Umræðan um Björn og Ingibjörgu Sólrúnu

Það hefur verið skondið að fylgjast með umræðunni um stólauppröðun í ríkisstjórn eftir að það vakti athygli fólks að Björn Bjarnason, dómsmálaráðherra, og Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, utanríkisráðherra, sitja þar hlið við hlið og munu gera svo lengi sem bæði eru í ríkisstjórn. Þar ræður að Ingibjörg Sólrún er formaður annars stjórnarflokksins en Björn er sá ráðherra sem lengst hefur setið í ríkisstjórn, yfir ellefu ár.

Það er svo sannarlega ekki tilviljun hvar ráðherrar sitja á slíkum fundum og þar ræður allt í senn lengd ráðherrasetunnar, hvaða ráðuneyti ráðherrann stýrir, staða ráðherrans innan flokkanna, þingreynsla og aldur. Þannig að það er engin tilviljun hvernig þeim málum er uppraðað. Það fannst mörgum skondið að lesa skrif Björns í þessum efnum og svo virðist vera sem að Guðmundur Magnússon hafi komið fyrstur með þær pælingar í þessum efnum eftir pistil Björns á heimasíðu hans.

Sjálfur fjallaði ég reyndar aðeins um þetta í gærkvöldi. Einkum og sér í lagi vegna þess að það er merkilegt að sjá Björn og Ingibjörgu Sólrúnu sem samherja í ríkisstjórn. Ég taldi satt best að segja að sú stund myndi aldrei renna upp að þau ynnu saman á þessum vettvangi en það hefur nú gerst. Það hefði fáum órað fyrir því allavega í kosningabaráttunum 2002 og 2003 til borgarstjórnar og Alþingis þar sem þau tókust mjög harkalega á, í skrifum og almennri baráttu, og svo auðvitað á kjörtímabilinu, en þau sátu saman fjögur ár í borgarstjórn og tókust á um borgarstjórastólinn í Reykjavík vorið 2002 í eftirminnilegri kosningabaráttu fyrir margra hluta sakir.

Þetta samstarf er til vitnis um það að allt getur gerst í stjórnmálum. Það er þannig í stjórnmálum að alltaf getur sú staða komið upp að svörnustu andstæðingar verði að deila saman pólitískum fleti og vinna saman að þjóðarhag. Í stjórnmálum gefur fólk kost á sér til starfa til að vinna að hag íbúa í sveitarfélaginu sínu og í landinu almennt. Þeirra hagur á að skipta máli, umfram allt að tryggja starfhæfan og traustan meirihluta. Þó að pólitískir andstæðingar takist alltaf á þarf að tryggja meirihluta þar sem enginn einsflokksmeirihluti er til staðar. Í þeim efnum þarf oft að horfa framhjá fyrri krytum og átökum.

Björn og Ingibjörg Sólrún eru bæði mjög reynd í stjórnmálum. Ég efa ekki að þau kynnist nýjum hliðum á hvoru öðru í nánara samstarfi sem verið hefur og nái að gera góða hluti saman. Það er mikilvægt að þessir flokkar sem þau vinna fyrir nái vel saman í þessu stjórnarsamstarfi til að vinna að hag almennings. Þeirra hagur er settur í fyrsta sæti. Þetta er samt merki um það að stjórnmálin eru vettvangur þess að vinna saman, það kemur alltaf að þeirri stund. Það er holl lexía.

Ingibjörg Sólrún komin í nýtt pólitískt hlutverk

Ég verð að viðurkenna að ég taldi að Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, utanríkisráðherra, myndi frekar velja að fara í fjármálaráðuneytið þegar að því kom að skipta ráðuneytum milli flokkanna. Ákvörðun hennar um að fara í utanríkismálin vakti athygli, þó vissulega hafi alltaf mátt eiga von á að sú yrði raunin. Það er mjög erfitt að vera flokksformaður samhliða utanríkismálunum. Fjarverur á ferðalögum um heiminn geta oft komið niður á flokkskjarna.

Margir telja að þar liggi stærsta ástæða þess að Halldór Ásgrímsson missti tökin á Framsóknarflokknum hægt og rólega, eftir góðan kosningasigur vorið 1995. Frægt varð þegar að Halldór þurfti að leggja mikið á sig á síðustu viku kosningabaráttunnar 1999 til að halda velli í Austurlandskjördæmi í síðustu kosningabaráttu sinni fyrir austan er kannanir sýndu veika stöðu hans þar í kjölfar mikilla anna sem utanríkisráðherra. Steingrímur Hermannsson valdi frekar að vera innanlands í sjávarútvegsmálunum í ríkisstjórn dr. Gunnars Thoroddsens 1980-1983 en fara í utanríkismálin og setti Ólaf Jóhannesson, forvera sinn á formannsstóli, í það verkefni.

Margir hafa talað um að ástæða þess að Ágúst Ólafur Ágústsson, varaformaður Samfylkingarinnar, hafi ekki orðið ráðherra sé vegna þess að honum sé falið að sinna innra starfinu í flokknum í ljósi mikillar fjarveru formannsins. Þetta er vissulega að hluta skynsamlegt, en á móti kemur svo hávær orðrómur um kulda í samskiptum Ingibjargar og Ágústs síðustu misserin. Það er auðvitað visst veikleikamerki fyrir flokk að varaformaður hans hafi ekki pólitískan styrk til að teljast öruggur í ríkisstjórn. Það vekur margar spurningar. Á móti kemur að hann fær verkefni í innra starfinu, en orðrómurinn um veika stöðu hans mun magnast við þetta frekar en hitt.

Það verður áhugavert að fylgjast með verkum Ingibjargar Sólrúnar á ráðherrastóli. Það eru tólf ár síðan að vinstriafl komst í ríkisstjórn og það eru nýjir tímar með þessu merkilega samstarfi Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar. Þrátt fyrir vondar mælingar lengst af tókst Ingibjörgu Sólrúnu að bæta fylgi flokksins verulega undir lok kosningabaráttunnar, en náði þó ekki að stýra flokknum yfir 30% markið og ná því kjörfylginu frá alþingiskosningunum 2003. En staða Samfylkingarinnar styrkist með þessu stjórnarsamstarfi. En með því reynir auðvitað meira á forystumenn flokksins en ella - þeir hafa nú völd til að vinna af krafti í takt við það að ná að efna sín loforð til kjósenda.

Það hefur vissulega margt breyst í utanríkismálum á síðustu árum. Herinn er farinn og við erum komin í mjög breytta heimsmynd á aðeins tiltölulega skömmum tíma, enn er ekkert svo giska langt síðan að kalda stríðinu lauk og heimurinn er sífellt í mótun. Það verður fróðlegt að sjá hvaða braut nýr utanríkisráðherra fetar í t.d. Evrópumálum. Það er vel vitað að utanríkisráðherrar Framsóknarflokks og Alþýðuflokks í ríkisstjórnum með Sjálfstæðisflokknum allt frá árinu 1991 hafa verið miklir Evrópusinnar og talað mjög eindregið fyrir aðild að ESB í samfélaginu og á vettvangi flokka sinna. Ingibjörg Sólrún er ekkert öðruvísi en Jón Baldvin, Halldór og Valgerður í þeim efnum.

Ingibjörg Sólrún hefur ekki beint öðlast orðspor fyrir að vera sérfræðingur í utanríkismálum. Staða hennar er þó með þeim hætti að hún er nú lykilspilari í íslenskum stjórnmálum, örlagavaldur á pólitíska stefnumótun landsins og er orðin talsmaður Íslands í utanríkismálum. Það verður hlutverk sem áhugavert er að sjá hana í á næstu misserum. Ekki mun hana skorta verkefnin á þessum vettvangi næstu árin.

Íslendingar á tímamótum í öryggismálum

Táknrænt hlutverk forseta við stjórnarmyndun

Það fór ekki svo að Ólafur Ragnar Grímsson léki lykilhlutverk við myndun ríkisstjórnar eftir þingkosningarnar 12. maí sl. Ríkisstjórnin hélt velli og stjórnmálaleiðtogarnir spiluðu skákirnar sem við tóku. Hefði stjórnin fallið hefði forsetinn getað leikið lykilmann í stöðunni, kallað til sín flokksformenn á Bessastaði og prjónað þá stöðu saman sem hann hefði jafnvel viljað, eins og dæmi eru vissulega fyrir í lýðveldissögunni, en Ásgeir Ásgeirsson var t.d. arkitekt viðreisnarstjórnarinnar lífseigu.

Ólafur Ragnar hafði þó vissulega meira hlutverk nú í stöðunni en áður á ellefu ára forsetaferli sínum. Í fyrsta skipti nú baðst forsætisráðherra með þingmeirihluta lausnar í forsetatíð hans. Þegar að það gerðist hafði þó nýr meirihluti komið á teikniborðið - er Geir H. Haarde hélt til Bessastaða voru þreifingar þegar hafnar milli Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar. Það vakti mikla athygli að forsetinn ákvað að kalla ekki leiðtoga flokkanna til sín og Geir fékk strax umboðið í sínar hendur. Þetta var annað vinnuferli en Vigdís Finnbogadóttir viðhafði vorið 1991. Þó vitað væri að Sjálfstæðisflokkur og Alþýðuflokkur hefðu hafið viðræður kallaði hún alla formenn til sín.

Það hefur ekki reynt á stöðu forseta við stjórnarmyndun í sjálfu sér frá árinu 1987, en þá féll ríkisstjórn í þingkosningum síðast. Reyndar kom Vigdís Finnbogadóttir nærri myndun stjórnar ári síðar, haustið 1988, er urðu er söguleg stjórnarslit er stjórn Þorsteins Pálssonar féll. Ég fjallaði um þau sögulegu stjórnarslit í ítarlegum pistli haustið 2006. Eftir það hefur forseti verið þögull þátttakandi í þessum efnum, enda hafa meirihlutar ekki fallið og hafi nýjir komið til, eins og gerðist 1991 og 1995, varð það með atbeina stjórnmálamanna ekki forseta. Það sama gerðist nú. Þegar að stjórnin sem hélt velli féll uppfyrir tóku stjórnmálamenn stöðuna og prjónuðu lausu endana saman.

Eflaust hefði Ólafur Ragnar Grímsson viljað vera meira áberandi í myndun ríkisstjórna á forsetaferli sínum. Það bendir þó mjög fátt til þess eins og staðan er nú að svo muni í raun verða. Jafnvel má segja að staða mála kalli á að stjórnmálamenn leysi þessi mál hratt. Þetta hefur auðvitað ekki alltaf verið svona. Á krísutímum á áttunda áratugnum var dr. Kristján Eldjárn lykilspilari í að leysa krísurnar. Hann íhugaði tvisvar á forsetaferli sínum að skipa utanþingsstjórn undir forsæti Jóhannesar Nordals, seðlabankastjóra, föður Ólafar Nordal, alþingismanns Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi.

Í raun veltur staðan oftast nær á því hvort ríkisstjórn heldur velli eður ei. Haldi stjórn velli er forsætisráðherra með öll tromp á hendi og getur leikið skákirnar eftir vild hafi hann öruggan meirihluta til að vinna úr eða aðra möguleika. Falli stjórnir er forsetinn með þau tromp á hendi að vinna málin á sínum hraða. Í slíkri stöðu geta vissulega líka myndast þingmeirihlutar og forsetinn gæti staðið frammi fyrir því að vera með samstarfsmynstur í þeim efnum tiltölulega fljótt frá kosningum. Möguleikar forsetans á lykilstöðu eru þó meiri vissulega í seinna tilvikinu.

Staða forseta Íslands við stjórnarmyndanir er algjörlega óumdeild. Falli ríkisstjórn og ekki fæst fram neinn starfhæfur meirihluti er hann í því hlutverki að tryggja að til staðar sé meirihluti. Mér fannst það satt best að segja ekki viðeigandi, þrátt fyrir pólitíska fortíð Ólafs Ragnars Grímssonar, að gera lítið úr þeirri stöðu eins og víða var greinilega reynt að gera. Enn hefur Ólafur Ragnar ekki haft nein þau lykiláhrif á myndun stjórnar til að efast megi um að hann sinni því af kostgæfni og heiðarleika.

Það verður áhugavert að sjá hvernig mál þróast á næstu árum og með væntanlegum eftirmönnum Ólafs Ragnars á forsetastóli. Þó að formenn Sjálfstæðisflokksins hafi leitt af krafti ferli við að mynda hratt og vel farsælar meirihlutastjórnir með gott umboð kjósenda er ekki sjálfgefið að sú staða sé alltaf uppi. Það er því alltaf svo að fylgst er með verklagi þess sem situr á Bessastöðum hvort sem stjórnir falla eða halda í kosningum.

Guðni Ágústsson gerir upp við Halldór Ásgrímsson

Það var mjög áhugavert að lesa viðtal Björns Þórs Sigbjörnssonar við Guðna Ágústsson, formann Framsóknarflokksins, í Fréttablaðinu í dag. Þar gerir Guðni upp við Halldór Ásgrímsson, fyrrum forsætisráðherra og flokksformann. Gremja Guðna yfir atburðarásinni sumarið 2006 þar sem greinilega var reynt að koma í veg fyrir að Guðni tæki við flokknum situr greinilega enn þungt í honum.

Orðrétt segir Guðni í viðtalinu við Björn Þór, þar sem hann víkur að pólitískum endalokum Halldórs og augljósum vinnubrögðum í þá átt að hann hætti með honum og þess sem tók við er hann ákvað að halda áfram: "Halldór taldi mig ekki þann réttborna arftaka sem Framsóknarflokkurinn ætti að fá. Ég veit ekki hvers vegna það var, hvort hann treysti mér ekki fyrir flokknum eða hvort andstaða mín við þessa Evrópusambandshugsun hans réði því."

Ískuldi var orðinn í samskiptum Halldórs og Guðna er þarna var komið sögu og ekki var hægt að leyna innri átökum þeirra. Það hlýtur að hvarfla að einhverjum nú hvort að það hefði ekki verið réttast að Guðni tæki strax í fyrrasumar við flokknum, enda fer þar reyndur og öflugur stjórnmálamaður sem hefði komið flokknum sér betur á erfiðum kosningavetri, þó að Jón Sigurðsson hafi vissulega um margt staðið sig vel. Það er margt merkilegt í þessu viðtali. Þarna er farið yfir víðan völl. Athygli vekja þau ummæli Guðna að hann eigi von á langri stjórnarandstöðuvist.

Það væri áhugavert að vita hver skoðun Halldórs Ásgrímssonar, sem nú er búsettur er í Kaupmannahöfn, er á því að Guðni hafi tekið við völdum í flokknum, innan við ári eftir afsögn hans sem forsætisráðherra og eftir að reynt var að ganga framhjá Guðna í goggunarröð innan flokksins með áberandi hætti.

Viðbót í tónlistarspilarann

Ég hef bætt inn lögum í tónlistarspilarann minn hér. Þetta eru sem fyrr lög úr öllum áttum. Nokkur kvikmyndalög hafa bæst inn. Þar eru nokkur James Bond-lög, allt frá Goldfinger til nýjasta lagsins, You Know My Name með Chris Cornell úr Casino Royale. Ennfremur hef ég t.d. sett inn tvö lög eftir móðurbróður minn, Þorvald Friðriksson frá Eskifirði, Heimkomuna og Kveðjustundina, sem eru bæði sungin af frænda mínum, Ellert Borgari Þorvaldssyni.

Nauðgunarleikur fjarlægður

Það er ánægjulegt að nauðgunartölvuleikurinn margumræddi hefur verið fjarlægður af torrent.is á meðan á rannsókn lögreglunnar stendur. Það var nauðsynlegt að kanna þetta mál og þetta gat varla endað öðruvísi meðan að óvissa málsins stóð en þessi "leikur" færi út af vefnum. Enda tel ég að þeir sem eru skráðir fyrir þessum vef hafi áttað sig á alvöru málsins og ekki viljað bera þungann af málinu mikið lengur í stöðunni.

Mér finnst nú frekar kostulegt að það standi að leikurinn sé bannaður yngri en 18 ára, enda getur í raun og veru hver sem er hlaðið honum niður. Það er ekkert sem stöðvar þann sem endar á vefnum að sækja leikinn. Það er því frekar lítið hald í svona aldursmörkum sem ekkert þýða í raun neitt, enda er engin trygging fyrir því að sá sem endar á þessari síðu hafi náð þessum aldri. Svona aldurstakmörk virka frekar hlægileg þegar að engin mörk eru.

Þetta mál hefur vakið umræðu á því hvort að herða verði mörk á netinu og taka þau mál til endurskoðunar. Ég tel að það verði að skýra lagaleg mörk á þessum málum til muna, vafinn virðist vera einum of mikill. Með því er ég þó ekki að hvetja til þess að setja netheimana alla í einhver ógnvænleg höft, en ég tel óvissuna með mál þar einum of mikla og það verður að taka á henni með áberandi hætti.

Nauðgunarleikur fjarlægður af íslenskri vefsíðu