Skelfileg staða - mikilvæg ræða fyrir Geir

Staðan á verðbréfamörkuðum er orðin skelfileg og krónan fellur hratt. Við landsmönnum blasir kreppa, hin mesta í manna minnum og erfið staða sem mun taka langan tíma að komast úr að óbreyttu. Talað er um að leita örþrifaráða og farið verði til Alþjóða gjaldeyrissjóðsins, sú staða er augljós takist ekki að opna gjaldeyrisstreymi til landsins og ná samningum við erlenda aðila. Slíkt neyðarúrræði er örþrifaráð, en væntanlega verður þess þörf eftir mjög skamman tíma.

Á þessum erfiðu tímum er mikilvægt að leiðtogar þjóðarinnar tali til hennar, hreint út og komi með aðgerðir í stöðunni. Í kvöld mun Geir H. Haarde, forsætisráðherra, flytja stefnuræðu sína og hlýtur þar að koma með eitthvað á borðið af hálfu ríkisstjórnarinnar. Annað hljómar ekki trúverðugt. Þetta verður mikilvægasta ræða Geirs á ferlinum til þessa, allt að því úrslitaræða fyrir forystu hans og hvernig hann geti tekið á þeirri alvarlegu stöðu sem komin er upp.

Sumum fannst ég tala óvarlega fyrir nokkrum vikum þegar ég sagði að pólitísk staða Geirs myndi ráðast í vetur. Það var þá, en annað er nú. Ég held að það blasi við öllum að hans staða muni ráðast mikið á því hvernig tekst til á næstu vikum og mánuðum. Við erum komin í kreppu sem við höfum ekki upplifað áður og fylgst með hverju því sem ráðamenn gera á svo erfiðum tímum.

Hlutabréf og króna hríðfalla

Þjóðstjórnarhugmyndin hans Davíðs

Þjóðstjórnarhugmyndin sýnir vel hversu sterka stöðu Davíð Oddsson, seðlabankastjóri, hefur fyrr og nú í íslenskum stjórnmálum. Hitt er svo annað mál hvort skynsamlegt sé að mynda slíka stjórn á krepputímum. Kannski væri það snilld ef allir flokkar landsins væru sterkir og gætu höndlað völd á þessum tímapunkti.

Mér finnst stjórnarandstöðuflokkarnir mjög veikir. Framsóknarflokkurinn hefur ekki náð vopnum sínum í stjórnarandstöðu og hefur ekki bætt stöðu sína þrátt fyrir allar kjöraðstæður - að óbreyttu eru formannsskipti framundan þar mjög fljótlega. Staða forystunnar er veik og ræðst af gengi í könnunum á næstunni.

Frjálslyndi flokkurinn getur ekki einu sinni stjórnað sjálfum sér, hvað þá heilli þjóð. Enda sýndust mér flestir líta á hann sem óstjórntækan eftir síðustu kosningar. Velt var fyrir sér að bæta honum við sem aukahjóli undir áframhaldandi stjórn B og D vorið 2007 en það varð aldrei neitt nema talið eitt. Var óraunhæft.

VG er eini flokkurinn þar sem hægt er að hafa á tilfinningunni að formaðurinn fari með flokk sinn alveg örugglega í kosningar. Og þó, mér finnst Steingrímur J. orðinn svolítið þreyttur. Vonbrigðin eftir síðustu þingkosningar voru mikil. Flokknum var spáð miklu fylgi og forystuhlutverki til vinstri en náði ekki að sækja það.

Hitt er svo annað mál að ríkisstjórnin hefur virst veik á mikilvægum stundum að undanförnu. Sérstaklega er Samfylkingin í erfiðri stöðu núna, með formanninn fjarri vegna veikinda og varaformann utan ríkisstjórnar og án hlutverks. Stóra spurningin er hvort skipt verði um varaformann þar næst.

Þjóðstjórnin er góð hugmynd á krepputímum, enda eðlilegt að velta öllu fyrir sér á slíkum tímum, en verður sennilega ekkert meira en það, hugmyndin ein, þar sem ekkert bit er í stjórnarandstöðunni.

Seðlabankastjóri viðrar hugmynd um þjóðstjórn

Kvöldfundirnir í Stjórnarráðinu

Mér finnst það mjög áhugavert að fundir Geirs H. Haarde, forsætisráðherra, með forsvarsmönnum Kaupþings og Landsbanka fari báðir fram síðla kvölds. Ég er einn þeirra sem finnst það ekki sannfærandi í gegn að boðað sé til slíkra funda undir yfirskini þess að bara sé rætt um daginn og veginn.

Enda er það eflaust hæpið að bissnessmenn labbi upp í Stjórnarráð bara si svona til skrafs og ráðagerða. Nú þegar allt grasserar í samsæriskenningum og vangaveltum um Glitni fyrir og eftir ríkisvæðingu er ekki trúverðugt að bissnessmenn gangi á fund ráðamanna til þess eins að þiggja kaffisopa. Enda svosem um nóg að tala, bæði út frá viðskiptatengdum sjónarmiðum og pólitískum, eins og staðan er þessa dagana.

Eftir fundahöld forsætisráðherrans með bankastjórunum um síðustu helgi, undir yfirskini þess að verið væri að ræða um daginn og veginn á meðan þar var rætt um viðkvæm og fjarri því hversdagsleg mál, verða samsæriskenningarnar æ sterkari um hvað sé að fara að gerast. Kvöldfundirnir fá á sig dramatískan blæ og vekur spurningar um hvort Glitnir renni inn í annan hvorn bankann eða hver önnur möguleg afdrif bankans verði.

Í og með er ég ánægður með að forsætisráðherrann ræði við bankamenn í ljósi stöðunnar. Tímasetning fundanna gerir þá enn dramatískari og myndrænni fyrir fjölmiðlana - en kannski er tímasetningin ein til þess gerð að kynda undir samsæriskenningar og vangaveltur, hvort svo sem það er tilgangurinn eður ei. 

Kaupþingsstjórar í stjórnarráðinu

Var reynt að tækla Seðlabankann?

Mér finnst eðlilegt að því sé velt fyrir sér hvort hafi átt að misnota Seðlabankann með því að leita eftir láninu til bjargar Glitni. Svo margt í þessu máli er enn í þoku, en miðað við talsmáta þeirra sem frontuðu Glitni í málinu undanfarna daga og fóru á fund manna í Seðlabankanum hlýtur þessi spurning að verða áleitin.

Þessi vælutónn þeirra sem keyrðu Glitni út í skurð er ekkert nema spuni til að laga ímynd sína eftir á og er ekki trúverðugur. Því er ekki óeðlilegt að spurningar vakni um hvað vakti fyrir þeim sem fóru í bankanum. Héldu þeir virkilega að þeir fengju bara lán út á þessi veð og ekki yrði sagt neitt við því?

Álíka traustvekjandi hefði það verið og rétta spilafíkli óútfyllta ávísun og segja honum að velja sjálfur núllafjöldann þegar hann legði næst undir. Semsagt; óábyrgt.

Átti að misnota Seðlabankann?

Undarleg forgangsröðun hjá forsetanum

Ég er sammála forseta Íslands um mikilvægi 1. desember og hefja eigi hann til vegs og virðingar. Hinsvegar er ég undrandi á forgangsröðinni í málflutningi hans á þessum viðsjárverðu tímum, krónan fellur og einstaklingar og fyrirtæki eiga í miklum erfiðleikum. Mikilvægt hefði verið að forsetinn talaði til fólksins almennt og færi yfir stöðuna. Ræðan hefði öll átt að snúast um stöðuna sem blasir við.

En þetta er svosem ekki í fyrsta skipti sem við sjáum að forsetinn hefur færst frá þjóðinni. Mér finnst það furðulegt að forsetinn tali ekki afdráttarlaust um vandamálin hjá þeim sem hann hefur upphafið á erlendri grundu með hverri skjallræðunni á eftir annarri. En kannski kemur það ekki að óvörum.

Hér er t.d. brot úr ræðu fá árinu 2005:

"I know that the British business community, the press, the Times, the Telegraph, the Guardian and others, are perplexed by the Icelandic invasion and alliance with promising British partners, perplexed by, the success of the new generation of entrepreneurs who have set off from our country to these shores - even the Economist was hard put to explain it last week."

"We understand that these developments are indeed a mystery to our British friends and I am not going to reveal the secret here today - that would certainly harm our competitive advantage. We prefer it to be dressed in a mysterious disguise."

"The experience of Air Atlanta, now part of Avion Group, is splendid proof of how brilliantly this formula can work - and I can assure you here today, especially our British friends, that as the old Hollywood saying goes: "You ain't seen nothing yet!"."

"Somehow the airline business has suited us Icelanders well - maybe because of our Viking heritage as explorers and discoverers a thousand years ago, crossing unknown oceans and successfully arriving in virgin lands."

"With the transformation of Air Atlanta into the Avion Group and with the addition of Excel Airways the groundwork has certainly been laid for even more impressive growth, for new chapters in this extraordinary saga of global success."

"It is a pleasure and an honour for Dorrit and myself to be with you here today and to celebrate together a new landmark in your inspiring journey. The people of Iceland are profoundly proud of your achievements and I bring you here today their heartfelt congratulations and best wishes."

Færa þarf þjóðinni 1. desember á ný

Falskur og ósannfærandi grátkór - fríspil Samfó

Mikil dramatík er í viðtölum við Jón Ásgeir eftir að Glitnir var þjóðnýttur. Engu er líkara en reyna eigi að væla út stuðning þjóðarinnar við það hvernig komið var fyrir Glitni og reyna eigi að draga upp mynd af fórnarlambi þegar Jón Ásgeir er annars vegar. Veit ekki hvernig sú atburðarás fer en mér finnst hún mjög hæpin, svo ekki sé nú meira sagt. Ég held að þessi leikur hafi verið leikinn of oft til að þetta gerist aftur - þjóðin er vonandi farin að hugsa sitt eftir atburði síðustu dagana.

Dæmalaust klúður var það annars hjá yfirmönnum á fréttastofu Stöðvar 2 að láta fyrrum talsmann Jóns Ásgeirs Jóhannessonar taka viðtalið við hann í gærkvöldi. Eins ágætur og Sindri Sindrason er eflaust vekur þetta aðeins spurningar um stöðu fréttamiðilsins í þessu máli. Greinilega er erfitt að láta eignarhaldið ekki ráða för í umfjöllun um málið. Þetta var allavega klaufalegt og kom mjög illa út fyrir alla hlutaðeigandi, Sindra einna helst.

Mér finnst þessi grátkór bissnessmannanna ekki sannfærandi og hann er mjög falskur undir niðri. Ef allt var svona hamingjusamt og dásamlegt áður en farið var á fund þeirra í Seðlabankanum af hverju neituðu þessir blessuðu menn ekki þessari fléttu og leituðu á önnur mið, sem voru þá fengsælli fyrir þá? Mér finnst það spurningin sem helst eftir stendur.

Svo getur kannski verið að allt gangi til baka. Vel má vera. Þá bara ræðst það. Mér finnst reyndar háðung Samfylkingarinnar algjör í þessu máli. Mér finnst sá flokkur hafa verið algjörlega ósýnilegur í ferlinu þó hann beri auðvitað á því fulla ábyrgð. Eða ætlar Samfylkingin kannski að komast undan ábyrgð í málinu með því að láta eins og aukapersóna í atburðarásinni?

Viðskiptaráðherrann, sem er hinn mætasti maður, virkar alltaf á mig eins og Konni án Baldurs í atburðarásinni, eins og Pétur Tyrfings orðar það svo vel í flottum pistli, sem er skyldulesning, á vef sínum.

Jón Ásgeir: Sagði að þetta yrði feigðarför

Sárindi auðmanna - hvað verður um Glitni?

Ég er ekki hissa á því að Jón Ásgeir Jóhannesson og Þorsteinn Már Baldvinsson séu sárir með málalok í Glitni og þeir þurfi einhverja daga til að jafna sig á hvernig komið sé málum. Þetta er mikið áfall fyrir stóreignamenn sem hafa ekki oft orðið fyrir teljanlegum erfiðleikum og hafa jafnan spilað til sigurs í sínum fjárfestingum. Stóra spurningin eftir viðtölin er þó sú hvort nokkur maður trúi því að upphaf og endir vandamála tvímenninganna sé aðkoma ríkisins.

Ég spyr mig enn að því hvort Seðlabankinn, almenningur í þessu landi, hafi átt að lána Glitni stórfé gegn veðum sem aðrir bankar vildu ekki taka. Hví fer Glitnir ekki til annarra banka fyrir hluthafafundinn með þessi frábæru veð og leitast eftir lánum á grundvelli þeirra? Ef það gengur er væntanlega hægt að hafna hlutafjáraukningu á hluthafafundi. Þeir hljóta enn að reyna að snúa stöðunni við ef þeir telja það fært. Án þess hafa þeir viðurkennt tap sitt.

Þetta er allt mjög sorglegt upp að vissu marki og gremjan skiljanleg. Enn er reynt að spinna vef samsæriskenninga og illinda gegn Davíð Oddssyni persónulega þegar Glitni hefur verið forðað frá gjaldþroti. Ég skil sárindi Þorsteins Más að svona skildi fara á vakt hans sem stjórnarformanns. Allir sem halda um stjórnvölinn í svona stöðu, algjöru öngstræti, myndu verða sárir og reiðir í þeirri stöðu. En eftir stendur að bankinn gat ekki einn og óstuddur tekist á við vanda sinn.

Aðkoma allra flokka á einhverju stigi þessa máls segir allt sem segja þarf. Ég varð ekki var við að einhver flokkur hafi lagst gegn þessu, hvort sem var á miðnæturfundinum í Seðlabankanum eða síðar, þó erfitt sé að spá hver staðan sé með Frjálslynda flokkinn þar sem þingflokksformaðurinn, sem sat fundinn, hefur nú verið settur af, þrátt fyrir fyrri heitstrengingar formannsins um að bjarga honum frá áhlaupi liðsmanna Nýs afls.

Jón Ásgeir flutti langa eldmessu ergju og reiðiöldu í Íslandi í dag. Viðtalið tók fyrrum talsmaður hans í viðskiptaheiminum. Vissulega áhugavert með þessu að fylgjast og viðtalið vakti fleiri spurningar en talsmaðurinn fyrrverandi lagði fyrir Jón Ásgeir.

Enn koma púslin í þessu máli saman. Ég velti þó fyrir mér hvort verði af ríkisvæðingu Glitnis þar sem Jón Ásgeir og Þorsteinn Már segja ekki útséð með að þeir bjargi bankanum frá "vondu körlunum" sem björguðu honum frá gjaldþroti.

Sjóðir Glitnis opnaðir á morgun

Rússíbanareið krónunnar

Ekki er það fögur sjón að líta á stöðu krónunnar eftir þriðjudagsþrillerinn á mörkuðunum; þetta er rússíbanareið í meira lagi. Hver sá sem hefði lagt svona tölur á borðið fyrir nokkrum mánuðum, hvað þá ári eða tveim, hefði verið talinn galinn.

Hvað gera stjórnvöld núna? Er nema von að spurt sé.

Krónan veiktist um 5,3%

Hvaða tök hefur Jón Ásgeir á Samfylkingunni?

Áhugavert var að lesa umfjöllun Agnesar Bragadóttur og Péturs Blöndals um atburðarásina í Glitni í Mogganum í dag. Þar sést vel hversu fljótt allt gerðist í þessari tímalínu og við fáum meiri innsýn í allar flétturnar í stöðunni. Mæli hiklaust með greininni, þetta er skyldulesning fyrir alla sem vilja fylgjast með því sem gerðist um helgina, þegar ráðherrar héldu því fram að bara væri verið að tala almennt um stöðuna, og í gær, svarta mánudaginn.

Eitt vakti athygli mína umfram annað í þessari lesningu. Merkilegt nokk var það ekki viðskiptaflétta heldur mun frekar pólitísk flétta - sú fullyrðing að Jón Ásgeir Jóhannesson muni hafa hellt sér yfir Björgvin G. Sigurðsson, viðskiptaráðherra og hann hafi boðað nokkra stjórnarþingmenn á fund til sín, einskonar yfirheyrslu í skjóli nætur fyrir bankauppgjörið. Sá fundur hefur greinilega verið dramatískur í meira lagi.

Ein spurning stendur eftir þessa lesningu: hvernig stendur á því að viðskiptamaður úti í bæ telur sig geta skammað lýðræðislega kjörna fulltrúa og komið fram við þá með þessum hætti? Gat ekki Jón Ásgeir sjálfum sér um kennt hvernig komið var?

Svo fannst mér merkilegt að Össur Skarphéðinsson er æðstur ráðherra Samfylkingarinnar nú þegar Ingibjörg Sólrún Gísladóttir er á sjúkrahúsi í New York og ekki vinnufær við þær aðstæður. Hann hefur æðsta vald í þessu máli innan flokksins.

Því er undarlegt að viðskiptamaður úti í bæ hreyti skömmum og fyrirskipunum í Björgvin viðskiptaráðherra, þar sem hann leiðir ekki málið heldur Össur, umfram varaformanninn (sem ekki er ráðherra) og formann þingflokksins.

Erfiðir gjalddagar framundan

Jón Ásgeir ætti að líta í eigin barm

Ég hef ekki mikla samúð með þeim stóreignamönnum sem sigldu Glitni á kaldan klaka og gráta nú sinn hlut og vilja að þjóðin reddi þeim að fullu upp úr forinni sem þeir sjálfir komu sér í. Í viðskiptum eru teknar áhættur og menn verða að lifa með því að einn daginn er hægt að tapa meiru en unnið hefur verið fyrir. Mér finnst öll sagan á bakvið Stoðir ekki það fögur að mér finnist rétt að ríkið ábyrgist ævintýramennskuna án þess að nokkur trygging sé fyrir neinu.

Auðvitað er mikið áfall fyrir Jón Ásgeir að þurfa að horfast í augu við þessi málalok. Skárra væri það nú, ef honum sviði ekki hvernig komið væri. Mér finnst það hinsvegar heldur djarft að ætla að smíða enn eina samsæriskenninguna í kringum Davíð Oddsson til að dekka þetta mál. Nóg er komið af þessu. Þessir menn tóku sjálfir áhættur sem þeir höndluðu ekki.

Fjarri því er að saga Stoða á síðustu árum sé hvítþvegin englasaga. Þegar litið er á hvernig fór fyrir Glitni er ráð fyrir þessa stóreignamenn að líta í eigin barm og gera upp eigin mistök áður en miklar samsæriskenningar eru smíðaðar.

Ef allt var svona mikil himnasæla hjá bankamönnunum því var þá svo komið að óskað var eftir aðstoð landsmanna við að bjarga skútunni. Í þessari stöðu verðum við að hugsa um litla manninn frekar en þá stóru.

Landsbankamenn ræddu við Geir