Paul Simon með tónleika á Íslandi í júlí

Jæja, þá er Paul Simon á leiðinni á klakann til að halda tónleika í sumar. Seint og um síðir. Held að það sé rétt munað hjá mér að hann hafi aldrei komið hingað á tónleika áður og við því aldrei heyrt í dúettnum margfræga, Simon og Garfunkel. Hef svosem aldrei verið mikill aðdáandi Paul Simon, en virði mjög framlag hans til tónlistarinnar. Hann er einn af þessum söngvurum sem hefur virkilega markað söguleg skref í sínum bransa.

Verð hinsvegar að viðurkenna að ég hef alla tíð dýrkað þá tvo saman, Art Garfunkel og Paul Simon. Þegar að þeir sömdu tónlistina við hina yndislegu kvikmynd, The Graduate, árið 1967 komu með þeir eitthvað svo innilega ferskt og gott í bransann, tónlist sem hefur staðist tímans tönn. Þeir voru auðvitað frábær dúett og lögin þeirra algjör meistaraverk. Sérstaklega finnst mér The Sounds of Silence þar standa upp úr, en röddunin og takturinn í laginu er hrein snilld.



Mrs. Robinson er auðvitað tímamótasnilld sem aldrei klikkar, en mér finnst Scarborough Fair, ekki mikið síðra lag, eiginlega vinna meira á með árunum. Það er eitthvað við þetta lag sem er svo traust og magnað. Bridge Over Troubled Water er svo eitt af þessum ódauðlegu lögum sem aðeins verða betri með árunum.



Kannski maður skelli sér á tónleikana. Á í tónlistarsafninu tónleikana þeirra í Central Park, sem eru með þeim bestu fyrr og síðar. Alveg yndislegir. Þetta eru lög sem lifa og tónlistarmenn sem gerðu saman nokkur af bestu lögum allra tíma að mínu mati.

Sem minnir mig á eitt: það er orðið alltof langt síðan að ég hef séð The Graduate! Ein af þeim bestu fyrr og síðar.

Paul Simon með tónleika á Íslandi

Aldarminning um Bette Davis

Í dag er öld liðin frá fæðingu bandarísku óskarsverðlaunaleikkonunnar Bette Davis, sem var ein besta leikkona 20. aldarinnar - margfræg fyrir sín leiftrandi augu og svipmiklar túlkanir á miklum kjarnakonum. Söngkonan Kim Carnes samdi og söng yndislegt lag um augu leikkonunnar, Bette Davis Eyes, árið 1983, sem varð einn af stóru smellum níunda áratugarins. Það er í spilaranum hér á vefnum.

Enginn vafi leikur á því að túlkun Bette á leikkonunni Margo Channing í All About Eve er hennar besta á ferlinum. Myndin er auðvitað ein af mestu klassíkum kvikmyndasögunnar, skartar glæsilegum leikframmistöðum, skotheldri sögu og einu besta kvikmyndahandriti allra tíma. Svo innilega leiftrandi af mælsku, húmor og hnyttni - traust blanda af því allra besta frá gullaldarárum Hollywood og tekur leikhúslífið og gerir að því gys. Glamúrinn og glysinn verður þar allt öðruvísi en í öllum öðrum myndum.

Það er reyndar eiginlega eins og Bette sé að leika sjálfa sig í þessari mynd, enda að leika fertuga leikkonu sem hefur haft öll heimsins tækifæri en er allt í einu ekki lengur eins ung og geislandi og áður. Bette átti á þeim tímapunkti og hún nældi sér í hlutverk Margo orðið mjög erfitt með að fá hlutverk eftir einn glæstasta leikferil kvikmyndasögunnar. Bette hafði ung náð miklum frama og hlotið tvenn óskarsverðlaun fyrir leik í aðalhlutverki á fjórða áratugnum, í Jezebel og Dangerous, og voru allir vegir færir. Þegar að kom að lokum fimmta áratugarins hafði hún einhvernveginn fest sig í að leika hina ungu leiftrandi konu krafts og orðmælgis.

Það verður reyndar seint sagt um Bette Davis að hún hafi verið allra, hún var rétt eins og margar kvenpersónurnar sem hún lék bæði sjálfstæð og mikill eldhugi sem fór eigin leiðir. Þó að hlutverk Margo Channing hafi verið hennar allra besta vann hún ekki óskarsverðlaunin fyrir rulluna. Verðlaunin fóru til Judy Holliday og náði hún að sigra báðar gullnu stjörnurnar í bransanum, Bette og gyðju þöglu myndanna, Gloriu Swanson, sem átti leiftrandi endurkomu með túlkun sinni á Normu Desmond í Sunset Boulevard.



Þegar að ég minnist Bette gnæfir túlkun hennar á Margo upp úr. Ekkert annað er eftirminnilegra, enda tel ég það eina bestu túlkun leikkonu á síðustu öld, svo innilega leiftrandi og traust tjáning. Auk þess kemur einna sterkust fram í hugann túlkun hennar á Julie í Jezebel, Mildred Rogers í Of Human Bondage, Joyce í Dangerous, Gabrielle Maple í The Petrified Forest, Judith í Dark Victory, Charlotte í The Old Maid, Leslie í The Letter, Maggie Cutler í The Man Who Came to Dinner, Charlotte Vale í Now Voyager, Söru í Watch on the Rhine, Fanny í Mr. Skeffington og Regínu í Little Foxes.

Tvær túlkanir hennar frá síðari hluta ferilsins eur þó sérstaklega eftirminnilegar. Í Whatever Happened to Baby Jane verða augun hennar sérstaklega eldfim, ógnvekjandi og svo innilega kröftug í hinni mögnuðu túlkun á Jane Hudson. Þvílík upplifun að sjá þá mynd og þær tvær stjörnur gullaldaráranna, Bette og Joan Crawford, ná nýjum hæðum. Síðasta stórrullan hennar Bette, túlkunin á Libby Strong í The Whales of August er svo innilega traust og heilsteypt og samleikur hennar með Lillian Gish, einni bestu leikkonu gullaldaráranna, var pottþéttur. Þær létust báðar skömmu síðar.

Má reyndar ekki gleyma túlkun Bette á hinni pjöttuðu og yfirdrifnu Marie í myndinni Death on the Nile, undir lok áttunda áratugarins, byggð á hinni frábæru sögu Agöthu Christie um einkaspæjarann Hercule Poirot. Þetta er besta mynd Ustinovs í hlutverki Poirot og myndin er mikið persónugallerí áhugaverðra karaktera - Bette Davis er einhvern veginn rúsínan í pylsuendanum sérstaklega í túlkun sinni.



Bette Davis var ein af hinum stóru stjörnu gullaldartímans í Hollywood. Það eru tveir áratugir frá því að hún dó en snilld hennar og leiftrandi túlkun mun aldrei gleymast. Þeim sem vilja upplifa þessa drottningu hvíta tjaldsins bendi ég sérstaklega á að horfa á All About Eve og Whatever Happened to Baby Jane. Svo sakar ekki að geta komist yfir The Whales of August, sem er hinn frábæri lokapunktur hins litríka leikferils.

Dershowitz á Íslandi - saga af sekt eða sakleysi

Hinn frægi bandaríski lögfræðingur, Alan Dershowitz, kom til Íslands í vikunni. Dershowitz er einna þekktastur fyrir að hafa tekist að fá blökkumanninn O.J. Simpson sýknaðan fyrir morðið á fyrrum eiginkonu sinni og ástmanni hennar á miðjum tíunda áratugnum, í einu umtalaðasta sakamáli síðari tíma í Bandaríkjunum. Hann er þekktur þjóðfélagsrýnir og er einn besti málflytjandi vestan hafs, með sterk rök og einbeittur í tjáningu.

Dershowitz er ekki síður þekktur fyrir að verja greifann Claus Von Bulow í einu umdeildasta máli níunda áratugarins í Bandaríkjunum. Eiginkona hans, greifynjan Sunny Von Bulow, féll í dá árið 1980. Hún liggur enn í dái á sjúkrahúsi í New York, hefur sofið í tæpa þrjá áratugi, tja svefninum langa skulum við segja bara. Von Bulow var sakaður um að hafa reynt að drepa eiginkonuna, það hafi mistekist en hún hafi verið kálfóður á eftir. Sagan af þessu umdeilda sakamáli var rakin í hinni eftirminnilegu kvikmynd Reversal of Fortune, en Jeremy Irons hlaut óskarinn fyrir stórfenglega túlkun sína á greifanum Claus. Það er rosalega sterk og öflug mynd, sem fer yfir málið með heilsteyptum hætti.

Fyrst og fremst fjallar myndin auðvitað um eftirmála þess að Sunny féll í dá. Enn er því haldið fram að Claus hafi reynt að drepa Sunny, en hann vann fræg réttarhöld, þar sem reynt var að negla hann, með stuðningi lagasnillingsins Dershowitz, sem leikinn er af Ron Silver í myndinni. Deilt var um hvort að Sunny hefði reynt sjálfsvíg eða verið reynt að drepa hana. Hún var sprautuð með of stórum skammti af insúlini, en hún var sykursjúk. Enn er stóru spurningunni ósvarað hvers eðlis þetta allt var.

Myndin varð mjög rómuð, sérstaklega fyrir flashback-atriðin þar sem sett eru bæði tilfellin á svið, hvort um morðtilraun eða sjálfsvígstilraun var að ræða. Virkilega vandað allt og myndin býður lesandanum fjölbreytt sjónarhorn á málið. Það sem er einna merkilegast við myndina er hiklaust að Sunny, í gríðarlega góðri túlkun Glenn Close er sjálf sett sem sögumaður við upphaf og endi myndarinnar. Þar eru engir dómar felldir yfir því hvort sé rétt heldur málið allt sýnt og áhorfandinn dæmir sjálfur.

Ég man þegar að ég sá myndina fyrst í bíó fyrir sextan árum, mikil upplifun. Keypti mér hana svo fyrir nokkrum árum og upplifði hana aftur. Sterk mynd í frásögn og túlkun aðalleikaranna. Jeremy Irons átti stórleik ferilsins í hlutverki hefðarmannsins Claus sem bæði er sýndur sem snobbaður aðalsmaður og kuldalegur eiginmaður, en það er vægt til orða tekið að sambúð þeirra var við frostmark þegar að Sunny féll í dáið.

Ég gerði mér ferð áðan á Wikipedia til að sjá hver örlög Sunny eru. Hún var í dái er myndin var gerð, áratug eftir að hún fannst meðvitundarlaus. Skv. alfræðivefnum yndislega er allt nákvæmlega óbreytt. Henni er enn haldið lifandi af börnum sínum, sem vilja ekki að Claus erfi hana, enda eru þau auðvitað enn gift, eins merkilegt og það hljómar eftir 28 ára dásvefn og það að hjónaband þeirra var komið rækilega á endastöð. 

Sá myndina reyndar um páskana aftur, og mæli með henni. Það var gaman að sjá hana eftir nokkuð langan tíma. Leikurinn er hreinasta afbragð og myndin eldist vel. Þetta er merkilegt mál allavega. Þar er Dershowitz leikinn mjög vel og hann fær að njóta sín mjög vel í umfjölluninni.

Síðast sá ég reyndar Dershowitz í viðtali á CNN er hann var að verja Spitzer, fyrrum ríkisstjóra í New York, frá falli vegna vændishneykslisins. Hann var lærifaðir hans í lögfræði, og talaði máli hans með ósannfærandi rökum en mikilli fimni, sem hefur einkennt hann alla tíð.

Á morgun verður Dershowitz hjá Agli í Silfrinu. Hlakka til að sjá það viðtal. Hvet alla til að líta á Reversal of Fortune.

Snilldin að kunna á réttu tímasetningarnar

Sagan af manninum sem eignaðist pizzulénið í árdaga netsins og átti það árum saman og hefur nú selt það fyrir fúlgur fjár er sennilega eitt besta dæmið um það hvernig er hægt að græða með því að vera klókur. Þegar að netið fór af stað keyptu sumir lén og hafa stórgrætt á því, annað hvort með að hafa síðar selt það fyrir mikla peninga eða auðvitað verið nógu klár að eiga það fyrir sinn bissness árum saman.

Man t.d. vel eftir því hversu klók þau voru í Heimdalli í árdaga netsins að festa sér lénið frelsi.is. Táknrænt og gott lén fyrir fólk með pólitískar hugsjónir, enda var það mjög sterkur miðill ungliða í stjórnmálum sem berjast fyrir frelsishugsjónum. Síminn byrjaði með frelsisdæmið sitt í farsímum ekki svo löngu síðar og hefur árum saman boðið í lénið en aldrei fengið. Fleiri hafa gert það minnir mig. Heimdallur hefur haft lénið í sínum fórum og passa vel upp á það enn. Gætu samt fengið mikla peninga fyrir það vissulega.

Sama má segja um mörg lén. Þegar að netið fór af stað voru margir það gáfaðir að taka frá góð lén og þetta er aðeins einn þeirra og hann fær svo sannarlega ígildi margra flatbaka fyrir það að hafa keypt sér flatbökulénið forðum daga.

Fékk 194 milljónir fyrir „pizza.com“

'80s nostalgían - hallærislegt en eftirminnilegt

Viðurkenni fúslega að mér finnst '80s tónlistin mjög góð. Það er flottur nostalgíubragur yfir öllu frá þessum tíma reyndar - sumt er vissulega pínlega hallærislegt að svo mörgu leyti en eftirminnilegt engu að síður. Man vel eftir Rick Astley en verð að viðurkenna að ég hef lítið velt fyrir mér hvað hafi orðið af honum síðan. Sléttsama í sjálfu sér.

Það eru svo margir söngvarar frá þessum tíma sem lifa í fornri frægð, hafa gleymst með öllu og hafa hálfpartinn aldrei komist út úr þessum tíðaranda í útliti og töktum. Níundi áratugurinn er reyndar sérstaklega eftirminnilegur fyrir mína kynslóð. Það eitt að setja disk með lögum þessa tímabils í spilarann kallar fram svo margar ljúfar minningar og traustar - eiginlega afturhvarf til fortíðar í ljóma einhvers eftirminnilegs.

En vissulega er svo margt innilega púkó og lummulegt við þennan tíma. Það er alltaf, nægir þar að nefna tískuna, hárgreiðslu og tónlistarsköpun. En það sem er lummó getur orðið eftirminnilegt og það á við um þetta tímabil. Sumir beinlínis hata að hverfa aftur til baka og setja tónlist þessa tíma í spilarann, aðrir fíla nostalgíuna. Fann þetta einna best þegar að ég keypti safndisk fyrir nokkru, með sumpart lummulegum og sykursætum lögum, hallærislegum vissulega en kveikti allar heimsins minningar.

Það er alltaf svo að tónlist kallar fram minningar, fátt er betra nema þá ljósmyndir auðvitað. Það eiga allir minningar, góðar eða vondar um tónlist, kallar fram einhverjar hugsanir frá fyrri tíð. Hjá okkur sem munum níunda áratuginn á þetta mjög vel við. Hallærislegt og púkó þarf ekki að vera leiðinlegt, heldur mjög skemmtilegt. Þó að mér sé slétt sama hvað varð um Rick Astley var hann goð þeirra liðnu tíma sem margir vilja rifja upp og fíla í tætlur.

Man einhver eftir Rick Astley?

Clinton-hjónin opinbera það allra heilagasta

Eftir margra vikna umræður um fjárhagsstöðu Clinton-hjónanna í hinni harðnandi forkosningabaráttu demókrata hefur Hillary Rodham Clinton nú svipt hulunni af persónulegustu upplýsingum þeirra frá því að þau yfirgáfu Hvíta húsið. Fáir, ef nokkrir stjórnmálamenn vestan hafs, hafa gefið jafn mikið upp um persónuleg atriði sín og um leið gert hreint fyrir sínum dyrum. 

Það er fátt orðið heilagt í hinni hatrömmu baráttu Hillary og Barack Obama fyrir útnefningu Demókrataflokksins í forsetakosningunum í nóvember. Baráttan er fyrir löngu orðin ein sú kuldalegasta í bandarískri stjórnmálasögu, altént síðustu áratugina, þar sem öllum brögðum er beitt og hnútuköstin ganga á milli á hverjum einasta degi. Enda eru margir demókratar orðnir logandi hræddir um að flokkshag sé varpað fyrir róða hjá báðum frambjóðendum til þess eins að upphefja sjálfan sig til skýjanna. Fáir eru hlutlausir í þeim slag og flokkurinn logar stafnanna á milli.

Finnst fátt við þessar prívatupplýsingar Clinton-hjónanna koma að óvörum. Það vita það allir að Bill Clinton er einn eftirsóttasti ræðumaður Bandaríkjanna og ferðast heimshorna á milli til að flytja ræður sínar og er mikið borgað til að fá hann til að flytja boðskap sinn á alþjóðavettvangi, enda einn af litríkustu stjórnmálamönnum síðustu áratuga. Bækur hans og rit hafa selst vel og skrif hans verið í hávegum höfð. Fyrir bókaskrif og ræðumennsku hefur hann auðgast vel og það eru engin ný tíðindi fólgin í því að hann hafi það gott í þeim bransa.

Hillary Rodham Clinton hefur sjálf ritað pólitíska ævisögu sína, Living History, mjög áhugaverða og vel skrifaða bók sem var gefin út um allan heim og seldist t.d. vel hér á Íslandi. Enginn deilir um að þau eru vel stæð og þessar upplýsingar staðfesta það vissulega. Það hefur verið deilt um að þau skyldu ekki opinbera þessar upplýsingar fyrr. Nú hefur það gerst. Efast stórlega um að birting þessara gagna marki einhver vatnaskil í þessari baráttu. Hillary og Obama eru að berjast jafnri og hatrammri baráttu um hnossið mikla og virðist ekkert ráðið í þeirri baráttu í þessum mánuði.

Það hafði verið þrýst mjög á Hillary að gera þessar upplýsingar opinberar fyrir forkosningarnar í Pennsylvaníu þann 22. apríl nk. Flest bendir til að hún sigri þar og hún verður að sigra þar til að verða áfram sterkur frambjóðandi. Henni tókst með forkosningunum í Texas og Ohio að tryggja sér farseðil lengra. Ekkert bendir til að örlög ráðist í þessum harkalega forkosningaslag fyrr en eftir einhverjar vikur hið minnsta.

Skattaupplýsingar Clinton-hjónanna gerðar opinberar

Fjórir áratugir frá morðinu á Martin Luther King

Þegar blökkumannaleiðtoginn dr. Martin Luther King var myrtur í Memphis í Tennessee fyrir fjórum áratugum átti hann sér draum um samfélag þar sem litaraft skipti ekki máli og þeldökkir hefðu sömu tækifæri í lífinu og hvítir. Sú barátta kostaði hann lífið. Dr. King lét baráttu sína ráða eigin örlögum og tók áhætturnar sem henni fylgdu. Þær voru hluti af baráttunni fyrir þeim draumi sem var honum allt. Draumurinn dó þó ekki með honum.

Arfleifð þessa áhrifamikla blökkumannaleiðtoga, sem sameinaði blökkumenn í samhentan hóp í baráttunni fyrir mannréttindum og viðurkenningu á jöfnu hlutskipti í frjálsu samfélagi, er traust. Hann var málsvari allra blökkumanna, traustur málsvari sem færði hugsjónir í ógleymanlegar og heilsteyptar ræður, fullar af baráttuanda og draumsýn sem þá virtist svo sjálfsögð en samt þess eðlis að berjast varð fyrir henni. Draumurinn um jafna stöðu þeldökkra og hvíta var barátta sem verður alla tíð tengd predikaranum frá Atlanta, hinum sanna baráttumanni.

Alla tíð sem ég hef fylgst með stjórnmálum hef ég hlustað á ræðurnar hans Martins Luthers Kings. Það var harmleikur að hann skyldi ekki geta leitt sitt fólk alla leið í þá einu réttu átt sem hann vildi sjá verða að veruleika. Hann komst ekki alla leið en hann tryggði sínu fólki baráttuandann og boðskapinn til að leggja í þá vegferð. Draumurinn hans var svo innilega fallega orðaður í hinni ódauðlegu ræðu í Washington fyrir rúmum fjörutíu árum, einni eftirminnilegustu ræðu sem nokkru sinni hefur verið flutt - ræðu sem sameinar öll helstu leiðarstefin í baráttunni fyrir mannréttindum.

Ræðan sem hann flutti kvöldið áður en hann dó er líka eitt af þessum meistaraverkum ræðusnilldarinnar í pólitískri baráttu. Einlæg og sönn ræða og kaldhæðnisleg að því leyti að þar talaði blökkumannaleiðtoginn um baráttuna og gerði ekki ráð fyrir sjálfum sér í sigurstund framtíðarinnar, þar sem allir myndu verða jafnir og það skipti engu máli hvort fólk væri þeldökkt eður ei. Það hefur mikið verið rætt og ritað um dr. King síðan að hann dó, en mér finnst ræðurnar hans besti vitnisburðurinn um styrk hans og leiðsögn. Hann var eldhugi sem barðist fyrir hinu rétta.

Svo gæti farið að Barack Obama láti drauma baráttumannsins frá Atlanta rætast á þessu minningarári hans, þegar að minnst er baráttunnar sem kostaði hann lífið og þeirri traustu leiðsögn sem einkenndi baráttuanda hans og styrkleika. Þetta gæti orðið sögulegt ár fyrir þeldökka. Varla hefði dr. King látið sér detta í hug þegar að hann talaði um draumsýn sína í Washington á sjöunda áratugnum að það gæti gerst í upphafi nýrrar aldar. Flestir áttu eflaust von á að sú barátta tæki lengri tíma að blökkumaður ætti raunhæfa möguleika á Hvíta húsinu.

Hvernig sem barátta anno 2008 um valdamesta embætti heims fer hefur draumur dr. Martins Luthers Kings í raun þegar ræst. Það er í raun þegar sannað með því að litaraft skiptir ekki lengur máli í forsetakjöri í fylkjum þar sem þeldökkir eru í minnihluta að hvítir kjósa blökkumann. Það er stóri sigurinn í baráttunni miklu sem dr. Martin Luther King lét lífið fyrir.

Allir hafa jöfn tækifæri til að láta að sér kveða og það sem meira er að með því er staðfest að blökkumaður getur orðið valdamesti maður heims. Það eitt og sér verður stærsti sigur blökkumanna frá því að King leiddi þá með táknrænni draumsýn sinni í leiftrandi ræðu.


--------





Bendi hérmeð á þessar klippur af sögulegustu ræðum dr. Kings - sú fyrri ræðan um drauminn mikla frá árinu 1963 - sú síðari er síðasta ræðan hans, hin táknrænu lokaorð hins mikla baráttumanns, kvöldið áður en hann var myrtur.

Það hefur svo margt fallegt verið ritað um baráttumanninn mikla frá Atlanta síðustu daga - frásögn blaðakonu af fundi sínum með ekkju blökkumannaleiðtogans að kvöldi dánardægurs hans er einna eftirminnilegust.

40 ár frá morðinu á King