Líður að lokum hjá Blair - afsögn 10. maí?

Eftir hálfan mánuð hefur Verkamannaflokkurinn ríkt í Bretlandi í áratug. Það líður að lokum á stjórnmálaferli leiðtogans sem leiddi flokkinn til sögulega sigursins í maí 1997. Sögusagnir herma að Tony Blair muni segja af sér 10. maí nk. sem leiðtogi Verkamannaflokksins. Þá fer af stað kosningaferli við val á nýjum leiðtoga og mun eftirmaðurinn verða kjörinn eigi síðar en í byrjun júlí. Flest bendir til þess að Skotinn Gordon Brown verði orðinn forsætisráðherra og húsbóndi í Downingstræti 10 fyrir júlílok.

Það verða pólitísk þáttaskil með brotthvarfi Tony Blair af hinu pólitíska sjónarsviði. Það leikur enginn vafi á því. Hann hefur verið þungavigtarmaður á þessum vettvangi og markað merkileg skref. Hann hefur verið umdeildur og hann hefur bæði verið vinsæll og óvinsæll. Ég mun aldrei gleyma þeirri bylgju stuðnings og krafts sem hann fetaði á til valda vorið 1997. Sigur hans var fyrirsjáanlegur. Blair tókst að leggja Íhaldsflokkinn þetta vor með ótrúlega afgerandi hætti.... og hann var þá vinsælasti forsætisráðherrann í breskri stjórnmálasögu.

Það er ekki óvarlegt að fullyrða að Blair sé nú aðeins svipur hjá sjón þess stjórnmálaleiðtoga sem klappað var fyrir er hann kom sem forsætisráðherra fyrsta sinni þann 2. maí 1997 í Downingstræti 10.  Það var ótrúleg sigurstund. Verkamannaflokkurinn hafði verið í eyðimörk í tvo áratugi. Flokkurinn átti að baki ótrúlega ólánssögu og brostnar vonir flokksmanna eftir fjóra skaðlega ósigra fóru ekki framhjá neinum. Ég var um daginn að horfa á nokkrar ræður Blairs sem ég átti á spólu. Það voru ræðurnar sem hann flutti 1. maí 1997, vígreifur eftir kosningasigurinn mikla, og 31. ágúst 1997, sem forsætisráðherra fólksins við dauða Díönu, ræða sem hafði mikil áhrif.

Það hefði fáum órað fyrir þessa daga á miðhluta ársins 1997 að hann ætti eftir að enda sem óvinsæll og einangraður flokksleiðtogi, maður sem væri að fjara út. En það fór svo. Það eru engin tíðindi lengur að hann sé að fara. Innri ólga gerði það að verkum innan Verkamannaflokksins í september að hann gat ekki beðið með yfirlýsinguna miklu og hann var allt að því neyddur til að leggja niður skottið. Hann varð að gefa upp árstímaramma fyrir leiðarlokin. Það var gríðarlegt pólitískt áfall fyrir hann að missa stjórn á þeirri atburðarás. Hann hefur veslast upp sífellt alla tíð síðan. En hann varð að gera þetta til að afstýra því að enda eins og Thatcher.

Mesti veikleiki öflugs leiðtoga er oft á tíðum að missa yfirsjón á því hvenær hann er orðin byrði. Thatcher klúðraði sínum pólitísku endalokum með eftirminnilegum hætti. Það hvernig valdaferli hennar lauk var áminning þess að hætta ber leik þá er hann hæst stendur. Blair festist í sama vandræðagangi að mínu mati. Sá var þó munurinn að hann gaf alltof snemma út þá yfirlýsingu að hann færi ekki í fjórðu kosningarnar. Það hvernig hann sveik margfrægt samkomulag við Gordon Brown um skiptingu valda eftir dauða John Smith hafði líka áhrif. Hann hefur veslast upp og fer skaddaður af stóli.

Tony Blair fór líka illa á Íraksmálinu. Það eyðilagði hann sem sterkan leiðtoga jafnaðarmanna í Evrópu. Hann var umdeildur og hann bognaði, varð ekki lengur afgerandi leiðarljós þeirra. Samt segist Blair ekki sjá eftir neinu. Ég sá um daginn viðtal með honum á Sky, þetta var svona eitt þeirra viðtala þar sem hann fetar skref fyrir skref út af sviðinu. Þessi spinnmennska hans er orðin yfirborðskennd og klén. Kannski fór spinnmennskan mikla með hann. Festist þessi sterki jafnaðarmannaleiðtogi ekki bara í eigin vef? Það er freistandi að telja svo vera.

En leiðarlokin eru framundan á næstu vikum. Það verður fróðlegt að sjá hvernig eftirmaður hans verður valinn. Mun Skotinn Gordon Brown fá alvöru samkeppni um hnossið mikla, sem hann hefur beðið eftir árum saman eða mun hann þurfa að heyja blóðuga baráttu um að taka við af Blair? Það er stóra spurning vorsins í breskum stjórnmálum. Það skiptir enda máli fyrir Verkamannaflokkinn tel ég, sem nógu skaddaður er orðinn fyrir, hvort að nýr leiðtogi verði klappaður upp eða verði að berjast á hæl og hnakka fyrir því að komast til valda.

Mun Blair leggja í að bakka upp Brown? Munu óvinsældir beggja í könnunum hafa áhrif? Munu kratarnir hræðast að nýji leiðtoginn verði biðleikur eftir David Cameron? Stórar spurningar. Bráðum fæst svar við þeim öllum. Það sem mest vekur þó athygli núna eru héraðskosningarnar á Englandi. Það stefnir allt í mikinn ósigur Verkamannaflokksins í Skotlandi. Það verður mikið áfall fyrir Blair að fara frá með það á bakinu og Brown yrði sneyptur tæki hann við eftir þau ósköp.

Athugasemdir

[Skafti Elíasson, 18.4.2007 kl. 23:13]

Hann Blair var allt of mikil uppáhengja bandaríkjamanna og varð fyrir bragðið óvinsæll mér finnst hann hreinlega hafa brunnið út upp frá því

[Guðfinnur Sveinsson, 19.4.2007 kl. 02:32]

Ekki myndi pabbi afþakka afsögn Tony Blair í afmælisgjöf þann 10. maí.

Kv,

Guffi 

[Stefán Friðrik Stefánsson, 19.4.2007 kl. 16:16]

Takk fyrir kommentin.

Skafti: Ekki spurning, Blair hefur verið í vörn og vandræðum síðan að Íraksstríðið hófst. Hann fer sneyptur frá völdum, hryggðarmynd þess sem hann ætlaði sér að verða.

Guffi: Það er ég alveg viss um, er viss um að pabbi þinn brosir hringinn ef Blair stígur upp 10 maí hehe ;)

mbk.