

Á þessu síðdegi er áratugur liðinn frá því að Elísabet II Englandsdrottning flutti hið sögulega ávarp sitt til minningar um fyrrum tengdadóttur sína, Díönu, prinsessu af Wales. Hún stóð á krossgötum það síðdegi; hafði verið allt að því neydd til þess af Tony Blair að koma til London og sýna minningu prinsessunnar virðingu. Fram að því hafði hún og fjölskylda hennar verið í sumarleyfi í Balmoral-kastala á Skotlandi og kallað var á að þau yrðu sýnilegri á sorgarstund landsmanna.

Drottningin hafði fram til þess tíma aldrei mætt andstöðu landsmanna, fjölmiðla og stjórnvalda á þeim 45 árum sem hún hafði verið drottning. Þrátt fyrir að slúðurblöðin og almennir fjölmiðlar hefðu oft sýnt drottningu með umfjöllun um fjölskyldu hennar að tímarnir væru breyttir frá upphafi valdaferils hennar hafði aldrei orðið bein sýnileg andstaða við verk hennar og leiðsögn. Það gerðist svo sannarlega eftir lát Díönu, sem hafði verið yndi fjölmiðlanna og landsmanna allra. Sorgin yfirtók allt annað þessa septemberdaga. Drottningin hafði ekki viljað sýna sorg í verki en viljað að sorgin yrði sýnd úr fjarlægð. Að þeim vatnaskilum kom þessa daga að sorgin varð ekki stöðvuð og kallað var á viðbrögð þjóðhöfðingjans.

Drottningin hafði ekki einu sinni sent frá sér opinbert skriflegt ávarp eftir andlát Díönu eða orð til þjóðar í sorg - sat aðeins þögul á hefðarsetri og sá ólguna byggjast upp stig af stigi meðan að sífellt styttist í útför prinsessunnar. Drottningin og eiginmaður hennar höfðu þó tilkynnt opinberlega um andlát prinsessunnar nóttina sem hún dó, en ekki gert neitt meira í kjölfarið. Sorg landsmanna náði svo sannarlega sögulegum hæðum þessa daga og Díana var kvödd af almenningi sem þjóðhöfðingi væri. Deilt hafði verið um stöðu hennar eftir að hjónabandi hennar og Karls Bretaprins lauk og sitt sýndist hverjum. Öllum vafa var þó hressilega eytt eftir dauða hennar.

Er yfir lauk varð drottningin að snúa af leið sinni, þ.e.a.s. að sýna gamaldags sorgarviðbrögð úr fjarlægð og henni var allt að því skipað af forsætisráðherranum að halda til London og takast á við vandann. Þessa daga stefndi konungsfjölskyldan í sögulega glötun. Kannanir sýndu sögulega lágar mælingar við stuðning við drottningu og blöðin töluðu gegn henni með stríðsletri á forsíðum og gert var gys af drottningu. Er allt stefndi í glötun beygði hún af leið rúmum sólarhring áður en prinsessan var jörðuð. Mörgum fannst það mjög seint en það var samt ekki það seint að skaðinn væri óbætanlegur.

Ekki aðeins varð drottningin að ávarpa þjóðina frá höllu sinni, hún varð að mæta syrgjandi almenningi á götum Lundúna, varð að setja fánann á Buckingham-höll í hálfa stöng og binda enda á sumarleyfið fjarri skarkala fjölmiðlanna og sorg landsmanna, sem samt var orðin undir lokin æpandi í þögninni sem mætti drottningunni. Mikið hefur verið deilt um ávarp drottningarinnar þetta síðdegi, þ.e.a.s. hver hafi samið það. Kjaftasögur hafa árum saman verið á þá leið að hirðritari drottningar hafi samið uppkast sem hafi verið yfirfarið af spunameisturum Tony Blair í Downingstræti sem hafi snúið því við og umturnað.

Frægur kafli ávarpsins þar sem drottningin segist tala frá hjartanu og sem móðir og amma var sérstaklega áberandi og margir töldu óhugsandi að drottningin hefði átt frumkvæði af honum. Alla tíð hafa frægar sögur gengið af fjarlægð drottningar við börn sín og sérstaklega mikið verið talað um hversu mjög prinsinn af Wales og Anna prinsessa hafi verið meira og minna alin upp af fóstrum. Frægt er ennfremur að prinsinn af Wales hefur verið mjög fjarlægur foreldrum sínum en Mountbatten lávarður var helsta föðurímynd hans. Mörgum þótti óhugsandi að drottningin vildi tala með þessum hætti altént.

Ávarpið hafði sín áhrif. Drottningin endurheimti virðingu þorra landsmanna sem höfðu misst tiltrú á henni septemberdagana örlagaríku sem liðið höfðu áður. Henni tókst að koma standandi frá þessu hitamáli sem skók veldi hennar. Það er alveg ljóst að þegar að frá líður og valdaferli drottningar verða gerð skil í sögubókum eftir dauða hennar, reyndar nú þegar auðvitað með vissum hætti, mun þetta mál verða ofarlega á baugi. Þetta voru dimmustu dagar drottningarinnar á valdaferlinum og hún stóð tæpast þá. Annus horribilis, 1992, stóð sannarlega í skugga þessara örfáu daga eftir að Díana dó og þóttu sem hátíð í samanburði.

Enn er drottningin vissulega á krossgötum. Þessir dagar gleymast sannarlega ekki og þeirra er minnst reglulega. Þessu tímabili voru gerð eftirminnileg skil í kvikmyndinni The Queen á síðasta ári. Þar var sýnt frá því sem gerðist bakvið tjöldin og þótti myndin trúverðug og vönduð sýn á þessa dimmustu daga valdaferils hinnar margreyndu drottningar sem rann til á svellinu, mislas skilaboð almennings og átt erfitt með að horfast að lokum í augu við vandann sem hún var komin í. Dame Helen Mirren fékk óskarinn fyrir að túlka drottninguna. Sérstaklega þótti Mirren ná vel svipbrigðum drottningar í ávarpinu sögufræga.

Það er kaldhæðnislegt að ein eftirminnilega ræða drottningar hafi verið samin fyrir hana að stærstum hluta og fjarstýrt að stærstu leyti úr herbúðum stjórnmálanna; minnisvarði um konu sem skók veldi hennar með eftirminnilegum hætti af líkbörum sínum. Merkileg saga. Hljómar eins og hún sé ekki sönn en hún varð svo sannarlega átakanlega sönn fyrir konu sem hafði stýrt heimsveldi áratugum saman og mætti andstöðu fyrsta sinni og varð að beygja sig til að hljóta virðingu almenningsins aftur.

Þetta hljómar vissulega eins og handrit ættað frá Hollywood en varð áþreifanlega raunverulegt fyrir konu áhrifanna á ögurstundu valdaferils hennar.

Löng bið frjálslyndra eftir framkvæmdastjóra

Það hefur vakið mikla athygli að enn hefur Sigurjón Þórðarson, fyrrum alþingismaður, ekki verið formlega ráðinn framkvæmdastjóri Frjálslynda flokksins, þrátt fyrir orðróm um það úr öllum áttum í allt sumar. Það eru að verða fjórir mánuðir liðnir frá því að Sigurjón missti þingsæti sitt og honum vantar því eflaust verkefni. Biðlaunatíma hans er lokið nú, enda sat hann aðeins eitt kjörtímabil á þingi.

Þessi farsi frjálslyndra um valdasessa innan flokksins hafa vakið athygli. Hann hefur staðið lengi og náði sennilega hámarki fyrir tæpu ári er Margréti Sverrisdóttur var sagt upp sem framkvæmdastjóra flokksins. Eftir að Sigurjón missti þingsætið eftir að hafa tapað þingbaráttu sinni fyrir endurkjöri hér í Norðausturkjördæmi hefur hann verið í lausu lofti, en það hafa fleiri fyrrum þingmenn þeirra verið líka, en Magnús Þór Hafsteinsson, varaformaður flokksins, er ennfremur án pólitísks hlutverks, hafandi misst þingsæti sitt.

Það hefur verið athyglisvert að heyra umræðuna um þetta mánuðum saman og skiljanlegt að ekki sé rólegt yfir, hafi Sigurjóni verið lofað fyrir löngu starfinu. Reyndar hef ég heyrt margar sögur um að allt flokksstarf Frjálslynda flokksins hafi verið sett á pásu eftir kosningarnar í vor. Þingflokkurinn var endurnýjaður þar fyrir utan formanninn Guðjón Arnar Kristjánsson og lykilmenn í fyrri þingflokki féllu af þingi. Enn hefur ekki verið haldinn miðstjórnarfundur í flokknum og virðist óvissa yfir því hver fari með völdin í flokknum fyrst að formaður flokksins hafi ekki boðað slíkan fund til að stokka upp kapal flokksins og efna að því er virðist þetta loforð.

Reyndar finnst mér athyglisvert að heyra að Sigurjóni hafi verið lofað þessu embætti fyrir kosningar þar sem baráttan hér hafi verið talin vonlaus. Það sáu allir hér í vor að Sigurjón barðist á hæl og hnakka fyrir endurkjöri, hann keyrði kjördæmið fram og til baka, hélt fundi og var mjög virkur. Barátta hans fyrir endurkjöri var mjög einbeitt og hann ætlaði sér virkilega að verja sætið. Samt sem áður hefði mátt segja honum strax að baráttan væri nær vonlaust. Enda fór það svo. Hann var giska fjarri endurkjöri og í raun var lítil von á því alla tíð. Flokkurinn hlaut aðeins 0,3% meira en í kosningunum 2003 er Brynjar Sigurðsson leiddi listann.

Það hafa verið kjaftasögur um að Sigurjón hafi þurft að bíða svo lengi eftir stöðunni því að hann hafi þurft að klára biðlaunatíma sinn. Frjálslyndir bera þó mjög á móti því. Ef svo er ekki virðist formaðurinn ekki hafa sterk tök á flokknum. Ef hann getur ekki komið fram með val sitt á framkvæmdastjóra og óskað eftir stuðningi æðstu stofnana flokksins við það val getur staða hans varla verið beysin. Þingflokkur Frjálslynda flokksins breyttist mikið í vor og þar varð athyglisverð blanda í mannvali og eflaust voru ekki allir á eitt sáttir um hvernig það raðaðist upp.

Margir hljóta að velta fyrir sér stöðu varaformannsins sem er mjög veik, verandi utan þings næstu fjögur árin og það yrðu varla stórfréttir þó einhverra þingmanna flokksins myndu vilja þá stöðu. Enda getur margt gerst í stjórnmálum á fjórum árum. Það verður þó mest spennandi hversu lengi bið frjálslyndra eftir framkvæmdastjóra verði - hversu lengi þó sérstaklega Sigurjón Þórðarson verði að bíða.

Ráðning framkvæmdastjóra Frjálslynda flokksins ekki frágengin

Umdeild auglýsingaherferð Símans hittir í mark

Um fátt hefur meira verið rætt í dag en auglýsingu Símans þar sem þriðja kynslóð farsíma er auglýst með áberandi hætti með tilvísan í síðustu kvöldmáltíð Jesú Krists en sitt sýnist hverjum um framsetningu auglýsingarinnar. Ekki verður deilt um það að Símanum hefur tekist að hitta í mark með markaðssetningunni; bæði tekist að tryggja sér umræðu og fengið jafnvel ókeypis auglýsingu með svo umdeildri framsetningu sem raun ber vitni.

Það verður ekki af þeim skafið hjá Símanum að þeir hafa náð fram ótrúlegri kynningu á kerfinu og fyrirtækinu á aðeins um sólarhring. Þeir eru fáir sem ekki hafa séð auglýsinguna og umfang auglýsingarinnar hefur tryggt að fólki langar til að kynna sér auglýsinguna. Þeir hjá Símanum hafa jafnan verið með áberandi auglýsingar sem hafa hitt í mark með einum hætti eða öðrum og það hefur tekist núna, þó vissulega séu ekki allir á eitt sáttir með auglýsinguna og telji hana annaðhvort tæra snilld eða lúalega smekklausa útfærslu á síðustu kvöldmáltíðinni.

Sá í kvöld viðtalið við Halldór Reynisson og Jón Gnarr í Kastljósi. Áhugavert að heyra í þeim um þetta mál. Auðvitað er auglýsingin ekki þess eðlis að fólk vilji stöðva hana af svosem en það eru greinilega heitar skoðanir og þeim hjá biskupsstofu er ekki skemmt. Eflaust er þessi auglýsing sett fram til að stuða. Þannig má jú fá umfjöllun og það var eflaust það sem stefnt var að. Held þó ekki að stefnt hafi verið að því að gera lítið úr Jesú en einhverjir vilja þó túlka svo.

Svo mikið er víst að Símanum tókst ætlunarverkið að komast í umræðuna, ná athygli og það massívri. En það var held ég öllum ljóst að þessi framsetning myndi kalla á skiptar skoðanir og deilur. Þetta er einfaldlega þannig efni sem gert er út á. Er svosem ekki einn þeirra sem varð ofurhneykslaður, varð samt frekar hissa. Það voru eflaust viðbrögðin sem gert var út á.

Símanum tókst að ná sínu fram og fær sína umræðu, sem var vitað mál að yrði niðurstaða mála. Lífleg umræða hefur verið um þetta á blogginu í dag og sitt sýnist hverjum, sumir eru æfir, aðrir alsælir. Það er aldrei hægt að gera öllum til geðs en Síminn fær sitt break í kynningu. 

Umdeild auglýsing Símans

Miklar umræður á meðal bloggara um nýja auglýsingu Símans