Roy Scheider látinn

Bandaríski leikarinn Roy Scheider er látinn, 75 ára að aldri. Hann var einn besti leikari sinnar kynslóðar og lék í fjöldamörgum vinsælum kvikmyndum á leikferli sínum. Blómaskeið ferils hans var á áttunda áratugnum, en hann náði heimsfrægð og tilnefningu til óskarsverðlaunanna í upphafi hans með túlkun sinni á lögreglumanninum Russo í The French Connection - myndin sló í gegn og hlaut óskarinn sem besta myndin árið 1971 og fyrir leikstjórn William Friedkin og leik Gene Hackman.

Scheider náði hápunkti sínum á ferlinum með túlkun sinni á lögregluforingjanum Martin Brody í hinni óviðjafnanlegu hákarlamynd Steven Spielberg, Jaws, árið 1975, sem byggð var á frægri skáldsögu Peter Benchley. Scheider var traustur og góður í hlutverki mannsins sem berst við mannætuhákarl er herjar á strandabyggð hans í Massachusetts í Bandaríkjunum. Hápunktur myndarinnar hlýtur að teljast árás hákarlsins á Brody og félaga hans sem ætla að drepa skepnuna. Þeir komast bæði að því að báturinn er of lítill og hákarlinn of stór til að hann verði drepinn með sama hætti og aðrir sem hákarlasérfræðingurinn Quint hefur veitt.



Mjög margt gekk á afturfótunum við gerð myndarinnar. Vélstýrði hákarlinn bilaði á viðkvæmasta tíma í kvikmyndatökum og endalausar rigningar riðluðu tökuplaninu, þar sem brakandi sumarblíða átti að leika lykilhlutverk. Svo fór að hákarlinn varð minna sýnilegur í myndinni en stefnt var að. Með því skapaðist þó einn helsti dulúðleiki myndarinnar þar sem ógnin er ósýnileg stærstan hluta hennar og byggir upp spennuna á lokakaflanum, sem er einn sá mest spennandi í kvikmyndasögunni. Það er ekki hægt að sjá á myndinni að veðrið hafi strítt Spielberg en myndin er sólsæt og kuldaleg í senn. Scheider lék Brody aftur síðla áratugarins í Jaws 2.



Annar hápunktur leikferils Scheiders var er hann lék Doc í kvikmynd John Schlesinger, Marathon Man árið 1976. Einn af bestu þrillerum áttunda áratugarins. Segir frá því er ungur háskólanemi (leikinn af Dustin Hoffman) flækist í leynilegar aðgerðir er varða demantaflutninga og gamlan nasistaforingja í S-Ameríku (leikinn af Laurence Olivier), sem kemur úr felum er sending fer úrskeiðis. Námsmaðurinn flækist í málið vegna bróður síns (Doc - leikinn af Scheider), sem er drepinn af illvirkjunum, og þegar hann veit orðið of mikið um starfsemina er hætt við að þeir reyni að þagga niður í hopum líka.



Ein sterkasta leikframmistaða Roy Scheider var í dans- og söngvamynd Bob Fosse, All That Jazz, árið 1979 og fyrir hana hlaut hann seinni tilnefningu sína til óskarsverðlaunanna í hlutverki leikstjórans og danshöfundarins, sem er í einu og öllu byggður á persónu Fosse sjálfs. Myndin er vissulega mjög beisk samantekt á dansleikjaheiminum en raunsæ, einkum vegna þess að Fosse færir okkur egósentríska en heiðarlega úttekt á sjálfum sér og verkum sínum. Ein beittasta en heiðarlega sjálfsrýni sem sést hefur á hvíta tjaldinu. Og lokaatriðið er alltaf yndislegt.



Roy Scheider lék í fjölda litríkra kvikmynda á löngum ferli. Margar þeirra voru ágætar, sumar slæmar en aðrar minntu á þá gullnu takta sem hann sýndi á áttunda áratugnum. En hann toppaði sig aldrei eftir það, þó vissulega hafi hann verið góður t.d. í The Rainmaker, fyrir áratug, auk mynda á borð við Naked Lunch, The Myth of Fingerprints, The Russia House og síðast en ekki síst Night Game. Minningin um góðan leikara lifir.

Roy Scheider látinn

Athugasemdir

[Jóhanna Guðný Baldvinsdóttir, 11.2.2008 kl. 13:02]

Varð hann í raun ekki fyrst þekktur í sjóvarpsþáttum, reyndar hann og Nick Nolte þegar þeir léku bræður, man bara ekki hvað þeir hétu

[Stefán Friðrik Stefánsson, 11.2.2008 kl. 13:25]

Jú, hann byrjaði feril sinn í sjónvarpi. Varð fyrst frægur sem kvikmyndaleikari að ráði í French Connection. Þeir léku eitthvað saman, voru allavega saman í þættinum Cannon með William Conrad á áttunda áratugnum.

[Romario, 11.2.2008 kl. 14:19]

Er ekki verið að tala um hina eðalgóðu sjónvarpsþætti "Rich Man, Poor Man" eða eitthvað í þá áttina þar sem Nick Nolte og Peter Strauss léku bræður. Man ennþá eftir vonda kallinum sem hét að mig minnir Falconetti . . ! ;-)

En Roy Scheider var klassi og einn af þessum uppáhalds . . !

[Hrannar Baldursson, 11.2.2008 kl. 20:11]

Góð grein um góðan leikara.