Hetjan Lorenzo fellur frá - eftirminnileg mynd

Eftir hetjulega baráttu við taugasjúkdóm í hálfan þriðja áratug er Lorenzo Odone látinn. Honum tókst að lifa mun lengur en færustu læknum óraði fyrir og skrifaði nýjan kafla í sögu þessa sjaldgæfa sjúkdóms með baráttu sinni. Saga hans vakti heimsathygli í kvikmyndinni Lorenzo´s Oil fyrir tæpum tveim áratugum. Áður hafði ég þó lesið bók um hann og séð sjónvarpsþætti sem fjölluðu um baráttuna við sjúkdóminn.

Ekki er langt síðan að ég horfði síðast á myndina. Hef alltaf metið hana mikils, bæði er sagan mjög sterk og svo hafa þau Nick Nolte og Susan Sarandon verið meðal minna uppáhaldsleikara alla tíð, enda alveg frábær. Þau gáfu allt í túlkun sína auk þess sem drengurinn er lék Lorenzo, sem ég man því miður ekki hvað heitir, lék af innlifun. Gamli góði meistarinn Sir Peter Ustinov, sem hlaut tvisvar óskarsverðlaun á sjöunda áratugnum, átti þar sinn síðasta stórleik á litríkum ferli í hlutverki prófessorsins.

Myndin um baráttu Lorenzos var ekki skemmtiefni, enda grafalvarlegt mál. Varla er við því að búast að fólk horfi á hana sér til skemmtunar, enda eru sjúkdómamyndir svosem varla valdar til áhorfs ef fólk vill skemmta sér. Hef svosem aldrei haft sérstaklega gaman af sjúkdómamyndum, en séu þær vel leiknar og með alvöru innihald og gott handrit eru þær góðar. Þegar að horft er á slíka mynd þarf þó að gera sér grein fyrir að varla mun myndin gera mann glaðari en þegar hún hófst.

Túlkun Susan Sarandon á mömmunni var tilnefnd til óskarsverðlauna og handritið ennfremur. Susan tapaði óskarnum einum of oft á sínum ferli. Túlkanir hennar í Thelmu & Louise, The Client og þessari mynd voru allar gulls ígildi en hún vann verðlaunin loksins, seint og um síðir fyrir túlkun sína á nunnunni Helen í Dead Man Walking.

Seint verður sagt að Lorenzo´s Oil sé skemmtiefni, en það er falleg og vel gerð mynd með miklu innihaldi um baráttuna við illvígan sjúkdóm, baráttu sem gekk vel framan af, svo vel að það tókst að lifa með sjúkdómnum lengur en nokkrum óraði fyrir, varla foreldrunum einu sinni, þeim sem studdu hann best.

Mæli með myndinni við þá sem hafa ekki séð hana. Hún skilur eftir sinn sess í hjartanu, eins og allar sannar lífsreynslusögur gera.

Drengur sem Hollywoodmynd var gerð um er látinn

Hæðir og lægðir barnastjörnunnar Tatum

Jæja, sennilega hefur óskarsverðlaunaleikkonan Tatum O´Neal náð botninum sínum með því að vera handtekin í kókaínkaupum á Manhattan um helgina og mun vonandi ná að koma lífi sínu aftur á beinu brautina. Hún ritaði bókina A Paper Life, þar sem gert var upp við fíknina og litríkan æviferil hennar allt frá því að hún var ungstjarna og fræg á einni nóttu með leik sínum.

Ekki er beint mikill stjörnuljómi yfir áru Tatum nú miðað við í denn sem leikara og stjörnu á vettvangi kvikmyndanna. Hún varð heimsfræg í upphafi áttunda áratugarins fyrir túlkun sína á hinni smellnu Addie í hinni eftirminnilegu stórmynd, Paper Moon, árið 1973, en þar lék hún á móti föður sínum Ryan O´Neal. Tatum fékk óskarsverðlaunin, yngst allra leikara í sögu Óskarsverðlaunanna, fyrir túlkun sína. Faðir hennar, sem var ein af helstu stjörnum kvikmyndanna á þeim tíma, hefur átt undir högg að sækja eins og dóttirin síðustu misserin.

Mér hefur alltaf fundist Pappírstungl ein besta mynd áttunda áratugarins. Er svo innilega heillandi og traust mynd; þar léku þau feðginin mjög útsmogin feðgin sem leggja saman í púkkið til að hafa í sig og á; hann selur biblíur til grandalausra ekkna í sorg og hún leikur með til að dæmið gangi upp. Fyndinn pakki og myndin er skylduáhorf fyrir alla sanna kvikmyndaunnendur. Tatum var aðeins tíu ára gömul er hún hlaut óskarinn og fékk fjölda tækifæra fyrst á eftir, en hvarf í skugga annarra leikkvenna eftir því sem leið á áttunda áratuginn og komst aldrei úr skugga barnastjörnunnar né heldur Addie, hlutverksins sem færði henni óskarinn.

Margir muna eftir Ryan O´Neal úr hinni rómantísku vasaklútamynd Love Story árið 1970. Þar fór hann á kostum í hlutverki ferilsins sem Oliver Barrett, sem fellur fyrir Jennifer Cavalleri en missir hana með sorglegum hætti langt fyrir aldur fram. Það er svo sannarlega súrsæt ástarsaga. Það er ekki hægt að segja annað en að sú mynd hafi verið toppur leikferla bæði O´Neal og Ali MacGraw. Myndin varð ein sterkasta mynd ársins 1970, þó sennilega sé hún einum of væmin á að horfa nú var það mynd tilfinninga og krafts. Stefið í henni er gulls ígildi - er það í spilaranum.

Nefna mætti fleiri myndir með O´Neal, en í seinni tíð hefur ferill hans verið mjög lágstemmdur. Það síðasta sem ég man eftir með honum er hlutverk Jerrys Fox í Miss Match og Rodney Scavo, pabba Tom, í Desperate Housewifes. Síðast þegar að ég vissi var Tatum að leika í þáttunum Rescue Me, en það er réttnefni fyrir ævi hennar síðustu árin, en þar hefur flest gengið illa, og ég ætla ekki einu sinni að reyna að muna hvenær hún lék í almennilegri mynd síðast.

Tatum verður sennilega alltaf í huga okkar kvikmyndaaðdáenda litla og útsjónarsama en þó saklausa stúlka í Pappírstunglinu. En eins og fleiri barnastjörnur hefur hún átt döpur örlög og átt erfitt með að komast úr barnæskuímynd ferilsins og hefur upplifað dimma daga. Vonandi nær hún að rífa sig upp af sínum botni.

Tatum O'Neal staðin að kókaínkaupum

Styrmir hættur - þáttaskil á Morgunblaðinu

Starfslok Styrmis Gunnarssonar á Morgunblaðinu marka viss þáttaskil í fjölmiðlasögu landsins, rétt eins og þau marka auðvitað þáttaskil fyrir Árvakur og Morgunblaðið. Í dag er 43 ár síðan að Styrmir hóf þar störf og hann hefur í 36 ár af þeim verið ritstjóri blaðsins. Hann hefur ekki mikið verið í sviðsljósinu en verið mjög áhrifamikill á bakvið tjöldin og skrif hans verið umdeild og áhrifarík.

Sennilega má segja um Styrmi að hann sé síðasti maðurinn í forystu íslensks fjölmiðils sem hafði víðtæk pólitísk áhrif með störfum sínum og sótti sér viss völd með skrifum sínum. Þó að eftirmaður hans, Ólafur Þ. Stephensen, hafi vissulega verið formaður Heimdallar og tekið þátt í pólitík fyrir Sjálfstæðisflokkinn eins og Styrmir eru tímarnir aðrir - fjölmiðlar eru ekki lengur þær sterku pólitísku stofnanir og varnarrit fyrir stjórnmálastefnu eins og áður var þegar að flokkarnir áttu blöðin og þau voru í miðjum ólgusjó stjórnmálabaráttunnar.

Morgunblaðið hefur breyst mjög á síðustu árum. Ekki er blaðið lengur eins tengt Sjálfstæðisflokknum og áður var. Sennilega rofnuðu þessi bönd að miklu leyti í formannstíð Davíðs Oddssonar, þó vissulega muni Morgunblaðið alla tíð verða tengt við Sjálfstæðisflokkinn með einum eða öðrum hætti. Á Mogganum hafa forystumenn Sjálfstæðisflokksins getað átt visst skjól og trúnaðarsamband ritstjóra Morgunblaðsins við formenn og forystumenn Sjálfstæðisflokksins hafa verið mjög mikil í áranna rás. Þetta er vissulega mjög merk saga, sem síðar verður rituð af krafti. En fjarri var að Mogginn einn væri pólitískt blað. Í þessa tíð voru blöðin einfaldlega pólitísk. Voru aðrir tímar en nú.

Einn formanna Sjálfstæðisflokksins, dr. Bjarni Benediktsson, var svo auðvitað ritstjóri blaðsins þau ár sem hann var ekki ráðherra. Nægir bara að lesa vandaðar og vel ritaðar dagbækur Matthíasar Johannessen, ritstjóra Morgunblaðsins í fjóra áratugi, til að sjá hversu sterk tengingin var, en þar er trúnaðarsambandi ritstjóranna við formennina Bjarna Ben og Geir Hallgrímsson vel lýst. Fyrsta verk Styrmis Gunnarssonar sem blaðamanns Morgunblaðsins á þessum degi fyrir 43 árum var reyndar að taka viðtal við Bjarna Ben. Ekki má svo heldur gleyma að um árabil sátu blaðamenn Moggans þingflokksfundi Sjálfstæðisflokksins.

Hef heyrt margar og skemmtilegar sögur Halldórs Blöndals, fyrrum ráðherra og forseta Alþingis, af því, en hann hóf að sitja þingflokksfundi árið 1961 sem þingfréttamaður og sat fundi þingflokksins meira og minna samfellt allt þangað til að hann hætti þingmennsku fyrir rúmu ári. Sat hann þingflokksfundi með öllum formönnum Sjálfstæðisflokksins nema Jóni Þorlákssyni. Fyrir margt löngu las ég gömul blöð af Mogganum frá fyrri tíð og þótti sérstaklega áhugavert að lesa blöð frá kjördegi, en þar var oft beinn kosningaáróður fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Forsíðan frá kjördegi 1982 er eftirminnileg, en sennilega varð hún sú síðasta.

Styrmir hefur merka sögu að baki, bæði sem áhrifamaður í íslensku samfélagi og sem blaðamaður. Hann mun hafa frá mörgu að segja og verið lykilmaður í ólgusjó stjórnmála og fjölmiðla um árabil. Öruggt er að ævisaga hans mun verða merkilegt rit og væri reyndar mjög mikilvægt að hann ritaði sína sögu eða myndi fara yfir árin sín hjá Morgunblaðinu. Hversu umdeildur hann má teljast verður ekki deilt um sterkan sess hans. Með brotthvarfi hans breytist bæði Morgunblaðið og fjölmiðlalitrófið.

En með nýjum manni koma nýjir siðir og vinnubrögð. Eflaust er það öllum aðilum hollt, enda breytingar oft af hinu góða. Óska Ólafi Þ. Stephensen innilega til hamingju og færi Styrmi bestu kveðjur og þakkir fyrir allt hið góða sem hann hefur ritað um stjórnmál. Það hef ég lesið með miklum áhuga allt frá því að ég byrjaði að lesa Moggann. Nú eru breyttir tímar - vonandi munu þáttaskilin verða hinum aldargamla Mogga, sem við elskum öll hver á okkar hátt, heillarík.

Ritstjóraskipti á Morgunblaðinu

Vilhjálmur á að víkja - Hönnu Birnu til forystu strax

Staða Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík er orðin svo slæm undir forystu Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar að tímabært er orðið að hann taki pokann sinn og nýr leiðtogi verði valinn, sem um leið verði borgarstjóri að ári. Annað kemur ekki til greina nema keyra eigi flokkinn í borginni til pólitískrar glötunar viljandi og af ásetningi. Ekki fer á milli mála að Hanna Birna Kristjánsdóttir nýtur yfirburða stuðnings til að taka við. Allar kannanir staðfesta að henni einni er treyst að ráði í hlutverkið.

Í sjálfu sér hefði það verið flokknum fyrir bestu að hún hefði tekið við flokknum þegar í krísunni í febrúar, er öllum var ljóst að pólitískur styrkleiki Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar var endanlega gufaður upp eftir hvert klúður hans á eftir öðru, en varla er nokkur vafi á því nú að það voru mestu pólitísk afglöp forystu Sjálfstæðisflokksins á síðustu áratugum að beita sér ekki fyrir þeim leiðtogaskiptum þá. Síðan hefur flokknum blætt hressilega og ég tel að flestir þeir sem vörðu Vilhjálm Þ. þá séu farnir að átta sig á mistökunum sem gerð voru.

Mér finnst allar kannanir nú staðfesta hversu illa sé komið fyrir flokknum á vakt Vilhjálms Þ. og um leið honum sjálfum. Hann er auðvitað bara búinn að vera sem trúverðugur leiðtogi og mun ekki ná að endurheimta þá stöðu sína sem hann hafði eftir prófkjörið 2005 og kosningarnar fyrir tveim árum. Honum var treyst til forystu og fékk sterkt umboð til þess en stóð ekki undir væntingum. Því er það óskiljanlegur pólitísk glámskyggna að hann sitji ennþá í leiðtogastólnum og forysta flokksins skuli horfa upp á það að flokknum blæði.

Auðvitað er það ábyrgðarhluti fyrir forystu Sjálfstæðisflokksins að horfa lengur þegjandi á þessa grafalvarlegu stöðu. Næstu leikir í stöðunni eiga að vera einfaldir eins og landið liggur. Skipta þarf um leiðtoga helst þegar í þessum mánuði og hefja starf til framtíðar við að byggja flokkinn upp eftir þau mistök sem gerð hafa verið. Ekki þýðir að setja lengur hagsmuni nokkurra einstaklinga í forgang umfram það sem flokknum er fyrir bestu. Nú er kominn tími til aðgerða.

Tvisvar á þessu kjörtímabili hefur það gerst að sterkir leiðtogar Sjálfstæðisflokksins í sveitarstjórnarpólitík hættu sem bæjarstjórar og flokksleiðtogar; Kristján Þór Júlíusson og Ragnheiður Ríkharðsdóttir. Eftirmenn þeirra urðu þau sem skipuðu annað sætið á framboðslista; Sigrún Björk Jakobsdóttir og Haraldur Sverrisson. Umboð þeirra var mjög skýrt og enginn efaðist um það. Hér á Akureyri var þetta ekki einu sinni rætt, þetta var svo sjálfsagt.

Tími Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar er liðinn. Honum urðu á alvarleg mistök í hlutverki sínu sem flokksleiðtoga og brást á örlagastundu flokknum og þeim sem unnu fyrir hann í prófkjöri og kosningum. Hann brást sérstaklega þeim sem kusu hann sem sterkan leiðtoga reynslunnar til verka. Honum ber að víkja og best væri ef hann sjálfur gerði sér grein fyrir stöðunni og stigi af stóli með þeirri reisn sem eftir er í stöðunni, þó það sé að verða um seinan.

Ekki þýðir lengur að velta fyrir sér hvað "Gamli góði Villi" hafi gert í fortíðinni og hvað hann geti mögulega gert fram að kosningum. Leiðtogaskipti eru þörf nú sem fyrst, til að hefja megi nýtt upphaf í borgarmálunum. Áhættan af aðgerðarleysi er of mikil til að menn setji undir hagsmuni flokksins fyrir leiðtoga sem hefur misst stöðu sína og hefur verið hafnað af kjósendum flokksins.

Vilja Hönnu Birnu sem borgarstjóra

Ísland á ÓL - glæsilegur sigur á Svíum

Mikið innilega var það nú sætt og gott að sjá íslenska liðið sigra það sænska í kvöld í Póllandi og komast þar með á Ólympíuleikana í Peking í sumar. Þetta er góð hefnd fyrir rasskellinn sem þeir veittu okkur á EM í janúar, sem var skelfilegur leikur hjá okkur og markaði ekki gott mót fyrir okkur. Því er þetta svo góður sigur, einkum í ljósi þess.

Þetta er sannarlega langþráður íslenskur sigur gegn Svíum og bætir upp katastrófuna sem við upplifðum er við mættum þeim síðast. Er svo beinlínis fyndið að sjá Svíana kvarta yfir að hafa ekki fengið dæmt eitt markið sitt. Þetta væl hljómar sem síðasta hljóðið í þjálfaranum þeirra, sem var rekinn eftir tapið. Væntanlega er Faxi hinn margþekkti að verða þjálfarinn þeirra. Skiptir svosem ekki máli. Þetta er sætt fyrir okkur og Svíar hafa gott af því að sleikja sárin sín.

En til hamingju strákar. Ykkur tókst að vekja aftur áhugann á handboltanum og það var glaðst í hverri stofu landsins er sætið til Peking var tryggt. Vonbrigðin eftir EM eru gleymd og nú verður horft af áhuga á ólympíuhandbolta í sumar.

Svíar kvarta en kæra ekki

Hefði löggan beitt taser-byssu á strákinn í 10-11?

Eðlilega var flestum brugðið þegar lögreglumaðurinn Sigurður Pétur Ólafsson missti stjórn á sér og tók unglingsstrák kverkataki í 10-11 verslun fyrir nokkrum dögum vegna þess eins að honum fannst strákurinn vera með kjaft. Hafði strákurinn ekkert af sér gert og nú er lögreglumaðurinn kominn í leyfi frá störfum og vill eflaust gleyma vinnubrögðum sínum, sem voru til skammar fyrir lögregluna.

Hef orðið var við að margir hafa spurt sig að því hvort að lögreglumaðurinn hefði beitt rafbyssu, taser-vopninu margumtalaða, hefði verið búið að leyfa það. Eins og staðan var hefði hann getað stillt sig um að beita vopninu á strákinn? Eðlilega er spurt að þessu. Lögreglan hefur að undanförnu tjáð sig opinskátt um rafbyssur og félag lögreglumanna hefur sérstaklega lýst sig samþykka því að fá vopnið í hendur, rétt eins og vinnufélagar þeirra t.d. í Bandaríkjunum. Hefur verið deilt um Taser-vopnið allt frá því það var tekið upp og hafa mörg dæmi notkunar þess orðið umdeild.

Lögreglumaðurinn var starfstétt sinni til skammar með vinnubrögðunum í verslun 10-11 og varla hefði hann getað höndlað að vera með Taser-byssu við þetta tilefni, enda virtist hann ekki hafa stjórn á sér við þessar aðstæður. Hef reyndar séð í bloggskrifum að þessi lögreglumaður hafi orðið fyrir einelti á yngri árum, verið fórnarlamb þess og orðið sennilega fyrir ýmsu. Þó að deila megi um hvort að þessi lögreglumaður sé öðruvísi en aðrir er eðlilegt að spyrja sig um hvernig atburðarásin hefði orðið í versluninni hefði löggan haft taser-byssu með í för.

Forsetadraumur Hillary að renna út í sandinn

Fyrir hálfu ári töldu flestir víst að Hillary Rodham Clinton myndi marka söguna og verða fyrsti kvenforseti Bandaríkjanna á árinu 2008 - þetta yrði ár kvenna í stjórnmálum. Svo verður ekki. Flest bendir nú til þess að forsetadraumur Hillary líði undir lok í kjölfar forkosninga á þriðjudag, þar sem Barack Obama mun væntanlega ná útnefningunni formlega. Niðurstaða flokksnefndarinnar í gær tryggir stöðu hans og Hillary getur ekki náð honum. Tapið verður hið fyrsta á löngum ferli Hillary.

Fyrir nokkrum mánuðum taldi ég að Hillary myndi ryðja allri samkeppni um útnefninguna úr vegi sínum strax í upphafi. Fór oft yfir það hér, benti þó líka á að færi hún að hökta og tapa í upphafi yrði róðurinn þungur. Hún virkaði ósigrandi og varð að halda þeirri ímynd. Hún var særð eftir Iowa og það var einhvernveginn eins og tímapunkturinn er Obama náði yfirhöndinni hafi verið í kappræðunum í Philadelphiu skömmu fyrir forkosningarnar í Iowa. Henni tókst að sigra, þvert á allar líkur, í New Hampshire og náði öðrum mikilvægum sigrum.

Þáttaskil baráttunnar voru þó eftir ofur-þriðjudaginn þar sem bæði Obama og Hillary gátu fagnað sigri, er Obama vann tólf forkosningar í röð og tók litlu fylkin sem byggðu upp sterka stöðu hans. Stóru mistök Hillary hafa verið mörg á mikilvægum köflum baráttunnar, en þau hin mestu voru að láta Bill Clinton leika lausum hala, vanmeta kjörfundina þar sem forkosningaaðferðin var ekki notuð, auðvitað í Iowa í upphafi en einnig aðra í kjölfarið, spá ekki nógu vel í litlu fylkjunum en reyna að vinna á þeim stóru. Obama var frá upphafi einkum að spá í að safna þingfulltrúum og það var rétta strategían að sjálfsögðu.

Tapið sem blasir við Hillary er ekki bara áfall hennar heldur um leið eiginmanns hennar, sem er einn sterkasti forseti Bandaríkjanna á síðustu áratugum og hafði níu líf kattarins en gerði hinsvegar mörg og mikil mistök í baráttu eiginkonu sinnar, einkum undir álagi er hann lét skapið hlaupa með sig í gönur. Auðvitað er tap Hillary stórtíðindi miðað við það bakland sem hún fór af stað með í baráttuna; digra sjóði og góða bakhjarla. Tap hennar í þessum slag breytir líka valdalínunum innan flokksins, nú er þetta orðinn flokkur Obama og hann ræður ferðinni en ekki Clinton-hjónin sem hinar miklu fjölmiðlastjörnur, eins og sást vel á flokksþinginu í Boston 2004.

Obama hefur unnið slaginn á vindum breytinganna. Hann breytti pólitísku landslagi innan Demókrataflokksins dramatískt, markaði sér stöðu og sess með ævintýralegum hætti. Ekki fór á milli mála að stórstjarna var komin til sögunnar eftir sigurinn í Iowa; flestir vissu að hvort sem hann sigraði eða tapaði úr því væri hann orðinn einn öflugasti stjórnmálamaður nútímans, pólitískur predikari sem talaði af innlifun, á meðan Hillary var í baráttu sem hún varð að vinna. Hann hreif fólk með sér, dró fjöldann að sér, fyrst og fremst sópaði að sér ungu fólki sem sá í honum vonarneista til uppstokkunar eftir tvo áratugi Bush og Clinton í Hvíta húsinu.

Fannst það allt frá baráttunni í New Hampshire í ársbyrjun að Hillary væri að tapa á því að hafa Bill með sér á ferðalaginu. Hann er voldugur pólitíker, en líka táknmynd liðins tíma í bandarískum stjórnmálum. Gerði mér fyrst grein fyrir hnigandi stöðu þeirra á framboðsfundi í ársbyrjun. Þar vantaði eldmóð og kraft, sumir gengu meira að segja út úr salnum meðan að þau töluðu. Varla var hægt að trúa því að þetta væru sömu Clinton-hjónin sem stálu sviðsljósinu fyrir sextán árum og gerðu flokkinn að sínum með líflegri kosningabaráttu, fullri af eldmóð og baráttuanda, best lýst í The War Room.

Eftir sigurinn í New Hampshire náði hún að endurnýja sig en mistökin í Suður-Karólínu fóru illa með framboðið og ég tel að það hafi verið sá tímapunktur sem breytti stöðunni endanlega. Allt annað kom í kjölfarið. Hillary hefur á síðustu vikum náð að sýna kraft og unnið forkosningar þrátt fyrir að margir hafi talið hana af. Hún hefur sýnt að hún er baráttujaxl sem getur farið langt á krafti og einbeitni einu saman. En mistökin voru mikil og það á þeim kafla baráttunnar sem mestu skiptir. Forsetadraumur Hillary dó eiginlega á þeim kafla.

Stóru þáttaskilin fyrir Hillary voru að hún náði ekki til unga fólksins og konur studdu hana ekki eindregið, þó vissulega hafi hún notið meiri stuðnings þar en Obama. Ungt fólk studdi Clinton-hjónin í forsetakosningunum 1992 og 1996 vegna þess að þau boðuðu eitthvað nýtt. Á þessu ári urðu þau táknmyndir fortíðarinnar gegn manni nýrra tíma. Þetta er auðvitað kaldhæðnislegt. Vel má vera að draumur hennar um konu í Hvíta húsinu rætist síðar. En þetta var ekki árið og henni tókst ekki að komast úr skugga þess að vera fulltrúi liðinna tíma.

Þó að ég hafi ekki alltaf verið sammála Hillary hef ég dáðst að neistanum hennar og eldmóði. Þegar að hún kom hingað til Íslands fyrir um áratug á kvennaráðstefnuna fangaði hún athyglina og allt snerist um hana. Man eftir löngu ræðunni hennar sem hún flutti blaðlaust í Borgarleikhúsinu. Hún einhvernveginn þurfti ekkert fyrir því að hafa, neistaði af krafti. Það var eiginlega ógleymanleg ræða. Hreifst af henni þá, þó ekki væri ég sammála hverju orði. Það hvernig hún talaði og hversu mikill kraftur var í henni situr eftir innst í huganum. Þetta var mikið móment.

Síðustu mánuði hef ég séð sömu konu flytja ræður, sumar langar og kraftlausar. Hillary er enn öflug en vindarnir blása í aðrar áttir. Þetta átti að vera árið hennar, árið þegar að fyrsta konan yrði kjörin valdamesti maður heims; stóru þáttaskilin sem markaði upphaf seinni bindis sögunnar um Clinton-veldið. Í staðinn hnígur sólin til viðar. Kvöldrökkrið blasir við hjónunum öflugu frá vonarbænum í Arkansas. Hún hefur virkað einbeitt en samt eins og kona á röngum stað á röngum tíma - hann virkað þreyttur. Og draumurinn þeirra er búinn, að sinni.

Er gullaldartími Clinton-hjónanna virkilega liðinn? Stór spurning. Stjörnuljómi flokksins hefur færst annað og á þriðjudag mun Barack Obama, blökkumaðurinn sem flestir töldu djarfan að leggja í súperstjörnu flokksins, forsetafrúna öflugu við hlið forsetans umdeilda, hrósa sigri. Hann stendur eftir með pálmann í höndunum. Lagði undir og uppskar ríkulega. En staða hjónanna litríku er eitt stórt spurningamerki. Í lok forkosningaslagsins er spurningin hversu illa tapið fari með stöðu þeirra.

Þeim hefur verið hafnað og þurfa að finna sig að nýju á hinu pólitíska sviði. Kannski er lykillinn fyrir Hillary nú að sækjast eftir því að verða fyrsti kvenvaraforsetinn, marka vissulega söguleg þáttaskil. En þá þarf sá sem sigraði hana að taka hana með sér og þau að mynda bandalag sem sameinar flokkinn.

Eftir harkalegan slag þar sem sögulegir kandidatar demókrata dældu peningum til að skaða hvort annað er stóra spurningin hvort að þau geti og vilji vinna saman. Væntanlega er það eina leiðin til þess að flokkurinn fari sameinaður af velli.

Ákvörðun um atkvæðavægi áfall fyrir Clinton

Obama á sigurbraut - reiðarslag fyrir Hillary

Barack Obama er í seilingarfjarlægð frá því að hljóta útnefningu sem forsetaefni demókrata eftir niðurstöðu flokksnefndar í málefnum Flórída og Michigan. Til að eiga raunhæfa möguleika á útnefningunni úr þessu hefði Hillary Rodham Clinton þurft að fá þingfulltrúa í prósentumælingu við sigra hennar í fylkjunum. Þó þetta sé næstbesta lausnin í stöðunni fyrir hana er þetta reiðarslag fyrir möguleika hennar.

Nú vantar Obama aðeins 65 þingfulltrúa til að hljóta útnefninguna en Hillary vantar 240. Þar sem aðeins þrjár forkosningar eru eftir, allar á þriðjudaginn næstkomandi, verður hún að stóla á að ofurfulltrúar færi henni útnefninguna þegar að fyrir liggur að Obama hefur meirihluta þingfulltrúa úr forkosningum síðustu mánaða, með fleiri atkvæði á landsvísu og fleiri ofurfulltrúa. Frekar ólíklegt er að það gerist og væntanlega verður þessi slagur búinn eftir forkosningarnar á þriðjudag og ofurfulltrúar munu þá færa Obama útnefninguna og ljúka þessum harðvítugu og langdregnu átökum.

Hörð orðasenna er niðurstaða nefndarinnar lá fyrir í kvöld gefur til kynna að flokkurinn sé enn mjög klofinn þó þessum átökum um örlög þingfulltrúanna frá Michigan og Flórída sé lokið. Hörðustu fylgismenn Hillary létu þar harkaleg ummæli falla og greinilega ekki sátt í sjónmáli nema þá að nafninu til þegar að Hillary og Obama munu sættast að nafninu til á næstu vikum, allavega til þess að sameinast um flokkshag. Eflaust verður þar spurt um hvort niðurstaðan verði að þau fylki liði saman, þar sem þau hafa bæði notið mikils stuðnings og Hillary t.d. unnið forkosningar seint í ferlinu.

En fókusinn mun nú fyrr en varir færast yfir á baráttu Obama við John McCain um forsetaembættið. Sá slagur mun eflaust verða óvæginn og spennandi - er reyndar þegar hafinn með skotum þeirra á milli síðustu dagana. Við höfum svosem séð harkaleg átök í síðustu tveimur forsetakosningum, en væntanlega verður þetta enn kuldalegra núna. Mennirnir sem munu keppa um forsetaembættið eru enda mjög ólíkir, menn tveggja ólíkra kynslóða og með mjög ólíka reynslu að baki sem undirbúning fyrir þetta valdamesta embætti heims í alþjóðapólitík.

Demókrata þyrstir auðvitað í völdin eftir átta ár utan Hvíta hússins og munu leggja allt í sölurnar fyrir að sigra í kosningunum. Þess vegna verður það lykilatriði fyrir Demókrataflokkinn að sameinast eftir harkaleg átök Hillary og Obama síðustu mánuði, sem lengst af minntu á langvinna styrjöld þar sem ein liðssveit barðist innbyrðis með litlum árangri, nema þá skemma móralinn. Sú vinna sem blasir við nú fyrir Obama er að sameina þá að baki sér sem stutt hafa Hillary mánuðum saman og haldið lífi í baráttu hennar í ólgusjó að undanförnu.

Þegar að repúblikanar töpuðu þingkosningunum 2006 og misstu völdin í öldunga- og fulltrúadeild Bandaríkjaþings vegna óvinsælda George W. Bush og óánægju með utanríkisstefnu hans var ég viss um að næsti forseti Bandaríkjanna yrði demókrati. Átti von á að það yrði reyndar Hillary Rodham Clinton, þó vissulega hafi allir velt því fyrir sér hvort að Barack Obama gæti sigrað hana. Harður forkosningaslagur demókrata hefur í senn veikt og styrkt flokkinn. Þó ekki slúffað möguleikum hans. Enn er þó spurt um hvernig flokkurinn sameinist.

Demókratar hefðu getað gert sér kosningabaráttuna á þessu ári auðveldari með því að sameinast fyrr að baki forsetaframbjóðanda. Langvinn barátta mánuðum saman hefur verið lýjandi fyrir bæði Hillary og Obama. Þau fengu svo til svipað fylgi og nú loksins blasir við hver frambjóðandinn verði. Þó hann hafi haft pálmann í höndunum síðan á ofur-þriðjudegi með tólf forkosningasigrum í röð hefur Hillary tekist með sigrum að lengja slaginn og vekja um leið spurningar um styrkleika Obama, hefur líka afhjúpað veikleikana.

Stóra spurningin verður nú um hvernig Obama og McCain gangi að sameina flokkana að baki sér. Nokkrir mánuðir eru síðan að John McCain náði útnefningu Repúblikanaflokksins og hefur haft sinn tíma til að vinna vissa grunnvinnu. Hann þurfti að sameina flokkinn að baki sér, hefur alla tíð verið umdeildur innan raða hans og átti mikið verk fyrir höndum. Greinilegt er á öllu að honum hefur tekist það, enda átti hann auðveldar með að ná sinni útnefningu en Obama, en það hefur tekið hann langan tíma til að klára sína rimmu.

Stóra spurningin á næstunni er hver varaforsetaefni þessara ólíku forsetaframbjóðanda muni verða. Þar er oftast reynt að finna sigurstranglegt mótvægi, sem geti höfðað til annarra hópa en forsetaefnið og jafnvel yngra og eldra. Þess vegna má búast við að Obama velji eldri og reyndari frambjóðanda til að vega upp reynsluleysi sitt á meðan að McCain velur yngri frambjóðanda sér við hlið til að yngja framboðið, en hann verður elsti forseti Bandaríkjanna frá upphafi, 72 ára, ef hann sigrar.

Kannanir á þessum tímapunkti eru veganesti fyrir frambjóðendur en fjarri því augljóst merki um hvernig muni fara. Löng leið er enn til flokksþinganna síðsumars og ennþá lengri vegferð til kjördags 4. nóvember nk. Dæmi eru um að frambjóðendur nái yfir 15% forskot í sumarbyrjun og missi hana niður og jafnvel tapi kosningum á kjördegi. Löng leið er því eftir. Þó er fyrirfram ljóst að demókratar ættu að hafa sterkari stöðu þegar að einn óvinsælasti forseti Bandaríkjanna er að hætta í pólitík.

Þar má þó ekkert út af bregða og frambjóðendur munu þurfa á öllu sínu að halda til að eygja von á Hvíta húsinu. Eins og staðan er nú bendir flest til þess að repúblikanar eigi á brattann að sækja, en á móti kemur að John McCain er fjarri því með sömu skoðanir og George W. Bush á öllum málum og mun reyna allt til að fjarlægja sig honum eftir því sem nær dregur.

Á meðan að Obama mun predika að tími sé fyrir breytingar mun McCain tala fyrir því að reynslan skipti máli og auk þess muni hann verða traustari fulltrúi í utanríkis- og varnarmálum. Skýr merki um átakalínur blasa þegar við í þessum sögulega slag, þar sem elsti maðurinn og fyrsti blökkumaðurinn berjast um Hvíta húsið.

Umdeildir fulltrúar fá hálft atkvæði hver