Rússneski risinn með pókerandlitið heiðraður

Það þarf kannski ekki að koma að óvörum að Pútín sé valinn maður ársins hjá TIME - fáir hafa jú eflt vald sitt meir á árinu, ræktað liðshjörð sína betur og stýrt heilu ríki eins og taflborðinu heima hjá sér; allt undir yfirskini þess að það sé lýðræðislegt. Að mínu mati er Rússland Pútíns að þróast út í hreint einræðisríki; Pútín líkist Bréznev gamla æ meir með degi hverjum. Hann er dómínerandi leiðtogi og tök hans á fjölmiðlum og pólitískum ákvörðunum jaðra við ríki eins manns.

Pútín hefur nú handvalið væntanlegan forseta prívat og persónulega og útnefnt sjálfan sig í leiðinni, með góðvild handvalda forsetaefnisins að sjálfsögðu, sem forsætisráðherra frá og með marsmánuði er seinna kjörtímabilinu lýkur. Þessi kapall sýnir umfram allt pólitísk klókindi bragðarefsins Pútíns og hversu öflugur risi hann er. Það eru engin pólitík leiðarlok framundan hjá honum. Hann er þó laus við persónulega töfra og þarf greinilega ekki að hafa mikið fyrir pólitísku veldi sínu. Hann virkar samt skemmtilega fjarlægur, virkar alltaf á mann eins og hann vilji hlaupa frá ljósmyndalinsunni.

Pútín hefur á áratug gert rússneska pólitík algjörlega að sinni pólitík og tryggt sér bæði mikil völd og áhrif á forsetastóli. Hann ætlar sér greinilega að drottna áfram og því munu yfirvofandi forsetaskipti aðeins verða hálfleikur á valdaferli Pútíns og hann ætlar að setja strengjabrúðu í forsetastólinn. Fyrir áratug, síðsumars 1999, vissu fáir utan Rússlands hver Vladimir Pútín var þegar að Borís Jeltsín ákvað að skipa hann forsætisráðherra. Hann var vissulega gegnheill leyniþjónustukall frá KGB-tímanum og fáum óraði fyrir að þar færi næsti risi rússneskra stjórnmála, lykilspilari á alþjóðavettvangi.

Margir töldu þá að þar væri kominn enn einn forsætisráðherrann sem færi fyrir lok forsetaferils Jeltsíns, sem hafði haft tögl og hagldir allt frá því að hann hafði tekið völdin afgerandi eftir valdaránið misheppnaða árið 1991 og hafði risið upp úr öskustó kommaveldisins. Hann var skapmikill drykkjumaður sem markaði áhrif - og var líka þekktur fyrir að sparka forsætisráðherrum.  Jeltsín var einn eftirminnilegasti stjórnmálamaður tíunda áratugar 20. aldarinnar þrátt fyrir persónuleikabrestina. Jeltsín hefur sennilega ekki órað fyrir við valið á Pútín hversu mikill risi hann yrði er yfir lauk.

Mörgum að óvörum ákvað Jeltsín að segja af sér forsetaembættinu í áramótaávarpi á gamlársdag 1999. Allt í einu var leyniþjónustudulan Pútín orðinn einn valdamesti maður heims sem starfandi forseti landsins fram að kosningum; hann sigraði svo forsetakosningarnar í mars 2000 og var endurkjörinn strax í fyrri umferð árið 2004 - einn vinsælasti stjórnmálamaður í sögu Rússlands, með allt að 80% stuðning. Auk þess með alla fjölmiðla á bakvið sig og ríkir með járnkrafti eins og fyrrum lykilstjórnmálamenn Sovétríkjanna.

Pútín hefur semsagt markað sig sem hinn stóra afgerandi drottnara veldis síns. Staðan í Rússlandi er mikið áhyggjuefni. Mér finnst þar horfa ansi margt til fortíðar og vert að hugsa um framtíðina sem blasir við. Stjórnarskráin meinar Pútín að gefa kost á sér í kosningunum næsta vor og rúmlega átta ára forsetaferli er því að ljúka. Atburðarás síðustu mánaða er þó ekki beinlínis með þeim hætti að Pútín ætli sér að hverfa út í sólarlagið eins og George W. Bush, sem brátt lætur ennfremur af embætti.

Hann ætlar sér að stjórna atburðarásinni eins og kvikmyndaleikstjóri úr fjarska, halda um alla spotta og ráða örlögum landsins, jafnt sem stuðningsmannahjörðar sinnar. Hann ætlar sér að vera meginspilari áfram á sviðinu. Ekkert meinar Pútín að fara fram eftir fimm ár í kosningunum þá og væntanlega er plottið að þá komi hann með sinn steinrunna svip eins og riddarinn á hestinum hvíta inn á pólitíska sviðið í Rússlandi.

Á meðan horfum við öll út í gráðið og hugsum okkur um það hvort að Rússland sé að verða sama sjúka einræðisríkið og það var áður en múrinn féll og kommagrýlan var sigruð. Flashbackið til fortíðar í Rússlandi er verulegt áhyggjuefni, segi ég og skrifa. Og þetta heiðrar TIME eins og ekkert sé sjálfsagðara. En völdin skipta vissulega alltaf máli, sama hvort það er í einræði eða lýðræði.

Time velur Pútín mann ársins

Athugasemdir

[Gísli Baldvinsson (IP-tala skráð) 19.12.2007 kl. 21:35]

Satt best að segja Stebbi... er nokkur munur á völdum Putins og Bush? Ef maður ærlega hugsar. Demokratar eru með meirihluta í báðum deildum bandaríska þingsins en forsetinn hefur neitunarvald á fjárlög? Er þetta "farát"?

[Stefán Friðrik Stefánsson, 19.12.2007 kl. 22:16]

Bush hefur aldrei hlotið þennan dómínerandi kraft sem Pútín hefur. Hann vann með naumindum í kosningunum 2000 og þurfti á öllu að halda til að halda velli árið 2004. Landsmenn hafa ekkert verið feimnir að refsa honum og gert hann valdaminni. Forseti Bandaríkjanna er vissulega valdamikill en hann getur ekki setið meira en tvö kjörtímabil og því er komið í veg fyrir að menn geti drottnað út í eitt. Þó að hann hafi sterk ítök er stokkað upp. Pútín getur komið aftur 2012 en það getur Bush ekki. Held að það sjái allir að völd Bush eru mun brothættari en það ríki sem Pútín hefur byggt upp. Fjölmiðlavaldið í dag er orðið svo sterkt og á þessu hefur Pútín grætt mest, tel ég.

mbk.

[Sigurjón Friðriksson (IP-tala skráð) 19.12.2007 kl. 22:32]

Það er ekki endilega heiður að vera maður ársins hjá Time.

[Stefán Friðrik Stefánsson, 19.12.2007 kl. 22:52]

Kannski ekki, en það vekur alltaf heimsathygli hvern TIME velji mann ársins. Valið hefur oft verið umdeilt, stundum sláandi en stundum notalega viðeigandi. Í fyrra vorum við bloggararnir, netnotendur heimsins, valdir. Fannst það skemmtilega óvænt og öðruvísi.

mbk.