Brown leggur af stað - Blair talar máli Miliband

Það verða þáttaskil í breskum stjórnmálum í sumar þegar að Tony Blair yfirgefur Downingstræti 10. Litríkum stjórnmálaferli er að ljúka. Baráttan um það hver erfir völd hans er nú að hefjast af fullum krafti. Gordon Brown, fjármálaráðherra Bretlands, er nú að starta maskínu sinni vegna væntanlegra leiðtogaskipta. Hann er að byggja upp leiðtogaframboð - framboð sem hefur blasað við að færi af stað fyrr en síðar eftir síðustu þingkosningar, sem allir vissu að væru síðustu kosningar Tony Blair.

Á laugardag tilkynnti Jack Straw, fyrrum utanríkisráðherra Bretlands, að hann myndi stýra leiðtogaframboði Browns, rétt eins og hann stýrði leiðtogaframboði Blairs fyrir þrettán árum, er hann var kjörinn eftirmaður John Smith, sem lést langt fyrir aldur fram árið 1994, eftir aðeins tvö ár á leiðtogastóli flokksins. Blair hafði Straw í stjórn sinni í níu ár. Hann var innanríkisráðherra í fjögur ár, 1997-2001, og utanríkisráðherra í fimm ár, 2001-2006. Það vakti mikla athygli þegar að Blair vék honum úr stjórninni í kjölfar vondra úrslita í byggðakosningum í fyrravor og gerði hann að áhrifalitlum þingleiðtoga neðri deildarinnar, rétt eins og forvera hans í utanríkisráðuneytinu, Robin Cook, fimm árum áður.

Það stefnir í spennandi tíma innan Verkamannaflokksins. Flestir búast við því að Blair muni tilkynna um afsögn sína fyrir 10. maí, eða strax að loknum byggðakosningum. Verkamannaflokkurinn hefur verið við völd í áratug þann 2. maí undir forsæti Blairs. Það er sú dagsetning sem talið er að hann vilji ná áður en formleg afsögn verður opinberlega kynnt. Flestir stjórnmálaskýrendur í Bretlandi telja að afsagnartilkynningin komi innan tíu daga frá valdaafmælinu. Þá fer af stað formlegt leiðtogakjör. Það fer eftir því hvort alvöru kosning verður um leiðtogastöðuna hvenær að Blair mun yfirgefa Downingstræti 10. Talið er nær öruggt að hann muni fyrst hætta sem flokksleiðtogi en muni ekki láta af völdum fyrr en í júlí, áður en áætlað sumarfrí forsætisráðherrans hefst jafnan.

Flestir sérfræðingar spá leiðtogaslag í Verkamannaflokknum þrátt fyrir að Gordon Brown hafi verið erfðaprins valdanna innan Verkamannaflokksins alla leiðtogatíð Tony Blair, allt frá árinu 1994. Hann hefur lengst allra í seinni tíð verið fjármálaráðherra Bretlands og þótt intellectual-týpa í breskum stjórnmálum, mun meiri maður pólitísks innihalds og hugsjóna en Tony Blair. Hann hefur verið farsæll forystumaður og haft mikið persónufylgi, langt út fyrir flokk sinn. Hann dró að segja má vagninn fyrir Blair í þingkosningunum 2005 þegar að hann var mun vinsælli en Blair. Það vakti mikla athygli í aðdraganda þeirra kosninga að hvert sem Blair fór hélt hann með Brown með sér. Flestir töldu það til merkis um að hann fengi leiðtogastöðu eftir Blair án baráttu og með stuðningi hans.

Sögusagnir ganga nú um að Blair og hans nánasti stuðningsmannakjarni vilji að David Miliband, umhverfisráðherra, fari í leiðtogaslaginn gegn Brown. Fréttir af því láku út fyrir helgina að Blair hafi sagt í þröngum hópi að Miliband væri sá eini sem gæti úr þessu stöðvað Brown, hann væri ungur og ferskur - sá eini sem hefði eitthvað nýtt fram að færa. Miliband er maður nýrra tíma innan Verkamannaflokksins, af mörgum nefndur hinn ungi Tony Blair. Hann hefur verið mjög handgenginn honum og í honum sjá ráðgjafar og stuðningsmenn forsætisráðherrans nýjan málsvara New Labour. Margir þeirra sem mótuðu sigurstefnuna fyrir áratug telja ekki Brown trúverðugan talsmann hennar og hafa ekki farið leynt með óánægju sína með hann.

Bið Browns eftir forsætisráðherrastólnum er orðin löng. Blair sveik loforðið fræga sem gert var vorið 1994, um að Blair færi frá á miðju öðru kjörtímabilinu. Þess í stað sóttist hann eftir að leiða flokkinn þriðju kosningarnar í röð. Með því komst Blair í sögubækur sem sigursælasti og þaulsetnasti leiðtogi kratanna í yfir 100 ára flokkssögu. Blair hefur fjarað hægt og rólega út síðan, hann varð gríðarlega óvinsæll í kjölfar Íraksstríðsins og hefur aldrei endurheimt fyrri vinsældir eftir það. Það er enda fátt nú sem minnir á geislandi leiðtogann sem leiddi Verkamannaflokkinn til sigurs í maí 1997 og leiddi baráttu fólksins fyrir því að konungsfjölskyldan sýndi Díönu prinsessu hina hinstu opinberu virðingu haustið 1997. Það var vinsæll leiðtogi fjöldans, nú er hann orðinn úthrópaður og óvinsæll.

Brown fer af stað nú til að reyna að stöðva alvöru mótframboð. Hann er að sýna fram á sterka stöðu sína. Það er engin tilviljun að hann setur Jack Straw fyrir hóp sinn og nefnir fjöldann allan af undirráðherrum sem hafa verið handgengnir Blair sem lykilhóp í forystu framboðsins. Þetta er gert til að tækla stöðuna og snúa stöðunni sér í hag, koma í veg fyrir að Miliband fari fram. Það eru nokkrar vikur síðan að Miliband sagðist styðja Brown og hefði engan hug á leiðtogastöðunni, hans tími væri ekki kominn. Nú vinna menn eins og Alan Milburn, Charles Clarke og Peter Mandelson hörðum höndum að því að tryggja baráttu um embættið, eru með því að kveikja elda milli fylkinga, auka sífellt ólguna.

Það er alveg ljóst að samskipti Blair og Brown hafa verið við frostmark undanfarin ár. Blair stóð ekki við samninga sína um að hliðra til fyrir Brown og í ofanálag vinnur hann bakvið tjöldin að því að tryggja að annar einstaklingur leggi í Brown. Þeir náðu botninum í samskiptum í fyrrahaust þegr að Brown og stuðningsmenn hans neyddu forsætisráðherrann til að gefa upp tímaplan pólitísku endaloka hans, þ.e.a.s. að hann færi frá fyrir septemberbyrjun 2007.

Staðan er orðin mjög eldfim. Hitinn eykst stig af stigi og ólgan kraumar æ meir undir eftir því sem styttist í að Blair tilkynni um formlega afsögn sína eftir nokkrar vikur. Erfitt er þó um að spá hvað gerist í raun. Líkur hafa þó aukist verulega á harðvítugum leiðtogaslag, menn eru að gíra sig upp í hann altént fyrir opnum tjöldum. Það verður mjög óvæginn slagur, verði af honum.

Sá slagur gæti líka leitt til klofnings innan flokksins og sundrungar, sem um leið tryggir íhaldsmönnum betri sess í þingkosningum innan þriggja ára. Það er altént ljóst að allra augu verða á því sem gerist þegar að Blair yfirgefur hið pólitíska svið og ferlið við valið á eftirmanni hans hefst fyrir alvöru.

Athugasemdir

[Steini Briem (IP-tala skráð) 27.3.2007 kl. 13:15]

GORDON BROWN hefur þetta, ekki spurning, Stebbi minn!

[Stefán Friðrik Stefánsson, 27.3.2007 kl. 15:19]

Já, það hef ég alla tíð talið líka. En það er tvennt ólíkt hvort að hann fær þetta með blóðugum innanflokkserjum sem kalla upp á yfirborðið allar gremjur flokksfylkinganna eða sem uppklappaður leiðtogi með breiðan stuðning. Það ræðst hvort það verður.

mbk.

[Helga (IP-tala skráð) 27.3.2007 kl. 16:56]

Datt inn á bloggið hjá þér fyrir nokkrum vikum og það er á góðri leið með að verða ómissandi hluti af deginum...alltaf gaman að lesa nýjar áhugaverðar og skemmtilegar færslur.

Verð sérstaklega samt sérstaklega að hrósa þér fyrir þessa færslu og færsluna um Chirac sem mér fundust báðar sérstaklega áhugaverðar og fræðandi... ekki verra að ná sér í smá fræðslu á oft á tíðum hálf tilgangslitlu bloggrápi ;)