Gordon Brown riðar til falls vegna óvinsælda

Gordon Brown, forsætisráðherra Bretlands, riðar nú til falls vegna veikrar forystu sinnar og greinilegt á könnunum að breskir kjósendur treysta honum ekki til að leiða þjóðina í gegnum efnahagsþrengingarnar. Vinsældir Browns hafa hrunið á nokkrum vikum og á sér aðeins fordæmi í snöggu hruni Neville Chamberlain í lok fjórða áratugarins, er hann klúðraði sínum málum í aðdraganda síðari heimsstyrjaldarinnar. Á sama tíma mælist Íhaldsflokkurinn með mesta fylgi sitt í tvo áratugi, frá leiðtogatíð Margaret Thatcher.

Fáir hefðu trúað því fyrir ári þegar að Brown fékk leiðtogastólinn í breska Verkamannaflokknum og húsbóndavaldið í Downingstræti 10 á silfurfati að hann ætti eftir að klúðra sínum málum svo rosalega. Blair-armurinn í flokknum leyfði honum að taka völdin án baráttu, en þeir bíða nú eflaust í hliðarsölum valdsins og plotta atburðarás til að svæla Brown út. Svona mælingar þýða það að Verkamannaflokkurinn mun taka til. Nú þegar að nær vonlaust er fyrir Brown að ná kjöri í næstu kosningum má búast við að mikil barátta hefjist innan flokksins milli fylkinganna.

Mesti áfellisdómur kjósenda yfir Brown fellst í því að þeir hafa algjörlega misst allt traust á forystu hans í efnahagsmálum. Hann var fjármálaráðherra Bretlands í áratug, hið lengsta í stjórnmálasögu Breta síðustu aldir, og þótti þar táknmynd stöðugleikans og valdsins. Var þar hinn trausti sem hægt var að treysta að gæti tekið á málum fumlaust og af ábyrgð. Honum hefur ekki gengið vel í efnahagsmálum í forsætisráðherratíð sinni og hefur misst þetta fræga orðspor sitt. Hann hefur hikað og þykir ekki með á stöðuna og virðist ekki fúnkera vel sem leiðtogi í mótlæti og þegar þarf að taka af skarið snöggt og ákveðið.

Eins og staðan er núna virðist Gordon Brown dæmdur til að tapa forsætisráðherraembættinu fyrr en síðar, annaðhvort í innri uppreisn innan Verkamannaflokksins, sem er í raun þegar komin af stað og á eflaust eftir að verða öflugri haldi mótlætið áfram, eða í næstu kosningum. Tapi Ken Livingstone borgarstjóraembættinu í London þann 1. maí eru það skýrustu merki þess að flokkurinn er að missa fókusinn og þarf á uppstokkun að halda. Þar verður sagt skilið við fulltrúa New Labour frá fyrri tíð og kallað til fulltrúa yngri kynslóðanna til að taka við embættinu.

Upphaf endalokanna fyrir Brown tel ég að hafi verið þegar að hann heyktist á að boða til kosninga í nóvember 2007. Hann daðraði við hugmyndina um kosningar alltof lengi, fór í gegnum flokksþingið án þess að svara hreint út um kosningarnar en gaf þeim möguleika byr undir báða vængi. Enda byrjaði Brown vel og var fyrstu hundrað dagana með gott forskot. Það blasir samt við að það var aðallega vegna ánægju kjósenda með að losna við Tony Blair. Eftir að frá leið jafnaðist staðan út og Brown missti forskotið.

Brown hefur ekki séð til sólar pólitískt síðan að hann missti kosningaplottið út úr höndunum. Hann virkaði eins og ræfill þegar að hann blés kosningarnar af og hefur virkað skelfilega ólánslegur síðan. Fálmurskennd vinnubrögð hafa einkennt forystu hans. Lítill agi hefur verið yfir stjórn Verkamannaflokksins, ráðherrar eru í sóló og þingmenn eru byrjaðir að láta til sín taka. Innan við ári eftir að Brown tók við er hann því kominn í sömu stöðu og Tony Blair var eftir tæpan áratug við völd.

Lífseigasta kjaftasagan í þinghúsinu í Westminster er að Brown verði sparkað með uppreisn innan frá eins og Margaret Thatcher ef borgarstjóraembættið í London tapast og hann taki sig ekki á. En Thatcher hafði þá ríkt í ellefu ár, Blair var vissulega sparkað innanfrá fyrr en hann vildi, en það var eftir tæpan áratug við völd. Gordon Brown hefur klúðrað sínum málum á vel innan við ári. Og brátt stefnir í að Brown lendi í sömu pressu og hann sjálfur lagði á Blair forðum. Kaldhæðnislegt.

Ætli það fari svo að Gordon Brown muni ekki þrauka út árið og verði sparkað til að Verkamannaflokkurinn geti eygt einhverja von á fjórða kjörtímabilinu við völd? Engum hefði órað fyrir þeim möguleika á fyrstu hundrað dögum hans við völd, er allt var í blóma og allt virtist ganga honum í hag.

En þetta er staðan núna og hvernig sem fer virðist Brown dæmdur til pólitískrar glötunar - verði annaðhvort bolað frá af flokksfélögum eða kjósendum í kosningum innan tveggja ára. Þvílík endalok fyrir hinn reynda Skota sem beið í þrettán ár eftir húsbóndavaldi í Downingstræti.