Þrjú ár frá andláti Yasser Arafat

Í gær voru þrjú ár liðin frá andláti Yasser Arafat. Á þessum þrem árum hefur Palestína færst mörg ár til baka, sumir segja allt aftur á upphafspunkt á baráttuárum Arafats. Palestínska heimastjórnin er í molum og á svæðinu ríkir algjör glundroði og stjórnleysi. Harðvítugir bardagar hafa verið á árinu á milli meginpólanna á svæðinu: Hamas og Fatah, sem barist hafa um völdin eftir óvæntan kosnignasigur Hamas fyrir tæpum tveim árum.

Þeim lauk með fullnaðarsigri Hamas á Gaza-ströndinni og þeir hertóku megnið af svæðinu. Mahmoud Abbas, forseti Palestínu, brá á það ráð að leysa upp palestínsku heimastjórnina og lýsa yfir neyðarástandi á Gaza-ströndinni. Vald forsetans var stórlega lamað með atburðarásinni á árinu en hann stjórnar í umboði sínu til fimm ára. Uppgjörið um framtíðina bíður betri tíma að því er virðist. Á meðan ræður hver valdablokkin sínum svæði og heldur um kjarnavöld sín þar.

Það er erfitt að sjá hvað er í raun eftir af palestínsku heimastjórninni nema sundurskotin eymdin ein. Palestína er á mestu krossgötum sínum allt frá upphafsárum baráttu Arafats. Það hefði fáum órað fyrir því fyrir ellefu árum er Arafat var kjörinn forseti heimastjórnarinnar að svo skömmu síðar yrði allt í bál og brand. Arafat hlaut á sínum tíma friðarverðlaun Nóbels með Peres og Rabin vegna sögulegs friðarsamnings. Hann kostaði Rabin lífið en Peres varð á gamals aldri forseti Ísraels. Ekki hafði þó langur tími liðið þar allt var í bál og brand.

Það er mikil hætta á því að Hamas komi á íslömsku ríki á þessu svæði. Fari svo er útséð með að nokkuð vestrænt ríki vilji ljá máls á að tala máli Palestínu. Þegar hafa fjöldi aðila afturkallað aðstoð við svæðið og Bandaríkjastjórn mun að sjálfsögðu styðja Mahmoud Abbas út í rauðan dauðann, meðan að hans nýtur við sem forseta. Hamas er fylking af því tagi sem ekki er hægt að styðja og viðbúið að þau ríki sem hafa ljáð máls á að styðja Palestínu hrökklist frá verði þarna íslamskt ríki og ofbeldið grasseri af því tagi sem verið hefur.

Það verður fróðlegt að sjá hvað tekur við. Það sem eftir er af palestínsku heimastjórninni er þó ekki beysið og vandséð hvernig þar verði komið á stjórntæku ástandi í þessum glundroða öllum. Helstu átakalínur verða um hvernig forsetaembættið verði mannað á komandi árum. Kjörtímabili Abbas sem forseta lýkur eftir um tvö ár. Hann tilkynnti þegar í forsetakosningunum 2005 að hann myndi ekki gefa kost á sér til endurkjörs. Baráttan um forsetaembættið verður hörð.

Yasser Arafat var umdeildur stjórnmálamaður en hinsvegar einn af þeim eftirminnilegustu síðustu áratugina. Ég fjallaði um hann í ítarlegum pistli er hann dó, í nóvember 2004.

Þúsundir minnast Arafat á Gaza

Athugasemdir

[Ólafur Þórðarson, 13.11.2007 kl. 01:46]

Myndirðu segja að missir sé þá af Arafat?

[Stefán Friðrik Stefánsson, 13.11.2007 kl. 16:34]

Það er kannski ofsögum sagt að þetta hafi verið svæði friðar og yndislegs lífs. Það hefur verið markað af átökum nær alla tíð. Vonarandi friðar kom þó með samningunum sem voru undirritaðir í Washington fyrir einum og hálfum áratug. Hann kostaði Rabin lífið og vindar breyttust. Arafat var svipmikill stjórnmálamaður og eflaust opnaði dauði hans ný tækifæri. Innri sundrung Palestínumanna er það sem helst blasir við. Arafat hélt niðri vissum væringum. Abbas hefur ekki verið sami sterki leiðtoginn hvað það varðar.