Fordómar á sögulegu kosningaári í Bandaríkjunum

Í fyrsta skipti í bandarískri stjórnmálasögu hefur þeldökkur maður verið kjörinn forseti Bandaríkjanna. Hvítir menn um gjörvöll Bandaríkin kusu blökkumann í forsetakosningunum fyrir hálfum mánuði og í forkosningaferlinu - söguleg þáttaskil sem voru óhugsandi fyrir tæpum áratug þegar síðasti forseti var kjörinn. Þrátt fyrir kjör Barack Obama í Hvíta húsið grassera fordómarnir enn, þeir krauma undir niðri og munu væntanlega verða áberandi eftir að hann hefur tekið við forsetaembættinu. Enn eru þeir til sem segja það skipta máli hvort forsetinn er þeldökkur eða hvítur.

Mjög kuldalegt mat og dapurlegt að staðan sé með þeim hætti að fordómar grasseri enn gegn þeldökkum - þeim sé ekki treyst fyllilega fyrir valdaembættum. Fjórir áratugir eru liðnir frá því að blökkumannaleiðtoginn dr. Martin Luther King var myrtur í Tennessee. Morðið á honum var áfall fyrir blökkumenn sem höfðu barist undir forystu hans fyrir sjálfsögðum mannréttindum og komist nokkuð áleiðis með mannréttindalögum Johnsons forseta árið 1964, sem hann hafði tekið í arf frá John F. Kennedy, forvera sínum, sem myrtur var í Texas árinu áður og talaði fyrir réttindum blökkumanna.

Þrátt fyrir að dr. King ætti sér draum um samfélag þar sem allir væru jafnir óháð litarafti hefði hvorki honum né þeim sem gengu með honum í Washington árið 1963 órað fyrir því að nokkrum áratugum síðar ætti blökkumaður alvöru möguleika á að komast alla leið í Hvíta húsið, þó þeim hafi eflaust innst inni dreymt um þann möguleika. Aðeins fjórir þeldökkir (utan Obama) hafa gefið kost á sér til forsetaembættis. Þeirra þekktastur er Jesse Jackson, sem barðist fyrir útnefningu demókrata árin 1984 og 1988, en auk hans hafa Al Sharpton, Shirley Chisholm og Carol Elizabeth Moseley Braun gefið kost á sér.

Mikið var skorað á Colin Powell, hershöfðingja í Persaflóastríðinu, um að gefa kost á sér í forsetakosningunum 1996 sem frambjóðandi Repúblikanaflokksins. Kannanir sýndu að hann átti góða möguleika á að verða forseti Bandaríkjanna. Hann velti fyrir sér þeim möguleika að fara fram af alvöru, en ákvað þó að gefa ekki kost á sér. Eiginkona hans, Alma, var mjög andsnúin framboði hans, af ótta við að hann yrði myrtur færi hann í framboð og myndi sigra Bill Clinton. Powell hefur margoft sagt þá ákvörðun rétta. Powell varð fyrsti þeldökki utanríkisráðherrann árið 2001, í forsetatíð George W. Bush, sem valdi þeldökka konu sem eftirmann hans.

Margoft hefur verið velt fyrir sér þeim möguleika að blökkumaður yrði forseti Bandaríkjanna og það verið stílfært í kvikmyndum og sjónvarpsþáttum. Í upphafi áratugarins var það lykilsöguþráður í fyrstu sjónvarpsseríu þáttaraðarinnar 24 að ráða ætti þeldökkan forsetaframbjóðanda, David Palmer, af dögum, en hann var þá í fararbroddi þeirra sem sóttust eftir útnefningu Demókrataflokksins. Litlu munaði að þeim tækist það, en atburðarásin tók á sig ýmsar myndir er yfir lauk. Í annarri seríu var Palmer orðinn forseti, fyrstur þeldökkra, og söguþráðurinn snerist enn að mestu um hann. Hann var að lokum myrtur í fimmtu seríunni.

Auðvitað er það tímanna tákn að þeldökkur maður hafi verið kjörinn valdamesti maður heims - sannarlega söguleg þáttaskil í stjórnmálasögunni. Auðvitað er frekar leitt að enn sé þeldökkum ekki fyllilega treyst eða gefið í skyn að blökkumaður verði sjálfkrafa myrtur komist hann nærri flokksútnefningu eða vinni baráttu um Hvíta húsið. Kannski er þetta bara enn hinn blákaldi raunveruleiki.

Enn eru því miður til valdamiklir hópar sem vilja ekki að blökkumaður verði valdamesti maður heims og munu berjast harkalega gegn því á þeim forsendum einum. Fordómarnir lifa enn, því miður.

„Farðu aftur til Afríku“

Athugasemdir

[Greta Björg Úlfsdóttir, 19.11.2008 kl. 14:47]

Þessi ótti um að Obama verði myrtur á sér auðvitað og því miður forsendur í raunveruleikanum - við sem komin erum miðjan aldur munum alltof vel eftir morðunum á Kennedy-bræðrunum og Martin Luter King. Fólk með þann hugsunarhátt sem leiddi til þeirra morða hefur því miður ekki gufað upp í BNA, þó það haldi sér kannski meira til hlés nú og skýli sér bak við tjöldin hvað varðar kynþáttafordómana.

Ég vek athygli á þessari færslu og merkilegu myndbandi. sem fylgir henni.