Blair segir af sér í næstu viku - krýning Browns

Á morgun er áratugur liðinn frá sögulegum kosningasigri Verkamannaflokksins í Bretlandi og upphafi litríks valdaferils Tony Blair í breskum stjórnmálum, sem tók við hylltur sem sigurhetja við komuna í Downingstræti 2. maí 1997. Það er komið að leiðarlokum hjá Blair á þessari afmælisstund valdanna. Hann mun segja af sér sem leiðtogi Verkamannaflokksins í næstu viku og mun hætta sem forsætisráðherra Bretlands eftir sjö vikna leiðtogaslag þeirra sem vilja taka við völdunum í júlí.

Það er mikið á flökti í breskum fjölmiðlum hvort Blair muni tilkynna afsögnina 9. eða 10. maí nk. Það hefur verið fullyrt síðan í mars, fyrst með véfréttastíl en síðar með fullri vissu, að annar dagurinn verði sá stóri. Þessi endalok boða þáttaskil í breskum stjórnmálum eins og ég hef svo oft bent á. Endalok stjórnmálaferils Blairs boða þáttaskil fyrst og fremst fyrir Verkamannaflokkinn. Hann hefur verið dómínerandi leiðtogi og hann kom til valda á mjög afgerandi bylgju stuðnings, ákallið um breytingar var afgerandi og Íhaldsflokkinn var sleginn harkalega niður og er fyrst nú að ná sér upp.

Það er öllum ljóst að Blair fer ekki frá með landslýðinn sorgmæddan yfir endalokunum. Hann er fyrir löngu orðinn það sem John Major var nær allan valdaferil sinn og það sem Blair reyndi með yfirgengilegri spunamennsku að forðast. Blair varð lame duck leiðtogi, maður sem hefur misst alla yfirsýn, hefur flokkinn fylkingamyndaðan, ósáttan og órólegan, er leiðtogi sem hefur ekki lengur stjórn fyrst og fremst á örlögum sínum. Það hljóta að teljast grimmileg örlög fyrir alla sigursæla leiðtoga að enda þannig. Gott dæmi um stjórnmálamann sem vildi ekki hætta og vildi halda endalaust áfram var Margaret Thatcher. Flokksfélagar hennar ákváðu það fyrir hana með kuldalegum hætti.

Tony Blair var mjög vinsæll lengi en síðustu fjögur ár hafa minnt mun frekar á grískan harmleik frekar en sviðsvettvang gleði og styrkleika. Hann hefur verið að deyja sem leiðtogi síðan sumarið 2003 og hefur tekist með ótrúlegum hætti að ná að tíu ára valdaafmæli sínu og flokksins. En lengra verður ekki komist. Í þingkosningunum 2005 var hann orðinn byrði fyrir Verkamannaflokkinn. Þá dró Gordon Brown vagninn í mark með Blair í forgrunni. Brown var þá sá sem var vinsæll og yfirgnæfandi. Tragísk örlög það fyrir Blair sem vann eftirminnilegasta kosningasigur seinni tíma breskrar stjórnmálasögu á verkalýðsdaginn fyrir áratug.

Gordon Brown hefur beðið eftir völdunum mjög lengi. Hann hefur verið órólegur um langt skeið líka. Þegar að John Smith varð bráðkvaddur vorið 1994 bundust Blair og Brown samkomulagi um að skipta völdum. Blair yrði nýr leiðtogi, færi fram í leiðtogakjörið með stuðning beggja arma sinna og leiddi Verkamannaflokkinn til nýrra tíma í breskum stjórnmálum. New Labour, hugmyndafræðilegt fóstur Blair-istanna varð ofan á - það varð sögulega sterkt afl. Brown fékk verðugan sess. Hann varð fjármálaráðherra og hefur einn annarra ráðherra haldið sínum sess allan tímann, utan John Prescott, varaforsætisráðherra og varaleiðtoga flokksins.

Þetta vor 1994 sömdu Blair og Brown um að Blair myndi er langt yrði liðið á annað kjörtímabilið hleypa Brown að. Hann fengi tækifærið í þingkosningunum 2005. Blair sveik það loforð er hann sá að hann gæti leitt Verkamannaflokkinn til sigurs þá. Með því varð hann líka sögulega eftirminnilegur. Hann varð sigursælasti leiðtoginn í rúmlega aldarlangri sögu Verkamannaflokksins; vann þrennar kosningar. Aðeins Margaret Thatcher, járnfrúnni svipmiklu, tókst slíkt áður. Brown varð æfur í aðdraganda þeirra kosninga vegna svikanna. Þeir leystu sín mál þó í bróðerni samstöðunnar vegna. Er á hólminn kom varð þó Brown sá sem leiddi vagninn.

Það er ljóst að Gordon Brown hefur unnið vel sína heimavinnu í gegnum þennan áratug. Hann hefur drottnandi stöðu innan Verkamannaflokksins. Það leggur enginn í að skora hann á hólm af nokkurri alvöru nú loksins er Tony Blair yfirgefur hið pólitíska svið og ástar-haturs-sambandi þeirra nær allan áratuginn lýkur loksins. Brown hefur barið allar hugsanir vonarneista Blair-armsins niður. Blair gerði þau afdrifaríku mistök, þrátt fyrir að vera hundfúll yfir að Brown væri að skara eld að sinni köku með sig enn við völd, að byggja ekki undir leiðtogaefni. Hann gerði t.d. David Miliband ekki að utanríkisráðherra í hrókeringunum fyrir ári. Það voru mikil mistök fyrir Blair-arminn.

Brown stendur á rauðum dregli til valda í Downingstræti 10. Hann hefur alla þræði örlaganna í hendi sér - hefur barið alla andstöðu innan Verkamannaflokksins gegn sér niður. Þeir Blair-istar sem ekki þoldu hann í gegnum tíu árin hans Blairs leggjast nú á hnén fyrir framan í von um að halda sínum áhrifum. Blair-armurinn leggur niður skottið. Það sést vel af yfirlýsingum lykilfólks á þeim væng sem þegar er farið að gera það sem fyrir einhverju síðan hefði þótt óhugsandi; mæra Brown og styðja hann í gegnum lokahjallann til fullra valda.

Það fyrirsjáanlegasta sem blasað hefur við í breskum stjórnmálum frá maídeginum 1997 er Tony Blair kom í Downingstræti 10 sigri hrósandi er að verða að veruleika. Gordon Brown verður krýndur leiðtogi Verkamannaflokksins, hann verður næsti forsætisráðherra Bretlands. Hans bíða ný tækifæri þegar að Blair lætur honum sviðið eftir - hans bíður verkefnið mikla; að reyna að leiða kratana til fjórða sigursins. Það verður erfitt verkefni. Kannanir eru honum ekki hliðhollar.

Það verður kaldhæðnislegt ef Brown fær þau eftirmæli að hafa unnið kosningar fyrir annan mann en tapað þeim sjálfur, verandi gömul pólitísk lumma.