Óvinsæll forseti á pólitískum hættuslóðum

Í fyrsta skipti á stormasömum sex ára forsetaferli sínum flutti George W. Bush, forseti Bandaríkjanna, stefnuræðu sína í deildum Bandaríkjaþings undir stjórn demókrata í gærkvöldi. Þetta var sjöunda stefnuræða Bush á forsetastóli og sú næstsíðasta sem hann mun flytja í embætti, en kjörtímabili hans á forsetastóli mun ljúka þann 20. janúar 2009. Hann getur ekki gefið kost á sér til endurkjörs - það líður því að lokum forsetaferils þessa umdeilda forseta.

Daginn áður en ræðan var flutt birtist skoðanakönnun sem sýndi að forsetinn er einn sá óvinsælasti í sögu landsins. 2/3 hlutar landsmanna hafa misst traust og trú á forystu hans og telja honum hafa orðið á. Það er greinilegt að lokasprettur forsetaferilsins verður honum erfiður og viðbúið að brátt syrti í álinn milli demókrata og repúblikana. Aðeins einu sinni hefur Bush beitt neitunarvaldi gegn lögum frá þinginu á forsetaferlinum - viðbúið er að brátt verði sá réttur meira notaður og baráttan milli þings og forseta beitt.

Greinilegt er að forsetinn leggur sérstaka áherslu á að þingið gefi hinni nýju hernaðaráætlun sinni og Bob Gates, varnarmálaráðherra, færi á að sanna sig og verða sett í framkvæmd af krafti. Viðbúið er að demókratar sætti sig ekki við fjölgun hermanna í Írak og auka stríðsreksturinn þar eins og staðan er orðin. Greinilegt var að forsetinn talaði einmitt sérstaklega til demókrata í ræðunni - einkum er vikið var að Írak, en ekki síður í innanríkismálum. Kaflinn um utanríkismálin var þó meira áberandi og greinilegt að forsetinn hvikar hvergi frá stefnu sinni. Hann leggur þó áherslu á gott samstarf milli aðila.

Hætt er við að valdasambúðin verði erfið, tekist verði á um öll meginmál stefnuáætlunar forsetans, enda er engin heil brú þar milli demókrata og repúblikana. Greinilegt var að Bush talaði vel til Nancy Pelosi, forseta fulltrúadeildarinnar, sem varð fyrst kvenna forseti fyrir tuttugu dögum, þann 4. janúar sl, og reynir að lægja öldur. Það sást enda vel að þónokkuð var klappað fyrir forsetanum meðan að hann hélt sig við innanríkismálin og Pelosi (sem sat ásamt Cheney varaforseta aftan við forsetann) þótti vera glaðleg og hress að sjá fyrri hluta ræðunnar en þegar að leið á þyngdist brúnin á Pelosi talsvert og klappið minnkaði umtalsvert í salnum.

Ég horfði á ræðuna í heild sinni á Sky. Fannst hún athyglisverð. Bush stóð sig ágætlega við að flytja hana. Stóri vandi hans nú er tvíþættur; hann hefur misst tiltrú landsmanna og hann hefur ekki þingið á bakvið sig lengur. Hann er því mun einangraðri sem forseti en margir forvera sinna. Sumir forsetar hafa getað sætt sig við að hafa þingið ekki með sér en eiga mun erfiðar með að segja sína skoðun vitandi að þjóðin fylgir honum ekki eftir. Það er þung byrði að bera - þá byrði ber Bush nú, jafnvel allt til loka forsetaferilsins, hver veit? Allavega hefur mjög þyngst yfir honum sem forseta, það hefur mjög margt breyst.

Bush forseti veit vel að pólitísk arfleifð hans ræðst mikið af því hvernig fer á næstu 23 mánuðum, það sem eftir lifir valdaferilsins. Hann veit að demókratar ráða þinginu og virðast hafa almenningsálitið með sér. Merki þess að hann hefur veikst verulega sést í því hversu snemma kosningabaráttan um val á eftirmanni forsetans hefst. Það er jafnan sterkt merki þess hvort forseti sé sterkur eða veikur. Öll vitum við hvað er að gerast núna. Baráttan um Hvíta húsið er þegar hafin með afgerandi hætti.

Nú veltur allt á hvernig að Bush gengur að vinna með demókrötum. Hann vann með þingi undir yfirráðum demókrata í Texas meðan að hann var ríkisstjóri þar. En nú er þolraunin erfiðari - jafnframt um meira að tefla. Hann mun eiga erfitt í þessari stöðu. Það að vera stríðsforseti í vonlausu stríði er ekki fallið til vinsælda. Öll munum við eftir Lyndon B. Johnson, ekki satt?

Bush kallar eftir samstöðu varðandi hernaðarátökin í Írak