Kappræðurnar í kvöld - McCain mætir til leiks

Þá er ljóst að fyrstu kappræðurnar á milli John McCain og Barack Obama í baráttunni um Hvíta húsið fara fram í háskólanum í Oxford í Mississippi í kvöld, eins og áður hafði verið ákveðið. McCain mætir á staðinn, þrátt fyrir fyrri yfirlýsingar sem voru augljóslega spinn í efnahagsþrengingunum. Auðvitað ætlaði hann alltaf að mæta.

John McCain á í sjálfu sér ekki að þurfa að hræðast kappræður við Barack Obama. Kappræðuformið hefur aldrei verið sérstaklega þægilegt fyrir Obama. Ræðuformið er hans sterkasta hlið. Obama kom mjög sjaldan sérlega vel út í kappræðum demókratamegin og undir lokin forðaðist hann að mæta Hillary, þegar hún var farin að sigra forkosningar í stórum fylkjum og náði að efla framboð sitt, en þó um seinan til að ná útnefningunni. Obama hafnaði boði bæði Hillary og síðar McCain um sameiginlega kappræðufundi án spyrla (líkt og Abraham Lincoln og Stephen Douglas áttu í baráttunni um öldungadeildarsætið í Illinois árið 1858) vítt um Bandaríkin.

Eitt vekur þó spennu fyrir kappræðum kvöldsins; umræðan um efnahagsmálin. Veikasta hlið McCain í þessum kosningum eru efnahagsmálin; ekki aðeins vegna þess að hann er fulltrúi þess flokks sem fer með völd í Hvíta húsinu heldur og vegna þess að það er veikasta hlið hans sem stjórnmálamanns að tala um efnahagsmálin, þrátt fyrir langan pólitískan feril og víðtæka þekkingu á mörgum málum. Hann tók talsverða pólitíska áhættu með því að velja ekki varaforsetaefni sem hefði getað tæklað efnahagsmálin fyrir hann; t.d. Mitt Romney.

McCain hefur með yfirlýsingum síðustu dagana reynt að sýna ábyrgð með því að snúa umræðunni beint á efnahagsmálin að eigin frumkvæði, stöðva baráttuna tímabundið og beita sér fyrir fundi með þingleiðtogum og andstæðingi sínum í baráttunni um Hvíta húsið með forseta Bandaríkjanna á þeim vettvangi sem barist er um. Þetta er þó tvíeggjað sverð. Í og með er McCain að sækja sér eigin stöðu í þessum viðkvæma málaflokki fyrir þá sem taka slaginn í nafni ráðandi valdhafa. Hann hefur gagnrýnt Bush og sýnt sjálfstæði, sem er mikilvægt.

Auðvitað er eðlilegt að spyrja hvort frambjóðendur í baráttunni um Hvíta húsið sem eiga sæti á Bandaríkjaþingi eigi að sýna fjarlægð við Washington og þungamiðju erfiðra ákvarðana við þessar aðstæður. McCain beindi sjálfur sviðsljósinu til Washington og tók sér stöðu á sviðinu þar - tók frumkvæði sem Obama átti fyrst erfitt með að svara nema með andsvari í spinnformi. Meira að segja Bill Clinton talaði vel um McCain í kjölfarið, sagði fjarstæðu að hann hræddist kappræðurnar þar sem hann hefði jú óskað eftir kappræðufundum með Obama áður.

Kappræðurnar í kvöld verða því spennandi fyrir stjórnmálaáhugamenn. Umræðan um efnahagsmálin, sem stefnir í að verða lykilmál baráttunnar vegna stöðunnar á verðbréfamörkuðum, gæti ráðið úrslitum í þessari baráttu. Mikilvægt er því fyrir McCain að koma vel út úr þeim hluta kosningabaráttunnar. Þetta er ekki aðeins í fyrsta skiptið sem þeir ræða pólitík saman, eiga pólitíska sviðið saman, heldur verður að óbreyttu mikilvægasta kappræðukvöldið.

Hvorugur hefur náð afgerandi forystu í þessum málaflokki. Obama ætti við allar eðlilegar aðstæður að hafa traust og afgerandi forskot. Hann hefur ekki náð því og flest stefnir því í spennandi kosningar eftir 39 daga. Obama ætlaði í upphafi baráttunnar að breyta pólitíska landakortinu. Flest stefnir þó í jafnan slag og hefðbundna baráttu um sömu fylkin og oft áður, með örfáum undantekningum, t.d. Colorado og Virginía.

Þannig að við ættum öll að stilla á Ríkissjónvarpið klukkan eitt í nótt og fylgjast með efnahagsumræðu þeirra sem berjast um Hvíta húsið. Löngu er kominn tími til að sjá þá ræða saman pólitísk lykilmál á sama sviðinu. Þeir hafa komið saman fram í tveimur þáttum nýlega en þó aðskilið og mikilvægt að bera saman áherslur þeirra og afstöðu, sérstaklega í efnahagsmálunum, eins og staðan er nú.

McCain ætlar að mæta til kappræðna

Ingibjörg Sólrún með góðkynja æxli í höfði

Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, utanríkisráðherra, hefur nú greinst með góðkynja æxli í höfði í för sinni til New York á allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna. Alltaf er áfall að heyra slíka sjúkdómsgreiningu eins af valdamestu ráðamönnum þjóðarinnar. Þegar Davíð Oddsson greindist með krabbamein árið 2004 hugsaði öll þjóðin til hans í veikindunum.

Ég vil færa Ingibjörgu Sólrúnu góðar kveðjur og vona að vel muni ganga að eiga við þetta mein og hún nái sér fljótt og vel.

Utanríkisráðherra veiktist

Endalok hjá Brown - slátrun blasir við krötunum

Ekki verður annað séð en pólitísku endalokin blasi við Gordon Brown mjög fljótlega. Lánleysi hans og kratanna er orðið svo gríðarlega mikið að vandséð verður hvort honum verði treyst fyrir leiðtogahlutverkinu fram að kosningum sem eru dæmdar til að tapast. Nýjustu kannanir gefa allar til kynna að algjör slátrun sé framundan og flokkurinn færður aftur á niðurlægingartímabil Thatcher-tímans.

Ég hélt reyndar um mitt sumarið að Brown myndi fá tækifærið til að halda áfram, þrátt fyrir tapið í London og í Crewe og Nantwich. Tapið í Glasgow East var mjög skaðlegt í kjölfarið, voru í raun hin táknrænu endalok og fyrirboði þess sem koma skal. Brown hefur mistekist í leiðtogahlutverki sínu og bæði misst frumkvæði og kraft. Í sumarfríinu reyndi hann að raða púslum misheppnaðs leiðtogaferils síns saman og bæta stöðuna.

Eins og staðan er núna er langlíklegast að pólitíski ferill járnkanslarans (eins og Brown var kallaður á tíu ára fjármálaráðherraferli sínum) lifi ekki veturinn af. Ef kratarnir tapa þingsætinu í Glenrothes í Skotlandi í næsta mánuði verður það náðarhöggið. Nú þegar þingmenn um allt land og jafnvel ráðherrar með sterkan prófíl horfa fram á að tapa sætum sínum í blóðbaði næstu kosninga undir forystu Browns munu þeir taka fram hnífana og brýna þá, slá af Brown til að eygja von á að halda sínum áhrifum og völdum lengur en út kjörtímabilið.

Ergó: Brown horfist í augu við sömu pólitísku örlög og Margaret Thatcher. En verða þau umflúin - mun hann geta bjargað sér og haldið pólitískum völdum sínum? Ég held ekki. Eina sem gæti bjargað Brown væri snöggur viðsnúningur í efnahagsmálum. Held þó að það muni ekki duga heldur. Margir líta nefnilega svo á að veik staða efnahagsmálanna ein sé ástæða yfirvofandi falls Brown af valdastóli. Ég held ekki. Hann nær fyrir það fyrsta ekki tengslum við almenning, virðist vanta bæði kjörþokka og þann kraft sem þarf til að heilla kjósendur.

Gleymum því ekki að upphaf endalokanna fyrir Brown voru í raun ekki staða efnahagsmálanna. Hikið varð honum að falli. Hann daðraði við það í nokkra mánuði að efna til nóvemberkosninga fyrir ári og fór í gegnum síðasta flokksþing kratanna án þess að svara spurningum en gefa því undir fótinn. Þá hafði hann fengið sína rósrauðu hundrað daga í himneskri hjónabandssælu við kjósendur. Þegar kannanir fóru svo að gefa til kynna að stórsigur væri ekki í kortunum í kosningum hikaði hann og beygði af leið. Hikið var dýrkeypt.

Brown á að baki mjög merkilegan stjórnmálaferil. Hann beið eftir völdunum í þrettán ár, framan af mjög þolinmóður vegna samnings við Tony Blair en gerðist æ órólegri þegar Blair sveik samninginn og dró fram hnífana til að gera hann upp. Þau endalok voru blóðug undir niðri en gengu þó slétt og fellt fyrir á yfirborðinu. Innri sár flokksins eru mikil eftir hjaðningavíg Browns og Blairs og enn er fylkingamyndunin algjör. Nánustu stuðningsmenn Blairs bíða nú á hliðarlínunni - það hlakkar í þeim að gera upp Brown.

Könnun Observer í dag gefur til kynna að David Cameron muni fá traust og afgerandi umboð á landsvísu sem forsætisráðherra Bretlands í næstu kosningum - íhaldsmenn fái 146 þingsæta meirihluta. Afhroð Verkamannaflokksins verður svipað niðurlægingu íhaldsmanna fyrir ellefu árum. Cameron er farinn að hljóma og lúkka eins og Tony Blair gerði á tíunda áratugnum. Hann er á leiðinni í Downingstræti 10 og rauði dregilinn er til staðar.

Endalok Brown eru mörkuð óvissu. Þó er mun líklegra nú að hann verði gerður upp innan eigin raða heldur en hann fái að leiða kratana í kosningar. Blóðbað virðist blasa við. Þetta eru sorgleg endalok fyrir Gordon Brown sem hefur verið risi í breskum stjórnmálum, ekki aðeins í ellefu ára valdatíð kratanna heldur líka þegar hann vann við hlið læriföður síns, John Smith, allt þar til hann lést árið 1994, og svo í aðdraganda kosninganna 1997.

Fall hans og pólitísk endalok eru þó augljós í þessari stöðu. Þegar kannanir eru farnar að gefa til kynna að öflugir ráðherrar Blair-tímans á borð við Jack Straw, Jacqui Smith og Ruth Kelly eru dæmd til að tapa þingsætum sínum er ljóst að kratarnir eru á leið inn í enn eina eyðimerkurgönguna. Ég spái því að Blair-armurinn slátri Brown á næstu vikum eða mánuðum og leiði David Miliband, pólitískt eftirlæti Blairs, til valda.

En verða endalokin umflúin þó Gordon Brown fái pólitíska náðarhöggið? Og hvað ætla þau eiginlega að gera við gamla sorrí Brown? Karlgreyið mun eiga erfitt með að fara af velli og vandséð hvernig hann geti farið af velli nema niðurlægður og sár. Endar hann kannski í sæti fjandmanns síns Mandelsons sem kommissar í Brussel?

Enginn bilbugur á Brown

Obama nær forskotinu - styttist í kappræður

Allt stefnir í harðskeyttan og æsispennandi lokasprett í baráttunni um Hvíta húsið. Þegar 44 dagar eru til stefnu blasir við að barist er af mikilli hörku og stefnir slagurinn nú í að verða persónulegur og óvæginn rétt eins og í kosningunum 2000 og 2004 þar sem öllum brögðum var beitt.

Barack Obama hefur nú aftur náð forskotinu í baráttunni. Ekki kemur það að óvörum. Veik staða efnahagsmála skiptir alltaf máli og kemur auðvitað mun meira niður á fulltrúa þeirra sem fara með völdin heldur en þeim sem hefur frítt spil og getur gagnrýnt meira. Þó hefur John McCain nú hafið að skjóta á Bush forseta vegna efnahagsmálanna og ætlar að reyna að sækja fylgi þrátt fyrir stöðuna.

John McCain tók mikla áhættu með því að velja ekki Mitt Romney sem varaforsetaefni. Romney hefði sem varaforsetaefni getað tæklað efnahagsmálin, enda með mikla reynslu í þeim efnum, og hefði séð algjörlega um þann málaflokk í baráttunni. Sarah Palin mun þrátt fyrir sinn stjörnuljóma ekki geta lagt McCain lið í efnahagsmálunum. Því stendur það algjörlega upp á McCain að tala um efnahagsmálin og reyna að tala niður þá sem hafa talað um að hann sé veikur á svellinu þar.

Ef þessar kosningar snúast algjörlega um efnahagsmálin minnka sigurmöguleikar McCain til muna. En enn eru rúmar sex vikur eftir af baráttunni og fjarri því öruggt að þau verði aðalkosningamálið, þó flest bendi til þess núna. Mér finnst það reyndar merkilegast hvað bæði forsetaefnin standa veikt í efnahagsmálum. Obama græðir auðvitað á því að vera nýliðinn, hann getur sótt að McCain vegna stöðu mála eftir átta ára samfellda forsetatíð repúblikana og verk þeirra.

Fyrirsjáanlegt er að mikið verður rætt um efnahagsmálin í kappræðunum. Fyrstu kappræðurnar fara fram á föstudaginn í Mississippi. Þetta verður í fyrsta skipti sem Obama og McCain hittast á sama vettvangi og fara í debatt um lykilmál baráttunnar og pólitísk álitaefni. Þeir hafa báðir verið í forsetaframboði í rúmt eitt og hálft ár og tekið margar kappræður, einkum Obama í langri baráttu sinni við Hillary, en þurfa nú að fóta sig þar á nýjum forsendum.

McCain bauð reyndar Obama að taka þátt í kappræðufundum vítt um Bandaríkin í aðdraganda kappræðnanna þriggja en Obama afþakkaði það boð. Obama hefur alltaf verið miklu betri í ræðuflutningi og tali á kosningafundum en því að fara í kappræður. Hillary Rodham Clinton var miklu betri í því formi kosningabaráttunnar - Obama vildi er leið á baráttuna í vor ekki mæta Hillary lengur í kappræðum eftir að staða hans veiktist í kjölfar Wright-málsins.



Kappræðurnar eru hið formlega upphaf lokaspretts baráttunnar. Báðir frambjóðendur hafa æft sig mjög mikið að undanförnu fyrir kappræðurnar. Minnstu mistök þar fylgir frambjóðendum eftir miskunnarlaust. Fyrstu kappræðurnar árið 1960 tryggðu sennilega sigur Kennedys gegn Nixon, þar sem sá síðarnefndi vanmat mátt sjónvarpsins - var sveittur og ófarðaður á meðan kjörþokkinn geislaði af Kennedy.



Oft síðan hefur klúður frambjóðenda á viðkvæmum kappræðutímapunkti haft úrslitaáhrif. Gleymir annars nokkur þegar gamli Bush forseti leit á klukkuna sína í kappræðunum 1992 við Bill Clinton og Ross Perot? Þetta leit út eins og hann nennti þessu ekki og gæti ekki beðið eftir að komast burt. Andstæðingarnir voru fljótir að notfæra sér þetta og birtu myndir af þessu og sögðu að tími hans væri liðinn.

Lítið annars á klippuna af Bush þar sem hann flaskar rosalega á spurningunni hjá konunni en Clinton nýtir sér veikleika forsetans og gengur á lagið. Frábært svar og gott dæmi um hversu mikill pólitískur snillingur Clinton var. Lánleysi gamla Bush í þessum kosningum var reyndar algjört og allan tímann ljóst að Clinton myndi rúlla honum upp.

Obama vinnur á

Áhugavert mat - töfralausnir og tálsýn

Mat Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á stöðu Íslands í efnahagsmálum vekur vissulega athygli ofan í allan svartsýnissöng þeirra sem vilja leysa niðursveifluvandann með þeirri "töfralausn" einni að taka upp evruna og sækja um aðild að Evrópusambandinu. Mér finnst tal ansi margra sem tala fyrir því sem einhverri lausn minna mig á söguna um manninn sem fannst grasið vera betra hinumegin við ána, en þegar hann kom þangað sá hann fegurðina bara í hyllingum.

Erfitt er að meta hvenær við náum okkur út úr niðursveiflunni sem skekið hefur samfélagið, en það er ekki valkostur að hugsa um annað en reyna að ná fótfestu undir okkur. Enginn lagar okkar vandamál nema við sjálf. Við Íslendingar verðum að vinna úr okkar málum en getum ekki stólað á að aðrir bjargi okkur úr þessum darraðardansi.

Ég velti því vissulega fyrir mér hvort krónan eigi sér framhaldslíf, eðlilega gerum við það öll. En þegar við lesum þetta mat er ekki nema von að spurt sé hvort við séum farin að sjá ljósið við lok ganganna.

Íslendingar öfundsverðir

Fordómar í Bandaríkjunum á sögulegu kosningaári

Í fyrsta skipti í bandarískri stjórnmálasögu á þeldökkur maður raunhæfa möguleika á því að verða kjörinn forseti Bandaríkjanna. Barack Obama hefur sýnt og sannað að hann hefur stöðu og styrk í að hljóta forsetaembættið. En skv. könnunum skiptir enn máli fyrir þriðjung kjósenda hvort frambjóðandinn er þeldökkur eða hvítur. Vonandi munu þessir fordómar ekki ráða úrslitum.

Vissulega er þetta mjög kuldalegt mat og dapurlegt að staðan sé með þeim hætti að fordómar grasseri enn gegn þeldökkum og þeldökkum sé ekki treyst fyllilega fyrir valdaembættum. Fjórir áratugir eru liðnir frá því að blökkumannaleiðtoginn dr. Martin Luther King var myrtur í Tennessee. Morðið á honum var áfall fyrir blökkumenn sem höfðu barist undir forystu hans fyrir mannréttindum sínum og komist nokkuð áleiðis með mannréttindalögum Johnsons forseta árið 1964, sem hann hafði tekið í arf frá John F. Kennedy, forvera sínum, sem myrtur var í Texas árinu áður og hafði talað mjög fyrir réttindum blökkumanna.

Þrátt fyrir að dr. King ætti sér draum um samfélag þar sem allir væru jafnir óháð litarafti hefði hvorki honum né þeim sem gengu með honum í Washington árið 1963 órað fyrir því að nokkrum áratugum síðar ætti blökkumaður alvöru möguleika á að komast alla leið í Hvíta húsið, þó þeim hafi eflaust innst inni dreymt um þann möguleika. Aðeins fjórir þeldökkir (utan Obama) hafa gefið kost á sér til forsetaembættis. Þeirra þekktastur er Jesse Jackson, sem barðist fyrir útnefningu demókrata árin 1984 og 1988, en auk hans hafa Al Sharpton, Shirley Chisholm og Carol Elizabeth Moseley Braun gefið kost á sér.

Mikið var skorað á Colin Powell, hershöfðingja í Persaflóastríðinu, um að gefa kost á sér í forsetakosningunum 1996 sem frambjóðandi Repúblikanaflokksins. Kannanir sýndu að hann átti góða möguleika á að verða forseti Bandaríkjanna. Hann velti fyrir sér þeim möguleika að fara fram af alvöru, en ákvað þó að gefa ekki kost á sér. Eiginkona hans, Alma, var mjög andsnúin framboði hans, af ótta við að hann yrði myrtur færi hann í framboð og myndi sigra Bill Clinton. Powell hefur margoft sagt þá ákvörðun rétta. Powell varð fyrsti þeldökki utanríkisráðherrann árið 2001, í forsetatíð George W. Bush, sem valdi þeldökka konu sem eftirmann hans.

Margoft hefur verið velt fyrir sér þeim möguleika að blökkumaður yrði forseti Bandaríkjanna og það verið stílfært í kvikmyndum og sjónvarpsþáttum. Í upphafi áratugarins var það lykilsöguþráður í fyrstu sjónvarpsseríu þáttaraðarinnar 24 að ráða ætti þeldökkan forsetaframbjóðanda, David Palmer, af dögum, en hann var þá í fararbroddi þeirra sem sóttust eftir útnefningu Demókrataflokksins. Litlu munaði að þeim tækist það, en atburðarásin tók á sig ýmsar myndir er yfir lauk. Í annarri seríu var Palmer orðinn forseti, fyrstur þeldökkra, og söguþráðurinn snerist enn að mestu um hann. Hann var að lokum myrtur í fimmtu seríunni.

Auðvitað er það tímanna tákn að þeldökkur maður geti orðið valdamesti maður heims og verður söguleg þáttaskil í stjórnmálasögunni gerist það á þessu ári. En auðvitað er frekar leitt að enn sé þeldökkum ekki fyllilega treyst eða gefið í skyn að blökkumaður verði sjálfkrafa myrtur komist hann nærri flokksútnefningu eða vinni baráttu um Hvíta húsið. Kannski er þetta bara enn hinn blákaldi raunveruleiki.

Enn eru því miður til valdamiklir hópar sem vilja ekki að blökkumaður verði valdamesti maður heims og munu berjast harkalega gegn því á þeim forsendum einum. Fordómarnir lifa enn, því miður.

Kynþáttafordómar gætu kostað Obama sigurinn

Góð niðurstaða fyrir ljósmæður

Ég vil óska ljósmæðrum innilega til hamingju með nýsamþykktan kjarasamning og langri kjaradeilu þeirra sé lokið farsællega með góðri niðurstöðu. Auðvitað hefði verið betra ef samningar hefðu tekist án aðkomu ríkissáttasemjara en þetta ætti að teljast góð útkoma miðað við allar aðstæður. Þær tóku slaginn og komu sem sigurvegarar út úr því ferli.

Ljósmæður fengu stuðning þjóðarinnar með mjög afgerandi hætti í þessari kjaradeilu og ég held að mjög vel hafi sést í almennri umræðu, bæði hér á netinu og eins í spjalli almennings, að þær höfðu traustan meðbyr í sínum kröfum. Þær koma mjög sterkar út úr þessu og hafa styrkt stöðu sína mjög mikið.

Miðlunartillagan samþykkt

Davíð greinir stöðuna og talar tæpitungulaust

Davíð Oddsson, seðlabankastjóri, talaði enga tæpitungu í viðtali við fréttastofu Stöðvar 2. Hann greindi stöðuna algjörlega afdráttarlaust og var ekki að spara stóru orðin um menn og málefni. Mér fannst Davíð greina stöðuna ágætlega; hann talaði af yfirsýn og þekkingu um öll lykilmál.

Mér fannst sérstaklega gott að heyra Davíð tala niður viðurnefnið Íslandsálag sem bankarnir eru að reyna að klína á stöðuna. Auðvitað er þetta mikil hugtakabrenglun. Bankaálag er mun meira viðeigandi í ljós þess að íslenska ríkið er nánast skuldlaust á meðan bankarnir eru mjög illa staddir og skulda mjög mikið. Mikilvægt er að passa upp á að bankarnir spinni þetta ekki að sinni vild.

Davíð hefur alla tíð verið umdeildur og eflaust eru margir ósáttir við túlkun hans og tjáningu um lykilmál. En helsti kostur hans er að tala til þjóðarinnar, bæði afdráttarlaust og hefur sig algjörlega upp úr meðalmennskublaðri. Þetta var helsti styrkleiki Davíðs sem stjórnmálamanns. Hann talaði kraft og kjark í þjóðina meðan hann var forsætisráðherra og talaði barlóm og rausið niður. Þess vegna hefur hann sennilega verið hataður af sumum landsmönnum.

Davíð var miklu afdráttarlausari og ákveðnari í tali í dag en Geir H. Haarde, forsætisráðherra. Ummæli hans hurfu algjörlega í skuggann af greiningu Davíðs á stöðunni. Í og með sýnir það styrkleika Davíðs enn í dag. Hann er einfaldlega á allt öðrum skala en allir þeir sem tala um þessi mál, einkum í stjórnmálunum. Enda virðist enginn gnæfa yfir meðalmennskuna í íslenskri pólitík um þessar mundir. Meðalmennskan og daufleikinn er algjör.

Davíð stuðar en hann stendur svo sannarlega fyrir sínu.

Davíð segir að krónan muni ná sér

Frjálslyndir í upplausn - uppreisn gegn formanni?

Sundrungin og sjálfstortímingin innan Frjálslynda flokksins tekur enn á sig nýjar myndir. Uppreisnin gegn Kristni H. Gunnarssyni er að snúast upp í uppreisn gegn Guðjóni Arnari Kristjánssyni, formanni flokksins, ef marka má yfirlýsingar Valdimars Jóhannessonar. Miðstjórn flokksins og einstaka fulltrúar í henni eru farnir að sækja sér ægivald yfir formanni flokksins og skipa honum fyrir verkum í nafni stöðu sinnar innan miðstjórnar og senda honum tóninn í fjölmiðlum.

Mér finnst athyglisvert að sjá Valdimar koma fram með þessum hætti. Litlu munaði að Guðjón Arnar tryggði þessum manni þingsæti á kosninganótt 1999. Eins og flestir ættu að muna náði Guðjón Arnar kjördæmakjöri í Vestfjarðakjördæmi og tryggði þar með undirstöðu flokksins allt fram á þennan dag á persónulegu fylgi sínu. Framan af kosninganótt var Valdimar Jóhannesson inni sem alþingismaður í jöfnunarsæti í Reykjaneskjördæmi en féll síðla nætur þegar stofnandinn Sverrir Hermannsson náði sætinu af Valdimar.

Frjálslyndi flokkurinn virðist vera orðinn stjórnlaus. Fylkingarnar eru greinilega að riðlast og mér finnst umvandanir og skipanir til formannsins helst minna á tilraunir til uppreisnar og yfirtöku á flokknum. Talað er til Guðjóns Arnars eins og hann sé aukapersóna í flokknum en ekki undirstaða hans og styrkasta stoð. Þetta er nokkur breyting. Þrátt fyrir alla ólguna til þessa hefur staða Guðjóns Arnars jafnan verið trygg og enginn reynt að tala svona til hans.

Margrét Sverrisdóttir lagði ekki í formannsframboð á sínum tíma gegn Guðjóni, sem hefði þó verið það skynsamlegasta enda ekki séð hvernig hún gæti unnið með Guðjóni Arnari eftir að hann tók afstöðu gegn henni og síðar studdi Magnús Þór til varaformennsku gegn henni. Klofningur flokksins á þeim tíma var óumflýjanlegur. Þar var uppgjör um persónur en nú virðist vera sótt að Guðjóni Arnari bæði vegna persóna og málefna. Hann er eiginlega beðinn um að slá af Kristinn H. og fara eftir valdi miðstjórnar í tilteknu máli. 

Yfirlýsing Valdimars Jóhannessonar er skýrasta dæmið um að hlýði Guðjón Arnar ekki sér og þeim sem fylgja Jóni Magnússyni að málum muni vera sótt ekki aðeins að Kristni H. heldur og honum sjálfum, formanninum og undirstöðu flokksins. Pólitískt er ekki hægt að túlka þetta öðruvísi. Vissulega eru það tímamót en gera klofnings- og sundrunarmálin innan flokksins enn áhugaverðari og spennandi. Þetta er flokkur með mikil innanmein og virðist á góðri leið með að falla fyrir eigin hendi á kjörtíma.

Þvílíkt drama á einum stað. Stóra spurningin er nú hvort formanninum verði steypt af stóli á næsta landsfundi og ráðist verði að þeim. Allir vita að Guðjón Arnar sótti Kidda sleggju prívat og persónulega. Hann fékk þingflokksformennskuna úr hendi Guðjóns Arnars. Upphefð hans, sem er mikill þyrnir í augum fulltrúa Nýs afls innan flokksins, kom úr hendi Guðjóns Arnars. Aðför að honum nú er aðför að Adda Kitta Gau.

Hvernig verður annars samstarfið í þessum þingflokki í vetur? Einn þingmanna búinn að lýsa yfir vantrausti á þingflokksformanninn, samherjar sama manns eru búnir að senda út stríðsyfirlýsingar á þingflokksformanninn og formann flokksins um að hlýði þeir ekki muni þeir koma í bakið á þeim báðum, ekki síður Guðjóni. Þetta valdadrama á eftir að verða áhugavert í vetur.

Glymur klukkan Kristni eða Guðjóni?

Tzipi Livni markar söguleg skref í Ísrael

Kjör Tzipi Livni í leiðtogastól Kadima markar þáttaskil í ísraelskum stjórnmálum. Þó kemur stórsigur hennar í leiðtogakjörinu fjarri því að óvörum. Hún hóf sig upp til metorða undir leiðsögn Ariel Sharon og var einn af helstu ráðgjöfum og bandamönnum hans á þeim tæpu fimm árum sem Sharon var forsætisráðherra Ísraels. Á innan við áratug varð hún lykilpersóna í stjórnmálalitrófi Ísraels.

Þegar Sharon fékk heilablóðfall fyrir tæpum þremur árum varð Livni utanríkisráðherra, aðeins önnur kvenna í sögu Ísraelsríkis og var fulltrúi Sharon-hópsins við völd. Hún lék lykilhlutverk í stofnun Kadima vikurnar á undan og hafði fylgt Sharon úr Likud á þeim örlagatímum þegar flokkurinn klofnaði. Sharon hafði verið einn stofnenda flokksins árið 1973 en beygði sig ekki undir vald harðlínukjarnans og tók mikla pólitíska áhættu með því að segja skilið við flokkinn og stofna Kadima (Áfram).

Sharon var í kjölfarið með öll völd í hendi sér og fékk fornan andstæðing í ísraelskum stjórnmálum, Shimon Peres, fyrrum forsætisráðherra, í lið með sér við stofnun flokksins. Allt benti til yfirburðasigurs Sharons og honum myndi takast að segja skilið við ísraelsk stjórnmál á toppi ferilsins. Veikindin bundu enda á litríkan stjórnmálaferil og nánustu samstarfsmenn hans voru lengi að fóta sig eftir þau þáttaskil sem óneitanlega fylgdu endalokum hans í pólitísku starfi.

Þegar Sharon stofnaði Kadima var talið öruggt að hann vildi að Livni yrði eftirmaður hans á forsætisráðherrastóli fyrir mitt kjörtímabilið. Í tómarúminu sem fylgdi veikindum Sharons náði Ehud Olmert, fyrrverandi borgarstjóri í Jerúsalem, lykilstöðu og það varð hlutskipti hans að taka við Kadima. Kadima vann góðan kosningasigur nokkrum vikum eftir að Sharon veiktist, þó mun minni en spáð hafði verið í könnunum og að mestu út á minninguna um stofnandann sem tók hina miklu áhættu, þá mestu á sínum ferli, með því að kljúfa Likud, sem var í rústum eftir.

Allir vita eftirleikinn. Olmert náði aldrei almennilegum tökum á forsætisráðherraembættinu. Fylgi Kadima hefur hrunið í leiðtogatíð hans, að mestu vegna hneykslismála og vandræðalegra afglapa í utanríkismálum, einkum Líbanon-málinu sem næstum gerði út af við stjórnmálaferil Olmerts um mitt árið 2007. Undir pólitískri leiðsögn Olmerts hefur Likud náð vopnum sínum og hefur nú sterka stöðu í könnunum og virðist líklegt að Benjamin Netanyahu takist að byggja flokkinn upp aftur sem hið mikla stórveldi á dögum Sharons.

Ariel Sharon lifir enn. Hann varð áttræður í febrúar og er enn í dái á hjúkrunarstofnun í Jerúsalem. Þegar ár var liðið frá því hann fékk heilablóðfallið sem batt enda á feril hans var stóra spurning allra fjölmiðlanna þar hvað hann myndi segja ef hann vaknaði upp við hina pólitísku stöðu í landinu. Á innan við ári gekk Olmert frá pólitískum styrkleikum þeim sem Sharon lét eftir flokknum í arf og var búinn að gera út af við eigin feril. Fjarri því er víst að takist að laga þann skaða.

Allir helstu pólitísku ráðgjafar og stuðningsmenn Sharons lögðu mikið á sig til að tryggja sigur Livni. Hún stendur nú vörð um pólitíska arfleifð hans og hefur í hendi sér hvort Kadima verði lykilafl áfram í ísraelskum stjórnmálum. Og nú reynir hún að mynda stjórn. Hún fylgir í fótspor Goldu Meir bæði sem forsætisráðherra og utanríkisráðherra og opnar nýjan kafla í pólitík landsins, ekki aðeins fyrir konur heldur og við að tryggja Kadima framhaldslíf eftir afglöp Olmerts á valdastóli.

Sögulegur sess Livni við hlið Goldu Meir í pólitískri sögu Ísraels mun ráðast fyrst og fremst að því hvort henni tekst að mynda stjórn fljótt og vel - koma með því Olmert úr embætti afgerandi og traust - og hvort henni takist að verja pólitískt vígi Ariels Sharons.

Livni kjörin leiðtogi Kadima