Tzipi Livni markar söguleg skref í Ísrael

Kjör Tzipi Livni í leiðtogastól Kadima markar þáttaskil í ísraelskum stjórnmálum. Þó kemur stórsigur hennar í leiðtogakjörinu fjarri því að óvörum. Hún hóf sig upp til metorða undir leiðsögn Ariel Sharon og var einn af helstu ráðgjöfum og bandamönnum hans á þeim tæpu fimm árum sem Sharon var forsætisráðherra Ísraels. Á innan við áratug varð hún lykilpersóna í stjórnmálalitrófi Ísraels.

Þegar Sharon fékk heilablóðfall fyrir tæpum þremur árum varð Livni utanríkisráðherra, aðeins önnur kvenna í sögu Ísraelsríkis og var fulltrúi Sharon-hópsins við völd. Hún lék lykilhlutverk í stofnun Kadima vikurnar á undan og hafði fylgt Sharon úr Likud á þeim örlagatímum þegar flokkurinn klofnaði. Sharon hafði verið einn stofnenda flokksins árið 1973 en beygði sig ekki undir vald harðlínukjarnans og tók mikla pólitíska áhættu með því að segja skilið við flokkinn og stofna Kadima (Áfram).

Sharon var í kjölfarið með öll völd í hendi sér og fékk fornan andstæðing í ísraelskum stjórnmálum, Shimon Peres, fyrrum forsætisráðherra, í lið með sér við stofnun flokksins. Allt benti til yfirburðasigurs Sharons og honum myndi takast að segja skilið við ísraelsk stjórnmál á toppi ferilsins. Veikindin bundu enda á litríkan stjórnmálaferil og nánustu samstarfsmenn hans voru lengi að fóta sig eftir þau þáttaskil sem óneitanlega fylgdu endalokum hans í pólitísku starfi.

Þegar Sharon stofnaði Kadima var talið öruggt að hann vildi að Livni yrði eftirmaður hans á forsætisráðherrastóli fyrir mitt kjörtímabilið. Í tómarúminu sem fylgdi veikindum Sharons náði Ehud Olmert, fyrrverandi borgarstjóri í Jerúsalem, lykilstöðu og það varð hlutskipti hans að taka við Kadima. Kadima vann góðan kosningasigur nokkrum vikum eftir að Sharon veiktist, þó mun minni en spáð hafði verið í könnunum og að mestu út á minninguna um stofnandann sem tók hina miklu áhættu, þá mestu á sínum ferli, með því að kljúfa Likud, sem var í rústum eftir.

Allir vita eftirleikinn. Olmert náði aldrei almennilegum tökum á forsætisráðherraembættinu. Fylgi Kadima hefur hrunið í leiðtogatíð hans, að mestu vegna hneykslismála og vandræðalegra afglapa í utanríkismálum, einkum Líbanon-málinu sem næstum gerði út af við stjórnmálaferil Olmerts um mitt árið 2007. Undir pólitískri leiðsögn Olmerts hefur Likud náð vopnum sínum og hefur nú sterka stöðu í könnunum og virðist líklegt að Benjamin Netanyahu takist að byggja flokkinn upp aftur sem hið mikla stórveldi á dögum Sharons.

Ariel Sharon lifir enn. Hann varð áttræður í febrúar og er enn í dái á hjúkrunarstofnun í Jerúsalem. Þegar ár var liðið frá því hann fékk heilablóðfallið sem batt enda á feril hans var stóra spurning allra fjölmiðlanna þar hvað hann myndi segja ef hann vaknaði upp við hina pólitísku stöðu í landinu. Á innan við ári gekk Olmert frá pólitískum styrkleikum þeim sem Sharon lét eftir flokknum í arf og var búinn að gera út af við eigin feril. Fjarri því er víst að takist að laga þann skaða.

Allir helstu pólitísku ráðgjafar og stuðningsmenn Sharons lögðu mikið á sig til að tryggja sigur Livni. Hún stendur nú vörð um pólitíska arfleifð hans og hefur í hendi sér hvort Kadima verði lykilafl áfram í ísraelskum stjórnmálum. Og nú reynir hún að mynda stjórn. Hún fylgir í fótspor Goldu Meir bæði sem forsætisráðherra og utanríkisráðherra og opnar nýjan kafla í pólitík landsins, ekki aðeins fyrir konur heldur og við að tryggja Kadima framhaldslíf eftir afglöp Olmerts á valdastóli.

Sögulegur sess Livni við hlið Goldu Meir í pólitískri sögu Ísraels mun ráðast fyrst og fremst að því hvort henni tekst að mynda stjórn fljótt og vel - koma með því Olmert úr embætti afgerandi og traust - og hvort henni takist að verja pólitískt vígi Ariels Sharons.

Livni kjörin leiðtogi Kadima