Auðlindaákvæði sett í stjórnarskrá - frumvarp lagt fram af formönnum stjórnarflokkanna á Alþingi

Samkomulag hefur náðst milli stjórnarflokkanna um að festa auðlindaákvæði í stjórnarskrá. Geir H. Haarde, forsætisráðherra, og Jón Sigurðsson, viðskiptaráðherra, kynntu á blaðamannafundi fyrir stundu frumvarp sem þeir leggja fram sameiginlega um stjórnarskrárbreytingarnar sem gera ráð fyrir að ákvæðið nái til allra náttúruauðlinda. Ef marka má ummæli fulltrúa stjórnarandstöðunnar á mánudag ætti að vera hægt að koma málinu í gegn hratt og örugglega.

Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar frá vorinu 2003 segir að setja skuli ákvæði í stjórnarskrá þess efnis að auðlindir sjávar séu sameign íslensku þjóðarinnar. Eins og flestir vita náðist ekki samkomulag um málið í stjórnarskrárnefnd sem hefur starfað undanfarin tvö ár og hafa formenn stjórnarflokkanna því tekið málið á sína arma í samvinnu við stjórnarþingmenn og keyrt í gegn samkomulag um að setja auðlindaákvæðið í stjórnarskrá. Það virðist vera samstaða um málið meðal allra þingflokka og því verður þetta væntanlega afgreitt með hraði fyrir þinglok sem eru áætluð í næstu viku.

Það er ekki fjarri lagi að líta svo á að Framsóknarflokkurinn hafi haft sigur í þessu máli. Jón Sigurðsson, formaður Framsóknarflokksins, og aðrir forystumenn flokksins hafa lagt mikla áherslu á þetta mál á meðan að hik hefur verið á sjálfstæðismönnum. Framsókn gerði mál úr þessu og öllum varð ljóst eftir blaðamannafund stjórnarandstöðunnar á mánudag að mögulega yrðu aðeins þingmenn Sjálfstæðisflokksins andsnúnir slíku. Taldi ég eftir það einsýnt að þetta ákvæði yrði sett inn í stjórnarskrá og um það myndaðist samstaða meðal stjórnarinnar í heild sinni. Svo fór.

Það hefur tekið tíma að ná þessu samkomulagi. Sitt sýnist eflaust hverjum um lyktir mála. Með þessu er efnd sameiginleg áhersla ríkisstjórnarinnar úr stjórnarsáttmála vorið 2003 í samningaviðræðum Davíðs Oddssonar og Halldórs Ásgrímssonar. Það verður fróðlegt að fylgjast með umræðunni um þetta frumvarp og hvort að auðlindamálin verða yfir höfuð eitthvað rædd í kosningabaráttunni næstu tvo mánuðina.

Formenn stjórnarflokka flytja frumvarp um stjórnarskrárbreytingu

Athugasemdir

[Steini Briem (IP-tala skráð) 8.3.2007 kl. 17:19]

Öll íslensk náttúra, bæði til sjávar og sveita, er auðlind og að sjálfsögðu á öll náttúra í eigu ríkisins að vera þjóðareign, enda þótt greitt verði fyrir afnot af henni. Eins og greitt er fyrir afnot af fiskimiðunum á að greiða fyrir afnot af öðrum náttúruauðlindum í eigu þjóðarinnar, til dæmis hálendinu, fallvötnum þar og gufu, svo og náttúrufegurð allri, að undanskilinni fegurð himinsins. Allt eru þetta takmörkuð gæði og fyrir afnot af slíkum gæðum á að greiða fyrir, ekki síst þegar hingað kemur ein milljón túrhesta árlega eftir nokkur ár. Annars munu margar auðlindir inn til landsins verða eyðilagðar, eins og raunin hefði orðið með auðlindir sjávarins, ef ekki hefði verið settur þar veiðikvóti á flestar tegundir.

[Fannar frá Rifi, 8.3.2007 kl. 17:20]

Geir hefur beygt sig undir vilja Framsóknar. Hann hefur tekið undir með Jóni að stjórnarskráinn eigi bara að vera eitthvað kosningartæki til þess að veiða atkvæði handa deyjandi flokk. 

Þetta er svo marklaust orðagljáfur að ef þetta væri ekki um stjórnarskránna þá myndi ég hlæja. Það er nánast sagt: Þjóðinn á fiskinn í sjónum en útgerðamennirnir eiga hann þegar fiskurinn kemur á land.

Að lokum legg ég til að Framsókn verði lögð niður. 

[Stefán Friðrik Stefánsson, 8.3.2007 kl. 17:26]

Takk fyrir kommentin.

Þetta er mikill sigur fyrir Framsóknarflokkinn, það er enginn vafi. Þeir risu upp og fengu sitt í gegn. Fróðlegt að sjá hvort að þeir hagnast á þessum áberandi sigri sínum í skoðanakönnunum.

Við eigum eftir að ræða þessi mál betur Fannar þegar að við hittumst næst. Verður nægur tími til að spjalla á landsfundinum. :)

mbk.

[Haraldur Haraldsson, 8.3.2007 kl. 17:39]

Algjörlega marklaust plagg þetta/allt verður eins og það var Kvátabrask/Hall Gamli

[Pétur Björgvin, 8.3.2007 kl. 17:59]

En seg mér eitt, hver á drykkjarvatnið, er það auðlind sem fellur undir eitthvert ákvæði stjórnarskrárinnar, má flytja það út ótakmarkað, einkavæða það, selja það okurverði?

[Kristján Pétursson, 8.3.2007 kl. 20:19]

Einar Oddur þingm.Sjálfstæðisfl.sagði í Kastljósinu í umræðuþætti með Össur,að það hafi ekki haft neina þýðingu að setja lögin um óbreytt   auðlindaákvæði fisveiðiheimilda í stjórnarskrá.Þeir hafi bara verið að bjarga stjórnarsamstarfinu.Sjálfstæðisfl.hafi ekki verið tilbúin að samþykkja neitt um sameignir þjóðarinnar.

Það er eins og Stjórnarskráin sé orðin að einhverri ruslakistu fyrir óafgreidd mál til að bjarga stjórnarsamstarfinu.

[Steini Briem (IP-tala skráð) 8.3.2007 kl. 20:38]

Drykkjarvatn getur verið í einkaeign, til dæmis á sveitabæ, í eigu sveitarfélaga og einnig ríkisins á hálendinu. Sveitarfélög hafa selt mönnum rétt til að nýta vatn til útflutnings á ákveðnu tímabili og þeir hafa reist átöppunarverksmiðjur í þeim tilgangi. Eins getur ríkið selt mönnum rétt til að veiða hér ákveðið magn af einhverri fisktegund á ákveðnu tímabii. Í báðum tilvikum leggja menn í ákveðna fjárfestingu til að nýta auðlindina en eiga ekki rétt á skaðabótum fái einhver annar að nýta auðlindina greiði hann meira fyrir afnotaréttinn eftir að þessu tímabili lýkur. Ekki heldur ef enginn fær að nýta vatnið eða fiskstofninn eftir þetta tímabil. 

[Kristján Pétursson, 8.3.2007 kl. 20:51]

Forsætisráðhr.sagði eftir fundinn með form.Framsóknarfl.um auðlindaákvæði fiskveiðiheimilda að áfram yrði um" ÓBEINAN EIGNARRÉTT" að ræða.Nú spyr ég hvort hægt sé að fá lögboðið afsal fyrir síkum óbeinum eignarétti(kvóta) og jafnframt hvort hann gangi í erfðir.Lögformlegar skýringar á þessum gjörningi verða að liggja fyrir áður en málið fær Stjórnarskrárlega meðferð. 

[Steini Briem (IP-tala skráð) 8.3.2007 kl. 22:34]

Ef ég leigi íbúð er ég að sjálfsögðu ekki með "óbeinan eignarrétt" að íbúðinni. Ég greiði ákveðna upphæð fyrir að leigja íbúðina í ákveðinn tíma. Og ef ég leigi íbúðina til eins árs verð ég að fara úr íbúðinni þegar árið er liðið, nema ég vilji leigja íbúðina lengur og enginn annar sé tilbúinn að greiða hærri leigu fyrir hana. Ef ríkið á íbúðina á þjóðin hana líka, ef stjórnarskráin kveður á um það. Ríkið er framkvæmdaraðili fyrir þjóðina sem stendur ekki í því að leigja út íbúðir úti í bæ. Hluti af þjóðinni er líka alltaf staddur í útlöndum.

Íslenska þjóðin er allir íslenskir ríkisborgarar, hvort sem þeir greiða skatt eða ekki, og þeir njóta leigunnar af íbúðinni með einum eða öðrum hætti. Enda þótt einhver greiði ekki skatt getur viðkomandi notið alls kyns þjónustu af hálfu ríkisins, líka erlendis, til dæmis í íslenskum sendiráðum. Alþingi semur lög, þar á meðal stjórnarskrána. Alþingi sækir vald sitt til þjóðarinnar og framkvæmdavaldið sækir vald sitt til Alþingis. Þjóðin með ríkið sem framkvæmdaraðila á að geta leigt út allar auðlindir sínar og takmarkað aðgang að þeim fyrir ákveðna upphæð í ákveðinn tíma, til dæmis eins árs í senn.

Sá sem greiðir hæstu upphæðina fyrir aðgang að takmarkaðri auðlind, til dæmis veiðikvóta, á að fá kvótann, alveg eins og sá sem er tilbúinn að greiða hæstu húsaleiguna fær viðkomandi íbúð. Og sá sem greiðir hæsta verðið fyrir sérleyfi á rútuakstri milli Akureyrar og Dalvíkur fær leyfið til ákveðins tíma. Þannig á úthlutun veiðikvóta með sama hætti á engan hátt að leiða til þess að útgerðir eignist hér aflakvóta, hvorki til lengri né skemmri tíma. Ef nýtt ákvæði um auðlindir í stjórnarskránni á að merkja eitthvað annað er það vita gagnslaust.

[Fannar frá Rifi, 9.3.2007 kl. 13:50]

Já gerum þetta allt upp og setjum Sjávarútveg í sömu spor og landbúnaðinn. Steini Briem. Ef þjóðinn á þetta þá mun þessi náttúruauðlind og allar aðrar verða nýttar á slæman hátt og oft eftir hentistefni þeirra stjórnmála afla sem eru við völd hverju sinni. Sú festa sem þarf í viðskiptum svo þau borgi sig verður ekki til staðar. Markaðir erlendis vilja fá fisk alla mánuði ársins frá sama aðilanum. Það ert dýrt og tímafrekt að þurfa að leita að nýjum viðskipta vinum og standa í samninga viðræðum við þá. Með uppstökun á fiskveiðikerfinu eins og það er í dag er verið að dæma sjávarútveginn og alla þá sem hafa atvinnu af honum til vesældar og atvinnuleysis ásamt því að kippa öllum grunnvelli fyrir byggð án ríkisstyrkja á landsbyggðinni. 

Í dag er sjávarútvegur vel rekinn. Fyrirtækinn hafa efni á því að borga sérskatt sem misvitrir stjórnmála menn settu á til þess að friða raddir hatursfullra öfundarmanna. Já ég kalla þetta öfund. Íslendingar hafa sumir hverjir aldrei geta búið við það að einhver annar geti unnið sig upp með dugnaði og elju. Þessir svo kölluðu kvótagreifar eru ekki alltaf bara í fríi á spáni. Þeir vinna langan vinnu dag og þeir eru alltaf með hugan við vinnuna og geta þurft að stökkva af stað hvort sem það er klukkan 7 á kvöldinn eða 5 á morgnanna.

Stöðugt hefur verið hamrað á því að Kvótagreifar hafi það svo gott og þeir séu svo ríkir þegar þeir selja sig úr greininni. SELJA sig úr greininni já. Þeir sem eftir eru eiga það ekki skilið að verið sé að tala svona um þá. Þeir hafa ekki selt sig úr greininni og reyna að vinna sína vinnu heiðarlega en fá það ekki. 

Ég fullyrði það að fleyri hafa selt sinn hlut og hætt í rekstri í sjávarútgerð rétt fyrir kosningar heldur en allur niðurskurður sem hefur verið á veiðiheimildum á þorski. Á 4 ára fresti fer skjálfti um alla útgerðarmenn. Hvað ef einhverjir öfga fullir stjórnmálamenn komist nú til valda eftir kosningar og komi með þetta gamla og klassíska eignarupptöku. Þá standa þeir eftir slippir og snauðir en í dag eiga þeir eignir í milljónum. Þá selja þeir eignirnar til þess að tryggja afkomu handa fjölskyldu sinni. 

Stjórnmálamenn eru verstu óvinnir atvinnulífsins.  Vald stjórnmála manna á að takmarka svo þeir geti ekki drottnað yfir lífi og afkomu okkar. 

[Steini Briem (IP-tala skráð) 9.3.2007 kl. 23:40]

Já, berin eru súr, Mikki minn. Mín vegna má ríkið eiga auðlindirnar, ef greiða þarf fyrir aðgang að þeim, þjóðin öll nýtur þess með einhverjum hætti og útgerðirnar eiga ekki aflakvótana. Ég held að meirihluti þjóðarinnar sé á þessari skoðun og það er aðalatriðið í málinu. Hvort það er þjóðin eða ríkið sem á auðlindirnar á pappírunum er ekki aðalatriðið fyrir mig, og flesta aðra hefði ég haldið. Hins vegar vilja Mogginn og Sjallarnir ekki að stjórnarskráin kveði á um að ríkið eigi auðlindirnar og sumir lögfræðingar af þokkalega góðum ættum segja að þjóðin geti ekki átt þær. En það er náttúrlega slæmt þegar meirihluti þjóðarinnar er sammála sjálfum sér. Það er hámark popúlismans.


En hversu víðtæk er hin sameiginlega skoðun Moggans og Framsóknar hvað varðar þetta nýja ákvæði? Auðlindirnar skulu vera í eigu þjóðarinnar og hvað svo? Það þýðir lítið að setja slíkt ákvæði í stjórnarskrá ef það hefur enga merkingu, enga þýðingu, engin áhrif. Mogginn vill ekki að útgerðirnar eigi aflakvótana en hvað vill Framsókn í þeim efnum? Hvers vegna leggur hún svona mikla áherslu á að auðlindirnar verði í eigu þjóðarinnar, hvaða merkingu á það að hafa og hver ætti útfærslan að vera á þessu ákvæði? Gengur hnífurinn nokkuð á milli Sjalla og Framsóknar í þessu máli í raun og veru, ef báðir flokkarnir vilja úthluta aflakvótum með sama hætti og verið hefur og ætlunin er að útgerðirnar eigi aflakvótana? Titringurinn á milli flokkanna 30 metrar á sekúndu í vatnsglasi, þvarg um orð sem eiga ekki að skipta neinu máli í raun, að þeirra eigin mati. En hvers vegna eru Moggaberin svona súr, ef það hefur alltaf verið himinn og haf á milli Moggans og Framsóknar í þessu máli?


Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru nú þegar sameign íslensku þjóðarinnar, samkvæmt stjórnarskránni. Útgerðarmenn telja hins vegar að þeir eigi veiðikvótana, þar sem þeir hafa gengið kaupum og sölum. En útgerðirnar hafa einungis verið að kaupa og selja veiðirétt til misjafnlega langs tíma og að mínu mati hefur þeim ekki skapast réttur til skaðabóta ef þessi réttur er ekki framlengdur endalaust. Hins vegar væri hægt að veita útgerðunum aðlögunartíma, til dæmis fimm ár, áður en nýtt úthlutunarkerfi væri tekið upp, þar sem hæstbjóðendur, til dæmis fiskvinnslur og útgerðir, fengju úthlutað aflakvótum til eins árs í senn. Aflakvótum er núna úthlutað til eins árs í senn, útgerðir eiga ekki rétt á skaðabótum ef þær fá minni loðnukvóta en á síðasta fiskveiðiári vegna minni loðnustofns, eða jafnvel engan kvóta vegna þess að loðnan finnst ekki.


Megið þið aka á Guðs vegum. Þeir eru í samgönguáætlun og umhverfismati. Quod ego dico.

[Stefán Friðrik Stefánsson, 10.3.2007 kl. 18:33]

Takk fyrir kommentin. Sérstaklega þakka ég Pétri Björgvin fyrir gott innlegg.

mbk.