Er Litla Hraun ekkert annað en dópbæli?

Miklar sögusagnir hafa gengið um dópneyslu á fangelsinu að Litla Hrauni. Nafnlaus frásögn fanga sem er á leið til vistar í fangelsið hlýtur þó að opna nýja sýn á veruleikann þar, en segja má að viðtalið sé neyðarkall frá honum um að hann sé í raun að fara í dópbæli með fangavistinni. Það er því ekki beint hægt að segja að um sé að ræða betrunarvist fyrir dæmda fanga. Þetta hlýtur að kalla á alvöru umræðu um stöðuna.

Mér finnst staða fangelsismála í og með sorgleg að vissu marki. Húsakostur íslenskra fangelsa er almennt fyrir neðan allt. Það er t.d. með ólíkindum að enn hafi ekki risið almennilegt fangelsi á höfuðborgarsvæðinu. Þrátt fyrir áralangt tal um að bæta húsakost fangelsa hefur lítið í því gerst, nema ef frá er skilin viðbygging á Litla Hrauni í dómsmálaráðherratíð Þorsteins Pálssonar, ritstjóra Fréttablaðsins. Eftir margra ára baráttu fyrir því að bæta húsakost fangelsismála (sem var fyrir löngu orðinn óviðunandi) hér á Akureyri er nú loks unnið að því að byggja þar upp almennilega aðstöðu.

Þegar að hugsað er um fangelsismál finnst mér æði oft vera hugsað til þess að fangar eigi ekki að fá aðstoð til að feta skrefin aftur inn í lífið. Í fangelsi hlýtur lífið sem slíkt að fara á pásu og uppbygging er það sem tekur við að lokum, enda eru fangar að mörgu leyti á byrjunarreit. Staða einstaklinganna sem þar safnast saman er líka æði oft ólík og svo er sálræn staða fanganna mjög misjöfn og erfitt að setja þá alla undir sama þak í orðsins fyllstu merkingu. Hver einstaklingur hefur sínar þarfir og það þarf að vinna með hvert tilfelli áfram. Þetta er vandmeðfarið ferli og hugleiða má hvað best sé að gera í þeim efnum.

Að mörgu leyti finnst mér sá þingmaður sem best hefur talað í þessum málum á undanförnum árum vera Margrét Frímannsdóttir, fyrrum alþingismaður Samfylkingarinnar. Hún bjó um langt skeið í nágrenni fangelsisins á Litla Hrauni og það var því í kjördæmi hennar allan starfstímann á þingi. Hún talaði bæði af þekkingu og viti um þessi mál og það er því eðlilegt að hún hafi verið valin til starfa þar, fyrst sem formaður nefndar um framtíðaruppbyggingu og skipulag á Litla-Hrauni, nú sem yfirmaður þar.

Auk þessa má velta fyrir sér hvort fleira sé að en húsakostur fangelsa, einkum það sem inní húsunum tilheyrir; einkum sálfræðiaðstoð og læknisþjónustu af ýmsu tagi. Öllum er ljóst að sá hluti er mikilvægur og getur skipt sköpum. Þó að sagt sé í fréttum að ekkert bendi til sjálfsvígs í tilfellum sem þessum geta margir samverkandi þættir leitt til þess að fólk missir heilsuna í varðhaldi og getur fengið áfall af ýmsu tagi.

Mál sem þetta leiðir vonandi til þess að hugsað verði enn betur um fangelsismál - helst með öðrum hætti en þeim að þarna eigi fólk helst að vera lokað af með öllu og án þeirrar aðstoðar sem það þarf í sínum erfiðleikum. Hver og einn hefur sína sögu að segja og það verður að taka á hverju og einu máli með fagmennsku og mannlegum hætti.

Sagan af dópneyslu á Litla Hrauni eru alvarlegar fregnir og hljóta að leiða til þess að reynt verði að taka á málum, þetta er einfaldlega ekki boðleg staða.

Erfitt að vera edrú á Hrauninu

Athugasemdir

[Ari Jóhann Sigurðsson (IP-tala skráð) 10.1.2008 kl. 23:38]

Það getur verið mjög erfitt að halda fíkniefnum frá fangelsum. Ég man að það er ekki langt síðan að það var í fréttum að fangaverðir á Litla-Hrauni leituðu að fíkniefnum á fjölskyldumeðlimum fanga vegna heimsóknartíma. Meira að segja kom fram að leitað væri í bleyjum ungbarna, með þeim rökum að þess þyrfti með ef koma ætti í veg fyrir smygl á fíkniefnum inn í fangelsið. Þessar starfsaðferðir voru gagnrýndar harkalega af ýmsum málsmetandi mönnum og félögum.

Það er ljóst að bæta þarf alla aðstöðu í fangelsum á landinu, ekki bara vistmanna heldur einnig vinnuaðstöðu fangavarða. Sem betur fer styttist í að  endurbyggt fangelsi á Akureyri verði tekið í notkun. Þar var ekki vanþörf á endurbótum.

Það er hinsvegar til skammar að ekki skuli enn vera byrjað á fangelsisbyggingu á Suð-vestur horninu.