Dick Cheney mun sinna forsetaskyldum á morgun

Dick Cheney, varaforseti Bandaríkjanna, mun gegna forsetaskyldum í Bandaríkjunum á morgun í stað George W. Bush. Forsetinn mun gangast undir ristilspeglun á morgun í Camp David í Maryland og þarf að gangast undir svæfingu vegna þess. Þetta er í annað skiptið á rúmlega sex ára forsetaferli George W. Bush sem hann afsalar sér tímabundið völdum og Cheney gegnir embættisskyldum forseta Bandaríkjanna.

Fyrra skiptið varð 29. júní 2002 þegar að hann gekkst undir samskonar skoðun og nú fer fram. Bush þarf að gangast undir ristilskoðun á fimm ára fresti, en sepi fannst í ristli hans í aðgerð á ríkisstjóraárunum í Texas og hann hefur verið undir eftirliti síðan. George W. Bush er aðeins annar forseti Bandaríkjanna sem felur varaforsetanum vald sitt með þessum hætti skv. 29. grein stjórnarskrár Bandaríkjanna í rúmlega 200 ára sögu landsins.

Það gerðist fyrst í júlí 1985 þegar að George H. W. Bush, faðir núverandi forseta, gegndi forsetaembættinu í fjarveru Ronalds Reagans sem gekkst undir aðgerð er fjarlægt var úr honum krabbameinsæxli. Bush varð þó ekki starfandi forseti 30. mars 1981 þegar að Reagan forseti særðist lífshættulega í skotárás fyrir utan Hilton hótelið í Washington. Fyrst var talið að Reagan hefði sloppið ómeiddur úr skotárásinni en hann var fluttur á George Washington-spítala til öryggis. Kom í ljós við komuna á spítalann að ein byssukúla hafði lent nærri hjarta forsetans og þurfti hann að fara fljótt í aðgerð, til að bjarga mætti lífi hans.

Meðan Ronald Reagan lá á skurðarborðinu í skurðaðgerð upp á líf og dauða, var landið í stjórnskipulegri kreppu. Enginn sýnilegur leiðtogi var við stjórnvölinn. Bush, þáverandi varaforseti, var staddur í Texas. Á meðan að Bush var á leiðinni til Washington tók Alexander Haig, utanríkisráðherra, sér mjög umdeilt vald til forystu landsins þar til Bush gat tekið við völdum sem næstæðsti maður landsins. Var Haig ekki með á valdaröðina eins og vel kom fram á eftirminnilegum blaðamannafundi í Hvíta húsinu. Læknum tókst naumlega að bjarga lífi Reagans, sem sat á forsetastóli til ársins 1989.

Þrátt fyrir að forsetinn væri meðvitundarlaus þennan afdrifaríka marsdag og væri í móki næstu dagana á eftir var valdi hans ekki afsalað tímabundið, þó vissulega væri Bush starfandi sem æðsti embættismaður landsins. Þessum atburðum var lýst með eftirminnilegum og mun sýnilegri hætti en fólk upplifði þá í sjónvarpsmyndinni The Day Reagan Was Shot. Þar fór Richard Crenna mjög vel með hlutverk Reagans, í einni af sínum síðustu leikframmistöðum, og Richard Dreyfuss náði fullkomnum tökum á stjórnleysi Haigs.

En já, það má því með sanni segja að valdaafsal af þessu tagi, þó vissulega tímabundið sé, á sér ekki mörg fordæmi. Sennilega er þetta í síðasta skipti á forsetaferli núverandi forseta sem slíkt gerist, en hann á nákvæmlega eitt og hálft ár eftir í embætti.