Obama nær útnefningunni - Hillary við hlið hans?

Barack Obama, öldungadeildarþingmaður frá Illinois, hefur nú náð útnefningu sem forsetaefni Demókrataflokksins í kosningunum 4. nóvember og hlýtur þann sögulega sess að verða fyrsti blökkumaðurinn sem á raunhæfa möguleika á embætti forseta Bandaríkjanna. Atburðarásin hefur verið hröð í dag - fjöldi ofurfulltrúa hefur lýst yfir stuðningi við Obama síðustu klukkutímana og hann hlaut útnefninguna nú á ellefta tímanum að íslenskum tíma.

Úrslitin eru því ljós áður en tölur taka að berast frá Montana og Suður-Dakóta, síðustu forkosningum demókrata í þessu langvinna og harðvítuga forkosningaferli þar sem sögulegir frambjóðendur, fyrsta konan og fyrsti blökkumaðurinn sem áttu raunhæfa möguleika á útnefningu annars af stóru flokkunum í Bandaríkjunum tókust á. Og baráttan var leiftrandi frá fyrstu stund til hinnar síðustu. Og flokkurinn er svo að segja klofinn eftir átökin og þar tekur sameiningarvinna við.

Þetta hefur verið stórmerkileg barátta allt frá því að ljóst varð að Obama ætlaði að gefa kost á sér gegn Hillary Rodham Clinton og frá fyrsta degi varð ljóst að baráttan yrði á milli þeirra og hún varð sú harðvítugasta fyrir demókrata frá árinu 1968. Um tíma stefndi í að baráttan færi alla leið á flokksþingið í Denver en það hefur orðið æ ólíklegra eftir því sem liðið hefur á ferlið. Demókratar hafa heldur ekki efni á átökum á gólfinu á þinginu.

Nú þegar heyrast sögusagnir úr innstu herbúðum Hillary Rodham Clinton að hún vilji verða varaforsetaefni Obama í forsetakosningunum. Rökin fyrir því eru mjög einföld. Hún hafi breiðan hóp að baki sér sem Obama þarf á að halda. Auk þess muni það tryggja sameinaðan flokk. Hillary tókst að halda það lengi lífi í framboðinu að hann þarf á henni að halda. Er á hólminn er komið hefur hún kjarnastuðning sem verður ekki litið framhjá.

Sá áðan að John McCain lofar Hillary nú í bak og fyrir. Hann er klókur karlinn og er þegar farinn að reyna að kroppa í fylgi Hillary úr forkosningaslagnum, ná þeim sem eru ósáttir við Obama yfir á sitt band. Hann gæti tryggt sér forsetastólinn á þessu óánægjufylgi þeirra sem hafa stutt Hillary í gegnum þykkt og þunnt, jafnvel á glötuðustu augnablikum framboðs hennar síðustu mánuði. Allavega er þessi lofsöngur hans engin tilviljun.

Nú þegar að forkosningaslagnum er lokið í Demókrataflokknum stendur eftir lykilspurningin - hversu auðvelt verði að sameina brotin tvö í flokknum sem mynduðust með þessu harðvítuga einvígi. Þau liggja fjarri því saman og er mikil vinna framundan þar fyrir forsetaefnið Obama og stuðningsmenn hans. Viðræðurnar við Hillary í þeim efnum að sameina flokkinn munu verða hinn stóri eftirmáli þessa sögulega slags.

Á stund tapsins hefur Hillary Rodham Clinton þrátt fyrir allt tromp á hendi og þegar er spinnið hafið fyrir því að hún fái sess við hlið Obama. Draumateymið var það kallað frá fyrsta degi og enginn vafi er á því að sameiginlegt framboð þeirra er sterkasti framboðskostur demókrata í þessum forsetakosningum.

Obama tryggir sér útnefningu

Hillary viðurkennir ósigur - leitar eftir samningi

Eins og flestir bjuggust við mun Hillary Rodham Clinton viðurkenna ósigur sinn í forkosningaslag demókrata í kvöld í ræðu á heimavelli í New York, enda er Barack Obama á mörkum þess að hljóta útnefninguna. Athygli vekur þó að Hillary ætlar ekki að binda enda á framboðið og ætlar að vera virk áfram í lykilmálum sínum. Þetta bendir til þess að hún ætli sér að ná samningi við Obama um næstu skref í kjölfarið.

Ekki er nokkur vafi á því að Hillary er sterkari frambjóðandi nú en fyrir sex til sjö vikum. Með sigrum síðustu vikurnar hefur hún styrkt stöðu sína í mótlætinu og sýnt mjög vel að hún hefur sterkan hóp að baki sér sem hefur fylgt henni þó allt benti til að framboðið var glatað og gæti ekki náð á leiðarenda. Í sjálfu sér er það styrkleiki sem vigtar langt út fyrir öll eftirmæli framboðsins frá andstæðingum hennar. Frá 5. mars hefur Hillary enda hlotið 6,8 milljón atkvæða á móti 6,2 milljónum atkvæða sem Obama hefur hlotið. Hún hefur því átt betri vikur að undanförnu en Obama. Mistök á fyrri hluta baráttunnar kostuðu hana því sigurinn.

Þegar að Barack Obama hlýtur útnefninguna mun allt snúast um að sameina flokkinn fyrir forsetakosningarnar í nóvember. Í þeim efnum þarf Obama á stuðningi Clinton-hjónanna að halda. Fjölmargir stuðningsmenn hennar vilja ekki sjá Obama og mikil reiði er meðal innsta hrings Hillary í garð Obama og þeirra sem leitt hafa kosningabaráttu hans. Flokkurinn er klofinn eftir átökin og sérstaklega hafa átök seinni hluta baráttunnar hleypt illu blóði í marga. Hillary hefur með sigrum á síðari hluta baráttunnar og góðri strategíu-vinnu í mótlætinu afhjúpað veikleika Obama. Því skiptir hún meira máli nú en hún gerði t.d. frá ofur-þriðjudegi þar til hún vann Ohio, Texas og Pennsylvaníu.

Þegar þessum langvinna slag lýkur mun Obama því verða að koma til móts við Hillary um næstu skref. Þó hún hafi tapað hefur hún ekki hlotið neinn skell í þessu kjöri. Forkosningaferlinu er lokið í dag og því er lokið án þess að Obama hafi hlotið útnefninguna. Því er erfitt að tala um afgerandi sigurvegara, þó Obama muni verða forsetaefni flokksins. Því mun það skipta hann máli að Hillary fylki liði með honum og þau semji pólitískan frið. Vel verður fylgst með út á hvað sá friður muni ganga og hvernig þau nái saman um að horfa til framtíðar eftir harðvítug og persónuleg átök mánuðum saman.

Barack Obama þarf því mun meira á Hillary Rodham Clinton að halda nú en hann gerði fyrir sex vikum. Staða hans hefur veikst á þeim tíma og ólgan innan flokksins hefur eiginlega aukist eftir því sem liðið hefur á ferlið. Sennilega er það stóri sigur Hillary að henni tókst að eiga endurkomu í forkosningaslagnum eftir áföllin í kjölfar ofur-þriðjudags, en náði þó ekki að stöðva sigur Obama. Því mun hún skipta máli þó ósigurinn blasi við.

Clinton-hjónin hafa lokið baráttu sinni, eru ekki í Suður-Dakóta eða Montana á lokadegi baráttunnar, í síðustu forkosningaátökum þessarar langvinnu pólitísku baráttu. Þau sitja nú í þungum þönkum á heimili sínu, hringja í stuðningsmenn og marka endalok þessarar baráttu. Flestir töldu hana örugga um sigur þegar haldið var af stað. Hún komst nálægt sigri en náði þó ekki hnossinu mikla við ákjósanlegar aðstæður.

Með því að binda ekki enda á framboðið að öllu leyti eru þau að minna á að þau hafa sína samningsstöðu í þessu ferli enn sem komið er. Þau hafa afl til að verða örlagavaldar, bæði fyrir flokkinn og forsetaefnið Obama. Nú er stóra spurningin hvernig þau muni sameinast um næstu skref. Í þeim efnum verður spurt um hlutverk Hillary í þeim átökum sem framundan eru.

Obama mun þurfa á þeim að halda til að tryggja sameinaðan flokk og eflaust verður spurt um hvort að hann muni sætta sig við hana sem varaforsetaefni eftir öll átökin. Strategía dagsins gefur til kynna að Clinton-hjónin ætli að fara af velli með sárabótarverðlaun eftir samningaviðræður. Fróðlegt verður að sjá hvernig þeim gangi að landa samstöðu fyrir flokkinn.

Clinton mun játa sig sigraða

Hillary á leiðarenda - hver verður útgönguleiðin?

Nú þegar ljóst er orðið að Hillary Rodham Clinton mun ekki ná útnefningu sem forsetaefni Demókrataflokksins er spurt um hver verði útgönguleið hennar, án þess að missa pólitíska stöðu sína endanlega. Yfirlýsing Bill Clinton í kvöld er skýrasta merki þess að hún muni binda enda á framboð sitt á allra næstu dögum. Varla eru það tíðindi í stöðunni, enda vantar Obama aðeins 42 þingfulltrúa til að hljóta útnefninguna. Þessu er einfaldlega lokið.

Þetta er erfið pólitísk staða sem mikilvægt er að Clinton-hjónin komist út úr eins heil og ósködduð og mögulegt má vera í þessu auðmýkjandi tapi. Ekki aðeins er pólitískur ferill Hillary undir heldur söguleg pólitísk arfleifð Bill Clinton sem 42. forseta Bandaríkjanna, baráttumannsins og sjarmatröllsins frá smábænum Hope í Arkansas sem markaði söguleg þáttaskil með forsetasetu sinni, þó umdeildur hafi verið. Þau hafa verið pólitískar fjölmiðlastjörnur Demókrataflokksins og drottnað í krafti þess, haft flokkinn í sínum höndum. Tapið nú er skaðlegt, enda er allt þeirra pólitíska kapítal í óvissu nú.

Ekki þarf að efast lengur um að þessi langvinni forkosningaslagur er kominn á leiðarenda. Hillary er komin á leiðarenda í draumaferð sinni til Hvíta hússins, sem átti að ljúka með sigri í nóvember og sögulegu pólitísku ári kvenna þar sem hún stæði uppi sem sigurvegari. Hún hefur aldrei tapað kosningum og þau hjón þekkja ekki tilfinninguna að tapa illa - orðið er ekki einu sinni til í orðabókinni. Nú er leitað að útgönguleið sem er óhjákvæmileg nú. Í þeim efnum er spurt um rétta tímapunktinn og réttu eftirmælin á framboðið og augljós merki þess hvað Hillary geri nú þegar að draumurinn mikli er runninn út í sandinn.

Langur slagur úr þessu í hinu tapaða spili mun skaða ekki aðeins hana heldur sögulega pólitíska arfleifð eiginmanns hennar. Hún vill eiga sér pólitískt líf handan þessarar baráttu og leitar að útgönguleið. Þrátt fyrir tapið getur Hillary hrósað sigri að mörgu leyti í þessum slag. Hillary og Bill gerðu mörg skelfileg mistök, þau mistök kostuðu hana sigurinn og hún reyndi að bæta úr þeim mistökum á síðari stigum baráttunnar og náði að eiga endurkomu, en það var alltof seint til að snúa taflinu við. Þetta hefur verið töpuð barátta um nokkurra vikna skeið, en samt tókst Obama ekki að slá hana út með krafti.

Ef Obama tapar getur hún átt pólitíska endurkomu með því að segja að hún hafi haft rétt fyrir sér með lykilfylkin og styrkleika sína. En það reynir ekki á það í þessum kosningum, nema hún verði varaforsetaefni hans. Hún yrði fyrsta konan sem varaforseti ef Obama myndi vinna, en ella búa í haginn fyrir forsetakosningarnar 2012. Hvernig sem fer getur hún átt sóknarfæri. Efast um að hvorugt þeirra vilji vera saman sem samlokur fram í nóvember. Til þess að það megi ganga hafa fallið of harkaleg orð og verið of mikið persónulegt skítkast þeirra á milli. Flest er það geymt en ekki gleymt.

Stóra spurningin er hvernig Clinton-hjónin binda enda á baráttuna fyrir Hvíta húsið. Þau eru særð á eftir, en ekki úr leik. Margir bera mjög mikla virðingu fyrir þeim, þó margir þeirra hafi snúið við þeim baki nú. Þau eru pólitísk hörkutól sem hafa áður risið úr vondri stöðu og getað spinnað hana sér í hag. En þau þekkja ekki auðmýkjandi tap og eru eflaust að hanna atburðarásina sem hentar þeim, hvort sem Obama nær að komast í Hvíta húsið eður ei.

Hillary á sín tromp í stöðunni. Hún gæti orðið flokksleiðtogi demókrata í öldungadeildinni og forsetaefni síðar með sáttum. Auk þess gæti verið að hún sækist eftir ríkisstjóraembættinu í New York. Allt er opið. En á árinu sem átti að vera hennar eru Clinton-hjónin skyndilega komin í pólitíska óvissuferð sem þau eru að reyna að ná tökum á en geta það ekki. Spurningarnar eru margar.

Stóra spurningin er hvort hún hætti þegar á morgun og fari út úr þessu með þeirri reisn sem eftir er í stöðunni, tryggi sameinaðan flokk og vinni að því að tryggja Obama vist í Hvíta húsinu. Þó að þau hafi tapað þessum slag eru þau fjarri búin að vera. Þau hafa mörg tækifæri og hvernig sem á taflið er litið mun Obama þurfa að leita til þeirra um stuðning.

Alveg ljóst er því að þetta endatafl hins langvinna demókrataslags mun ráða miklu um það hversu sameinaður Demókrataflokkurinn fer af flokksvelli og í þau átök sem mestu skipta, um það hver verði eftirmaður George W. Bush í Hvíta húsinu. Clinton-hjónin geta verið örlagavaldar í þeim slag ef þau halda rétt á spilum, þó tapið sé staðreynd.

Gaf í skyn að Clinton ætli að hætta

Jörð skelfur enn á Suðurlandi

Áhugavert er að fylgjast með fréttum af jarðskjálftahrinunni sem nú ríður yfir Suðurlandið, og hefur gert síðustu dagana. Ekki virðist vera að róast yfir skjálftahrinunni eins og sagt var fyrr í dag og enn ríða yfir miklir skjálftar nálægt þéttbýli, en þó er þetta vonandi að fjara út. Heyrði í vini mínum á Selfossi áðan og það er greinilegt á honum að ekki er beint að lægja yfir þó ekki hafi stærstu skjálftarnir verið toppaðir, sem betur fer.

Rúm átta ár eru frá stóru Suðurlandsskjálftunum þar sem allt nötraði á þessu svæði og miklar skemmdir urðu t.d. á Hellu og nágrannabyggðum, skjálftinn fannst vel í Reykjavík en þar var ég einmitt 17. júní 2000, þegar að þetta gekk yfir með eftirminnilegum hætti. Það er vissulega mikil lexía að búa á jarðskjálftasvæði, enda er aldrei að vita hvenær að skjálftar ganga yfir og náttúruhamfarir verða; bíða í raun eftir stóra skjálftanum og þeim hinum minni.

Við hér í Eyjafirði þekkjum sannarlega vel þá tilfinningu sem þeir á Suðurlandi finna fyrir í dag og gerðu fyrir sjö árum. Margir skjálftar hafa í áranna rás dunið á okkur Norðlendingum og segja má að Eyjafjarðarsvæðið sé mikið jarðskjálftasvæði. Ekki eru nema rúm sjötíu ár frá Dalvíkurskjálftanum, sem er sögufrægur, en þá urðu miklar skemmdir á húsum þar. Síðan hafa margir skjálftar komið, sennilega er skjálftinn árið 1963 þeirra eftirminnilegastur en ennfremur er mörgum hér fyrir norðan í fersku minni skjálftinn árið 1976, þar sem tjón varð mikið t.d. á Kópaskeri.

Það kemur öðru hverju fyrir hér að við séum minnt vel á þennan hluta náttúrunnar. Aldrei er þægilegt að upplifa það. Vonandi lægist brátt yfir þessum skjálftum.

Snarpur kippur á Hellisheiði

Styrmir hættur - þáttaskil á Morgunblaðinu

Starfslok Styrmis Gunnarssonar á Morgunblaðinu marka viss þáttaskil í fjölmiðlasögu landsins, rétt eins og þau marka auðvitað þáttaskil fyrir Árvakur og Morgunblaðið. Í dag er 43 ár síðan að Styrmir hóf þar störf og hann hefur í 36 ár af þeim verið ritstjóri blaðsins. Hann hefur ekki mikið verið í sviðsljósinu en verið mjög áhrifamikill á bakvið tjöldin og skrif hans verið umdeild og áhrifarík.

Sennilega má segja um Styrmi að hann sé síðasti maðurinn í forystu íslensks fjölmiðils sem hafði víðtæk pólitísk áhrif með störfum sínum og sótti sér viss völd með skrifum sínum. Þó að eftirmaður hans, Ólafur Þ. Stephensen, hafi vissulega verið formaður Heimdallar og tekið þátt í pólitík fyrir Sjálfstæðisflokkinn eins og Styrmir eru tímarnir aðrir - fjölmiðlar eru ekki lengur þær sterku pólitísku stofnanir og varnarrit fyrir stjórnmálastefnu eins og áður var þegar að flokkarnir áttu blöðin og þau voru í miðjum ólgusjó stjórnmálabaráttunnar.

Morgunblaðið hefur breyst mjög á síðustu árum. Ekki er blaðið lengur eins tengt Sjálfstæðisflokknum og áður var. Sennilega rofnuðu þessi bönd að miklu leyti í formannstíð Davíðs Oddssonar, þó vissulega muni Morgunblaðið alla tíð verða tengt við Sjálfstæðisflokkinn með einum eða öðrum hætti. Á Mogganum hafa forystumenn Sjálfstæðisflokksins getað átt visst skjól og trúnaðarsamband ritstjóra Morgunblaðsins við formenn og forystumenn Sjálfstæðisflokksins hafa verið mjög mikil í áranna rás. Þetta er vissulega mjög merk saga, sem síðar verður rituð af krafti. En fjarri var að Mogginn einn væri pólitískt blað. Í þessa tíð voru blöðin einfaldlega pólitísk. Voru aðrir tímar en nú.

Einn formanna Sjálfstæðisflokksins, dr. Bjarni Benediktsson, var svo auðvitað ritstjóri blaðsins þau ár sem hann var ekki ráðherra. Nægir bara að lesa vandaðar og vel ritaðar dagbækur Matthíasar Johannessen, ritstjóra Morgunblaðsins í fjóra áratugi, til að sjá hversu sterk tengingin var, en þar er trúnaðarsambandi ritstjóranna við formennina Bjarna Ben og Geir Hallgrímsson vel lýst. Fyrsta verk Styrmis Gunnarssonar sem blaðamanns Morgunblaðsins á þessum degi fyrir 43 árum var reyndar að taka viðtal við Bjarna Ben. Ekki má svo heldur gleyma að um árabil sátu blaðamenn Moggans þingflokksfundi Sjálfstæðisflokksins.

Hef heyrt margar og skemmtilegar sögur Halldórs Blöndals, fyrrum ráðherra og forseta Alþingis, af því, en hann hóf að sitja þingflokksfundi árið 1961 sem þingfréttamaður og sat fundi þingflokksins meira og minna samfellt allt þangað til að hann hætti þingmennsku fyrir rúmu ári. Sat hann þingflokksfundi með öllum formönnum Sjálfstæðisflokksins nema Jóni Þorlákssyni. Fyrir margt löngu las ég gömul blöð af Mogganum frá fyrri tíð og þótti sérstaklega áhugavert að lesa blöð frá kjördegi, en þar var oft beinn kosningaáróður fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Forsíðan frá kjördegi 1982 er eftirminnileg, en sennilega varð hún sú síðasta.

Styrmir hefur merka sögu að baki, bæði sem áhrifamaður í íslensku samfélagi og sem blaðamaður. Hann mun hafa frá mörgu að segja og verið lykilmaður í ólgusjó stjórnmála og fjölmiðla um árabil. Öruggt er að ævisaga hans mun verða merkilegt rit og væri reyndar mjög mikilvægt að hann ritaði sína sögu eða myndi fara yfir árin sín hjá Morgunblaðinu. Hversu umdeildur hann má teljast verður ekki deilt um sterkan sess hans. Með brotthvarfi hans breytist bæði Morgunblaðið og fjölmiðlalitrófið.

En með nýjum manni koma nýjir siðir og vinnubrögð. Eflaust er það öllum aðilum hollt, enda breytingar oft af hinu góða. Óska Ólafi Þ. Stephensen innilega til hamingju og færi Styrmi bestu kveðjur og þakkir fyrir allt hið góða sem hann hefur ritað um stjórnmál. Það hef ég lesið með miklum áhuga allt frá því að ég byrjaði að lesa Moggann. Nú eru breyttir tímar - vonandi munu þáttaskilin verða hinum aldargamla Mogga, sem við elskum öll hver á okkar hátt, heillarík.

Ritstjóraskipti á Morgunblaðinu

Vilhjálmur á að víkja - Hönnu Birnu til forystu strax

Staða Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík er orðin svo slæm undir forystu Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar að tímabært er orðið að hann taki pokann sinn og nýr leiðtogi verði valinn, sem um leið verði borgarstjóri að ári. Annað kemur ekki til greina nema keyra eigi flokkinn í borginni til pólitískrar glötunar viljandi og af ásetningi. Ekki fer á milli mála að Hanna Birna Kristjánsdóttir nýtur yfirburða stuðnings til að taka við. Allar kannanir staðfesta að henni einni er treyst að ráði í hlutverkið.

Í sjálfu sér hefði það verið flokknum fyrir bestu að hún hefði tekið við flokknum þegar í krísunni í febrúar, er öllum var ljóst að pólitískur styrkleiki Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar var endanlega gufaður upp eftir hvert klúður hans á eftir öðru, en varla er nokkur vafi á því nú að það voru mestu pólitísk afglöp forystu Sjálfstæðisflokksins á síðustu áratugum að beita sér ekki fyrir þeim leiðtogaskiptum þá. Síðan hefur flokknum blætt hressilega og ég tel að flestir þeir sem vörðu Vilhjálm Þ. þá séu farnir að átta sig á mistökunum sem gerð voru.

Mér finnst allar kannanir nú staðfesta hversu illa sé komið fyrir flokknum á vakt Vilhjálms Þ. og um leið honum sjálfum. Hann er auðvitað bara búinn að vera sem trúverðugur leiðtogi og mun ekki ná að endurheimta þá stöðu sína sem hann hafði eftir prófkjörið 2005 og kosningarnar fyrir tveim árum. Honum var treyst til forystu og fékk sterkt umboð til þess en stóð ekki undir væntingum. Því er það óskiljanlegur pólitísk glámskyggna að hann sitji ennþá í leiðtogastólnum og forysta flokksins skuli horfa upp á það að flokknum blæði.

Auðvitað er það ábyrgðarhluti fyrir forystu Sjálfstæðisflokksins að horfa lengur þegjandi á þessa grafalvarlegu stöðu. Næstu leikir í stöðunni eiga að vera einfaldir eins og landið liggur. Skipta þarf um leiðtoga helst þegar í þessum mánuði og hefja starf til framtíðar við að byggja flokkinn upp eftir þau mistök sem gerð hafa verið. Ekki þýðir að setja lengur hagsmuni nokkurra einstaklinga í forgang umfram það sem flokknum er fyrir bestu. Nú er kominn tími til aðgerða.

Tvisvar á þessu kjörtímabili hefur það gerst að sterkir leiðtogar Sjálfstæðisflokksins í sveitarstjórnarpólitík hættu sem bæjarstjórar og flokksleiðtogar; Kristján Þór Júlíusson og Ragnheiður Ríkharðsdóttir. Eftirmenn þeirra urðu þau sem skipuðu annað sætið á framboðslista; Sigrún Björk Jakobsdóttir og Haraldur Sverrisson. Umboð þeirra var mjög skýrt og enginn efaðist um það. Hér á Akureyri var þetta ekki einu sinni rætt, þetta var svo sjálfsagt.

Tími Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar er liðinn. Honum urðu á alvarleg mistök í hlutverki sínu sem flokksleiðtoga og brást á örlagastundu flokknum og þeim sem unnu fyrir hann í prófkjöri og kosningum. Hann brást sérstaklega þeim sem kusu hann sem sterkan leiðtoga reynslunnar til verka. Honum ber að víkja og best væri ef hann sjálfur gerði sér grein fyrir stöðunni og stigi af stóli með þeirri reisn sem eftir er í stöðunni, þó það sé að verða um seinan.

Ekki þýðir lengur að velta fyrir sér hvað "Gamli góði Villi" hafi gert í fortíðinni og hvað hann geti mögulega gert fram að kosningum. Leiðtogaskipti eru þörf nú sem fyrst, til að hefja megi nýtt upphaf í borgarmálunum. Áhættan af aðgerðarleysi er of mikil til að menn setji undir hagsmuni flokksins fyrir leiðtoga sem hefur misst stöðu sína og hefur verið hafnað af kjósendum flokksins.

Vilja Hönnu Birnu sem borgarstjóra

Forsetadraumur Hillary að renna út í sandinn

Fyrir hálfu ári töldu flestir víst að Hillary Rodham Clinton myndi marka söguna og verða fyrsti kvenforseti Bandaríkjanna á árinu 2008 - þetta yrði ár kvenna í stjórnmálum. Svo verður ekki. Flest bendir nú til þess að forsetadraumur Hillary líði undir lok í kjölfar forkosninga á þriðjudag, þar sem Barack Obama mun væntanlega ná útnefningunni formlega. Niðurstaða flokksnefndarinnar í gær tryggir stöðu hans og Hillary getur ekki náð honum. Tapið verður hið fyrsta á löngum ferli Hillary.

Fyrir nokkrum mánuðum taldi ég að Hillary myndi ryðja allri samkeppni um útnefninguna úr vegi sínum strax í upphafi. Fór oft yfir það hér, benti þó líka á að færi hún að hökta og tapa í upphafi yrði róðurinn þungur. Hún virkaði ósigrandi og varð að halda þeirri ímynd. Hún var særð eftir Iowa og það var einhvernveginn eins og tímapunkturinn er Obama náði yfirhöndinni hafi verið í kappræðunum í Philadelphiu skömmu fyrir forkosningarnar í Iowa. Henni tókst að sigra, þvert á allar líkur, í New Hampshire og náði öðrum mikilvægum sigrum.

Þáttaskil baráttunnar voru þó eftir ofur-þriðjudaginn þar sem bæði Obama og Hillary gátu fagnað sigri, er Obama vann tólf forkosningar í röð og tók litlu fylkin sem byggðu upp sterka stöðu hans. Stóru mistök Hillary hafa verið mörg á mikilvægum köflum baráttunnar, en þau hin mestu voru að láta Bill Clinton leika lausum hala, vanmeta kjörfundina þar sem forkosningaaðferðin var ekki notuð, auðvitað í Iowa í upphafi en einnig aðra í kjölfarið, spá ekki nógu vel í litlu fylkjunum en reyna að vinna á þeim stóru. Obama var frá upphafi einkum að spá í að safna þingfulltrúum og það var rétta strategían að sjálfsögðu.

Tapið sem blasir við Hillary er ekki bara áfall hennar heldur um leið eiginmanns hennar, sem er einn sterkasti forseti Bandaríkjanna á síðustu áratugum og hafði níu líf kattarins en gerði hinsvegar mörg og mikil mistök í baráttu eiginkonu sinnar, einkum undir álagi er hann lét skapið hlaupa með sig í gönur. Auðvitað er tap Hillary stórtíðindi miðað við það bakland sem hún fór af stað með í baráttuna; digra sjóði og góða bakhjarla. Tap hennar í þessum slag breytir líka valdalínunum innan flokksins, nú er þetta orðinn flokkur Obama og hann ræður ferðinni en ekki Clinton-hjónin sem hinar miklu fjölmiðlastjörnur, eins og sást vel á flokksþinginu í Boston 2004.

Obama hefur unnið slaginn á vindum breytinganna. Hann breytti pólitísku landslagi innan Demókrataflokksins dramatískt, markaði sér stöðu og sess með ævintýralegum hætti. Ekki fór á milli mála að stórstjarna var komin til sögunnar eftir sigurinn í Iowa; flestir vissu að hvort sem hann sigraði eða tapaði úr því væri hann orðinn einn öflugasti stjórnmálamaður nútímans, pólitískur predikari sem talaði af innlifun, á meðan Hillary var í baráttu sem hún varð að vinna. Hann hreif fólk með sér, dró fjöldann að sér, fyrst og fremst sópaði að sér ungu fólki sem sá í honum vonarneista til uppstokkunar eftir tvo áratugi Bush og Clinton í Hvíta húsinu.

Fannst það allt frá baráttunni í New Hampshire í ársbyrjun að Hillary væri að tapa á því að hafa Bill með sér á ferðalaginu. Hann er voldugur pólitíker, en líka táknmynd liðins tíma í bandarískum stjórnmálum. Gerði mér fyrst grein fyrir hnigandi stöðu þeirra á framboðsfundi í ársbyrjun. Þar vantaði eldmóð og kraft, sumir gengu meira að segja út úr salnum meðan að þau töluðu. Varla var hægt að trúa því að þetta væru sömu Clinton-hjónin sem stálu sviðsljósinu fyrir sextán árum og gerðu flokkinn að sínum með líflegri kosningabaráttu, fullri af eldmóð og baráttuanda, best lýst í The War Room.

Eftir sigurinn í New Hampshire náði hún að endurnýja sig en mistökin í Suður-Karólínu fóru illa með framboðið og ég tel að það hafi verið sá tímapunktur sem breytti stöðunni endanlega. Allt annað kom í kjölfarið. Hillary hefur á síðustu vikum náð að sýna kraft og unnið forkosningar þrátt fyrir að margir hafi talið hana af. Hún hefur sýnt að hún er baráttujaxl sem getur farið langt á krafti og einbeitni einu saman. En mistökin voru mikil og það á þeim kafla baráttunnar sem mestu skiptir. Forsetadraumur Hillary dó eiginlega á þeim kafla.

Stóru þáttaskilin fyrir Hillary voru að hún náði ekki til unga fólksins og konur studdu hana ekki eindregið, þó vissulega hafi hún notið meiri stuðnings þar en Obama. Ungt fólk studdi Clinton-hjónin í forsetakosningunum 1992 og 1996 vegna þess að þau boðuðu eitthvað nýtt. Á þessu ári urðu þau táknmyndir fortíðarinnar gegn manni nýrra tíma. Þetta er auðvitað kaldhæðnislegt. Vel má vera að draumur hennar um konu í Hvíta húsinu rætist síðar. En þetta var ekki árið og henni tókst ekki að komast úr skugga þess að vera fulltrúi liðinna tíma.

Þó að ég hafi ekki alltaf verið sammála Hillary hef ég dáðst að neistanum hennar og eldmóði. Þegar að hún kom hingað til Íslands fyrir um áratug á kvennaráðstefnuna fangaði hún athyglina og allt snerist um hana. Man eftir löngu ræðunni hennar sem hún flutti blaðlaust í Borgarleikhúsinu. Hún einhvernveginn þurfti ekkert fyrir því að hafa, neistaði af krafti. Það var eiginlega ógleymanleg ræða. Hreifst af henni þá, þó ekki væri ég sammála hverju orði. Það hvernig hún talaði og hversu mikill kraftur var í henni situr eftir innst í huganum. Þetta var mikið móment.

Síðustu mánuði hef ég séð sömu konu flytja ræður, sumar langar og kraftlausar. Hillary er enn öflug en vindarnir blása í aðrar áttir. Þetta átti að vera árið hennar, árið þegar að fyrsta konan yrði kjörin valdamesti maður heims; stóru þáttaskilin sem markaði upphaf seinni bindis sögunnar um Clinton-veldið. Í staðinn hnígur sólin til viðar. Kvöldrökkrið blasir við hjónunum öflugu frá vonarbænum í Arkansas. Hún hefur virkað einbeitt en samt eins og kona á röngum stað á röngum tíma - hann virkað þreyttur. Og draumurinn þeirra er búinn, að sinni.

Er gullaldartími Clinton-hjónanna virkilega liðinn? Stór spurning. Stjörnuljómi flokksins hefur færst annað og á þriðjudag mun Barack Obama, blökkumaðurinn sem flestir töldu djarfan að leggja í súperstjörnu flokksins, forsetafrúna öflugu við hlið forsetans umdeilda, hrósa sigri. Hann stendur eftir með pálmann í höndunum. Lagði undir og uppskar ríkulega. En staða hjónanna litríku er eitt stórt spurningamerki. Í lok forkosningaslagsins er spurningin hversu illa tapið fari með stöðu þeirra.

Þeim hefur verið hafnað og þurfa að finna sig að nýju á hinu pólitíska sviði. Kannski er lykillinn fyrir Hillary nú að sækjast eftir því að verða fyrsti kvenvaraforsetinn, marka vissulega söguleg þáttaskil. En þá þarf sá sem sigraði hana að taka hana með sér og þau að mynda bandalag sem sameinar flokkinn.

Eftir harkalegan slag þar sem sögulegir kandidatar demókrata dældu peningum til að skaða hvort annað er stóra spurningin hvort að þau geti og vilji vinna saman. Væntanlega er það eina leiðin til þess að flokkurinn fari sameinaður af velli.

Ákvörðun um atkvæðavægi áfall fyrir Clinton

Obama á sigurbraut - reiðarslag fyrir Hillary

Barack Obama er í seilingarfjarlægð frá því að hljóta útnefningu sem forsetaefni demókrata eftir niðurstöðu flokksnefndar í málefnum Flórída og Michigan. Til að eiga raunhæfa möguleika á útnefningunni úr þessu hefði Hillary Rodham Clinton þurft að fá þingfulltrúa í prósentumælingu við sigra hennar í fylkjunum. Þó þetta sé næstbesta lausnin í stöðunni fyrir hana er þetta reiðarslag fyrir möguleika hennar.

Nú vantar Obama aðeins 65 þingfulltrúa til að hljóta útnefninguna en Hillary vantar 240. Þar sem aðeins þrjár forkosningar eru eftir, allar á þriðjudaginn næstkomandi, verður hún að stóla á að ofurfulltrúar færi henni útnefninguna þegar að fyrir liggur að Obama hefur meirihluta þingfulltrúa úr forkosningum síðustu mánaða, með fleiri atkvæði á landsvísu og fleiri ofurfulltrúa. Frekar ólíklegt er að það gerist og væntanlega verður þessi slagur búinn eftir forkosningarnar á þriðjudag og ofurfulltrúar munu þá færa Obama útnefninguna og ljúka þessum harðvítugu og langdregnu átökum.

Hörð orðasenna er niðurstaða nefndarinnar lá fyrir í kvöld gefur til kynna að flokkurinn sé enn mjög klofinn þó þessum átökum um örlög þingfulltrúanna frá Michigan og Flórída sé lokið. Hörðustu fylgismenn Hillary létu þar harkaleg ummæli falla og greinilega ekki sátt í sjónmáli nema þá að nafninu til þegar að Hillary og Obama munu sættast að nafninu til á næstu vikum, allavega til þess að sameinast um flokkshag. Eflaust verður þar spurt um hvort niðurstaðan verði að þau fylki liði saman, þar sem þau hafa bæði notið mikils stuðnings og Hillary t.d. unnið forkosningar seint í ferlinu.

En fókusinn mun nú fyrr en varir færast yfir á baráttu Obama við John McCain um forsetaembættið. Sá slagur mun eflaust verða óvæginn og spennandi - er reyndar þegar hafinn með skotum þeirra á milli síðustu dagana. Við höfum svosem séð harkaleg átök í síðustu tveimur forsetakosningum, en væntanlega verður þetta enn kuldalegra núna. Mennirnir sem munu keppa um forsetaembættið eru enda mjög ólíkir, menn tveggja ólíkra kynslóða og með mjög ólíka reynslu að baki sem undirbúning fyrir þetta valdamesta embætti heims í alþjóðapólitík.

Demókrata þyrstir auðvitað í völdin eftir átta ár utan Hvíta hússins og munu leggja allt í sölurnar fyrir að sigra í kosningunum. Þess vegna verður það lykilatriði fyrir Demókrataflokkinn að sameinast eftir harkaleg átök Hillary og Obama síðustu mánuði, sem lengst af minntu á langvinna styrjöld þar sem ein liðssveit barðist innbyrðis með litlum árangri, nema þá skemma móralinn. Sú vinna sem blasir við nú fyrir Obama er að sameina þá að baki sér sem stutt hafa Hillary mánuðum saman og haldið lífi í baráttu hennar í ólgusjó að undanförnu.

Þegar að repúblikanar töpuðu þingkosningunum 2006 og misstu völdin í öldunga- og fulltrúadeild Bandaríkjaþings vegna óvinsælda George W. Bush og óánægju með utanríkisstefnu hans var ég viss um að næsti forseti Bandaríkjanna yrði demókrati. Átti von á að það yrði reyndar Hillary Rodham Clinton, þó vissulega hafi allir velt því fyrir sér hvort að Barack Obama gæti sigrað hana. Harður forkosningaslagur demókrata hefur í senn veikt og styrkt flokkinn. Þó ekki slúffað möguleikum hans. Enn er þó spurt um hvernig flokkurinn sameinist.

Demókratar hefðu getað gert sér kosningabaráttuna á þessu ári auðveldari með því að sameinast fyrr að baki forsetaframbjóðanda. Langvinn barátta mánuðum saman hefur verið lýjandi fyrir bæði Hillary og Obama. Þau fengu svo til svipað fylgi og nú loksins blasir við hver frambjóðandinn verði. Þó hann hafi haft pálmann í höndunum síðan á ofur-þriðjudegi með tólf forkosningasigrum í röð hefur Hillary tekist með sigrum að lengja slaginn og vekja um leið spurningar um styrkleika Obama, hefur líka afhjúpað veikleikana.

Stóra spurningin verður nú um hvernig Obama og McCain gangi að sameina flokkana að baki sér. Nokkrir mánuðir eru síðan að John McCain náði útnefningu Repúblikanaflokksins og hefur haft sinn tíma til að vinna vissa grunnvinnu. Hann þurfti að sameina flokkinn að baki sér, hefur alla tíð verið umdeildur innan raða hans og átti mikið verk fyrir höndum. Greinilegt er á öllu að honum hefur tekist það, enda átti hann auðveldar með að ná sinni útnefningu en Obama, en það hefur tekið hann langan tíma til að klára sína rimmu.

Stóra spurningin á næstunni er hver varaforsetaefni þessara ólíku forsetaframbjóðanda muni verða. Þar er oftast reynt að finna sigurstranglegt mótvægi, sem geti höfðað til annarra hópa en forsetaefnið og jafnvel yngra og eldra. Þess vegna má búast við að Obama velji eldri og reyndari frambjóðanda til að vega upp reynsluleysi sitt á meðan að McCain velur yngri frambjóðanda sér við hlið til að yngja framboðið, en hann verður elsti forseti Bandaríkjanna frá upphafi, 72 ára, ef hann sigrar.

Kannanir á þessum tímapunkti eru veganesti fyrir frambjóðendur en fjarri því augljóst merki um hvernig muni fara. Löng leið er enn til flokksþinganna síðsumars og ennþá lengri vegferð til kjördags 4. nóvember nk. Dæmi eru um að frambjóðendur nái yfir 15% forskot í sumarbyrjun og missi hana niður og jafnvel tapi kosningum á kjördegi. Löng leið er því eftir. Þó er fyrirfram ljóst að demókratar ættu að hafa sterkari stöðu þegar að einn óvinsælasti forseti Bandaríkjanna er að hætta í pólitík.

Þar má þó ekkert út af bregða og frambjóðendur munu þurfa á öllu sínu að halda til að eygja von á Hvíta húsinu. Eins og staðan er nú bendir flest til þess að repúblikanar eigi á brattann að sækja, en á móti kemur að John McCain er fjarri því með sömu skoðanir og George W. Bush á öllum málum og mun reyna allt til að fjarlægja sig honum eftir því sem nær dregur.

Á meðan að Obama mun predika að tími sé fyrir breytingar mun McCain tala fyrir því að reynslan skipti máli og auk þess muni hann verða traustari fulltrúi í utanríkis- og varnarmálum. Skýr merki um átakalínur blasa þegar við í þessum sögulega slag, þar sem elsti maðurinn og fyrsti blökkumaðurinn berjast um Hvíta húsið.

Umdeildir fulltrúar fá hálft atkvæði hver

Sjálfstæðisflokkurinn í Reykjavík er rúinn trausti

Mjög illa er komið fyrir Sjálfstæðisflokknum í Reykjavík, hann er rúinn trausti. Gallup-könnunin staðfestir aðeins það sem allir hafa vitað mánuðum saman - flokkurinn er forystulaus og hefur ekki náð að leiða mál áfram af krafti og myndugleik. Sífellt betur sést hversu gríðarleg pólitísk mistök það voru að taka ekki af skarið með leiðtogaskipti eftir að ljóst var orðið að Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson var búinn að vera sem stjórnmálamaður og trúverðugur leiðtogi.

Fylgishrunið er auðvitað afgerandi merki þess að kjósendur flokksins sætta sig ekki við forystuleysið og vandræðaganginn sem einkennir stærsta flokk borgarmálanna á kjörtímabilinu. Núverandi meirihluti hefur þar að auki staðið sig illa og er réttilega að fá falleinkunn. Eftir REI-málið og vandræðaganginn í febrúar sem náði hámarki með klaufalegasta blaðamannafundi íslenskrar fjölmiðla- og stjórnmálasögu er borgarstjórnarflokkur Sjálfstæðisflokksins í alvarlegum vandræðum og fylgismæling Gallups eru afgerandi skilaboð til flokksmanna í borginni og um land allt að taka af skarið og krefjast þess að þar verði unnið úr málum og tekið á vandanum.

Þetta fylgishrun eru sterk skilaboð sem verður að taka mjög alvarlega, einkum meðal flokksmanna í hverfisfélögum Sjálfstæðisflokksins. Þetta er áfall sem verður að vinna sig úr, ekki aðeins í lokuðum herbergjum í Valhöll heldur með fundum í flokksfélögum í borginni. Þetta mesta fylgishrun flokksins frá því á vordögum 1994 í aðdraganda afsagnar Markúsar Arnar Antonssonar, þáverandi borgarstjóra, er tíðindi sem eru grafalvarleg fyrir flokkinn. Þetta eru mælingar sem ekki er hægtað sætta sig við og því algjörlega með ólíkindum að ekki hafi verið tekið af málum af forystu flokksins. Hún hefur sofið allt of lengi þetta mál af sér.

Ef ekki verður tekið á málum mjög fljótlega og línur skýrðar með vali nýs leiðtoga og borgarstjóra að ári er Sjálfstæðisflokkurinn dæmdur til þess að stefna í mikið og sögulegt afhroð í næstu kosningum. Ekki er viðunandi að flokkurinn mælist með svo lítið fylgi og andstæðingar hans með meirihlutafylgi, þar af Samfylkingin ein flokka með meirihluta. Þetta sýnir vel að tryggir kjósendur Sjálfstæðisflokksins eru unnvörpum að snúa baki við flokknum og horfa þeir helst til Samfylkingarinnar til að finna nýja kjölfestu í borgarmálunum. Þetta er þróun sem verður að snúa við. En fyrst verða menn að vakna.

Við öllum blasir að Sjálfstæðisflokknum í Reykjavík hefur mistekist að taka völdin af ábyrgð og krafti eftir tólf ára minnihlutasetu undir forystu Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar. Hann á að axla ábyrgð á glataðri forystu sinni og víkja sem fyrst, ella eiga menn sem hafa til þess völd að leiða hann af velli. Nú verður að fara að sýna myndugleik og snúa hinu tapaða spili og afglöpum sem orðið hafa á vakt flokksins við í tækifæri. Verði ekki snúið vörn í sókn erum við hér að stefna í mesta afhroð flokksins í höfuðvígi hans.

Kominn er tími til að forysta Sjálfstæðisflokksins í höfuðvígi hans á landsvísu verði að fara að sýna myndugleik og taka á slæmri stöðu flokksins í borgarmálunum, ella taka ábyrgð á henni. Þetta er skrípaleikur sem flokksmenn á landsvísu sitja ekki þegjandi undir.

Fylgi D-lista aldrei minna

Dagar Guðmundar hjá OR og REI taldir

Ekki kemur það að óvörum að dagar Guðmundar Þóroddssonar í forystusveit hjá Orkuveitu Reykjavíkur og REI séu taldir eftir það sem gengið hefur á síðustu mánuði í borgarmálunum, einkum eftir augljós átök á milli hans og þáverandi borgarstjóra í Reykjavík í fjölmiðlum er REI-málið stóð sem hæst í vetur. Deilt var þá um trúverðugleika þeirra beggja og augljós trúnaðarbrestur milli aðila.

Þá þegar var varla pláss fyrir báða þessa menn eftir það sem gekk á og átök um atburðarás og stefnuna sem taka ætti í REI og orkuútrásinni. Þá var greinilega kallað eftir því meðal sjálfstæðismanna að Guðmundur ætti að víkja. Hik á að hann kæmi aftur til starfa hjá OR staðfesti það og þessar fregnir um að hann hætti störfum alfarið hjá fyrirtækjunum rökrétt framhald þeirra sögusagna sem geisað hafa síðustu mánuði og deilur um hvert ætti að stefna og persónuleg átök milli aðila í meirihluta og í forystu OR.

Allar lykilpersónur REI-málsins voru stórlega skaddaðar eftir það og gilti þar einu um þá sem leiddu málið innan Orkuveitunnar og innan borgarkerfisins, hinna kjörnu pólitísku fulltrúa. Enda eiga þeir allir að víkja úr lykilstöðum, slík voru mistökin sem gerð voru og mikilvægt að tekið væri á því. Er enginn munur í sjálfu sér hvort að það væru embættismenn eða kjörnir fulltrúar. Niðurstaða REI-málsins er giska einföld og afgerandi hvað það varðar.

Í REI-málinu var sérstaklega alvarlegt að borgarfulltrúar voru ekki upplýstir um hvað var að gerast í Orkuveitunni, í fyrirtæki sem er rekið af borginni sjálfri. Enda varð ljóst að þarna væri uppi sama verklag og var í valdatíð Alfreðs Þorsteinssonar, nú haldið áfram undir stjórn Sjálfstæðisflokksins, hlutirnir voru illa kynntir meira að segja fyrir borgarfulltrúum meirihlutans og minnihlutinn var í kuldanum. Þetta var afleitt verklag.

Brotthvarf Guðmundar leiðir til þess að spurningin um pólitísk örlög Vilhjálms verði æ háværari. Hann er auðvitað stórlega skaddaður. Staða hans sem leiðtoga hefur gufað að verulega miklu leyti upp. Eftir tólf ára minnihlutasetu Sjálfstæðisflokksins í borgarstjórn var með ólíkindum hversu illa hann stóð sig einkum í REI-málinu. Enda tel ég að enginn geri ráð fyrir því að hann verði borgarstjóri aftur, hafi ekki stöðu í það.

Vilhjálmur hefur misst stuðning og traust samherja sinna, þó einhver sátt að nafninu til hafi náðst. Eftir eru brestir sem erfitt er að sparsla í, nema þá bara fyrsta kastið á eftir. Nú þegar að Guðmundur yfirgefur skipið er spurt um stöðu Vilhjálms Þ, þess hins eina sem enn situr með umtalsverð völd af þeim sem mótuðu málið sem fór svo arfavitlausa leið.

Guðmundur hættir hjá OR og REY