Áratugur frá andláti Díönu, prinsessu af Wales

Áratugur er liðinn frá því að Díana, prinsessa af Wales, fórst í hörmulegu bílslysi í París. Mikið hefur verið rætt og ritað um ævi og örlög Díönu prinsessu, bæði fyrir og eftir sviplegt andlát hennar. Óhætt er að fullyrða að hún hafi verið ein mest áberandi og myndaða kona 20. aldarinnar og sett svip sinn á samtíð sína með mjög miklum hætti. Hún var sannkölluð fjölmiðlastjarna sem skreytti bresku konungsfjölskylduna og var áberandi bæði fyrir og eftir að hún varð hluti hennar.

Díana heillaði allan almenning um leið og hún var kynnt fyrst fyrir fjölmiðlum fyrir 26 árum og var athyglisvert mótvægi við Karl, Bretaprins, sem hún giftist hinn 29. júlí 1981. Sögulega séð verður hennar sennilega helst minnst fyrir að hafa gifst ríkiserfingjanum og að vera móðir væntanlegs konungs Bretlands, Vilhjálms, Bretaprins. Brúðkaup Díönu og Karls í St. Paul's dómkirkjunni í London í júlí 1981 var á þeim tíma kallað brúðkaup aldarinnar. Hjónaband þeirra virtist í upphafi ætla að styrkja konungdæmið í Bretlandi og verða hamingjusamt. Eignuðust þau synina William og Harry á fyrri hluta níunda áratugarins. Brestir komu þó fljótt í hjónabandið og þau skildu að borði og sæng í desember 1992, 11 árum eftir giftinguna.

Lögskilnaður þeirra varð svo að veruleika í ágúst 1996 og hélt Díana titli sínum sem prinsessan af Wales, en ekki sem hátign. Díana, prinsessa, gerði grein fyrir sinni hlið fallandi hjónabands síns í frægri bók árið 1992. Á þeim tíma var ekki gefið upp að hún væri heimildarmaður bókarinnar en Andrew Morton ljóstraði loks formlega upp um það eftir lát hennar. Þó varð öllum ljóst að Díana sjálf hefði veitt viðtöl vegna bókarinnar og hún hafði leyft nánustu vinum sínum að tjá sig um hjónaband hennar og árin ellefu í hjónabandinu við Karl. Í bókinni kom fyrst fram opinberlega að Díana hefði verið haldin átröskunarsjúkdómnum búlimíu og jafnvel reynt að svipta sig lífi vegna þunglyndis.

Fyrir nokkrum árum voru fyrst birtar opinberlega hljóðupptökur af samtölum Díönu við Andrew Morton, ævisöguhöfund hennar, en samtölin voru hljóðrituð árið 1991, ári fyrir útgáfu bókarinnar. Árið 1995 tjáði hún sig svo opinberlega í fyrsta skipti um hjónabandið í viðtali í þættinum Panorama og lét ekkert eftir liggja í frásögnum. Bæði bókin og sjónvarpsviðtalið sýndi ævintýraprinsessuna í nýju ljósi. Á bakvið brosin og gleðina sem á yfirborðinu voru sýnileg í fjölmiðlum var eymd og sársauki. Þetta kom vel fram seinustu æviár hennar. Í raun má segja að uppljóstrun þessara þátta hafi sýnt Díönu í öðru ljósi og haft áhrif á það hvernig sagan metur hana.

Allir sem upplifðu sunnudaginn 31. ágúst 1997 muna eftir því hversu mjög andlát hennar kom á óvart. Segja má að flesta hafi sett hljóða við fregnina um dauða hennar. Það gerði ég allavega. Þó að ég hafi farið að sofa þessa nótt vitandi um slysið taldi ég að hún myndi hafa það af. Hún var lifandi táknmynd ferskleikans, talin mest verndaða kona heims þrátt fyrir breytta stöðu sína. Ekkert átti að geta hent hana. En það er ekkert öruggt í þessari tilveru. Fráfall hennar snerti marga. Það er sennilega best að segja sem svo að andlát hennar hafi sett mark sitt á almenning allan.

Um London var blómahafið ótrúlegt þennan dag og þá sem á eftir fylgdu, fólk kom með blóm í miðborg London við heimili hennar í Kensington-höll og við Buckingham-höll til minningar um hana, og sorgin var ólýsanleg. Vikan sem leið frá sviplegu fráfalli hennar til jarðarfararinnar var ólýsanlegur tími sorgar og hluttekningar almennra borgara í garð konu sem fallið hafði frá - konu sem flest þeirra höfðu aldrei talað við en töldu sig þekkja af kynnum sínum af henni í fjölmiðlum og í fjarlægð meðan hún var eiginkona ríkisarfa Bretlands og móðir væntanlegs konungs Bretlands. Og hún skók heilt konungsveldi eftir dauða sinn. Staða hennar varð staðfest heldur betur.

Í kvöld sýndi Ríkissjónvarpið ítarlega leikna heimildarmynd um síðustu vikurnar á ævi prinsessunnar. Virkilega vel gerð mynd og áhugaverð. Lýsir því sem tók við þá tvo mánuði sem hún lifði eftir síðasta afmælisdag sinn. Þar kom enn eitthvað nýtt fram sem varpar ljósi á hin sorglegu endalok. Hélt ég að það væri varla hægt lengur. Hef ég sennilega lesið yfir tíu bækur um þennan atburð, séð heimildarmyndir og lesið á netinu margt um dauða prinsessunnar og þáttaskilin sem fylgdu því, þegar að konungsfjölskyldan var sökuð um að sýna ekki sorg með áberandi hætti og drottningin var beygð er yfir lauk - þurfti m.a. að minnast prinsessunnar í sögulegu ávarpi.

Þetta voru svo sannarlega sögulegir tímar. Í myndinni fór Genevieve O'Reilly vel með hlutverk prinsessunnar og var sérstaklega áhugavert að heyra viðtölin inn á milli leiknu hlutanna. Heilt yfir var þetta ágætis sjónarhorn á þessa atburði, sem enn er skrifað svo mikið um og spáð í frá öllum sjónarhornum. Prinsessunnar var minnst í dag með látlausum en virðulegum hætti. Sess hennar er enn afgerandi, þó tímarnir hafi vissulega breyst. Ég sá myndklippur frá minningarathöfn um hana á Sky í kvöld. Þar flutti Harry prins þá einlægustu og fallegustu ræðu sem ég hef heyrt um prinsessuna - sönn og hjartnæm ræða.

Það er enn velt fyrir sér því hvað gerðist í París laust eftir miðnætti sunnudagsins 31. ágúst 1997 þegar að prinsessan og Dodi voru hundelt um göturnar og þar til að áreksturinn átti sér stað. Enn eru samsæriskenningar og vangaveltur að koma til sögunnar, enn fleiri sjónarhorn. Það heiðarlegasta sem fjölmiðlar myndu nú gera væri að láta málinu lokið. Fjölmiðlaprinsessan er öll, það er langt síðan. Þessu tímabili er lokið. Hún á það skilið að fá að hvíla í friði, þó hennar verði ávallt minnst þegar að nafn hennar ber á góma eða mynd hennar sést. Hún var einfaldlega það einstök.

Lát Díönu ólýsanlegt áfall segir Harry prins

Umdeild uppsögn Þóru Kristínar á Stöð 2

Ég verð að viðurkenna að ég varð mjög hissa á uppsögn Þóru Kristínar Ásgeirsdóttur af Stöð 2, sem opinberuð var fyrr í dag. Hún hlýtur að teljast mjög umdeild, enda um að ræða fréttamann sem verið hefur mjög áberandi í pólitískri umfjöllun stöðvarinnar. Það hefur mikið verið talað um að stöðin hafi veikst undanfarna mánuði með brotthvarfi öflugs fólks. Stutt er síðan að Brynhildur Ólafsdóttir ákvað t.d. að hætta og fór til Saga Capital og listinn er orðinn mjög langur.

Það virðist vera sem að persónulegar deilur hafi valdið þessari uppsögn, ekki það að fréttamaðurinn hafi brugðist. Ef marka má fréttina hefur Þóra Kristín ekki verið hlynnt því að upplýsingafulltrúi síðasta forsætisráðherra Framsóknarflokksins yrði fréttastjóri og er hún varla ein um þá skoðun. Heilt yfir tel ég Þóru Kristínu hafa verið öfluga í sínum störfum, þó vissulega sé hún dóttir fyrrum þingmanns Samfylkingarinnar og Alþýðubandalagsins. Það hefur aldrei litað hana í mínum augum og ég hef frekar metið reynslu hennar mikils en hitt.

Ég held að þessi uppsögn veiki enn frekar fréttastofu Stöðvar 2. Eins og Pétur Gunnarsson og fleiri menn með tengsl við nýja fréttastjórann hafa bent á hefur verið flótti af Stöð 2 og margir reyndir lykilfréttamenn þar horfið á braut. Nú er enn einn þeirra að hætta, hafandi verið vísað á dyr. Það vekur mikla athygli að vildarvinir fréttastjórans á Eyjunni hafa ekkert fjallað um uppsögn Þóru Kristínar Ásgeirsdóttur. Fréttastjórinn sem rak Þóru Kristínu var lengi vel einn öflugasti bloggari landsins en virðist hættur því. Þar er ekkert skúbb í dag.

Það hefur mikið verið talað um framtíð fréttastofu Stöðvar 2. Margir töldu hana feiga í sumar. Svo fór þó ekki. Sigmundi Erni var þó hnikað til í óljós verkefni og Steingrímur Sævarr settur í staðinn. Það hlýtur að verða umdeilt yfir ferli hans og margir spyrja sig að því hvert fréttastofan stefni á komandi árum í kjölfar t.d. þessarar uppsagnar sem virðist vera persónulegs eðlis frekar en faglegs.

Þóru Kristínu sagt upp á Stöð 2

Ellý læsir bloggsíðu sinni

Ég tók eftir því í gærkvöldi að Ellý Ármanns hefur lokað vefsíðu sinni - sett lás á hana og þarf nú að sækjast eftir lykilorði til að lesa vef Ellýjar. Þetta vekur athygli, enda hefur þetta verið ein vinsælasta vefsíðan á netinu undanfarna mánuði og hún náði metlesningu með vefinn hér í vor en síðan hefur þetta rokkað upp og niður. Rósrauðar sögur Ellýjar um ástina, klám, kynlíf og allt þar á milli hafa vakið athygli og sitt sýnist hverjum um þær. Sumum finnst gengið allt of langt á meðan að aðrir njóta þessara skrifa eflaust í botn.

Þessi vefsíða hefur aldrei stuðað mig eitthvað sérstaklega. Hef stundum litið þar inn. Sögurnar hennar Ellýjar hafa vissulega verið mjög misjafnar og vakið athygli fyrir að ganga ansi langt. Það var drjúgur lesendahópur sem sótti í þessi skrif og fannst gaman af þeim, meðan að öðrum fannst notalegt að pirra sig yfir þeim en gat þó ekki hætt að fylgjast með þeim, sem segir eflaust meira um aðdráttaraflið á síðuna frekar en margt annað í raun. Heilt yfir var þessi vefsíða nýtt og líflegt sjónarhorn á netið hérna heima.

Það er val fólks hvort að það les vefsíðu eður ei. Persónulega hef ég alltaf hætt að lesa síður sem mér finnst ekki varið í eða vil ekki lesa. Nógu langur er vefrúnturinn svosem fyrir og ekki vantar vefsíður sem vekja athygli á hverjum degi. Endalaust bætast við fleiri bloggarar. Þetta er misjafn hópur, hver skrifar með sínum hætti og hver kemur með nýja nálgun á umfjöllunarefnið sem skrifað er um. Sumir skrifa um lífið sitt, aðrir eru fræðilegir, sumir skrifa um fréttir og aðrir taka fyrir heitari mál; t.d. Ellý.

Það verður áhugavert að sjá hvort að Ellý ætlar að hafa lás á síðunni og hvort þetta sé hin nýja stefna. Þeir sem raunverulega vilji verði að sækja sér passa í rauðu veröldina. Má vera. Það sést þá sennilega best hverjir virkilega vilja lesa rósrauðar sögur með erótísku ívafi á borð við þær sem Ellý hefur orðið svo fræg fyrir.

FH styrkir stöðu sína - mun KR falla í haust?

Það er ekki hægt að segja annað en að leikur KR og FH í Hafnarfirði hafi markað meginlínur mun betur í úrvalsdeildinni en áður. FH burstaði KR og lék við hvern sinn fingur og Ásgeir var með þrennu - fyrra liðið komið með aðra höndina á bikarinn og hið seinna að síga aftur niður og horfist jafnvel í augu við fall úr úrvalsdeildinni. Það hlýtur að vera dimmt yfir vesturbænum á þessu kvöldi og vonir KR á að halda deildarsætinu minnka enn.

KR er í þeirri stöðu nú að spilað er upp á hvert stig. Þar eru eftir leikir við HK, Fram og Fylki. Kannski verður leikur KR og Fram síðla septembermánaðar leikur upp á hvort Reykjavíkurstórveldanna muni jafnvel falla. Hver veit. Mér finnst mjög merkilegt að svona skuli komið fyrir KR. Efniviðurinn var í lið sem myndi spila upp á titla en þrautaganga hefur það orðið í sumar. Nokkuð síðan að Teitur var rekinn frá klúbbnum og nú er það Loga að reyna að bjarga hlutunum.

Það mun kannski bjarga KR er á hólminn kemur að aðeins eitt lið falli, hver veit. En leikur kvöldsins sýndi vel andstæðurnar á liðunum, lánleysi KR og sigurþorsta FH. Enda sýnist mér að bikarinn fari enn eitt árið til Hafnarfjarðar. Vonir þeirra aukast altént við þetta. Nú er það næsta verkefni KR að fara til Kópavogs og spila við HK. Það ætti að verða áhugaverður leikur. HK vann KR fyrr í sumar með sögulegum hætti og eflaust vill Vesturbæjarveldið forna hefna þeirra ófara.

Staða KR er umhugsunarverð í boltanum núna. Þetta tap í kvöld sýnir vel hversu illa komið er fyrir liðinu og hversu hörð baráttan verður fyrir það á næstu vikum. Það er ekki nema von að fólk sé farið að spyrja sig hinnar stóru spurningar hvort KR muni falla í haust. Það verða svo sannarlega nöpur þáttaskil fyrir fornt íþróttaveldi verði það örlög þess á þessu boltasumri.

Boltinn hér á Akureyri.... jamm veit ekki hvað skal segja. Þvílík sorgarsaga. Bæði liðin okkar í tómu tjóni. Þór er með 16 stig og KA með 15 og næstneðst í fyrstu deild. Afleitt, gjörsamlega afleitt. KA spilar við Reyni í Sandgerði upp á hvort liðið falli á laugardag. Fjarri því það sem að var stefnt og Þór er á svipuðum slóðum. Vona að næsta sumar verði okkur betra hér.

FH, Fylkir og ÍA höfðu sigur

Áratugur frá leiðarlokum prinsessu í París

Í nótt verður liðinn áratugur frá því að Díana, prinsessa af Wales, og Dodi al-Fayed fórust í bílslysi í París. Réttu ári áður hafði prinsessan gengið frá lögskilnaði við Karl, erfðaprins bresku krúnunnar, og framundan blasti við nýtt líf. Hún var á heimleið úr sumarfríi við Miðjarðarhafið. Þangað höfðu ljósmyndarar elt Díönu og sögusagnir gengu um eðli sambands hennar við glaumgosann. Varla hafði myndavélablossinn slokknað við Miðjarðarhafið en leiðarlok litríkrar ævi prinsessunnar voru orðin staðreynd í sjálfri borg ástanna.

Þetta er að mörgu leyti ógleymanlegur tími. Leiðarlok prinsessunnar, ekki aðeins sjálfur ótímabær dauði hennar heldur og mun frekar eftirmálinn sjálfur, haustið 1997 var fréttaviðburður ársins og sennilega ef út í það er farið áratugarins að mjög mörgu leyti. Díana var mjög mikið í umfjöllun fjölmiðla og þeir áttu erfitt með að slíta þráðinn til hennar þó að hún væri ekki lengur væntanleg drottning Englands. Díana, prinsessa af Wales, lifði í kastljósi fjölmiðlanna í mjög langan tíma, allt til hinstu stundar á götum Parísar. Kaldhæðni örlaganna urðu að lokum þau að hún dó í myndavélablossa í París. Það var tragísk saga í meira lagi.

Mér finnst eiginlega með ólíkindum að það sé orðinn áratugur síðan að Díana dó. Hún er að mörgu leyti svo lifandi enn í myndunum sem teknar voru af henni. Hún varð aldrei gömul, verður alltaf minnst sem ungu myndarlegu prinsessunnar sem hafði svo sterk áhrif á breska konungsveldið, bæði á meðan að hún lifði og ekki síður eftir að hún dó. Sennilega má fullyrða, og það með sanni eflaust, að vikan sem tók við eftir leiðarlokin sorglegu í París hafi haft meiri áhrif á breskt samfélag og stöðu krúnunnar í Bretlandi en öll þau sextán ár sem áður höfðu liðið, eða frá því að prinsessan giftist Karli í London. Dauði hennar skók veldi tengdamóður hennar og varð hennar erfiðasti tími á valdaferlinum.

Dauði Díönu varð svo mikill fjölmiðlahasar í sjálfu sér að sorg í einrúmi, sem flestir telja sjálfsagðan og eðlilegan hlut eftir að nákominn ættingi deyr í skelfilegu slysi, varð ekki valkostur. Þeir sem báru hinar þyngstu byrðar voru synir hennar, sem voru mjög ungir þegar að áfallið reið yfir; Vilhjálmur var 15 ára og Harry að verða 13 ára. Þeir náðu þó að bera þessar þungu byrðar aðdáunarlega vel og sérstaklega var Vilhjálmur sterkur þetta sumar. Hann hefur þó þurft að lifa síðan í sama fjölmiðlahasarnum og mamma hans var partur af allt til hinstu stundar. Þeir hafa lifað í blossa sömu frægðar, sem getur verið lýjandi og erfið er á hólminn kemur. Það er ekki allra að bera þær byrðar.

Ég gleymi aldrei þessum sólarhringi þegar að Díana dó. Fyrst heyrði ég fréttina síðla nætur. Þá var slysið orðið fréttaefni um allan heim en örlög prinsessunnar mjög óljós. Dodi al-Fayed var þá látinn. Mig minnir þó að ég hafi farið að sofa hafandi heyrt fréttir um að líðan hennar væri stöðug. Meiðsl hennar voru mun meiri en órað var fyrir fyrstu stundirnar eftir slysið. Hún lést um fjögurleytið um nóttina að mig minnir. Fréttin um dauða hennar um morguninn var sláandi og margir vildu ekki trúa henni, enda myndir af prinsessunni í ferðalaginu eftirminnilega við Miðjarðarhafið ljóslifandi og minning hennar er vissulega enn björt, enda dó hún svo ung.

Sess prinsessunnar í bresku samfélagi hafði verið umdeildur alla tíð á sextán ára ferli hennar sem lykilpersónu í framlínu umfjöllunar. Henni hafði þó tekist að halda sess sínum sem prinsessa eftir skilnaðinn árið 1996 við Karl en var ekki lengur konungleg hátign. Hafi einhver vafi leikið á konunglegum sess hennar var þeim vafa eytt dagana eftir leiðarlok hennar í París. Elísabet II. Englandsdrottning og hefðarmenn hallarinnar vildu kyrrláta jarðarför án viðhafnar og sem minnst vita af stöðu mála. Að því kom að sorg landsmanna varð ekki beisluð. Drottningin gaf eftir og heimilaði viðhafnarútför í London. En það stöðvaði ekki skriðu almennings.

Andlát Díönu, prinsessu af Wales, og eftirmáli þess haustið 1997 markar erfiðasta tímann á 55 ára valdaferli drottningarinnar. Hún stóð varnarlaus eftir gegn landsmönnum sem misbauð hversu litla sorg drottningin sýndi opinberlega. Ákvörðun hennar um að fara ekki til London og ávarpa þjóð í sorg, en halda þess í stað kyrru fyrir í Balmoral-höll í Skotlandi ærði almenning. Hún var sökuð um að vanvirða minningu prinsessunnar og virða ekki óskir landsmanna. Pressan og landsmenn sýndu óánægju með verk og forystu drottningar í fyrsta skipti á valdaferlinum. Hún var komin í vonda aðstöðu, aðstöðu sem hún hafði aldrei áður kynnst. Hún var varnarlaus gegn fjöldanum.

Fyrr á þessu ári hlaut Helen Mirren óskarinn fyrir að túlka með sannkölluðum bravúr Elísabetu II á þessum krossgötum; myndin lýsir eftirmála dauða Díönu í París. Þjóðin fylgdi ekki leiðsögn drottningar þessa septemberdaga. Með leiðbeiningum Tony Blair, forsætisráðherra Bretlands, sem í raun leiddi baráttu almennings fyrir því að sess Díönu yrði staðfestur af konungsfjölskyldunni, um að drottningin færi til London, mætti almenningi á götum borgarinnar og flytti sjónvarpsávarp í beinni útsendingu, bjargaði drottningin því sem bjargað varð. Með naumindum tókst drottningu að ná tökum á stöðunni.

Drottningin varð að víkja af leið sinni og votta prinsessunni hinstu virðingu sína í sögulegu ávarpi til bresku þjóðarinnar frá Buckingham-höll tæpum sólarhring fyrir útför hennar. Þessir dagar voru áhrifaríkir fyrir drottninguna, sem mætti þá í fyrsta skipti alvöru mótspyrnu landsmanna, sem vildi að hún sýndi minningu Díönu virðingu. Þessa daga stefndi konungsfjölskyldan í sögulega glötun en náði að snúa atburðarásinni við með að mæta þjóð í sorg. Mirren túlkar sálarástand drottningarinnar sem lenti í atburðarás sem sífellt varð verri og verri í The Queen og fer inn í innsta kjarna persónunnar. Og hún fékk svo sannarlega lof fyrir verk sitt.

Allir sem minnast septemberdaganna 1997 þegar að Díana, fjölmiðlaprinsessan, mest myndaða kona heims, var á líkbörunum, telja þá eftirminnilega hver á sinn hátt. Þetta voru sögulegir tímar. En það hefur margt breyst vissulega síðan, aðrir tímar - annað sjónarhorn á tilveruna. Sess prinsessunnar breytist í takt við að tíminn líður og minning hennar virkar misjafnlega á fólk um alla tíð. Heilt yfir finnst mér fólk hafa tekið þá afstöðu að hún eigi að fá að hvíla í friði. En sess hennar verður um alla tíð óumdeildur. Hún markaði spor.

Díana er enn umdeild

Mun vatnið standa í stjórnarflokkunum?

Hveitibrauðsdögum ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar er að ljúka. Á morgun eru 100 dagar liðnir frá stjórnarskiptum. Mánuður er í að þing komi saman og fjörið hefjist aftur í pólitíkinni. Fróðlegt verður að sjá andrúmsloftið í þinginu á þessum fyrsta þingvetri nýrrar stjórnar. Eitt stóru málanna sem fylgst verður með eru vatnalögin, sem taka eiga gildi í nóvember. Um þau voru miklar deilur á þingi fyrir alþingiskosningar og voru stjórnarflokkarnir meginpólarnir í því máli.

Það er greinilegt að þetta stefnir í að verða átakamál að óbreyttu milli flokkanna. Össur Skarphéðinsson, iðnaðarráðherra, hefur sagt uppstokkun laganna í burðarliðnum í ráðuneytinu og þingmenn Sjálfstæðisflokksins eru þegar farnir að svara því vinnulagi fullum hálsi. Svo að þetta gæti hiklaust orðið mál sem gæti staðið í stjórninni. Það féllu mörg stór orð í umræðunum um vatnalögin, á maraþonfundum gengu þingmenn Samfylkingarinnar t.d. mjög langt og væntanlega munu þingmenn stjórnarandstöðunnar fara í sagnfræðilega upprifjun á þeim breyti iðnaðarráðherra Samfylkingarinnar ekki kúrsinum.

Það hefur mjög einkennt hveitibrauðsdaga ríkisstjórnarinnar hversu allt tal þingmanna og ráðherra stjórnarflokkanna er laust í rásinni og skeiðað um víðan völl. Það leyfa allir sér að segja sitt og núningar hafa átt sér stað með áberandi hætti. Það blasir við öllum að um er að ræða mjög voldugan þingmeirihluta, einn þann stærsta í seinni tíma stjórnmálasögu landsins. Það er því ekki beint að búast við að þurfi sama járnaga á þingmenn þegar að svo horfir við líkt og var áður, t.d. í stjórnarsamstarfi Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks áður þar sem nokkrir þingmenn Framsóknarflokks gátu sett mál í gíslingu með andstöðu sinni eða veikt meirihlutann allavega.

Mér finnst mjög áberandi í þessu máli hvað nokkrir þingmenn Sjálfstæðisflokksins eru hvassir í garð iðnaðarráðherrans. Það er svosem varla undrunarefni. Lögin hafa verið sett og ekki langur tími í gildistöku þeirra. Flestir sjálfstæðismenn hafa litið svo á að þessi lög séu frágengin og ekki tilefni til uppstokkunar. Á það ber þó að minnast að ekki var samið um þetta mál í stjórnarsáttmála flokkanna og það því í lausu lofti. Sigurður Kári Kristjánsson, alþingismaður, hefur talað mjög skynsamlega í þessu máli og tek ég undir skoðanir hans, er sammála þeim.

Heilt yfir tel ég að spennandi þingvetur sé framundan. Það verður áhugavert að sjá meginlínur milli nýrra fylkinga í stjórnmálunum skerpast. Fornir fjandvinir hafa hafið stjórnarsamstarf og sitja nú í stjórnarandstöðu. Það verður líflegt vonandi á þingi í vetur. Mér sýnist fyrst og fremst að stormurinn muni standa á Samfylkingunni. Það höfum við t.d. séð af upprifjunum framsóknarmanna á loforðum Samfylkingarinnar um ókeypis skólabækur til nemenda.

Báðir stærstu stjórnarandstöðuflokkarnir munu hjóla mest í Samfylkinguna á þessum vetri og því er skiljanlegt að iðnaðarráðherra renni til í rásinni örlítið vegna vatnalaganna - laganna sem hann hafði svo stór orð uppi gegn á sínum tíma.

Segir Sjálfstæðisflokk varla standa að endurskoðun vatnalaga

Ólöf tekur við varaformennsku í samgöngunefnd

Ólöf Nordal, alþingismaður Sjálfstæðisflokksins hér í Norðausturkjördæmi, hefur nú verið kjörin varaformaður samgöngunefndar í stað Einars Odds Kristjánssonar heitins. Það er gleðiefni fyrir okkur í kjördæminu að Ólöf fái varaformennsku í svo öflugri nefnd á þessum tímapunkti og gefur vel til kynna að hún njóti trausts til verka innan þingflokks Sjálfstæðisflokksins. Eins og ég hef margoft sagt við Ólöfu síðustu vikur tel ég að hún megi vel við una, enda fékk hún eiginlega setu í þeim nefndum sem hún hafði mestan áhuga á að fá.

Það vekur mikla athygli að Árni Johnsen, alþingismaður, sem var formaður samgöngunefndar árin 1999-2001, áður en hann hrökklaðist af þingi vegna hneykslismála verði ekki varaformaður í stað Einars Odds. Er þetta mjög til merkis um veika stöðu hans innan þingflokksins. Ég held að það hafi veikt hann enn frekar að hjóla í Geir H. Haarde, forsætisráðherra, með frekar áberandi hætti í orðavali í kjölfar ákvörðunar um að slá hugmyndir um göng milli lands og Eyja af.

Ólöf er að mínu mati mikil framtíðarkona í stjórnmálum. Ég þekkti hana ekki mikið áður en hún ákvað að gefa kost á sér í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi síðasta vetur. Hún hafði þá samband við mig, vildi fá mig í innsta hóp sinn til ráðleggingar og svo fór að ég lagði henni mikla hjálparhönd í mörgum verkefnum þó að ekki hafi ég viljað taka að mér kosningastjórn fyrir hana eða slíkt. Það var mjög skemmtilegt samstarf og þá varð ég sannfærður um að það væri okkur hér nauðsynlegt að fá hana í forystusveit. Hún varð hinn stóri sigurvegari prófkjörsins.

Heilt yfir er ég stoltur af því að hafa lagt Ólöfu lið, stutt hana og talað máli hennar í því prófkjöri. Öll framganga hennar síðan hefur sýnt svo ekki verði um villst að hún á alla möguleika á að fara ofar á lista hér og taka við öflugum verkefnum innan Sjálfstæðisflokksins. Kjör hennar til varaformennsku í samgöngunefnd á þessum tímapunkti er því ánægjulegur áfangi og færir henni tækifæri til að vinna vel í þeim málaflokki sem skiptir okkur í raun mestu máli hér.

Heimasíða ráðherra kóperuð frá a-ö

Það hefur vakið talsverða athygli undanfarna daga að Björn Swift hefur kóperað frá a-ö heimasíðu Björns Bjarnasonar, dómsmálaráðherra, með athyglisverðum hætti. Ekki aðeins er allt útlit vefsíðunnar kóperað heldur er slóðin á vefinn björn.is (með ö-i) en ráðherrann hefur bjorn.is, gömlu versíónina semsagt. Það er öllum ljóst sem líta á björn.is að þar hefur allt verið gert til að stæla útlit vefsíðu ráðherrans og hvert smáatriði eins í útliti.

Mér finnst það svolítið undarlegt þegar að fólk opnar heimasíðu og getur ekki verið frumlegra en svo að stæla vefsíðu annars fólks frá a-ö með öllum lykilþáttum fyrirmyndarinnar. Eitt er að hafa eins lit eða blæbrigði svipuð en annað er að taka alla þætti og jafnvel hafa myndina af fyrirmyndinni eins. Björn Bjarnason hefur haft vefsíðu í tólf ár og þar af hefur vefsíðan verið opin með þessum brag frá árinu 2002, en var breytt örlítið á síðasta ári í borgarprófkjörinu fyrir alþingiskosningar.

Það er alltaf gleðiefni þegar að fólk opnar vefsíðu og vill koma einhverju á framfæri, annað hvort skoðunum sínum, daglegu lífi sínu eða hvað svo sem fólk vill skrifa um. En það að stæla algjörlega vefsíðu þekkts stjórnmálamanns með öllum lykilþáttum sem blasa við virkar svolítið kjánalegt, allavega að mínu mati. Það er langbest þegar að fólk opnar heimasíðu að opna nýjan vettvang með sínum hætti en ekki leita í smiðju annarra t.d. með nákvæmlega sama útlit.

Í þessu tilfelli er þetta enn undarlegra enda er Björn Bjarnason bloggari par excellance hérna heima, sannkallaður frumkvöðull í þessum efnum. Held að enginn hér heima hafi bloggað jafnlengi. Þeir eru þá allavega fáir, man ekki eftir neinum, allavega stjórnmálamanni, sem hefur sýnt aðra eins elju við skrifin og verið jafnvirkur við að tala máli Internetsins. Gleymum því enda ekki að mörgum fannst tæknin sem Björn Bjarnason byrjaði að nota árið 1995 óviðeigandi fyrir ráðherra. En það eru aðrir tímar.

Vilji fólk feta í hans fótspor eða annarra á netvettvangi á það að marka sér sinn eigin stíl og lúkk en ekki kópera frá a-ö. Einfalt mál í sjálfu sér.

Ekki sama bjorn.is og björn.is

Afmæli Akureyrarbæjar

Í dag eru 145 ár liðin frá því að Akureyrarbær öðlaðist kaupstaðarnafnbót, reyndar öðru sinni, en árið 1836 missti bærinn kaupstaðarnafnbótina en endurheimti hana að nýju á árinu 1862. Saga Akureyrar er stórbrotin - á þessum 145 árum hefur Akureyri breyst úr dönskuskotnum smábæ í menningarlegan bæ með heimsborgarbrag.

Eins og Jón Hjaltason segir í Sögu Akureyrar dregur Akureyrarbær nafn sitt af kornakri sem talið var að hafi verið í einu af giljum bæjarins. Ekki er það óeðlilegt, enda hefur Akureyri löngum verið þekkt áhuga bæjarbúa á garðyrkju og segja má að bærinn sé annálaður fyrir gróðursæld. Það voru danskir verslunarmenn sem innleiddu þennan mikla áhuga á garðrækt og er það til marks um hin miklu dönsku áhrif í öllu bæjarlífinu fyrr og nú.

Á seinustu árum hefur mikið átak verið unnið í að fegra bæinn og hefur það verk tekist með eindæmum vel. Öll umgjörð bæjarins er með því sem best verður á kosið. Gott dæmi í þeim efnum er Strandgatan sem hefur verið færð í glæsilegan búning, ástand miðbæjarins hefur tekið miklum framförum þótt betur megi ef duga skal, ennfremur hefur mikið verk verið unnið við að hreinsa og fegra umhverfið. Mér hefur alla tíð þótt virkilega vænt um Strandgötuna, þar byggði langafi sér hús í árdaga 20. aldarinnar og settist að með fjölskyldu sinni. Það er svo með föðurfólkið mitt að við erum nær öll hér, hér viljum við enda vera.

Akureyrarbær hefur í þessi tæplega 150 ár verið þekktur fyrir verslun, iðnað, sjávarútveg og síðast en ekki síst veðursæld. Bærinn er barna- og fjölskylduvænn og þar er nálægðin mikil við náttúruna og þar er góð íþrótta- og útivistaraðstaða. Á Akureyri er gott menningarlíf, þar eru afburðargóðir skólar og það er stutt frá heimili til vinnu og skóla. Þar eru öll lífsins gæði í boði. Ég sem Akureyringur frá fornu fari hef alltaf haft sterkar taugar til staðarins. Það er alltaf eitthvað sem togar mann aftur þangað, bærinn er í mínum huga einstakur í sinni röð.

Ég sem Akureyringur fagna því auðvitað deginum. Megi Akureyri vaxa og dafna um ókomin ár.

Lúðvík Gizurarson verður Hermannsson

Það er nú ljóst, eftir DNA-rannsókn, að Lúðvík Gizurarson, lögmaður, er sonur Hermanns Jónassonar, fyrrum forsætisráðherra og formanns Framsóknarflokksins, og því um leið hálfbróðir Steingríms Hermannssonar, eins og mörgum hafði grunað. Lúðvík hefur barist fyrir því árum saman að fá skorið úr faðerni sínu og haldið því fram að Hermann væri faðir sinn. Eins og flestum er ljóst er mjög sterkur svipur með þeim.

Barátta hans hefur þó tekist langan tíma og verið erfið. Þurfti úrskurð Hæstaréttar til að úr faðerninu væri skorið og liggur niðurstaðan nú fyrir. Með þessu er auðvitað ljóst að Steingrímur er ekki einkasonur Hermanns. Það er þó ekki við því að búast að systkinin þrjú; Lúðvík, Steingrímur og Pálína Hermannsdóttir, fallist í faðma vegna niðurstöðunnar en þau hafa tekist á mjög hatrammlega vegna málsins og t.d. ritaði Pálína langa moggagrein fyrr á árinu gegn Lúðvík og tilraun hans til að fá úr málinu skorið. Talaði hún mjög hvasst um málið í dag á einhverri fréttavefsíðunni.

Það er orðið mjög langt síðan, eða rúmir þrír áratugir, síðan að Hermann Jónasson lést. Skiptum á dánarbúi hans er því löngu lokið og varla um að ræða að Lúðvík fái arf eftir föður sinn. Systkini Lúðvíks hafa þó lengi haldið því fram að hann vilji fá arf eftir föður sinn og hefur það verið eitt deiluefnanna. Eins og flestum er ljóst var Lúðvík skráður sonur Gizurar Bergsteinssonar, fyrrum forseta Hæstaréttar, en móðir Lúðvíks var lengi ritari Hermanns Jónassonar og með þeim var vinskapur. Má búast við að hann verði bráðlega skráður Hermannsson í ljósi niðurstöðunnar.

Mér finnst eðlilegt að Lúðvík hafi viljað fá skorið úr málinu, fá á það hæfilegan endi og skorið úr faðerninu í eitt skipti fyrir öll. Það var hinn eini raunhæfi endir þessa máls. Það er eðlilegt að hver og einn vilji vita hverjir séu foreldrar sínir og öllum vafamálum eytt. Mér hefur lengi fundist að Steingrímur og Pálína hafi fyrst og fremst viljað standa vörð um minningu föður síns, ekki viljað að hið sanna kæmist upp, sem hefur verið orðrómur árum saman.

Það er vissulega sjónarmið að standa vörð um minningu foreldra sinna og vilja ekki að nýr kafli opnist á ævi þeirra seint og um síðir. Þetta er alltaf viðkvæmt mál, sérstaklega þegar að svo langt er um liðið. En ég skil sjónarmið Lúðvíks og baráttu hans, sem er heiðarleg að því marki að það skiptir máli hvaðan fólk kemur. Þó málið sé gamalt er baráttan skiljanleg að svo mörgu leyti.

Það vakti athygli sumarið 2006 þegar að Lúðvík sendi út frá sér fréttatilkynningu um framboð til formennsku í Framsóknarflokknum. Það var greinilega fyrst og fremst grín af hálfu Lúðvíks að gefa upp þann möguleika og reyna með því að feta í fótspor feðganna Hermanns og Steingríms. Væntanlega var Steingrími ekki hlátur í huga yfir þessu öllu saman.

Það er vonandi að þessu fjölmiðlastríði barna Hermanns Jónassonar sé lokið og sátt geti orðið milli aðila. Það er þó vissulega fátt sem bendir til þess að málinu ljúki með því að öll börn forsætisráðherrans fyrrverandi geti sæst og horft fram á veginn, enda hafa mörg þung orð fallið í gegnum málaferlin.

Páll Hreinsson skipaður hæstaréttardómari

Páll Hreinsson, forseti lagadeildar Háskóla Íslands, hefur verið skipaður hæstaréttardómari af Birni Bjarnasyni, dómsmálaráðherra. Líst mér mjög vel á þetta val Björns, tel það rétt og óumdeilt, enda er Páll Hreinsson í senn mjög hæfur valkostur til setu í Hæstarétti og hefur langan feril að baki og er virtur fyrir sín störf. Óska ég Páli til hamingju.

Páll verður yngsti dómarinn í Hæstarétti, enda er hann aðeins 44 ára gamall. Hann er tveim árum yngri en Ólafur Börkur Þorvaldsson sem skipaður var í réttinn fyrir fjórum árum. Páll sótti um dómarastöðu við Hæstarétt fyrir ári, er Guðrún Erlendsdóttir hætti eftir tveggja áratuga dómaraferil, en þá var Hjördís Björk Hákonardóttir valin í hennar stað.

Mikil umræða hefur verið í samfélaginu undanfarna daga um skipan í Hæstarétt Íslands og vinnuferli í þeim efnum. Það er jákvætt og eðlilegt að mínu mati. Það er nauðsynlegt að taka það ferli til mikillar umræðu. Þessi umræða hefur nú að mínu mati sýnt vel hversu margir vilja einhverskonar uppstokkun á valinu með einum eða öðrum hætti, hvort sem snýr að því að skera úr um hæfi umsækjenda eða því hvernig dómarinn er skipaður.

Mér finnst sífellt fleiri vera komnir á þá skoðun að það sé afleitt að sitjandi dómarar við Hæstarétt, þar á meðal sá sem lætur af embætti, skeri úr um hæfi umsækjenda og eða raði þeim upp í sérstaka hæfnisröð, sem hefur verið mjög umdeild. Heilt yfir finnst mér fleiri tala fyrir breytingum á dómstólalögum og annað fyrirkomulag tekið upp. Margir hafa t.d. rætt um að nefnd sérfræðinga fari yfir hæfi umsækjenda svipað og gert er varðandi héraðsdómara.

Mér finnst t.d. mjög ákjósanlegt að stokka upp valið sem slíkt. Ráðherrans er auðvitað að koma með tillögu að skipan en það væri ekki úr vegi að stokka það upp með þeim hætti að þingið verði að staðfesta valið. Yrði það raunin finndist mér eðlilegast að þar yrði styðst við aukinn meirihluta þingmanna, 2/3 þeirra.

Þessar hugmyndir og fleiri hafa verið ræddar og eru gott innlegg í þarfa umræðu. En enginn vafi er á því að það er dómsmálaráðherrans að koma með tillögu og nú liggur valið fyrir. Páll verður eftirmaður Hrafns Bragasonar. Þetta er gott val og ég tel að það verði ekki hægt að gagnrýna það, enda er Páll mjög hæfur til verka.

Páll Hreinsson skipaður dómari

Erfið leit hefst að nýju á Svínafellsjökli

Það var mjög dapurlegt að heyra fréttir af því um síðustu helgi að hætt hefði verið leit af Þjóðverjunum tveimur sem hafa verið týndir vikum saman og þeir taldir af. Það er því ánægjulegt að heyra að nýjar vísbendingar hafi fundist og menn geti vonandi leyst ráðgátuna á bakvið hvarfið og í það minnsta fundið lík þeirra og komið þeim til byggða, sér þeir þ.e.a.s. látnir sem flest bendir því miður til.

Leitarsvæðið er auðvitað mjög erfitt viðureignar og mikil hætta fyrir leitarmenn sem fylgir að vera staddir þar í þessari leit. Það er þó auðvitað sálrænt séð mjög erfitt að hætta leit við svo búið, enda verða aldrei raunveruleg endalok svona mála nema með því að fólkið sem leitað er að finnist, hver svo sem örlög þeirra kunna að hafa verið. Það er þó hægt að tryggja í það minnsta ættingjum að geta kvatt ástvini sína sem týnast við svona aðstæður það tækifæri að kveðja með þeim eina hætti sem fær er í raun.

Hálendi Íslands er ægifagurt og tignarlegt í senn. En hættur eru svo sannarlega þar til staðar, sem hefur sannast mjög oft þegar að veður verða válynd eða slys bera að höndum. Fjöldi Íslendinga sem og ferðamanna hafa lent í erfiðum aðstæðum á jökli og sumir þeirra hafa þar mætt skapara sínum, kvatt þetta líf á fögrum stað, sem getur verið óvæginn í sömu andrá þegar að válynd veður taka völdin. Það er fátt öruggt þar og fagur staður getur orðið vettvangur hörmulegra endaloka.

Öld er liðin frá því að tveir þýskir ferðamenn Rudloff og Knebel hurfu sporlaust í Öskju. Fyrr í sumar sá ég ítarlegan þátt Ómars Ragnarssonar, Fólk og firnindi, þar sem meðal annars er vikið að örlögum þeirra og einhvernveginn fannst þetta mál mjög spennandi. Þeir fundust aldrei. Það er óneitanlega sérkennileg tilviljun að nákvæmlega öld síðar hverfa tveir Þjóðverjar aftur og virðast hafa kvatt hið jarðneska líf í faðmi íslenskrar fegurðar eins og hún gerist best á hálendinu.

Vonandi mun björgunarmönnum takast að komast að því hvað varð um þýsku ferðamennina og leysa ráðgátuna um örlög þeirra, það sem aldrei tókst fyrir öld í tilfelli Rudloff og Knebel.

Leitað á ný á Svínafellsjökli

Ófögur heimkoma í Garðabæ

Flest höfum við eflaust haldið í okkar íslensku tilveru að það gerðist aðeins í erlendum veruleika eða í kvikmyndum að óboðnir gestir setjist að á heimilum annars fólks dögum saman og breyti friðsælu heimili í sukkbæli. Það er varla við öðru að búast en að fjölskyldunni í Garðabæ hafi brugðið mjög við heimkomuna. Það hlýtur að vera verulegt áfall hreinlega að sjá svona ljóta aðkomu og að stolið hafi verið úr innbúinu jafnvel ómetanlegum hlutum.

Það hefur vissulega oft gerst að innbrot hafi átt sér stað og einhverju hafi verið stolið. Það er samt svolítið nýr veruleiki að fólkið sem rænir búi í húsinu jafnvel dögum saman. Í friðsælu íbúðahverfi ætti fólk að verða vart við mannaferðir til og frá húsum en það virðist ekki hafa átt sér stað í þessu tilfelli. Ætla rétt að vona að þetta sé ekki það sem koma skal hérlendis, en við höfum ósjaldan séð svona uppákomu í bandarískum kvikmyndum.

Það hlýtur að vera erfitt að búa fyrstu dagana í sínu eigin húsi eftir svona ófögnuð og ömurlegheit. Veit ekki hvort að það sé vandamál fyrir fólkið þarna en þetta hlýtur að vera sláandi. Þetta mál vekur samt spurningar um hvort einhver hafi orðið var við að fólk væri í húsinu. Í rólegri íbúðagötu hlýtur að vera erfitt að hafast við dögum saman í húsi einhvers án þess að íbúi við götuna verði þess var.

Ljót heimkoma fjölskyldu í Garðabæ

Owen Wilson óskar eftir tilfinningalegu svigrúmi

Það er dapurlegt að heyra af því að leikarinn Owen Wilson hafi reynt að fremja sjálfsvíg. Það er oft stutt á milli hláturs og gráturs í sviðsljósi fjölmiðlanna og þeir eru ábyggilega ekki færri svörtu dagarnir en þeir björtu í þeim fjölmiðlaþunga sem fylgir frægðinni. Samband Owens og leikkonunnar Kate Hudson, dóttur Goldie Hawn og Bill Hudson, hefur verið mikið í kastljósi fjölmiðla undanfarna mánuði, en því lauk nú í sumar, en þau kynntust við gerð myndarinnar You, Me and Dupree.

Það er eðlilegt að maður á þessum krossgötum óski eftir tilfinningalegu svigrúmi til að vinna sig úr sínum málum. Það er mannlegt að misstíga sig en það er alveg ljóst að það þarf mikið að ganga á til að fólk taki þá ákvörðun að binda enda á það sem það á og getur verið langvinn ólga undir niðri. Úr slíkri krísu þarf að vinna og vonandi tekst Wilson það. Það er jafnan erfitt að vera gamanleikari í sálrænum erfiðleikum en margir leikarar gátu aldrei yfirstigið slíkt og lifðu í gegnum annan karakter árum saman til að yfirvinna vandamálin. Gott dæmi um það er Peter Sellers.

Owen Wilson hefur verið mjög áberandi í kvikmyndabransanum undanfarin ár og átt nokkrar góðar kvikmyndir á undanförnum árum. Fyrst man ég eftir honum úr kvikmyndinni Cable Guy og ýmsum öðrum á tíunda áratugnum, t.d. Armageddon, Anaconda og Breakfast of Champions. Fyrsta virkilega stórmyndin sem ég einhvernveginn kveiki á að muna eftir með honum í alvöru aðalhlutverki var sem Roy í Shanghai Noon. Svo var hann auðvitað í Meet the Parents, þar sem hann lék Kevin, fyrrum kærasta Pam, sem var augnaljómi tengdapabbans úrilla sem Robert De Niro túlkaði af miklum bravúr og gerði held ég ofverndaða pabba stelpna sem eru að fara að gifta sig góð skil.

Persónulega finnst mér besta hlutverk Owens vera rulla Hansel í Zoolander, en á þeirri mynd fæ ég gjörsamlega aldrei leið á. Klikkar ekki. Alveg sjúklega fyndin. Var líka fínn í hinni steiktu en skemmtilegu The Royal Tenenbaums, sem hann skrifaði handritið að, Starsky & Hutch, The Life Aquatic with Steve Zissou, Wedding Crashers og síðast en ekki síst You, Me and Dupree, þar sem hann var skemmtilega pirrandi í frábærri rullu. Þetta eru nákvæmlega þær myndir sem ég get hlegið af, allavega húmor af mínu tagi.

Það er oft sagt að það taki á að vera gamanleikari, sérstaklega ef persónuleg krísa ríður yfir. Það er vonandi að Owen Wilson snúi aftur í kvikmyndabransann og fái frið til að vinna úr sínum einkamálum á þessum erfiðu tímum í hans lífi.

Owen Wilson óskar eftir að fá tíma til þess að ná bata í friði

Reynir og sme hefja samstarf á DV

Reynir Traustason hefur verið ráðinn ritstjóri DV. Mér finnst það ansi merkilegt að það skuli þurfa tvo ritstjóra á svo lítið lesið dagblað. Þó að eitthvað hafi það tekið kipp upp á við í mælingum er það samt ekkert svo rosalega mikið lesið og væntanlega er ráðning Reynis ein leiðin til að reyna að kippa hlutunum eitthvað upp á við og reyna að hefja blaðið til þeirrar vegs og virðingar sem einkenndi það í denn þegar að þeir fóstbræður Jónas og Ellert þingmaður ritstýrðu því saman.

Það vakti athygli í dag að sme virtist koma af fjöllum þegar að ráðning nýja ritstjórans, hans nýja vinnufélaga á ritstjórnarskrifstofunum, var borin undir hann. Þetta hljómaði svona eins og köld vatnsgusa yfir ritstjórann að fá þennan vinnufélaga. Var hann ekki með í ráðum? Fékk hann kannski fréttina bara eins og við öll hin í gegnum slúðurpressuna á netinu?

Það var mikil flugeldasýning í fjölmiðlaheimum þegar að sme var ráðinn yfir á DV og til að stýra risi þess úr duftinu. Eitthvað hefur minna gengið í því en eflaust var stefnt að . Það verður fróðlegt að sjá hvernig að þessir tveir menn fúnkera saman. Eru þetta skilaboð um hnignandi gengi sme að fá þennan vinnufélaga með sér?

Nýr ritstjóri DV

Þýska járnfrúin slær í gegn á kanslarastóli

Nú þegar að rétt um tvö ár eru liðin frá því að Angela Merkel varð kanslari Þýskalands fyrst kvenna og fyrst austur-þýskra stjórnmálamanna eftir sameiningu austurs og vesturs árið 1990 virðist hún vera með pálmann í höndunum. Hún nýtur mesta stuðnings sem kanslari hefur haft í embætti frá upphafi fylgismælinga og hægriblokkin stendur mjög vel undir hennar forystu í könnunum. Þegar að hún tók við kanslaraembætti í stóru samsteypu CDU og SPD voru ekki allir sem spáðu vel fyrir henni.

Staða Merkel er þó óumdeilanlega sterk nú þegar að seinni hluti kjörtímabilsins hefst. Merkel hefur tekið starfið föstum tökum og farið sínu fram, verið afgerandi og fumlaus í verkum. Er sennilega réttnefnd járnfrú eins og Margaret Thatcher var árum saman og erfir væntanlega þann hefðartitil hennar. Eins og flestir muna kom upp algjör pattstaða í þýskum stjórnmálum eftir kosningarnar í september 2005. Kristilegir urðu stærstir, vinstristjórnin féll en ekki myndaðist hreinn hægrimeirihluti kristilegra og frjálslyndra. Við tók löng stjórnarkreppa. Eina starfhæfa mynstrið í því erfiða pólitíska tafli var samstarf meginpólanna. Eftir vikulangar samningaviðræður tókst með þeim samstarf í nóvember 2005.

Gerhard Schröder barðist fyrir að halda kanslarastólnum, sem hann hafði þá setið í tæpan áratug eða frá falli hægriaflanna undir forystu Helmut Kohl árið 1998, en varð að gefa eftir að lokum fyrir kristilegum. Angela Merkel varð kanslari sem leiðtogi stærsta þingflokksins og Schröder yfirgaf hið pólitíska svið særður og ósáttur við endalokin og að hafa þurft að lúffa fyrir Merkel. Þau tókust harkalega á í þingkosningunum 2005 og barátta þeirra varð persónuleg og harðskeytt. Fyrirfram var öllum ljóst að ágreiningurinn var svo mikil að það þeirra sem tapaði kanslarabaráttunni gæti ekki sest með hátíðarbros á vör í stjórn hins. Það fór enda svo.

Stóra samsteypa - eða grosse koalition - sem nú er við völd er eins og fyrr segir auðvitað sögulegt stjórnarsamstarf í Þýskalandi. Þegar að samið var milli flokkanna um skiptingu valda og kanslaratign dr. Angelu Merkel hafði grosse koalition ekki setið við völd í Þýskalandi frá því á miðjum sjöunda áratug 20. aldarinnar, eða 1966-1969. Eftir brotthvarf Schröders af pólitíska sviðinu sem pólitískrar prímadonnu kratanna hefur samstarfið gengið vel og virðist vel fara á með Merkel, Müntefering, varakanslara og fyrrum flokksleiðtoga kratanna, og Frank Walter Steinmeyer, sem varð utanríkisráðherra af hálfu kratanna í þessu stjórnarsamstarfi.

Kanslaraembættið í Þýskalandi er ein áhrifamesta stjórnmálastaða í heiminum í dag, allavega í Evrópu, lykilspilari á pólitísku sviði. Merkel er kjarnakona í þýskri pólitík, oft nefnd vinnusami töffarinn. Hún komst til áhrifaembætta innan CDU á valdatíma Helmut Kohl, sem var kanslari Þýskalands samfellt í 16 ár, 1982-1998, og þykir almennt vera pólitísk fósturdóttir hans. Það hefði fáum órað fyrir því er hún tók við að henni tekist að skáka hinum pólitískt langlífa og vinsæla læriföður sínum í fylgismælingum en sú er nú orðin raunin.

Staða Merkel er óneitanlega góð. Stóru samsteypu virðist ganga vel. Eftir brotthvarf Schröders hefur henni tekist að byggja sér góða pólitíska stöðu og drottna vel þar yfir á meðan að minni öflin og kratarnir eru svolítið vandræðaleg á hliðarlínunni vegna vinsælda hennar. Merkel svífur á góðum fylgismælingum og stefnir í kosningar á næstu tveim árum sem skera úr um pólitíska framtíð hennar. Meira að segja er hún nú farin að leita eftir pólitískri ráðgjöf læriföðurins Kohls, en upp á vinskap þeirra slettist í frægu hneykslismáli tengdu Kohl fyrir nokkrum árum.

Það verður mjög vel fylgst með því hvort þýsku járnfrúnni takist að ná endurkjöri á valdastóli með sama glans og pólitíska læriföðurnum tókst, sjálfum járnkanslaranum sem ríkti í gegnum súrt og sætt í heil sextán ár.

Alberto Gonzales segir af sér - Chertoff tilnefndur

Alberto Gonzales, dómsmálaráðherra Bandaríkjanna, hefur sagt af sér embætti og orðrómur er um að Michael Chertoff, heimavarnarráðherra, verið tilnefndur í hans stað. Afsögn Gonzales kemur engum að óvörum, enda hefur hann verið miðpunktur hneykslismála um nokkuð skeið og mál hans verið til umfjöllunar hjá Bandaríkjaþingi. Hafði hann misst t.d. stuðning fjöldamargra repúblikana á þingi og hafði verið valtur í sessi um langt skeið en hafði stuðning Bush og Cheney ótrúlega lengi í þeim þrengingum.

Gonzales var 80. dómsmálaráðherrann í bandarískri stjórnmálasögu og tók við embættinu af hinum umdeilda John Ashcroft, sem sat sem dómsmálaráðherra fyrra kjörtímabil Bush forseta. Hann varð fyrsti dómsmálaráðherra Bandaríkjanna af hispönskum ættum og valdamesti stjórnmálamaður Bandaríkjanna til þessa úr þeirra röðum. Deilur urðu strax vegna tilnefningar hans í nóvember 2004 en öldungadeildin staðfesti þó skipan hans í embættið. Var Gonzales þó samþykktur með 60 atkvæðum að mig minnir. Það var með lélegri kosningu sem dómsmálaráðherra Bandaríkjanna hafði fengið fyrir þinginu.

Alberto Gonzales var á þeim tíma er hann var tilnefndur í ráðuneytið einn af lykilmönnum George W. Bush og fylgt honum með einum eða öðrum hætti allan stjórnmálaferil hans. Hann hafði verið dómari við hæstarétt Texas fylkis og einn af helstu lagaspekingum í málum fylkisins á ríkisstjóraferli Bush 1995-2000. Hann varð helsti lögfræðiráðgjafi Bush í Hvíta húsinu fyrra kjörtímabilið. Til marks um sterka stöðu Gonzales framan af ráðherraferlinum var að hann kom til greina sem eftirmaður William H. Rehnquist sem forseta hæstaréttar Bandaríkjanna sumarið 2005 og munaði litlu að hann yrði tilnefndur. Síðar ákvað Bush að tilnefna John G. Roberts.

Það hafði blasað við um nokkuð skeið að hann væri mjög skaddaður pólitískt en verndarhjúpur forsetans yfir honum hélt mjög lengi. Undir lokin var hann orðinn það skaddaður að embættið var orðið skotspónn pólitískra átaka og honum var ekki sætt lengur, en enn eru um eitt og hálft ár í forsetaskipti. Orðrómur um val Bush á tilnefndum eftirmanni Gonzales, Michael Chertoff, kemur ekki að óvörum og nær öruggt að hann verði tilnefndur, þar sem hann gæti verið studdur af báðum flokkum og hefur ekki þá löngu sögu væringa að baki og margir lykilmanna Bush.

Chertoff hefur langan feril að baki og gæti orðið til að lægja öldur eftir átakatíma tengda Gonzales. Hann hefur verið dómari við áfrýjunardómstól Bandaríkjanna og aðstoðardómsmálaráðherra Bandaríkjanna í valdatíð Bush eldri. Hann var tilnefndur heimavarnarráðherra árið 2005 eftir að Bernard Kerik datt úr skaftinu vegna hneykslismála og fékk öll greidd atkvæði í þingkosningu á sínum tíma.

Dómsmálaráðherra Bandaríkjanna segir af sér

Aron Pálmi kemur til Íslands

Það er ánægjulegt að Aron Pálmi Ágústsson sé loksins kominn heim til Íslands og laus úr prísund sinni. Mál hans hefur verið hrein sorgarsaga og gleðiefni að hann geti nú haldið áfram að lifa lífinu eftir erfiðan áratug sem hefur einkennst af innilokun og erfiðleikum. Það hefur reyndar verið athyglisvert að fylgjast með kerfinu í Texas í nærmynd í þessu máli, en það að 13 ára gamall einstaklingur sé dæmdur í tíu ára refsivist er eiginlega illskiljanlegt.

Það hljóta að vera viss þáttaskil að halda áfram að lifa lífinu eftir svo langa refsivist eins og Aron Pálmi gekk í gegnum, á frekar viðkvæmu skeiði lífsins. Hann þarf að byggja sig upp frá grunni og fær vonandi viðeigandi aðstoð við það. Ég sá fyrir nokkrum árum viðtalsþátt fyrir Aron Pálma. Það má sannarlega segja að hann hafi farið á mis við margt vegna þessa dóms sem hefur eyðilagt mörg bestu ár hans og hlýtur að hafa haft lamandi áhrif á persónu hans eiginlega.

Það var greinilegt af viðtalinu að Aroni Pálma leið mjög illa sem eðlilegt má teljast í þessari stöðu og það var mjög lærdómsríkt að sjá þetta viðtal og kynnast persónunni á bakvið Aron Pálma, sem svo mikið hefur verið í fréttum hér árum saman, í skugga þessa athyglisverða máls. Vonandi mun honum ganga vel hér á Íslandi við að byggja upp nýtt líf.

Aron Pálmi kominn til landsins

Eiga dómarar í Hæstarétti að velja eftirmenn sína?

Björn Bjarnason, dómsmálaráðherra, mun á næstu dögum skipa dómara við hæstarétt Íslands, í stað Hrafns Bragasonar, sem lætur af embætti um mánaðarmótin eftir tveggja áratuga setu í réttinum. Hrafn er eini dómarinn í réttinum nú sem skipaður var áður en Sjálfstæðisflokkurinn fékk dómsmálaráðuneytið árið 1991, en fjórir ráðherrar hafa setið í nafni flokksins þar á þessum sextán árum; Þorsteinn Pálsson, Davíð Oddsson, Sólveig Pétursdóttir og Björn Bjarnason.

Nú hafa starfandi dómarar við Hæstarétt Íslands, þar á meðal Hrafn Bragason, fráfarandi dómari við réttinn, skilað áliti um hæfni umsækjenda. Með þessu verklagi á undanförnum árum hafa dómarar t.d. tekið sér það bessaleyfi að raða umsækjendum í hæfnisröð og stillt þeim upp að eigin hætti. Frægust varð þessi hæfnisröð árið 2004 þegar að eftirmaður Péturs Kr. Hafsteins var skipaður í réttinn og væntanlega urðu deilurnar um hana þá mestar. Hefur mér jafnan fundist það vera algjörlega óviðunandi að sitjandi dómarar við réttinn setjist niður og plotti um hverjir eigi að starfa með þeim í réttinum og hvort jafnvel einhverjir sæki um því sumum þar lítist ekki vel á einhvern fyrri umsækjenda eins og orðrómur var um árið 2004.

Að mínu mati eiga dómarar aðeins að leggja það mat hverjir séu hæfir til að gegna störfum í Hæstarétti, eins og fram kemur í 4. grein dómstólalaga frá árinu 1998. Reyndar má spyrja sig þeirrar spurningar hvort fyrirkomulag við skipan dómara sé ekki orðið úrelt og hvort rétt sé að dómarar við réttinn felli mat með þessum hætti hverjir séu hæfir og hverjir ekki. Er ekki eðlilegra að breyta lögunum með þeim hætti að nefnd lagaspekinga leggi mat á hæfni umsækjenda og skili úrskurði þar um, en ekki sitjandi dómarar að fella mat yfir því hverjir séu hæfari en aðrir til að vinna með þeim í réttinum á komandi árum eða taka þá við af þeim sem eru á útleið úr réttinum.

Hæfnisröð dómara við fyrri skipanir í réttinn hafa vekið upp margar spurningar. Að mínu mati er nauðsynlegt að breyta lögum um réttinn og sérstaklega binda enda á að sitjandi dómarar hafi eitthvað um það að segja hverjir taka sæti í réttinum. Það er nauðsynlegt að stokka þessa 4. grein upp, láta óháða aðila sem ekki eiga sæti í réttinum meta umsækjendur með þessum hætti. Annar valkostur er að val ráðherrans fari fyrir þingið til staðfestingar, ekki ósvipað og gerist t.d. í Bandaríkjunum. Með því yrði valið ekki aðeins eins manns hefur löggjafarsamkundunnar allrar.

Það verður væntanlega erfitt verkefni fyrir ráðherra að velja einn af umsækjendum til starfa. Um er að ræða nokkra mjög hæfa einstaklinga sem sækja um og reynda á sínu sviði. Það bætir hinsvegar ekki úr skák, hvorki fyrir umsækjendur né ráðherra sem hefur skipunarvaldið varðandi stöðu dómara, að dómarar við Hæstarétt taki upp á því að raða mönnum í röð eftir geðþótta sínum eða velji út menn sem þeim er ekki að skapi og setji þá aftar í hæfnisröðina en reynsla þeirra segir til um eins og gerðist t.d. árið 2004.

Fagna ég því að Jón Steinar Gunnlaugsson og Ólafur Börkur Þorvaldsson hafi skilað séráliti og með því komið með sterk skilaboð í þá átt að þeir taki ekki þátt í þessu hæfnisferli umsækjenda. Það er ekki fjarri lagi að horfa til uppstokkunar á þessu ferli með einum hætti eða öðrum. Annars er öllum ljóst að valdið til að skipa dómara nú er dómsmálaráðherrans, enda er vald réttarins aðeins að skila ráðgefandi umsögnum um hæfi og hæfni umsækjenda.

Það verður fróðlegt að sjá hvern ráðherra muni velja í þetta lausa dómarasæti.

Þrír hæfastir í Hæstarétti

Nýtt líf á Miðnesheiði - fær ekki íbúð vegna aldurs

Nú tæpu ári eftir að bandaríski herinn yfirgaf herstöðina á Miðnesheiði hefur samfélagið þar öðlast nýtt hlutverk. Þar sem áður voru vistarverur bandarískra hermanna í Íslandsdvöl eru nú stúdentaíbúðir námsmanna hjá Keili og á höfuðborgarsvæðinu, sem keyra til náms í borgina. Á einhverjum tímapunkti hefði þetta þótt saga til næsta bæjar en það er svo sannarlega áhugavert að sjá þessa umbreytingu á svæðinu á Miðnesheiði sem orðið hefur. Það er ánægjulegt að fylgjast með þeim krafti sem hefur einkennt uppbygginguna á svæðinu að undanförnu, þar sem horft er til nýrra verkefna. Og svæðið hefur öðlast nýtt líf.

Ég fór sumarið 2006 á herstöðvarsvæðið. Þetta var nokkrum mánuðum áður en síðustu hermennirnir fóru. Var þetta í eina skiptið sem ég kom þangað. Fannst mér vissulega leitt að koma svo seint til að sjá svæðið, en þá minnti íbúðahverfið einna helst á draugabæ. Sárafáir voru á ferð þar um og húsin voru að mestu yfirgefin og mannlaus. Þetta var ógleymanleg sjón og skemmtileg heimsókn að mjög mörgu leyti. Það sem kom mér mest á óvart við að fara þarna var að sjá hversu umfangsmikið svæðið var í raun og veru. Þarna blöstu tækifærin við er kom að breyttum aðstæðum og þau tækifæri voru svo sannarlega nýtt.

Hef ég heyrt um fólk, og þekki suma þeirra líka, sem stundar nám í Reykjavík sem hefur ákveðið að búa á þessu svæði. Það hlýtur að vera sérstök tilfinning að búa þarna. Þetta er skemmtilegt tækifæri og eðlilegt að ungt fólk sækist eftir því að vera þarna. Þeir hjá Keili hafa byggt menntastofnun þar upp á skömmum tíma og tækifærin blómstra. Það kemur mjög að óvörum að heyra að sextán ára stelpa sem hafði talið sig hafa gengið frá leigusamningi á íbúð hjá Keili hafi ekki fengið hana á grundvelli þess að hún er sextán ára.

Skil ég ekki þessi aldursmörk sem nefnd eru, enda taldi ég að þarna væri fyrst og fremst spurt um hvort að fólk vildi stunda nám og vera duglegt í því. Annað myndi varla skipta máli, einkum í ljósi að gerður hafði verið samningur. Þetta vekur spurningar um þessi mörk og hvort þau séu rétt. Í þessu máli hljóta gerðir samningar að standa. Annað er óskiljanlegt.

Annars vona ég að þeir sem hafa nú flutt í samfélagið á Miðnesheiði líði vel þar og fagna því að þetta svæði hafi fengið nýtt hlutverk.

Fær ekki stúdentaíbúð